De vlaspositie
een raadsel
CONDOR
van Wieringermeer
Gulbranssen-trilagie
Bekendmaking
55 ponderdag 6 Juli 1939
Tweede blad
TRAPMAN N V.
EXAMENTIJD
Bijna geen „rooie duit"
meer in China
HUISHOUDZEEP
Voorkoming van brand
door hooibroei.
De vrede kao nog gered!
iterc
oge!i
holt*
Ivlut L
IBIJ1
a wo
de
uin
aai
egei
lce
hebl
Het arbeidersvraagstuk in de Wieringermeer eischt, dat
alle mogelijkheden om de hoeveelheid winterwerk gun
stig te beïnvloeden, grondig worden onderzocht. Er is een
vlasrepelcommissie gekomen, die zal trachten de vlasbe
werking in de Wieringermeer ingang te doen vinden en
zal nagaan wat voor de arbeidersopleiding gedaan kan
worden. Dit is zeer nuttig, maaralvorens zich op deze
onderdeelen te werpen, moet men, dunkt ons eerst met
de vlasvezelpositie geheel op de hoogte zijn. Hiervan is
nog weinig positiefs bekend. Daarom:
Een spoedig onderzoek dringend noodzakelijk!
„Flax is in our blood", aldus vangt een
jeer interessant artikel aan in een der laat-
ite afleveringen van het bekende Engelsche
ilandbouwtijdschrift „The Farmer and Stock-
Itreeder." „Vlas is in ons bloedEn ver-
jOlgeus lezen wij:
lcijkji ,In notliern Ireland flax has been grown
stil.Mw centuries, but within recent years owing
ouho föreigri competition and costly methods
jeren. I^handling it has been ncglected. But now
ïifcfat Russia has cut off supplies of fibre
jodbloJSwl efforts are being made to lind less ex-
„roo^Eüsive methods of handling the growers
en aW18 a8a'n interested."
een II Het zijn echter niet alleen de Ieren, wien
aromiKtfvlas in het bloed zit, het zijn ook de
■eeuwen en de Groningers, en ook in ons
ifi&nd is de vlaspositie tusschen de jaren
caféltöS en 1935 door buitenlandsche invloeden
haddeiper verzwakt. Maar ook in ons land heeft
lere atftet feit, dat Rusland eens de grootste vlas-
ligheiAporteur van Europa, zich van de markt
waJeeft teruggetrokken, stimuleerend gewerkt,
iaakt. n Nederland is er weer intense belangstel-
ng voor het vlas.
NIED
AGEN.
de bek
leek wc
t naar
aar \V;
waan
huis
Niet in het minst in de Wieringer
meer,, waar de Zeeuwsohe en Gro-
ningsche vlas-deskundigen de teelt
sterk hebben bevorderd en waar de
vlasteelt zoo nauw samenhangt met
bet grootste vraagstuk in het nieu
we land: het arbeidersvraagstuk.
Reeds meermalen hebben wij over dit ar-
dersvraagstuk geschreven, reeds meer-
nalen hebben wij op meer arbeidsintensivi-
jeit aangedrongen, waarbij vlas- en poot-
nrttnw Aardappelteelt zoo een groote rol kunnen
■er
asl. Zijl
eruimdl Galnkkig, onze stem is niet die, eens roe
penden in de woestijn geweest. De Wierin-
fieimeerdirectie heeft bevorderd, dat de z.g.
vlasrepelcommissie werd ingesteld, welke
rweei F01 'aak heeft de vlasbewerking in de Wie-
,onda Bingermeer ingang te doen vinden. Ook on-
muzic Hze publicatie ten aanzien van het besmet-
iflsgevaar van ongeselecteerde pootaard-
Ivelden is op een gelukkig oogenblik
tomen: B. en W. van Wieringermeer zui
len reeds in de volgende raadsvergadering
dit dringende vraagstuk met de bestuurs-
lie onder oogen zien.
De vlaspositie nog een raadsel.
bit alles is zeer verblijdend. Wanneer
men nu, in verband met de maatregelen van
vlasbewerking, zich gaat afvragen: hoe
.iis de vlas positie in de Wieringermeer,
jdnnloopt men met het hoofd tegen een
muur, want van de vlaspositie van het
Nieuwe Land, de economische mogelijkhe
den, dus, waaraan tenslotte het scheppen
ivan werkgelegenheid, ja, al het andere on-
ierinpeit dcrgeschikt is, weet men nog maar bitter
Weinig.,.
Wij zijn liet dan ook volkomen
met de deskundigen eens, die op
een grondig onderzoek naar de vlas-
positie aandringen, en dit onderzoek
lerstond willen doen aanvangen, op
dat men over één, twee jaar precies
weet waar men aan toe is en geen
dwaze dingen gaat doen.
Momenteel is het vlas-bedrijf ongezond,
inzooverre dat op de prijzen van thans geen
peil valt te trekken. Nu Rusland, waar
schijnlijk door moeilijkheden met de z.g.
Kolchozen-boerderijen niet aan de markt is,
Frankrijk de heele productie voor binnen
land sch gebruik reserveert en Engeland-Ier-
land ook nog lang niet op volle capaciteit
werken, is de vraag naar Nederlandsch vlas
zeer groot. Zoo groot, dat veel hoeren hun
vlas niet bewerken, maar zóó ruw verkoo-
pen. De arbeid is daardoor minder, de winst
echter evdïigroot. Begrijpelijk standpunt
dus, maarvoor de toekomst voor onze
vlasindustrie funest.
Daarom óók: een grondig onderzoek, waar
bij naast het probleem van den arbeid, an
dere vraagstukken, als vervoer, water, to
tale productie, scholing der werklieden, enz.
enz., aan de orde moeten' komen.
Een goed voorbeeld
van een enquete is het onderzoek van de
Noordelijke Economisoh-Tecbnologische or
ganisatie van Drenthe en Groningen, in
welker rapport „Nederlands vlas-vezelposi-
tie" men zeer veel wetenswaardigs tegen
komt.
Uit dit rapport blijkt bijv. dat onze vlas
cultuur weinig te wenschen overlaat, on
ze opbrengst van 5000 kg. gerepeld stroovlas
per H.A. ligt boven hetgeen in de voornaam
ste vlaslandcn werd bereikt. De indus
trie die zich op het vlas als grondstof op
bouwt is echter onvoldoende. Zooals we
reeds opmerkten, zeer veel stroovlas gaat
naar het buitenland. Voor de Duitsche vlas
industrie is dit het begin .van.het.einde ge
weest. In 1932 is daar de ineenstorting be
gonnen. Voor ons land zijn langzamerhand
ook ingrijpende maatregelen noodig gewor
den, om de vlasindustrie op solide basis te
brengen, want wil dit bedrijf met zijn vele
risico's zich handhaven, dan moet het in
technisch en economisch opzicht zéér ste
vig in de schoenen staan. Men kan zich er
niet „doorheen slaan". Wil men arbeidsgele
genheid scheppen, dan zal men dus de wan
verhouding tusschen stroovlasproductie en
verwerkingscapaciteit moeten wegnemen.
Nederland moet niet alleen grondstofleve
rancier zijn.
Daarom ook in de Wieringermeer een
onderzoek, want stel het geval, dat zou
blijken, dat
de sop de kool niet waard
was, dan zouden alle moeite en tijd verspild
en de teleurstelling wel zeer groot zijn.
Er zijn den laalsten tijd stemmen opge
gaan, die meenden, dat een speciale „vlas
cursus" aan het leerplan van de bestaande
Rijkslandbouwwinterscholen zou kunnen
worden toegevoegd. Wij hebben hieromtrent
de meening gevraagd van den heer Ir. Lie
nesch, Rijkslandbouwconsulent en Hoofd
van de Rijkslandbouw-w.school te Schagen,
die hiertegenover volstrekt afwijzend staat.
De practische moeilijkheden zijn te groot,
veel beter is het, midden in het vlasgebied
dan een vlasfabriek te slichten, waar ar
beiders tevens worden geschoold. Dat was
ook de meening van den hr. L. H. Mansholt
een der vooraanstaande pachters in de Wie
ringermeer en krachtens afkomst cn erva
ring een der prominente figuren op vlasge
bied in het Nieuwe Land.
Beide heeren zijn het er ook over eens,
dat slechts de resultaten van 'n grondig en
Een prachtige kans om de
aan te schaffen!
Deze 3 overbekende en zeer veel
gevraagde boeken zijn nu óók ver
krijgbaar in een leeren Band.
Inplaats van f 14.70, nu onverkort
en in een „jubileum"-uitvoering
voor f10.
SCHAGEN
MG
i-kochl
Koèlf11181
Buijs
,d door
al dus IP
spoedig onderzoek een volledige beoordee
ling mogelijk zullen maken, echter is voor-
loopig de heer Mansholt iets optimistischer
dan den heer Lienesch, hoewel deze laatste
de beteekenis van de vlasteelt in de Wie
ringermeer voor het oogenblik geenszins
onderschat en ze een zegen voor den pol
der noemt.
Ir. Lienesch wilde voorloopig maar
wat „kalm aan" doen, m.a.w. de
verwachtingen niet te hoog span
nen, gezien de internationale ver
houdingen op de vlasmarkt, de
kans dus dat Rusland weer terug
komt en ook de ervaring in het
oude land. Zoo is bijv. de vlas
teelt in Anna Paulowna en Waard
en Groetpolder vervangen door
pootaardappelteelt, omdat men
daar meer perspectief in ziet.
Verder wees ir. Lienesch nog op de moei
lijkheid, dat
voor vlas alleen rotatiebouw
mogelijk is, omdat men eigenlijk slechts
eens in de zeven jaar een bepaald veld met
vlas kan bezetten. Van de 1S000 H.A. bouw
land in de Wieringermeer is 1800 H.A. met
vlas bezet, het maximum reeds. Tenslotte,
aldus deheer Lienesch is vlas een we
reldproduct, heeft dus wereldconcurrentie
en de pootaardappel is een „nationaal" pro
duct, een specialité de la maison hollan-
daisc Vlas- èn pootaardappelteelt op
voeren is ook niet gemakkelijk, want de
bewerking komt voor een gedeelte in den
zelfden tijd, dus arbeidsspreiding is moei
lijk.
De heer Mansholt deelt de bezwaren
van den heer Lienesch niet alle. Vlas is
een wereldproduct, zegt hij, dus zal ook
nooit van de markt, verdwijnen en voor
pootaardappelen blijft de afzetmogelijkheid
beperkt.
Tot zoover de twee landbouwdeskun-
digen, met wie wij „over vlas" zijn
gaan praten, Men ziet, in hoofd
zaak zijn zij het eens: een spoe
dig onderzoek; een diepgaande stu
die, is noodig. In dit verband moet
men dus de losse opmerkingen
over onderdeelen, waarover ver
schil van meening blijkt te bestaan,
ook zien. De heeren Lienesch en
"Mansholt staan niet als geharnaste
ridders tegenover elkaar en het is
ook niet ónze bedoeling de des
kundigen tegen elkaar uit te spelen.
Steun van rijk en provincie.
Het is ons bekend, dat enkele voorman
nen in de landbouworganisatie in de Wie
ringermeer het voorloopig welletjes vin
den en eerst maar eens de resultaten van
de vlasrepelcommissie willen afwachten.
Dit lijkt ons toch onjuist! Ongeacht of nu
tenslotte het pleit beslecht zal worden ten
gunste van het vlas of van den pootaard
appel, men moet deze zaak in breed ver
band zien. Tenslotte blijft ook vlas, dat
behalve linnen toch ook lijnzaad en lijn
olie levert een „nationaal" product. En
niet voor niets houdt Frankrijk het binnen
de grenzen. In oorlogstijden is voor wond-
behandeling linnen en lijnolie het eerst
noodige x
Als er aangepakt moet worden, bést,
maar dan ook goed aanpakken, en,... eerst-
weten w a t men aanpakt. Alle conserva
tisme is hier uit den booze. Wij twijfelen
er niet aan of de Bestuurscommissie zal
een onderzoek willen steunen.
Nu wat Rijk en Provincie betreft!
Wij hebben met belangstelling de pogingen
van den Economisch-Technologischen
dienst in Haarlem gevolgd, ter bevordering
van de aanmaak van kleine metaalwaren
in onze provincie.
Wij begrijpen dit streven naar industriali
satie, maar mcenen er toch op te moeten
wijzen, dat hier voor dezen dienst nog een
belangrijker taak ligt. Immers, het ruw
materiaal voor metaalwaren, ijzer of ijzer
erts komt uit het buitenland, en met de
vlasindustrie is het ruwe materiaal het
vlas in het land zelf aanwezig. Een
gezonde industrie steunt op de ruwe
producten van eigen land, dus ook Rijk en
Provincie zullen het streven der nijvere
bouwers moeten steunen.
Vlas is thans een hulpmotor in het nog
niet. geheel fnnetionneeronde vol-automati-
sehe Wieringermeerbedrijf.
Het Mn wellicht een zeer zware motor
met groote trekkracht worden, maar
daarvoor moeten thans reeds... alle han
den aan den repelt
In den mooisten tijd van 't jaar
Komt weer het examen,
Liggen boeken door elkaar
Voor de open ramen!
Stijgt er menige diepe zucht
Naar de hooge blauwe lucht,
Klinkt een murmelend gerucht
Van zoovele namen!
Kennis wordt er weer gevraagd,
In diverse graden,
Wie geen kennis met zich draagt
Struikelt langs de paden.
Dan gaat steeds zijn kans voorbij,
Hij staat achter in de rij,
Telkens zegt de maatschappij:
Dat is misgeraden!
(a b) en (a b)
Doen weer zeer opzichtig,
Oude keizers wand'len mee.
En zijn medeplichtig!
In den oorsprong van de Nijl
Ziet men zeer veel levensheil,
Nederlandsche taal en stijl
Tooien zich gewichtig!
Voor de jeugd van Nederland
Schomm'len weer de schaaltjes,
En vertoonen eiken stand
In de stille zaaltjes.
Sohis is er een overmaat,
Als de schaal wat overslaat,
Bij een poover resultaat
ls 't gewicht wat schraaltjes!
In den mooisten tijd van 't jaar,
Met de ramen open,
Komt zoo vaak met stil gebaar
Twijfel aangeslopen.
Bij een murmelend gerucht
Stijgt zoo menig diepe zucht
Naar de hooge blauwe lucht,
TUSSCHEN VREES EN HOPEN!!
Juli 1939. KROES.
(Nadruk verboden)
Dan maar met postzegels betalen.
Chineesche postzegels worden te Sjang
hai als ruilmiddel gebruikt wegens een te
kort aan koperen munten welke plotseling
buitengewoon schaarsch zijn geworden. Vol
gens Chineesche financieele kringen moet
liet tekort worden toegeschreven aan de po
litiek der Japansche autoriteiten in de be
zette gebieden, die de Chineezen dwingen
hun koperen munten af te staan in ruil
voor de biljetten van de „Hua Hsing Han
delsbank", de nieuwe onder Japansche hoe
de staande bankinstelling in Sjanghai. Al
le aldus verkregen munten, zoo wordt ge
zegd, worden terstond naar Japan ver
scheept. Thans wordt gemeld, dat de Chi
neesche regeering biljetten voor circulatie
in Sjanghai mag drukken, teneinde het
smokkelen in koper te verhinderen.
Enorm bedrag aan oorlogsobli-
galiën.
Het totale bedrag aan z.g. oorlogsobliga-
tiën welke de Japansche regeering sedert
het uitbreken der vijandelijkheden in China
heeft uitgegeven (Juli 1937) wordt geraamd
op 6.300.500.000 yen. De waarde aan oor-
logsobligatiën welke in het huidige finan-
tieele jaar (eindigende 31 Maart 1940) nog
moeten worden uitgegeven, wordt geraamd
op 4.^05.860.000 yen.
VIJFHONDERD DOODEN OP ONAFHAN
KELIJKHEIDSDAG.
Tijdens de vier vacantiedagen ter gele
genheid van den Onafhankelijkheidsdag die
ruim 2Yi millioen menschen naar het New
Yorksche strand hebben gevoerd zijn min
stens 525 personen om het leven gekomen,
waarvan 250 door verkeersongelukken en
145 door verdrinking.
BURGEMEESTER e'n WETHOUDERS
van SCHAGEN vestigen de aandacht der in
gezetenen op artikel 158 der Algemeene Po
litieverordening voor die gemeente, lui
dende:
Houders van hooi, stroo. en ander licht
ontvlambare stoffen zijn verplicht van ieder
ontdekt gevaar van brand, door broeiing of
eenige andere oorzaak ontstaan, onverwijld
kennis te geven aan den Burgemeester en
tevens aan de daartoe vanwege de gemeen
te aangestelde hooistckers, die steeds tot
onderzoek daarvan moeten worden toege
laten.
Zij zijn verplicht op last van den Burge
meester of van de hooistekers de bedreigde
voorwerpen terstond van de plaats te ver
wijderen en verder al datgene aan te wen
den. wat hun door of vanwege den Burge
meester of de hooistekers wordt bevolen.
Schagen, 4 Juli 1939.
Burgemeester en Wethouders
voornoemd,
J. CORNELISSEN.
De Secretaris,
K. H. HOLTROP, 1. S.
SCHOKKENDE GETUIGENISSEN. Zel
den heeft een onderzoek naar een scheeps
ramp meer sensatie verwekt dan dat naar
de vreeselijke Thetis-ramp. De getuigenis
sen van de vier eenige overlevenden zijn
wenig minder dan schokkend en onthullen
iets van de tragische gebeurtenissen welke
zich in dat voor de Engelsche marine
zoo noodlottige etmaal diep onder den
zeespiegel hebben afgespeeld. Men ziet hier
twee der opvarenden, die door middel van
de Davis-reddingskamer den dood ont
snapten, zich op weg begeven naar de zit
ting, om hun luguber verhaal voor de com
missie van onderzoek voort te zetten. Het
zijn de stoker Arnold en zijn kameraad
Rede van Cltrine bij opening
van LV.V. congres te Zurich.
Gisteren is te Zurich het achtste congres
van het Internationaal Vakverbond geopend.
De voorzitter. Citrine (Engeland) hield een
rede, waarin hij wees op het belang van sa
menwerking der Sovjet Unie met qndere vre
delievende naties, niet slechts tegen agres
sie, doch voor algemeene verbetering van
de wereldsituatie.
Een van de belangrijkste kanten van onze
laak, zoo zeide Citrine, is, allen invloed van
onze beweging te gebruiken om bij te dra
gen tot het tot stand komen van een werke
lijk vredesfront. De onbeperkte hulpbronnen
der wereld, aldus Citrine, kunnen voor al
len op billijke voorwaarden toegankelijk
worden gemaakt, doch niet door bedreiging
met geweld, noch door het in razend tempo
scheppen van geweldige oorlogsmachines,
die alle naties verarmen.
Meer in den aanvang zijner rede had Ci
trine verklaard, dat het congres bijna 19
millioen georganiseerde arbeiders vertegen
woordigde. vergeleken met 13 millioen drie
jaar geleden.
Door heter uitgewerkte en moediger
maatregelen kunnen de maatregelen van het
vredesfront, dat thans gevormd wordt, nog
den vrede redden, zoo besloot Citrine.
Eeo politieke kettingbrief
Gericht tot de Tsjechen.
Janeneck, de commissaris van Tsjecho-
Slowakije op de tentoonstelling te New York,
heeft den inhoud medegedeeld van een
schrijven, dat als „kettingbrief" in Tsjecho-
slowakije circuleert.
Hierin staat o.m.: „Gelooft in het wettige
recht op een vrij leven van het duizend
jarige acht millioen zielen teUende volk, dat
tot de Tsjechoslowaaksche natie behoort. Ge
looft niet, dat wij duizend jaar in Duitsch-
land hebben gewoond, want dat is een leu
gen. Gelooft niet, dat wij door de rest van
de wereld in den steek zijn gelaten. Neemt
niet aan Duitsche feesten deel. Vergeet niet,
dat veertig millioen kronen, die het Tsjechi
sche volk in het zweet zijns aanscliijns had
opgespaard, door de Duitsche legere gestolen
zijn."
Is 't niet netjes op de
wereldtentoonstelling
„Obscene schouwspelen".
De regeering van Rhodesia heeft haar vlag
doen verwijderen van haar gebouw op de
New-Yorksche wereldtentoonstelling. Dit
gebouw staat in het amusementsgedeelte
tusschen allerlei inrichtingen die wegens
haar aard door velen moreel niet toelaat
baar worden geacht. De regeering van Rho
desia is van oordeel, dat hel met de eer van
haar vlag in strijd is, te wapperen tus-
l sclien „obscene schouwspelen"..