IVOREN SCHAT
Uit het leven van een „Boerengeneraal"
Smuls voor een zware laak
Radioprogramma
Het geheim van de
Ook \er buiten het ontwrichte Europa. waar de lont in het kruit
wérd gestoken en het oorlogsgervirht de luchten vult, weerspiegelen
xich de gelteurteni.v*en derer bewogen dagen. Dagelijks vernemen wij
hoe veelal nauwelijks bekende landen en landjes hun houding hebl»en
bepaald ten aanzien van de strijdende Kuroiteesche naties, hetzij door
niet nadruk hun neutraliteit bekend te maken, het/.u door een der »tnj
dende partijen van hun sympathie of steun te \erzekeren
Ook in den boezem van het («riemen! der l'nie tan Zuid Afrika
ontstond deining met de betrekkingen tusschen dit land en Duit se h-
lami als inzet, een bewogen zitting en een stemming waren het gevolg
i n liet resultaat van deze stemming, het liesluit om de Intrekkingen
niet het Duitsehe Rijk te verbreken, noopte den eersten minister \an
/uid-Afrika. Hertzog tot aftreden. Waarop generaal J. C Smut- met
,1e vorming van een nieuwe regeering belast werd en Duitsrhland
den oorlog verklaarde.
JAN CHRISTLAA.N' SMUTS.
i I
t oe
•r n
Hij behoort tot de weinigen wier na
men een bekende klank hadden In
de dagen van den wereldoorlog,
wasraan wij opnieuw op zoo navran
te wijze worden herinnerd en wier
prestige in de tienlallen jaren die
sindsdien verstreken, nog maar nau
welijks iets heeft ingeboet
Generaal In den Boerenoorlog, veldheer en
staatsman, krachtige figuur van Nederland
s-hen «tam. na den oorlog enthousiast voor
stander van ecu verzoening met Kngeland
en zegevierend veldheer in de takende cam
pagne tegen Duitsch—Oost Afrika, zoo ken
nen wij Smuls en zoo vestigde hij een repu
tatie die tot verre gebieden doordrong.
Paal KruQ«r ontdekte hem.
Geboren op 24 Mei 1870 in Rietaek West,
Kaapprovimb-, vertrok de zestienjarige
Smuls i" 1**» n«"«" Stellenbosch om zich
daar te doen inschrijven aan het Victoria
College en er letteren en natuurwetenschap-
p.-n te studeen n. Reeds toen schreef hij voor
treffelijke opstellen en beschouwingen, waar
van er een geplaatst werd in het Zuid-Afri-
kaansth tijdschrift. Vervolgens studeerde hij
rechten in Cnmbridge om in 1JSIT» te repn-
tnerrrn. Op het oogenhlik dat het lloogge-
rechtshof in Kaapstad hem tot de balie toe
liet, concentreerde zich de algeineene belang
g:ellw* op de historische Jameson-inval en
de figuur van C. J. Rbodes. Tot degenen die,
nog wel in bet openbaar, tegen Rhodes op
tilden, behoorde Smuts. Niet lang daarna
tien wij hem in Transvaal, waar hij eind
September 1806 tot de balie werd toegelaten
om zich in betrekkelijk korten tijd in Johan-
nesburg een voortreffelijke reputatie te ver
werven. Reeds wachtte hem een openbare
functie: na het aftreden als staatssecretaris
der luld-Afrikaanache Republiek van W. 1.
trti» l.evds, werd hij tot staatsprocureur benoemd,
bj riedel president Kruger's aandacht eenmaal
op hem gevallen was. Kort voor het uitbre
ken van den oorlog met Kngeland in 1809
werd hij staatssecretaris.
Commandant van da Boarantroapen.
Daarin verhinderd door zijn veelomvatten
de ambtsbezigbeden, nam hij aanvankelijk
met zelf aan den oorlog deel. (in samen
werking met Reitz schreef hij in die dagen
fijn hakende brochure „Ben eeuw van on
recht", totdat hij het bevel op zich nam van
r<-n nycorp- en als opperbevelhebber in 1901
mat Buccr> het commnndo over de Boeren-
troepen in dc Kaapkolonie voerde.
„Bitter-einders" an „Vrodestlch
tan".
\a den vrede van Verrcniging (in 19ft!
eesloten wijdde hij zich voornamelijk en
la «menwerking o.m. met generaal Botha
FEUILLETON.
Het Meisje
uit den
exprestrein
Naar htt Engelsch
bewerkt door
J. vran der Sluys
X
De vinger zonder ring bleef In zyn gedach
ten. hoewel niet In zyn gezichtskring en
spoedig kon h(J den aandrang niet weerstaan
ar opnieuw een steelschen blik op te werpen.
Hi t compartiment begon om hem heen te
draaien. Da vinger waa niet langer zonder
ring' Een enkele cobQn gloeide er aan. Maar
de verlovtagartng. dien h(J eerat gezien had.
met drie diamanten bezet.
..Neem me niet kwalQk." sprak dc indruk
wekkende dikke heer van uit da gang:
Koor ik?"
IV. De «torende derde.
Ean man op Jaren, dia een spoonvegcom-
£K|ment binnentreedt waarin reeda twee
JWfelut van beiderlei kunne gezeten zyn an
®a vraagt of hy wellicht stoort ia of ver
stond onnoozel. of verbazend bot van ge-
Want het la Immers zoo klaar ais een
dat hy stoort:
fU*r groote. forwche heer met de
■^kousen in plaats van z(jn overbodigheid
aan vaststaand feit aan ta nemen, en dis-
den terugtocht te aanvaarden, kwam
uit de gang binnenzeilen stralend
zelfverzekerdheid, terwyi da Jongeman
inwendig, maar daarom niet minder
■■•grondig vervloekte. Het meisje verried
®00r niets haar gevoelens.
heb letterlijk de vlucht hierheen ge-
verklaarde de Indrukwekkende heer
*9* aafewenachte komst. ..Er zit een rnrt-
r*®d ia m(jn coupé, die eh op mQn ze-
mnr«a werkt
Freddy deed dappere pogingen om sgn er
gernis m te slikkrn maat hu bad toch een
Bardig plrizier om den indringer tegen te
^rtken. rn koos daartoe den weg van een
aan den opbouw van zijn totaal ontwricht
volk. Zoo ZHir de verzie politieke organisatie
„liet Volk" het licht, die zijn verzoening»
campagne op touw zette, ten einde de fel
ste tegenstanders, zij die „toi het hittere
einde" wilde doorzetten en zich derhalve
Cutter-einder»' zagen genoemd en de „vre
destichters" tot elkander te brengen, ten
einde langs den eenig mogeltjken weg, die
der volkomen eendracht der gelederen, tol
heropbouw der saun-nlewiig te geraken, tin-
vermoeid en euergiek streefde Siuut- naur
het zelfbestuur, dat inderdaad in 1905 ver
leend werd.
Minister van Rinm'ttlHudsrhc Zaken in
het iinm-tcrie-Rotlui in 1907, Qvirh hij met
Inzet van alle krachten voor een totstand
koming van een Unie niet dc guidere Brit-
sche kolonies en zijn pogingen hadden suc
ces: in 1010 werd de l'nie van Zuid Afrika
gesticht (op 31 Mei). Botha werd opnieuw
premier. Smuts minister van Justitie, later
van Oorlog. In deze laatste functie begon
bil hhn de vorming van een krachtig en ge
disciplineerd Zuid-Afrikaansch leger.
Smut rol in dsn Wereldoorlog.
1914 kwam en de wereldoorlog brak uit.
Terwijl De Wet en andere Transvalera zich
tegen deelneming hardnekkig verzetten, wa
ren Smuts en de zijnen daartoe juist va-t
besloten. Ken opstand der Boeren, die de
gelegenheid gunstig achtten, brak uit. maar
de Botha -regeering zag kan-, die met geweld
te onderdrukken. Als bevelvoerder van de
Britsche troepen in Z.W. en Duitsch-Ooet-
Afrtka. organiseerde Smuts. zij het ten kos
te van groote verliezen, de verovering van
dit laatste gebied. In 1917 yertrok hij naar
Londen, waar hij deel uitmaakte van hol
oorlogskabinet. Twee laren van belangrijke
Kuropeesche bemoeiingen volgden; het was
Smuts die bet denkbeeld van een Volken
bond ontwikkelde en tal van internationale
besprekingen voor den vrede voerde.
GENERAAL SMUTS.
Ook Smuts teekende het Vredes
verdrag van Versaille». maar niet
weinig opzien haarde X toen hij na
zijn handtcekening te hebben gezet,
terstond een protest tégen het ver
drag voorlas en uitdrukking gaf aan
zijn wantrouwen legen de regeling
die daarin ten aanzien van Cen
traal Europa was vervat.
Hoe de strijd tusschen de twee
„Boerengeneraals" verliep.
Botha stierf in 1919 en Smul», terugge
keenl in zijn vaderlaud. volgde hem op. In
1921 leed hij mei zijn partij de Zuid Vfri
kaaiiM-he Partij, ecu nederlaag togen de na
tionalisien, waarop hij als premier aftrad
en op zijn beurt door generaal Hertzog werd
opgevolgd. Nochtans zou hei lang duren
voor en aleer de strijd tusschen de taidr
f%eren generaal» beslecht was; dat gebeur
de eerst in 1933. toen de samenwerking
tu»M-ben beide partijen in een coalitie re
geering tot Mand kwam. Hertzog premier
eu Smuts minister van Justitie werd. Twee
laar later, in Februari 1935. vestigde Stnut»
nog een» bijzonder sterk d« aandacht op
zich door in een te Kaapstad uitgesproken
rede te verklaren, dat tegenover Japan een
hechte samenwerking tusschen Ingeland,
zijn dominions cu dc Vcrtcuigdo Maten ga-
boden was.
Kn thans ziet. dc „oude man der Unie"
zich niet zitn nieuwe regeerlng wederom
een zware taak gesteld in hei licht van de
aebeurtttiiiMpn tu Europa, die tot de voj
ming van deze regoering geleid heb tan.
DINSDAG 12 SElTfcMBEK 1939
Hilversum I. 1M75 ca 414.4 m.
A'VKO-1' Itzroding
8.00 Orgelspel.
8.15 Berichten.
8.17 Jramofoonmuzfek.
9.00 Omroeporkest ea solist topn.
10 00 Morgenwijding.
10.15 Gcwyde muziek.
10.30 Voor de vrouw.
10 35 üramofoonmuciek.
11.00 Causerie ..De vrou, en het wereldbeeld"
11.10 Huistooudelgke wenken
11.35 AVRO-Aeoüan-orkcst t opa). (Ca. 12.15
Berichten j.
12.20 Orgelspel.
12 50 AVRO-Amusementsorkest en solist.
1.30 Viool en piano.
2.00 Omroeporkest.
2 50 Hersengymnastiek.
3.20 Jetty Cantor s ensemble en gramofoon-
muziek
4.39 Kin tier koor.
3 00 Kinderhalfuur.
5 30 Omroeporkest en gramofoonmuxiek (Ca.
6 25 Berichten l.
7.00 Het Haagsche strijkkwartet.
7.35 Gramofoonmuxiek.
45 Causerie ..De 41e Jaarbeurs te Utrecht"
8.00 Berichten ANP. radio-journaal, mede-
deelingen
8 20 Causerie ..De bewegelijke wereld".
Eea «t ontuurltfke reis naar da onioegan-
keltjke oeruouden ten Afrika, op ioek naar
de plaats, uaar de olifanten hun laatste Ie-
eemdaqen tlüten.
door: A. PANDOR
Bwana Hobo! zet Boo-loo-la scherp Niet
gaan naar dat plek. Dat is slechte plaats!"
„Wat is er dan slecht?" vroeg René.
.Mbaia! Watui tningi!" antwoordde Boo-
loo-la in zon rif rn taal. By deze woorden
kromp Kazimoto ineen en ging zoover moge
lijk van Boo-loo-la vandaan, zoover de nauwe
ruimte in dc cabine dit toeliet.
„Wilde «lieren. Bwana." mompelde hy tegen
René Hy zegt. dat daar tyger» zijn." ver
taalde de heer Hendrlka den zin.
,.Te laat." zei Koen. ..Het tocetei heeft het
water reeda bereikt Tben hy zag. dst zyn
raadgertr.ger. ta de wind werden geslagen,
vouwde hy syn gespierde armen over zyn borst
en volhard ie ia een tug stilswygen Het leek
wel. of het hem verder onverschillig liet wat
er aou gebeuren nu ze eenmaal op het water
lagen. Het is misschien beter dat wy hier
den nacht doorbrengen", stekle René voor.
Het is geen pretje om in de duisternis over
deze oerwouden te vliegen" „Goed set myn-
heer Hendriks. ..het daglicht ta! Wet gauw ver-
Hy taxiede het vliegtuig naar de kant en
zocht een plekje op waar men de cabtne zou
kunnen verlaten zonder natte voeten te kry-
gen. ..We kunnen we wat rondlopen." zei
Beps vader maar we doen beter zo dicht
mogeiyk by het toestel te biyv*«"
.Kazimoto. hou jy de wacht orer Lopez",
zei René tegen afn toegewyden dienaar De
vier reizigers liepen lansaam naar de tafel
berg van rotasteen waarop de mine van de
stad zich bevond terwyi ze Lopez en Kazimoto
achterlieten op de oever waar de ZUveren Al
betors in de rivier gemeerd lag.
Boo-loo-la wrong zich uit de cabine. Juist
toen de anderen weggingen en Rer.é bemerkte,
dat Kazimoto v oo(gi^t'ara Qjnk# afstand,
bewaarde, terwyl de olilantsn^n aan tand
ging
Zy bereikten de verborgen stad Juist toen
de laatste stralen van «Je ondergaande ton
bun roodgouden gloed over de ruines uit
goten. waardoor het landschap een sprookjes
achtige indruk maakte, alsof bet uit de grijss
oudheid herrezen vas.
8 35 AVRO-Amusementsorkest es solist.
9 00 Radiotooncei.
9 40 De TwlUight Screnandcrs es solist.
1030 HersengymnsMlek topn.).
1100 Berichten ANP. Hierna: Zigeunermu-
ziek
11.35—12 00 Dansmuziek, (gr. pL).
Hilversum II. 891-5 m.
KRO-Uitzending.
ft009 15 Gramofoonmuxiek. «Ca 815 Ber
10 00 Gramofoonmuxiek
1130 (jodadienstlg halfuur.
12 00 Berichten
12 15 KRO-Melodisten en solist
1 00 Gramofoonmuxiek
1 20 KRO-Orkêxt
2 00 Vroh wen uurtje
3 00 Gramofoonmuxiek
3 00 KRO-Mciodixten en 15 43 6 05 Fe-
licttatiebezoek en ca. 6 30 Berichten).
6 33 Sporthalfuur.
7 00 Berichten
713 Causerie ..HuweiyksproecsMn. Schandaal
of laster".
vrtendelyke verdediging van den gecstetykra
stand.
..Goeie genade, heb ik u gekwetst?" riep
de heer met gehuichelde boetvaardigheid uit.
„Miaschien studeert u in de theologie!
..Doet mjjn boord dat vermoeden?" vroeg
Freddy.
..Neen zeker niet." was het bescheid.
..Maar u soudt toevallig in gewone klerren
kunnen reizen, niet waar? Het ls moeilyk
elkaar te beoordeelen hm naar uiterlijke
kenteekenen!" Hy sloot even zyn oogen als
mediteerde hy over deze diepzinnige opmer
king. opende ze toen plotseling, spalkte ze als
het ware open. en vestigde se op het meisje.
„Maar misschien ls uw vrouw erg kcrksch
Dat waa teveel voor Freddy. De veronder
stelling van lien vent... En tegelykertij 1
de wondertyke gloed, die de veronderstelling
een oogen bUk in hem deed branden
„Hoe krijgt u het In uw hoofd!" bulderde
hy.
„Neem me niet kwmiyk!" mompelde <le tact-
loose medereiziger „Nu heb ik u op do teen
tjes getrapt!"
Het meisje radde de situatie Met een va
gen glimlach mengde se zich in het geaprek:
„U bent zeker niet erg sterk in de beoor-
deeling van ulterlyke kenteekenen'"
Het was een keurige maar duidelQke te
rechtwijzing. die getuigde dat zy niet het
soort meisje was. dat zich door een pyo-
iyke conversatie van de wya Uet brengen.
Freddy bewonderde den koelen, beheerachten
geest, «lie er uit sprak. De forsche heer
wendde zich nu rechtstreeks en vrijmoedig tot
haar:
Raak meer dan raak!" riep hy. „Ik vraag
u duizendmaal excuus Het waa zooais u te
recht te kennen gaf. een buitengewoon slecht
oordeel Als u een ouderen man wilt verge
ven. dat hy dit zegt. dan sou ik myn ver
gissing hebben moeten afleiden uit het gezicht
van onzen jongen vriend In de omstandig
heden. die ik veronderatel-ie. aou de uitdruk
king van zyn gezicht veel gelukkiger ge-
we» st zyn!"
Deze uitval «ras een plompe onbeschaamd
heid. Was die brutahteit ren nstuuriyke
eigenschap of stak daar kets anders schier
Freddy kon zich aelf niet precies verkla
ren. waarom de groote «Ukke heer. afge
zien van zyn zeer onwelkom binnendringen,
hem door zijn hrele persoonlykheid en ma
nier van doen prikkelde Maar het was «en
feit. dat hij dat deed. door een soort van
■luwe uitdaging, waarop Freddy instinct
matig reageerde Het doel scheen een po
ging om Freddy te bruusk «eren ..Onze Jonge
vriend! Je moest toch maar durven... Maar
waarom zou hy trachten Freddy te brus-
keer en
Het meisje was niet gebruskeerd.
Zou het niet beter zyn naar uw eer-
waarden reisgenoot terug te gaan?" vroeg zy
rustig
„Met het oog op den loop die onze con
versatie genomen heeft, bedoelt u?" viel de
an ler snel in. *en haar noch tyd latend voor
een bevestigende, noch voor een ontkennende
interpretatie, vervolgde hy: „Ik verzeker u.
dat ik razend zou worden sla ik nog tien
minuten raar dien breedsprakig en myn heer
moest luisteren Aan den anderen kant heb
ik aityd een rigenaanligen hekel aan rook
gehad."
Hy zweeg en zyn oogen waren weer op
Freddy gevestigd Zyn wenkbrauwen «ra-
ren gefronst en hy zag er nu gedecideerd on
vriendelijk uit.
.U rookt, zie Ik", merkte hy op. niet zonder
scherpte in zyn stem.
Probeerde hy Freddy uit het compartiment
te werken? Was het dat? Wel alle duivels als
hg dat probeerde!
„Deze dame maakt er geen bezwaar te
gen." antwoordde Freddy kortaf
..Neen ik begryp best. dat se dat niet
doetknikte de dikke heer „Maar hm
Ik heb beswaar!"
Ja hy probeerde inderdaad Freddy uit bet
compartiment te dryven
Ik rook zelf niet." ging hy voort. Ik
heb last van myn keel en rook maakt het
altyd erger. Dat «ras een tweede reden waar
om ik het compartiment hiernaast vertiet.
Onze rvvrrend rookt de eene pyp na «Je
andere."
En u stond hem toe te rook en?" kwam
Freddy snibbig.
..Ik kon het hem niet beletten." luidde het
antwoord ..Het «ras een rookcoupé en tk zie
dat dit er gren ta
Freddy hxal-le syn schouders op en begon
zyn sigaret te docven Hy vtng een blik op
uit de oogen van het meisje- bemerkte
plotseling. >iat zy hem nauwlettend gadesloeg.
Het scheen haar te intenss» «r«n bos hy dit
alles opnam Ze taxeerde hem...
..Moet u die nu uitdoen?" riep de groote
„Ik dacht dat u me dst verzocht had!"
..Ik vroeg u niet te rooken
..Nu dan?"
„Hier. Zooals ik al gezegd heb. is het
com parlement hiernaast een rookafdSsBhg.
Zonde om «tic Kgaret weg te gooien."
De atmosfeer werd gets-irn Freddy werd
er zich van bewust Tal het meisje hem met
nog meer Intensiteit aankeek dan daarnet,
horwei zy met half gesloten oogen In haar
hoekje leunde. Maar Juist half geloken
oogen kunnen bet brandpunt van
7 35 Giamufoonxuuxiek.
8 00 Berichten ANP. mededeeüngtn
8.13 KRO-Orkest
9 0O Grsmof uonm uzlek
13 KRO-Orkest
10 oo 8portpTaatje.
10 10 Gramofoonmuxiek.
1030 Berichten ANP
10 40 Leo ClarUx er. zyn orkest.
H OP—12 00 Grnmofoonm- ziek.
gezichtsveld verscherpen Haar handen la
gen eUl in haar schoot Ds robyn gloeide uit
•en plooi van haar rok.
„Of u zou hem in de gang kunnen op
rook en stekle de dikke heer voor.
Freddy gaf geen antwoord. Hy voltooide
de operatic van bet uitdoovm van de si-
garot en gooide hem toen het raampje uit.
Zieaou dat was dat! Wat nu vroeg Fred
dy zich af Het meisjesgezicht waarin do
wimpers nog steeds half neergeslagen wa
ren had zich ontspannen in een glimlach.
Wrnachtc ze hem geluk met zyn kleine over
winning? Want «en overwinning was het.
Hy was niet van zyn plaats opgestaan en had
zyn zelfbehcerachlng niet verloren
Ds volgende zet van hel raadselachtig
wel. dat aan den gang waa kwam uit dea
cdrrtdor. Een vage schaduw werd zichtbaar
en ontpopte zich als ds man met het don
kerbruine pak Hy zag er bleek en ontdaan
uit en toen hun oogen zich op hem richtten,
stond hy aarzelend stil.
..Ik neemt u my niet kwaiyk- mom
pelde hy
„Is er iets?" vroeg bet meisje vlug.
Zy leunde thans niet meer achterover la
haar hoekje. Haar glimlach was veramolUa
tot een uitdrukking van menachelyk mede
lijden Het was niet moéttyk om te zien. dat
de man in de gang niet wel was
„Ik voel me niet si te goed. Juffrouw.*
hernam «Je man met zichtbare Inspanning.
„Als Iemand van u een slokje brandewijn
heeft
Het meisje keerde zich om en keek Frrd-
dy vragend aan
Hy schudde het hoofd
Geen druppel." antwoordde hy.
,.U misschien?" keerde het meisje zich
oogen alsof hy «te
of hy
noo-lig om zyn houding te bepalen.
Mn k—kumt. M?" klonk kot oo-
barmhartig
De zieke negeerde de vraag en antwoord-
Am l.nm «--
Deze knipte met
vraag overwoog Hy HP
bcandewyn hy zich had of niet.
Jk heb dergeiyke aanvallen van zwakte
nu en dan Heb den laatst en tyd heel
hard gewerkt Een paar druppels zouden me
*r ean stuk opknappen
Wordt rert'Aqd.)
