EISCHT Een week
Engelsche vloot
in volle zee
aangevallen
J
Ije!
mis
DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER
iTt
Toe nemen de dreiging
ra jegens Estland
orn: KWil Rusland Gyd nia
cn Warschau?
cDiliikaide conliólt
zen
DE „WEIiR AMSTERDAM'
DIT DE VAART
Onze volkshuishouding
tijdens den Wereldoorlog
België waakt voor
zijn neutraliteit
l
DE „MEES"
bevond zich op
gevechtsterrein
Fransche marine
deed goede zaken
in
Laan, Schatten, Tel. 444 (2 lijnen). Kengetal 2240.
DONDERDAG 28 SEPT. 1839 83« Jaargang. No. 19995
k*,»* i~ KV IMp. Mg .Mo*»»*
nub|
Russisch schip in de
Oostzee getorpedeerd
lukken, De draden der Europeesche poll-
ASBEjJek komen thans onmiskenbaar in
foskou samen.
Schi«i Tpn eerste is von Ribbentrop op
let Kremlin ontboden, de Turksche
V£fl>inister van buitenlandsche zaken
er een B^Wccrde f?asl» Bul-
KU\aarsche stafchef is gearriveerd en
tjzan. ninister Selter van Estland maakt
Jn tweede reis naar 't Canossa van
ftalin.
Het is duidelijk, dat de Sovjetre-
sring het ijzer wil smeden terwijl
et heet is en thans zooveel mogelijk
oordeelen uit het vuur wil slepen
ls slechts mogelijk is.
J j Natuurlijk kan men slechts gissen
nar den aard van de aspiraties der
lissen. Maar één ding staat vast:
von Hibbentrop is niet op eigen ini
tiatief naar Moskou getrokken, maar
door Molotoff zonder meer ontbo
ten. fcon doorslaggevend verschil!
Het trekt algemeen de aandacht
n heeft groote verrassing gewekt,
lat gouwleider Fórster, de groote
nnn van Dantzig, von Ribbentrop
frergezelt.
Dit wijst er op, dat dc kwestie van
een uitgang naar de Oostzee voor
het thans Russische deel van Polen
onderwerp der besprekingen zal uit
maken.
Ook kan het beteekenen dat Rusland
eischen doet gelden op Warschau,
welke stad als achtsrland natuurlijk
van groot belang is voor Dantzig.
1 In dit lirht zijn vooral te zien do geruch-
^0 over de neiging der verdedigers van de
Kïlsclie hoofdstad om de Russische troepen,
die aan de overzijde van de Weichael in de
voorsteden van Warschau staan, in de atad
toe te laten, liever dan haar aan de fel ge
hate Duitschers over te leveren.
Dat intusschen naast het begrensde, rnaar
itoch moeilijke vraagstuk van de definitieve
{vaststelling der grenslijn ook vraag-
[Stukken van „hooger' orde tusschen von Rib
bentrop en de Sovjetboeren zullen worden
[besproken, Is zeer waarschijnlijk.
Het feit, dat Stalin hlmself aan de eer
ste conferentie van ruim twee uur met den
Duitschen minister heeft deelgenomen,
•preekt hier boekdeclen.
DRUK OP ESTLAND.
Vrijwel zeker zullen de besprekingen
ook geloopen hebben over de Russi
sche druk op Estland.
Uit Kaunas wordt daaromtrent ge
meld. det de USSR vlooSbaaoe eieeht
op de aan Estland behoorende eilan
den Dagoe en OeseL
RUSSISCH SCHIP OETORPE
DEERD.
Aan dezen eisch zal nog wel kracht worden
bijgezet door het Testbericht uit Moskou,
meldende dat gisteren te zes uur in den
•«■ond het Sovjet-Russische schip „Metal-
h*t door een onbekende duikboot getorpe
deerd <-n tot zinken werd gebracht in de
bebtjheid van de Narva-ba&i.
Het schip mat 4000 ton. De bemanning be
stond uit 24 man. Sovjct-patrouilleschepen
hebben negeotien opvarondeen opgepikt. De
v»jf overigen worden vermist.
Russische vliegtuigen boven Est
land. Estland protesteert.
Ook het feit, dat Rusland blijkbaar reeds
P'jvoceert. I* veel!«cteekenend.
Volgen» het officieuze Kstlandache Nieuws
agentschap heeft een Sowjet Russisch mill-
'*tr vliegtuig Dinsdag en Woensdag ver
scheiden# malen de neutraliteit van het
Estlnndvhe gebied geschonden.
I»e E»tland*che regecring heeft daartegen
Protest ingediend.
14J
461
J.tf
SU/
607
'j «tf
A
L.J4
Turkije en de Dardanellen
hoofdschotel.
de
Vrij algemeen neemt men echter aan, dat
dt vrije doorvaart door de Dardaiielkn en
de bepaling van Turkles positie, welke ten
slotte over het lot van Roemenie beslist, de
hoofdschotel der Kremlinsrhe l»esprekingen
vormt.
De gelijktijdige tegenwoordigheid van de
Turksche en Duitsche ministers van buiten-
lndsche zaken in Moskou, is te opvallend
om zonder beteekenis te zijn.
De veronderstelling, dat groote dnik op
Turkije wordt uitgeoefend om dit land los
te werken van Engeland en Frankrijk, is
dan ook zeker niet gewaagd.
En daarbij is de afwezigheid van een
Roemeen en de aanwezigheid van een Bul-
gaarsch vertegenwoordiger van zulk een si
nuttere welsprekendheid, dat de hoofd rich-
ting der Russische aspiraties: het bezit van
Roemeensch (vroeger Russisch) Bcsoarubic
de Roemeensehe petroleum velden, wel
zeer duidelijk om het hoekje komen kijken.
Sluiting der Dardanellen \oor Rritscïie
oorlogsschepen door een regeling, good- of
kwaadscchiks, niet Ankara zou deze opzet
wel zeer vergemakkelijken.
Of Hitier deze ontwikkeling der Euro
peesche politiek zal slikken hangt af \an
de tegenwerkende factoren, waaronder eer
stens de vernietiging van zijn eigen ver-
langea kan worden gerekend. maar
niet minder het verzet van Mussoiini,
die allerminst verheugd zal zijn met de
verschijning van «ie vlag niet d** Sovjetster
in de Mkfdellandsehe zee. zim zee.
Wat weegt voor de Fuhrer zwaarder de
Russische hulp of de italiaansche vriend
schap?
EXPLOITATIEKOSTEN TE HOOG.
Het vlaggeschip van de Holland—Ameri
ka Lijn. do „Nieuw Amsterdam" Zal uit de
vaart worden genomen..
Dc exploitatiekosten van het schip zijn
u.1. zóo gestegen, dat zij de inkomsten niet
«neer kunnen dekken. Het f raaie pas
gicrsschip zal dus worden opgelegd.
Pet 15 Octobcr a-s. zal echter hel HAL.
s.s. ..Rotterdam" uit de Maasstad naar de
Ver. Staten vertrekken. Men verwacht de
„Rotterdam" dezer dagen. geladen met
graan voor onze regeering, van New York
terug.
Dit nummir bevat 8 pagina's
Engeland onderschept
70.000 ton goederen
Hat mlnlstaria voor oconomUchen
oorlog ia Engalaad doolt mada. dat
ia da waak, dia op 28 September ein
digde, ruim 7A#00 ton goadoraa on
derschept an aangebonden zijn door
da Brit sc ha eontrabande-controle.
Onderschept werden 24.150 toa Ijzer
erts, 14.200 ton patrolooBiprodncten,
7299 toa maagasa, 7M9 toa olla-
houdando zaden. NN toa baaziet,
2000 toa vooroor, 2100 tos verschil
lande levensmiddelen, lltO toa ro
ze la, 1300 ton oiita au vatton. 1000
toa graaoa oa 5809 U
Voorts werd aan aantal
chemlcallln, katoen, wol, gom. har
san, hout, balden en vollen, mest
stof len onderschept. De goederen In
kwestie warden vastgehouden, om
dat er bawtjzan waren, dat rt| naar
Duitachiand werden verzonden.
GEEN DUIKBOOTEN IN NEUTRALE
HAVENS?
In de pan-Ainerikaanschc conferentie
werden uister voorstellen ingediend door Ar
gentinië. Uruquay. Brazilië en ChilL Deze
l>eoogden zich niet te verzetten tegen de lijs
ten van «I» contrabande beschouwde pro
ducten. die door Frankrijk. Engeland en
Duitachiand zijn gepubliceerd, doch het
recht van neutrale mogendheden te verdedi
gen handel te drijven. Tot de voornaamste
vragst ukken waarover gesproken werd,
behoort dat der instelling van ee „continen
tnle zee' aan de kusten van Amerika, waar
Amerikaansehe schepen zouden moeten pa
trouilleereti. Iie vorming van e.-n dergelijke
zone brengt de nood zakelijkheid mee van
middelen om deze te beschermen.
Daarom schijnt het, dat dit voorstel ver
geteld zal moeten gagp Mp een ander voor
stel, waarbij het hinneitlffopen van neutrale
havens door duikbootan op straffe van in
lerneering wordt verboden.
Overigen* bevinden zich tal van
Duitsohe vrachthooten naar men
meent een vijftigtal thans in de
Amerikaansehe wateren. Zekere
delegaties zouden voorstellen deze
schenen te koopan, anderen zouden
ze eenvoudigweg willen in beslagne-
iucii teneinde zich de betaling te
verzekeren van door het rijk niet
betaalde bestellingen.
Volgens llava* kan men zeggen, dat er
geen enkel geschil van opvatting bestaat
tusschen de gedelegeerden, die spreken uit
naam van bijna 240 millioen nicnschen.
Alleen op detailpunten ia uien liet niet
altijd een».
ata ctjlerv
De publicatie van het Centraal Bureau
voor de Statistiek over bovenstaand onder
werp is thans verschenen. wordt in de
inleiding aangekondigd als een „Economi
sche statistische schets", welke met opzet
zeer kort is gehou«len. Niettemin is er c.-n
aanzienlijk cijfermateriaal op overzichtslij
ke wijze in verwerkt, in een paragraaf over
de prijsbeweging worden groothandelsprij
zen, kosten van levensonderhoud, loonen, hu-
pen en rentestand naast elkaar g«*zet en
voort* de jmjsbeweging in Nederland met
die in Engeland eu met de zeevrachten ver-
geiedea.
In 1919 was het groothandelsprijsniveau
hier tot 378 (191.1=100) gestegen. de kosten
van levensonderhoud tot 175 1911—IJslOOj,
het gemiddeld dagloon tot 139 (1914=100).
De prijsstijging in Engeland was aanzienlijk
minder, doch de hooge vrachten (in 101R 10*
het bedrag van 1911. voor b.v. steenkolen i
beletten een aanjmssing. Zonder het ingrij
pen der regeering zouden de voedingsko*
ten naar scliatting nog 20 pet. hooger ge
weest zijn dan ze waren.
Industrie en landbouw.
In een beschouwing over de bedrijvigheid»
indices wordt het groote verschil tusschen
de takken rnet ingevoerde grondstoffen en
die met nationale grondstoffen in cijfers
uitgedrukt en voorts de ontwikkeling van
akkerbouw, veeteelt, industrie, mijnbouw en
bouwltedrijf ontleed.
Stelt men 1914=100. dan was, alweer in
191N, de invoer van grondstoffen voor de in
dustrie 13. de uitvoer van fabrikaten 10, de
invoer van afgewerkte consumptiegoederen
evens 10, landbouwproductie echter oog
90. de bouwbednjvigheM 54, het goederen'
vervoer bij de spoorwegen 77.
Oase Inkomens en de besteding
daarvan.
Voorts wordt het verloop en de verdoe
ling der Inkomen» bestudeerd. In een para
graaf over het verbruik wordt de consump
tie der belangrijkste voeding» en genotmtd
delen statistisch onderzocht De inzinking
in 1917 en 1918 en de gedeeltelijke compensa
ties van h.v. tarwe door aarvlappelen en
suiker en margarine door boter wordt be
sproken.
De consumptie van voodlngsmli
hoofd wordt zoor globaal voor 1911 becij
ford op 79 A 72 pot van 1914.
Stnatsnitgaven.
In 1918 bedroegen, zoo besluit de schets,
de totale staatsuitgaven ruim f 1 milliard,
waarvan f 327 mllL*voor de landmacht, f ITO
duII. voor levensmiddelen en f 25 milt voor
brandstoffen- en schoeisel voorziening, t 32
milt voor het steuncomité, enz.
ENGELSCHE EN DUITSCHE BE
RICHTEN SPREKEN ELKAAR PER
TINENT TEGEN OVER DE RESUL
TATEN.
De Britsche minister van oorlog, OhurchiU.
heeft aangekondigd, dat eergisteren de Brit
sche viool in het midden van de Noordzee
is aangevallen door 20 Duitsche vliegtuigen.
Het Britsche smaldeel bestond uit slagsche
pen. ecu vliegtuig-moederschip, kruisers en
torpedojager».
Geen enkel Britsch schip word ge
trollen en ooen enkoio matroos zolft
gewond. Een Daitsch watervliegtuig
Is omlaag goochoten en oon andor
ernstig boochadlgd. Do eommandaat
von do tbotsvloot hooft dit draadloos
Do mlalstor legde dam verklaring
af la antwoord op oen vraag over ba»
Duitsche logorboricht, waarin mol
ding word gemaakt van bot veraie-
lon van oon vliegtuig moederschip
oa hot ernstig beschadigen van oen
Hij voegde hier nog aan toe. dat een an
der Duitarh vliegtuig in zee terecht ie geko
men en de vier inzittenden gevangen zijn
genomen.
Het la niet waar.
Duitse bert!
Het Duitsche nieuwsbureau schnjft. dat
nadat van Briuche zijde eergisteren tw
valsche berichten zijn gepubliceerd over een
vliegeraanval op Kiel en op Kriedrichtshafen
gisteren werd gemeld dat btj «len aanval
van Duitsche vliegers op een Britsch smal
deel In de Noordzee geen der schepen zou
zijn getroffen, terwijl drie Duitsche vlieg
tuigenverloren zouden zijn gegaan
De opperbevelhebber van de luchtmacht
stelt te dien aanzien vast: Het Britsche
vliegtuigmoederschip is getroffen door een
bom van 500 kg., een slagschip werd door
twee bommen van 550 kg getroffen, mid-
heep# en aan het voorschip NVelke uit
werking deze hommen hebben gehad be
hoeft geen nadar betoog.
Verder i*. naar het D.Nb meldt, geen
der aanvallende vliegtuigen door de Engel-
schen getroffen en zijn alle toealellcn naar
hun basis teruggekeerd.
Pertinent# bnvnstlgina dar En
gelse hen.
Naar aanleiding van de Duitsche mede-
deeling. waarin de door Churchill in het
Ijigerhuis afgelegde verklaring over hel ge
vecht op de Noordzee werd tegenspreken
verklaart het ministerie van voorlichting,
dat de verklaring van ChurrhIU volkomen
juist was en dat van de Duitsche niededee-
ling geen letter waar was.
D, B.lglub, noMitia kMfl op
«nchaM», pluimt Imp d. pr»n
na „npartlapu ••■p.braeht, IU
b.l k«m limbi tia dMl bib.
bim. Dim *tr*puTli„o bMliim
mil Imm dMln, walkt .«I.rlli,
t.rboadn ït). ,n. .npliihbiir H|i
dur *t d-.l.. ip rollii ilji pm
plutit
DE BILT SBINTi
Venrachting: Gedeeltelijk be-
wolkt, plaatselijk enkele
buitjes, weinig verandering
In temperatuur, meest mati
ge wind uit Noordelijke
richtingen.
keelt bovenstaande aee-ollfeal bij
I stand ia e van wicht In houden.
Duitsche regeering heeft K.L.M.
niet gewaarschuwd.
Men staat in Duitsche kringen op het
standpunt, dat bij eci^ incident als met de
_Mec» geschied is dw.x. als Duitsche mili
taire vliegtuigen plotseling neutrale mili
taire of burgerlijke machine» in de lucht
ontdokken, de Duitsche piloten het recht
hebben het vuur tot eigen verdediging on
middellijk te openen en liet pas moeten sta
ken als daarna blijkt dat men niet met een
vijandelijke machine te doen heeft. In dit
bijzonder* geval redeneert men. aldus de
Bcrhm*rhe corr. van het Hsbl., in Duitsche
bevoogde kringen aldus: „Het traject Mal-
nwAmsterdam gaat hier en daar dwars
door feitelijk ooriogsterrein.
Een plotseling opduiken van ren Neder-
landscli vliegtuig, dat zijn komst niet ann
de Duitsche weermacht heeft medegedeeld,
en dat niet op zeer opvallende wijze alt
neutraal herkenbaar »s. loopt nu eenmaal
l»et risico voor een vijandige machine te
worden gehouden, vooral als het zich. gelijk
hier is geschied, door wegduiken in de wol
ken aan ern vervolging schijnt te willen
onttrekken Men mag den Duitschen mili-
talmt vlieger, die zich in oorlog bevindt,
niet kwalijk nemen dat hij eerst zijn eigen
leven verdedigt in de veronderstelling dal
het gevaar loopt liet is zeer te betreuren als
hij daarbij een neutrale machine treft en
nonrombattanten het leven verliezen, maar
zqn schuld is het niet."
Aldus zoo oa «ovoor da Duitecho op-
vattiag. Hol was echter la Doitsch
laad wol dogolKk bekend gouiaakt.
dat do KLJL do route aaar Zweden
weer bad opgenomen. Daarentegen la
toon niet vaa offictoolo Duitsche zij
de trog gewezen dat deze routo ever
gevaarlijke gevecbUtorrotaoa loopt
en dos ook alot don raad gegeven de
rente alot i
De Franseh# admiraliteit hoeft medege
deeld dat de Fransche marine sedert bet
uitbreken van de vijandelijkheden tot 25
September meer dan ion Oho ton goederen
al* r-ontrabande heeft aangehouden,
onder 21000 ton stookolie.
