Grootc bedrijvigheid
DAGBLAD VOOR HOLLAND'S NOORDERKWARTIER
aan het Westfront
Zeeslag voor
de kust van
Noorwegen?
De Arbeiderszieken-
fondsen
Roode vlaggen
1
LS 'ransche luchtaanval
Je juitscbe Zeppelinwerf te
ilU i? Friwlriebshafen
i
Duitschland een groot offensief inzetten?
Weer Russisch contact
met Londen en Parijs
Hevig kanongebulder
Vredesberoep op
het Westen?
Zuid Afrika scheukt
Engeland levensmiddelen
in Poolsche dorpen
Wordt autorijden op
Zondag verboden?
tL
ml* g,
l"»*r. h<
Luo. Sclmcn. Tel. Ui (2 lUnen). Kcneelel 2240.
N DINSDAG 2. SEPTEMBER 193*. 83e Jaargang. No. 18993.
•ft'
iIok ha I
tC W8
op
bestaat
Icn heg
aar \ai
angst el
k dat i|
trij kor
en heet
ide pri)
den ou*
;evornid
hooi,
e prijs;
niar
ARTILLERIE IN ACTIE AAN BEI
DE ZIJDEN VAN DEN RIJN.
Infanteriebedrijviffheid aan de Saar en een hevige reactie der
Duitsche artillerie gaan gepaard met toenemcnden strijd in de
lucht aan het Westelijk front. Uit Bern wordt gemeld, dat Fransche
vliegtuigen een aanval op de Zeppelinwerven te FriedrichsUaven
hebben gedaan en daarbij ook over Zwitsersch gebied zijn gevlogen.
Van Duitsche zijde wordt de aanval niet ontkend, doch in tegen
spraak met de Zwitsersche berichten, volgens welke waarnemers de
bommen hebben zien vallen, wordt gezegd, dat geen schade is aan
gericht en de Fransche vliegtuigen naar beneden zijn gehaald.
t 2e pri
rsagcnd
ir., Ver-f
uitslai
y
den «li«
De Zeppelin-fabrieken het doel.
Geen tnlichtinoen over aango-
richte schade.
25 Sept. Havas). De Zwitsersche ge-
lerale staf deelt mede. dat Zondagmiddag
half vijf een buitenlandsch vliegtuig den
ijn af kwam gevlogen en hij Sehaffhau-
n boven Zwitsersch gebied is gekomen,
et toestel werd onmiddellijk door ue grene-
oïidcvftcht onder vuur genomen,
lie huul Verder wordt gemeld, dat Zondagavond
?r had-Ba negni uur een vliegtuigaanval is gedaan,
Ike klaarblijkelijk de Zeppelin-fabrieken
n groot»* Wédrichahafen ten doel had. Men hoor-
cneonaPp ^et ontploffen van de hommen en de
jllr..S<hoten van de luchtdoelarüllerie. Ook
de kin-®**'1 rne'' lichtsignalen gezien.
Ic urÜM "O '1°° avond. tusschcn negen uur
en middernacht, werd van verschil Ie mie
d® j# fwit>epchc grensplaatsen gemeld, dat men
oetdra- le'. 'for"nk van vliegtuigen hoorde,
fetti 3e 0fMIer*o*k wordt ingesteld om na te
pan. of Zwitserse li gebied door vreemde
Ie nr 1'egtuigen i» gr-ehomlen.
Ken D. N. B.-telegram meldt, naar aan-
riding van de mededeel ing van het Duit-
eerste che opperbevel, waarin het heette, dat
cht Fransche vliegtuigen neergeschoten
avond, eerden, dat hier vliegtuigen bedoeld zijn.
op de|ie deel uitmaakten van «Ie groep Fransche
liegtuigen. die giMeren hoven Friedrtehs-
lafen aan het Bod en meer verschenen en
esrhoten werden.
Dc vliegtuigen, die overigens geen bom
en Ne< aen uitwierpen en aan Ihiitsche zijde geen
anlijvli chade hebben aangericht, aldus het D. N
produe k venier. hebben, naar vaststaat, hun weg
ikozon over Zwitsersch gebied
Volgens Maandagavond verspreide radio-
vast «richten echter zou de stad der Zeppelin-
ater. ibriekon wel degelijk twee uur dang zelfs
nóch i 001 ',e Fransche luchtmacht zijn gebom-
ter in 1 trdeerd.
behoeft ^'an particuliere zijde te Bern wordt ten-
lotte nog volgens Havas vernomeik dat
en tek iondagavond drie luchtaanvallen op de
Engela itppelinfabrieken te Friedrichshafeti zijn
lat Ne<l 6dernomen. De vliegtuigen vlogen op groo-
'Jrll ,n ,lCt Zwitsersche dorp Arbon. dat tegen
v iver Friedrichshafen ligt. kon men de aan
,ii,w ,1 «"«n nauwkeurig volgen, hoewel nog geen
«lichtingen over dc aangerichte schade kon
ronlen verkregen.
lidelij kj
dll f iBESCHUTVUUR OVER DEN RIJN.
,ln N* .en »wk van b<*n*keliik« werkloo.
l«rcon h.hb,,, (lï FnuiKlvn li«-t initiatief
nrr pmn aan lwt wwlclük front. D«
maklix oparaliM baddan lot a-vola <*n
nacht mterking der posities en het bezetten van
1 lang goede observatiepunten, ondanks de
w'.e bModtge Duitsche reactie*.
r De Duitse her» onttiouden zich thans van
Nrde tv tegenaan vallen en bepalen zich tot
„JK3 Wtillerievuur in liet gebied ten zukiooe-
llllidilbp van Zweibreucken.
aani Gisteren lieblien zich naar gemeld wwdt,
le eerste ernstige operatie* voorgedaan aan
D® "bat front tusschen Straatsburg en Bazel en
wel tn .ion vorm van langdurige, hevige
kanonnadc.s over den Rijn.
•ken
S SB
gen
«le
n In
van
uirin
fn w«J
onzeM
)«0
II ng
m
np
•nP"«
et H
|eudin«
dik ruil
transche vliegtuigen sneller?
De luchtgevechten boven de strij
dende linie* hebben niet alleen de
superioriteit bewezen van de Fran
sche gevecht*toeetellen, maar heb
ben ook getoond, dat de Franache
bombardement" liegtuigen ta snel
zijn voor de Duitsche gevechtsvlieg
tuigen. Fransel* waarnemers zagen
▼srscheidene Duitsche toestellen
naar beneden storten.
Het Fransche communiqué over de ope
ld mai ratiee op fT» Septnntier maakt melding van
ree*# luchtgevechten op 24 SeptenAer. waarom
Iddelcn trent het Duitsche oorlogeromnmnéqué on-
•r*rt,af| Juiste bijzon der geeft ötwr te vermei
ide ei den. dat acht Fransche toestellen In den
loop van gisteren werden rneigesciioten. In
Iwerkelukheid omvatten de Fransche
liezen op dien dag twee machine* Boven
dien kon een der twee piloten met een m
scherm dalen en zich bij zijn troep voegen
De bestuurders van twee op Frmnsch gebied
gevallen Duitsche toestellen werden gevan
gen genomen.
Ton aanzien van de verliezen aan heide
zijden verklaarde men in welingelichte mi
litaire kringen dat de Duitsche verliezen
minstens gelijk zijn aan die van de Fran-
schen. Daar het gevecht werd geleverd bo
ven de Duitsche linies weigert het Fran
sche opperbevel, overeenkomstig zijn opvat
ting slechts mededeelingen te doen over
binnen de Fransche lillies neergehaalde
vijandelijke toeetellen, aantallen te noemen.
Itallaanschs hulde aan Fransche
vlieger*
De Italiaanse!* journalisten bij het Duit
schr hoofdkwartier berichten over de acti
viteit van de Fransche luchtmacht bij Saar-
brueckcn. dat de Fransche vliegers zeer
dapper ziju. De „Tnbuna -«iuijlt. dat de
Fransche luchtmacht icn belangrijk'* roi
heeft gespoeld in de artillerieoperatiee bij
Saarbruecken. De lichte vliegtuigen vlogen
voortdurend boven de Duitsche stellingen en
hebben veel hijgedrag«'n tof dc Juistheid van
het vuur. Tijdens de dentallen IdBhtgevech
ten bleek voortdurend, dat de Fransche
vliegers meer initiatief toonden en in het
acrobatisch vliegen iets beter waren.
Verder wordt medegedeeld, dat de zware
Fransche artillerie de achterwaarts gelegen
stellingen van de Duitschors onder vuur
heMieu genomen en dikwijls ravitailleerings
convooien trof.
DUITSCHLAND BLIJFT NIET NIETS
DOEN DE ACHTER WESTWAL ZIT
TEN.
De correspondent van „l'nited Press" te
Berlijn verklaart aldaar, in welingelichte
Duitsche kringen uitdrukkelijk te hehlien
hooren verklaren, dat Duitschland in den
loop van het komende jaar een beslissing In
het Westen wil forceeren. De zegsman van
«lezen correspondent noemde het „lielachelijk
om tc veronderstellen dat Duitschland niets-
«toende achter den Westwal zou blijven zit
ten. terwijl Engeland ongehinderd zijn aan
vallen op Duitschland zou voortzetten om dit
land door middel van een blokkade op de
knieën te krijgen".
Nu het Duitsche legercommuniqué ver
klaart, dat de Poolsche veldtocht geëindigd
is en nu steed* meer troepen en materieel
naar het Westelijk front worden overge
gebrarht. is het waarschijnlijk, dat de ectle
in het westen eerlang zal beginnen.
In leidende Duitsche kringen, waarin men
tot voor kort de meening ha«l te kennen ge
geven dat ..Duitschland in 't westen stil zou
blijven zitten totdat de vijand zou aanval
len"*, begint men nu te verklaren, dat het
onraadzaam zou zijn voor Duitschland om
te wachten op een breedopgezetten, aanval,
waarvan overigens tot nu toe niets te bemer
ken was. De rede van Musaotini, aldus Uni
ted Press, zou echter een nieuw element in
de algeheele situatie beteekenen. Deze rede,
waaraan onderschelden weken van Dultsch-
Italiaansche diplomatieke activiteit vooraf
gingen, werd op denzelfden dag gehouden,
«lat Duitschland een tegenaanval in het we»
ten aankondigde.
Malsky spr**kt nst Halifax.
Tijdens hun onderhoud hebben Hahfax en
Maisky gedurrmle bijna een uur van ge
dachten gewisseld over «Ie jongste ontwik
keling van den toestand.
De diplomatieke redacteur van de Daily
Mail schrijft, dat hij meent te weten, «lat
Maisky Hahfax heeft beloofd zich onmid
dellijk met zijn regeering in verbinding t*
zullen stellen en binnenkort t* zulkn anF
woorden op de vraag van Hahfax ten aan
zien van de toekomstige houding van Rus
land.
Champetter de Ribe*. de oo«ler»Uats*ecre
tart» van Buitenlandse!* /aken. heeft gister
ochtend Soeritz. den ambassadeur der Sov
jet Unie ontvangen.
BRITSCHE ADMIRALITEIT ONTKENT.
Naar uit Bergen (Neerwegen) verno
men wordt, is voor de Noorsche kost
kznongebolder gehoord. Verscheido-
ne oorlogsschepen zijn gezien, doek
verder zijn geen bijzonderheden be
kend.
Verder wordt gemeld, dat ook op de
eilanden ten Westen van Bergen se
dert gisterochtend vroeg, zwaar ka
nonvuur is gehoord. Blijkbaar afkom
stig van schepen ver buiten de Noor
sche kust Het vuur was zóó hevig,
dat de huizen schudden.
Het weer was regenachtig en men kon
daardoor zeer moeilijk Iets waarnemen, lo
Hjelteford werden volgens U. P. vijftien
trawlers waargenomen, die in noordelijke
richting voeren en waarschijnlijk door het
gevecht in die richting werden gedwongen.
Te Bergen hoorde men z*lfs geronk van
vliegtuigen. Uit Marstrtner wordt gemeld,
dat zware zwarte rookwolken werden ge
zien.
Volgens nadere heruiten uit Bergen,
nam de zeeslag gedurende den middag van
twee tot vier uur in hevigheid toe. Drie tot
twaalf kanonsalvo's in series werden ge
hoord. De vuurtorenwachter van Feie. ten
Noorden van Bergen, nam vijf schepen waar
doch h-ngevolge van den rook en den groo
ten afstand kon hil de identiteit van de
schepen niet vaststellen.
Na vier uur trok het kanonvuur laorza
nierhand naar het Noorden terug. Daar
werd het lot de duisternis viel voortgezet.
Om ongeveer zes uur hield het gebulder der
kanonnen op.
EEN SCHIP BLSCHADIGD?
Tenminste een dat dool heeft ge
noiiuu aan den naar men ver
moedt. voor de Noorsche kust heeft plaats
gevonden, is beschadigd en gedwongen naar
t*t /«aden terug te trekken De inwoner»
van Algroe. ten Westen van Beraen. hebben
nanwltjk een oorlogsschip met twea ptjpas
waargenomen, dat blijkbaar met eenige
moeite naar het Zuiden opstoomde.
DUITSCHE AANTAL?
Bovenstaande geruchten zonden
betrekkina kobben op oen Engelsch
oonvooi. dat door Dnitschers ia
open zee werd aaaaevallon.
De Britten rouden een aantal Scandina
vische schepen naar Engeland escort re ren.
De aanval «Ier Duitscher* zou afgeslagen
zijn. maar de mate. waarin het convooi
schade is toegebracht. Is onbekend.
BRITSCHE ADMIRALITEIT
ONTKENT.
De Britsehe admiraliteit hooft, naar kol
ministerie vaa Voorlichting meldt, geen rap
port gekregen over oen zeegevecht bij de
Noorsche kn»t. Zij zon. zoo doolt ctj mo
de, indien oen gevecht gevoerd was, la kaa-
ais zja gesteld.
Contact tu sec ben Berflfn oo
Rome.
In goed Ingelichte Bcrltinsche kringen
circuleerde gisteravond het bericht, dat te
gen het einde van deze week helangritke
diplomatieke stappen zi/llen worden onder
nomen. om een einde te maken aan den
oorlog.
Er is geen officieel* bevestiging van «leze
Inrichten te krijgen, maar in diplomatieke
kringen brengt men „Mussolini'» opmerking
in herinnering, dat het nu het oogenbllk is.
ont «Ie vijandelijkheden te staken. De Duit
sche pers zimpcelt in dit verband op een ge
rueenschappclijkc actie in dezen geest van
Rnine en Berlijn.
Veel betcekenis wordt er. zoo meldt U P
aan de Msb.. aan gehecht dat llitler en von
Rlbbentrop waarschijnlijk vandaag naar
Berlijn terugkeeren voor de hegafenis van
von rritsch.
De Puehrrr zou dan In de gelegenheid
zijn. dezen diploinatleken stap voor te berst
ten.
Sinds het uitbreken van den oorlog is het
diplomatieke verkeer lunaohen Rome en
Berlijn zeer druk geweest, blijkbaar om den
weg te bereiden voor een beroep op of een
waarschuwing aan de Westelijke mogend
heden, roodra het geschikte moment geko
men was.
In feite Is er echter weinig hoop. dat
Frankrijk en Engeland on een dergelijke on-
dernenung in zouden gaan en men maakt
dan ook alle voorbereidingen voor een lang-
dungen oorlog.
Voor ren milliotn pon d tl er lino.
Vertegenwoordigers van de negen groot-
sts gemeentebesturen van Zmd-Afrika heb
ben heden niet algemeen* stemmen goed
keuring gehecht aan bet plan van den bur
gemeester van Johanne-tiurg om btj open
bare inschrijving een milBoeit pond sterling
bijeen te br*ng*n. n*t bet doel Zuid Afri-
kaansch* leven «middelen en andere goede
ren gratis aan de geallieerden te leveren.
Tal van alsch rij vingen door de
mobilisatie. Vrees veer tekort
aan geneesmiddelen ongegrond.
Dezer «lagen is een wet tot stand gekomen
met t*trekkinf tot de geneeskundige voor
ziening onder de burgerbevolking In de
medische hulpverleening door artscu. zoo
wel op het platteland als tn de steden, is
nu door een georganiseerde waarneming
ter vervanging van gemobiliseerde medici
voorzien.
Maar van niet mloder belang is de
vraag welke gevolgen do mobilisa-
(«-toestand hoeft voor het blijven
functioneeren van de arbeiderszie
kenfondsen. Het belangrijke orgaan
der medische verzorging van een
zoo talrijk deel der bevolking, in zon-
derbeid in de groote steden.
Hoe Is het hiermede gesteld? Wij hebben
ons «lienaangaande om inlichtingen gewend
tot den heer 1* Santcroo» Dl*, directeur van
de verceniging «Ziek<?naorgeen «Ier beken
de ziekenfondsen voor arbeider» en midden
standers.
Natuurlijk heeft de mobilisatie ook in hef
ziekenfondswezen moeilijkheden veroorzaakt
zei de ons de heer Santcroo*.
Immers, evenals In 1914 bracht het In mas
sa onder de wapenen roepen van hoofden
van gezinnen of gezinsleden, ook mee een
afschrijving in mas*a van ziekenfondsle«l*n
Het zijn gelukkig tijdelijke afschrij
vingen die hopelijk binnen afzienberen
tijd weer hersteld zullen moeten wor
den.
Daarom zijn dan ook onmiddellijk
maatregelen getroffen In het belang
van h*n, «Jie noodgedworwn het
verband met hun *iekenfon«l»
moesten verbreken. Het bestuur
van „Ziekenzorg" aldus de direc
teur hseft dan ook bepaald, dat
znodra de thans In militairen diens»
zijnde rieken fondsleden hun lid
maatschap heratollen, dit geschie
den zal met direct Ingaande rech
ten on medische en tandheetkun
dige hulp en met volledige handha
ving van alle rechten op voorzie
ningen en eventueel uiikeeringen.
alsof hun lidmaatschap niet on
derbroken Is geweest Soortgelijke
maatregelen zullen ongetwijfeld ook
elders zijn genomen.
Vergelijking met 1914.
Zijn er veel gezinnen uit bet ziekenfond*
fagaabt
Ik get«»f niet antwoordde «1e heer
Santcroo* dat in dit verband van veel
ma.: worden gesproken, fn 1911 was dat
wel het geval Toen hoeft de mobilisatie In
do!zenden c*Hnn*n een directe ontredde
ring teweeg gebracht. Nu echter Is. bc
Itouden* ultzonderinrrn. het ziekenfonds
lidmaatschap in gezinsverband, over hot
algemeen gehandhaafd gebleven. Dit «tank
zij het feit. dat zeer vele werkgevers, al
thans de eerste weken, het loon van de ge
mobiliseerden bleven doorbetalen, maar
daarna**! dank rij de vlotheid waarmede
ditmaal de k«wfwinnersvergoedingen werden
geregeld en uitbetaald. IVre gang van za
ken waarborgde «Ie ongestoorde voortzet
ting van de geneeskundige verzorging van
verscheidene tienduizenden arbeidersgezin
non.
Hoe staat bot mot de voorraad
geneesmiddelen?
Is in deze omsta ndighe«ien ook de ver
strekking van medicijnen rn vezltandraidda-
len v.H.r ziekenfondsieden *ew-aart»org«l?
De ziekenfondsen hebben hiermede wel ro
gelende, maar voor wat de uitvrvering betreft
geen zelfstandige bemoeienis, aangezien de
aflevering van hetgeen de dok Ier den petiéot
op recept voorschrijft, door de apothekers ge
schiedt Behoudens een paar dagen, dat en
kele apotheken wat krap zaten met 'watten,
is er van stagnatie in de versterking van
medicamenten geen sprake geweest.
Ea veer zoover mtjn Inlichtingen
strekken, bekeef» er veer een tekort
aan geneesmiddelen vooralsnog geen
vrees te bestaam.
De regering heeft een rijksbureau voor
gene**- en verbandmiddelen ingesteld, dat
zoowel de inventarisatie dier In het land aan
wezige medicamenten, de versorging der aan
voeren uit het buitenland en uiteindelijk de
distributie in handen heeft.
Behoudens een ernstige wending ln «len
algeruernen Uveetand. kan. zoo verklaarde
de heer Santeroos tenslotte, verwacht wor
den. dat ook «1* tandheelkundige verzorging
«ter ziekenfoi»«Ileden, ook wat de tandtech
mek betreft (kunstgebitten cd.) op normale
wijze voortgang kan hebben.
Dit nummer bevat 8 pagina's
DE BILT SEINT»
Verwachting Plaatselijk ochtend
mist, overigens gedeeltelijk
bewolkt, geen regen van be-
teekenls, weinig verandering
in temperatuur, zwakke tot
matige N. tot W. wind.
Hitier aan het front
IN WARSCHAU OEEN OEZIN
ZONDER SLACHTOFFERS.
De eerste roode vlaggen met sikkel
en kamer zlfn verschenen op eenige
oliicieele gebouwen la deerde Rus
sische troepen bezette Poolsche
dorpen, zoo op het stadhnls van
Zaleezyky aan de Roemeeneche
grens. De grena ia nog steeds ge
sleten veer alle personenverkeer en
goederenvervoer, daar de Russische
autoriteiten nog geen enkel Initia
tie! tot onderhandelingen met de
Roemeeneche antertteftea bobben
genomen. Aan de Roemeeneche
zijde ven de grena U kot volmaakt
matig.
Naar vernomen wordt brengen de Sovlet
Russisch* troepen, die Polen bezetten, niet
alleen communistische propeganda-littern-
tuur mede. doch ook korte en lang* pro
pagandafilm*. In de bezette steden worden
op de pleinen luidsprekers opgesteld, zoo
dat de bevolking verplicht i» te luisteren
naar de Russische programma's.
HITLER AAN HET FRONT.
Uit het hoofdkwartier van Hitier wordt
gemeld, dat «le Fuehrer zich gisterochtend
naar het gebied ten oosten van de Bzoera
heeft begeven. Zijn vliegtuig landde op een
vliegveld in de nabijheid van Warschau, te
midden van de Duitache troepen.
Later heeft Hl lier een bezoek gebracht aan
de jreveehtsterreinen tusschen Bzoera rn
Weichsel
DE STRIJD OM WARSCHAU.
In het communiqué van d« verdedigers
van Warschau, dat uit Panjs ontvangen is.
wordt gezegd, dat Warschau nog -leeds
«tandhoudt en zijn verdedigingsstellingen
handhaaft, «len vrijwel voortdurenden Duit-
vchen luchtbombardementen ten spijl. De
aanvallen op de voorstad Praga en op het
wesielgk deel der stad zijn afgeslagen, liet
moreel der bevolking is nog steeds voortref
felfjk.
Do laatste dagea schieten de Dnitschers
met brandbommen en maken talioes* ge
wonden. Geen gezia la ar dat niet één of
moor dood en of gewonden telt Niettemin
kondl men ataad...
la verband met bezelalaftaa op
Ofschoon «Icrhalv* op het noeenblik «ven
bepaalde noodzaak tot beperking van het
benzineverbruik niet bestaat overweegt
men van regeer!ngszljd* toch enkele maat
regelen. welke naar men hoopt een psycho
logische uitwerking zullen hebben en er toe
zullen meewerken, «fat het publiek niln of
meer vriiwillig tot beperking te brengen.
Zoo i* reeds overwogen, de levering van
herwin* aan parlletjllerrn afhankelijk te
•tellen van een vrijwillige snelheidsbeper
king tot marlmaal 70 K.M. per uur.
Thans wordt o«a maatrofol os-
dar do oogea t«zisn. waarbtf hot
ptorijdan op Zes- en feestdagen
r volstrekte noodzaak zou kaa-
Eon beslissing omtrent eventueel in dezen
geest te nemen maatregelen, kan. aldus
verneemt «le Tel. zeer spoedig, wellicht nog
in d*n loop van deze wreek, worden ver
wacht.
