I
Economische mobilisatie
van NEDERLAND
Engelsche
vliegtuigen
boven ons land
Paniek bleef
achterwege
Dienstplichtige
Nederlanders in
het buitenland
Deel der lichting 1940
opgeroepen?
Brood bon tegelijk
paspoort
Het overmaken van
kostwinnersvergoeding
ZEEOORLOG
een zee van
tegenstrijdigheden
Leeuwen hongeren
in Brandau
fl
De fout der democratieëo
TEELTGEBODEN an -VERBO
DEN MOGELIJK. VEETEELT-
BEPERKING VOORLOOPIO GE
HANDHAAFD.
Da minister van Economische Za
ken. mr. M. P. L. Steenberohe,
heeft mat waardeering de groote
mnte van medewerking geconsta
teerd. dia van alle lagen der bevol
king werd ondervonden bil bat In
voeren van ma at re gelen, die de vrij
heid van bet economische laven al
lerwegen beperken. De minister
wenscht, zoo schrijft htf In een aan
de Staten-Generaal gerichte nota,
•peclaal zijn voldoening te alten,
•ver het feit, dat ditmaal ln tegen
stelling tot 1914 verschijnselen van
paniek geheel zijn achterwege geble
ven en dat het publiek, door in het
algemeen ten volle zijn medewer
king te verleenen aan de door de
regeering uitgevaardigde maatrege
len, da affectiviteit der prijsopdrlj-
vings- en hamstervarboden verzekerd
heeft.
De minister i« cr zich 'en volle van be
wust. dat vrijwel alle bedrijfstakken al» ge
volg van de buitengewone omstandigheden
#11 de op grond daarvan noodzakelijke ge
troffen maatregelen voor groote moeilijk
hc.kn zijn geplaatst '/Mn streven is er van
zelfsprekend op gericht, om zooveel moge
lijk de moeilijkheden te verlichten, doch
men zal liegriipcn. dal het niet mogelijk is
om terstond op alle indivlducele wenschen.
verzoeken, enz. in te gaan.
Ambtelijk apparaat onder hoogen
druk.
In genoemde nota betoogt de minister, dat
de organisatie der economische verdediging
van Nederland zoo vlot is vcrloopcn. omdat
de regeering reeds in Sept. 103» met de
voorbereiding begon. Het ambtelijk apparaat
ls natuurlijk onder hoogen druk geplaatst
en verschillende zaken wachten nog op af
doening. doch het streven is er op gericht,
een normaal functionnocren van den dienst
te verzekeren.
Voedselvoorziening.
De nota geeft vervolgens een volledig «ver
richt over allee wat tot stand ie gekomen.
Voor zoover het door den minister medege
deelde op dit punt nieuw» meldt, laten wij
dit hieronder volgen:
Naar gelang zulks door het treffen van
nadere maat regelen mogelijk wordt, zal het
afleverings- en vervoer*verbod van landbouw
producten ook verder worden verzacht of
opgeheven.
Daar d# noodzaak van centrale» aankoop
van voedingsgrondstoffen voor mensen en
NEDERLANDERS, DtE IN EUROPA
WONEN. MOETEN OPKOMEN.
AtnBtzlen omtrent d, vorplichtln# tot
opkomst nul dienst- Ml ret»r««|>licliU»»li.
dl, ln htt bollenland »oon*chti« ign ol
aldaar vMbltll houdan. no« atrrda mlsvar-
stand blijkt Ie baataan. «ordt hal navol-
pende ouder de alpemevne aandacht pe-
bracht:
Dienst- en reeervepUchtlpen, dia
hallta Europa wonen, behoeven
voorloopt niet aaa da bnltanpa-
wone oproeping tot opkomst la wa»-
kelUken dianat ta voldoen.
Zi| moeien derhalve pe.-n aevolp pet
pan de nerenonllike oproeplnv, die h'
voor zoover dienstplichtigen betreft. door
den buiw.roee.tcr v.n da Nederlandach
pemee..te, «aar nj aU prooi veilolpanper
aiaso Inpaachrevan, mopelgkar»g» la loa-
pa tonden.
Gewone dlenelpllchlipen, balioo-
rende lot de llchtinpen lltt» tol an
mal 1UJ1'. alsineda dapencn. die mal
ren van dia Ucblifuren da aaiala oa-
lanlnp hebban lieeindipd. belmoren
Indien til In bal buitenland, doch
binnen Knrooa woonachlip tdn. ook
al held*n til peen persoonlilke oproe
ptnp ootvanpen. onterwuld op Ie
komen en Uch bil hun korpe te mei-
den.
Dsza persoonlijk# oproeping U aan de
mre»ten hunner toegezonden, doch ten over
vioedc, daar de verplichting tol opkomst
zonder meer voortvloeit uit de openbare
kennisgeving, welke heeft plsats «avonden
Op niet ontvanmd van een perwonlijke Ken
nisgeving kan tlan ook bij verzuimvan
opkomst geen beroep worden ged»«n.
Verplicht lol opkomst zijn tenslotte alle
ln het buitenland, doch binnen F.uropn
woonachtige rrvne officieren efliWdef
aervepersoneel. lenzü ln de beschikking
van «len minister van Defensie, w-aartitt hun
verlof wenl verleend lol hel verblijf in het
buitenland, uitdrukkelijk bepaald la. dat *1
ln lijden van oorlog of oorlogsgevaar niet
behoeven t« komen.
Mr. M. P. L STEEN BERG HE.
dier In het buitenland spoedig naar voren
kan treden, is een Centraal-inkoopbureau ge
sticht, het „Graan-lnkoop-Burcau".
Bodemprodactie.
Wat dc bodemproductie betreft, zal
in de eerste plaata het streven er op
gericht moeten zijn de. teelt van die
gewassen te stimuleeren, welke niet
In voldoende mate worden voortge
bracht om de binnenlandsche con
sumptie te dekken, h.v. tarwe.
Daarnaast kan het wenschelijk zijn in het
bijzonder die gewassen te verbouwen, welke
eventueel zouden kunnen dienen nis ruilob
ject met het buitenland voor goederen, die
hier tc lande onvoldoende worden geprodu
ceerd tn waaraan niettemin behoefte be
staat.
Ten einde met de nltvoerlng van
dit programma een begin te kun
nen maken, zal de mogelijkheid wor
den geopend teeltgeboden en -ver-
boden nit te vaardigen en scheuring
van grasland te gelasten.
De veeteelt zal voorshands Ivheerscht blij
ven door dc Instaande wettelijke regelin
gen.
Vlsscheri).
Dc werkzaamheden ten ojpzichte van «Ie vis
selicrij zijn in de eerste plaats er op gericht,
het wederultvarcn van de visscher*vloot,
welke ihuiU pog gtoblendeels is stilgelegd,
te bevorderen. Gedurende den tijd, dot dc
Noderlandsche vlooi niet in «1c behoefte
voorziet, is de invoeruiogeiijkheid verruimd.
De prijsopdrijving.
De minister is bereid zoowel mogelijk aan
dc bozwaren tegen dc prtjsopdrijvkiigswet
gemaakt. tegemoet te komen. Om te voorko
men. dat schade geleden wordt, oji tenge
volge van verkoop van hetzelfde artikel le
gen verschillende prijzen, zal de minister to»
hein gerichte verzoeken om dit bezwaar te
ondervangen, onderzoeken en voor de daar
voor in nanmerking komend»- artikelen of
groepen van artikelen een billijke regeling
treffen.
Verder 1» het mogelijk, om, gebruik ma
kende van artikel 3 van de prijsopdrijvinga
an hamsterwst 1(3t, maximum prijzen vast
stellen.
Initiatief van Prinses juliaoa
Oprichting van een Algemeen
Steuncomité.
.Naar wij vernemen wordt op Ini
tiatief van H. H. K. Prinses Juliana
de oprichting voorbereid van een al
gemeen steuncomité 1930. tot leni
ging vsn nooden, ontstaan door de
buitengewone omstandigheden.
Het Natioale Fonds voor bijzonde
re Nooden en de Koninklijke Ver
eeniging voor Steun aan Miliciens
zijn uitgenoodigd hunne organisa
ties voor dat doel beschikbaar te
stellen. Nadere mededeel in gen om
trent samenstelling en werkwijze
van het comité zijn binnen enkele
dagen te verwachten.
Naar wij vernemen woonde H.K.
H. Prinses Juliana Woensdag 27
September J.I. de wekelijksche ver
gadering bij van het dagelijksch be
stuur van het Nationaal Fonds voor
Bijzondore Nooden.
OP VERSCHILLENDE PLAAT
SEN ONDER VUUR GENOMEN
De Rege#rlnQspersdi#nst meldt:
In da pers Is vermeld, dat Woens
dagnacht boven plaatsen ln h#t mid
den en oosten vsn ons land motor
geronk is waargenomen.
Als uitkomst van ollicleele onder
zoekingen ta komen vast te staan,
dat ln den nacht van Woensdag op
Donderdag op zeer groote hoogte
boven ons land enkele vreemde
vliegtuigen ln Oost-Westelijke rich
ting gepasseerd moeten zijn. Daar er
op verschtllende plaatsen ln het Oos
ten van het land ln het Duitsch ge
stelde Britsche propaganda pamflet
ten gevonden ztjn, kan worden aan
genomen. dat het uit Dultschland
teru g keer and e Britsche vliegtuigen
zijn geweest
Blijken* de ontvangen rapporten
zijn de vliegtuigen door ons lucht
afweergeschut op verschillende
plaatsen onder w
In de tweede helft van October.
Ook de tweode helft der lich
ting 1939 onder de wapenen-
Van bevoegde zijde verneemt het
Volk, dat binnankorl oen doel van de
dienstplichtigen, behoorenda tot de
lichting 1949, zal worden opgeroepen
voor den werkelljken dienst. Hel de
partement van Defensie heeft op het
oogenhllk nog ln onderzoek, welk
gedeelte onder ie oproeping zal val
len. Voorloopt! spreekt het als een
vermoeden uit. dat ln elk geval niet
ie geheele lichting behoeft op te ke-
De datum vsn opkomst is nog niet vast
gesteld. Men kan er echter rekening mee
houden, dat bij zeer zeker in de tweede
helft ven October tal vallen
Ten aanzien van de dienstplichtigen, die
tot het tweede deel van ile lichting ÏWJÖ be
hooren, die aanvankelijk begin September
had moeten opkomen, zal de vermoedelijke
datum van opkomst in werkelljken dienst
«■veneens in de tweede helft vsn October
allen. Dit beteft weliswaar niet alle groe
i.«>n de aanwijzing ervan bevindt zich nog
in een stadium van onderzoek maar teer
waarschijnlijk zal thans het mee rondeel de
zer dienstplichtigen onder de wapenen w-or-
dan geroepen. De opkomst zal op verschil
lende data geschieden Vast staat intuaachen
dat ln den loop van het najaar het geheele
tweede deel van bedoelde lichting moet op^
komen.
NOG EEN VREEMD VLIEG
TUIG.
Da Regaertngsparsdlanst meldt
nadar:
Omstaaks middernacht ls in bat
midden das lands aan vlocht waar
genomen vsn aan vliegtuig van on
bekende nationaliteit. Nadera gege
vens worden afgewacht.
OVER EEN1GE WEKEN UITREIKING DER
DISTRIBUTIE STAMKAARTEN.
Distributie beteek ent
niet altijd schaarschte
Bij de opzet van da distributie is
zoo deelt üe minister vsn Economi
sche /aken in een nota aan «te Sta-
ten-Generaal mede. allereerst uit
gegaan van het standpunt, dat de
handel zooveel mogelijk over de gc-
wone kanalen moet blijven loopen.
In de tweede plaats is uitgegaan
van de gedachte, «lat distributie
niet slechts zal geschieden, wan
neer er schaarschte is; gedistribu
eerd zullen worden ook die artike
len. waarvan de productie voldoen»
de is voor den afzet in Nederland,
waar waarbij gevaar bestaat dat de
voorraden zullen worden wegge
kocht De distributie zal zoo noodig
worden aangevuld met een systeem
van maximumprijzen.
Het hotel-, café- en restaurantbedrijf zal
zoo»ecl mogelijk intact worden gelaten.
Uitreiking der distributiekaarten.
Aan de hand van het bevolkingsregister
ontvangen Nederlanders en vreemdelingen
een distributiestamkaart, welke hun recht
geeft op de verkrijging gedurende den dis-
strihuiietijd van boniweken voor brood en
honbockcn voor andere levensmiddelen en
benoodlgdhedrn. De uitreiking van deze
kaarten wordt thans voorbereid en zal over
eenige weken plaats vinden.
jp Ind?
Postvluchten op
Op de heenreis landde de Toi
valk gisteren te Karachi en de W|i
lewaal te Alexandri*. De Gier kwam
op de terugreis te Basra aan. d«
Buizerd te Medan.
Deze distributie-stamkaart dient als ii
titeitsbewljs; tij vormt dus tevens
soort binnenlandsch paspoort, dat van
teekenis kan zijn voor de politie, de J|
tie <-n dc militaire autoriteiten.
Wanneer iedereen in het bezit is van
distributie stamkaart zuilen op vertoon
deze kaart do bon boe ken worden uitgen
De 1 >onnen dragen slechts nummers. De
doeling is, dat te voren bekend wordt
maakt, dat op een bepaald nummer een
paald artikel te verkrijgen is. Voor. br
zullen bij eventueele distributie afzon»
lijke bonboeken worden verstrekt, om
«lez.e bonnen eiken dag gebruikt moe
worden.
Wat da winkeliers moeten doi
De winkeliers ontvangen de bonnen ti
het publiek. Zij nio. ten deze opplakken I
inleveren bij de gemeente, die. zc opzei
naar het Centraal Distributiekantoor (CD
Deze gegevens worden op de l>ookhoudn
chines verwerkt, waarna de winkeliers ov
eonkomstig de ingeleverde bonnen bestell
jetten krijgen, waarop zij bij hun gros#
of fabrikant nieuwe goederen voor do v
gende »listributie|>criode kunnen besteik
In afwijking van het bovenstaande zl
voor den eersten keer de winkeliers, die
de distributie deelnemen, opgeroepen om
enquêteformulieren aan te geven, wat ht
gemiddelde omzet en voorraad is. Op t
oOgenbllk worden deze enquête formulier
verwerkt en worden alle winkeliers ingi
schreven. Wanneer deze gegevens verwen
zijn, kan zoo snoodig met de eigenlijke dit
tributie een aanvang worden gemaakt.
Verkeertn de gezinnen der Se-
dtrlandsche getnobillseerdcn in
het buitenland, in nood?
De heer de Marchant et d' Ansembourg
heeft aan den minister van Sociale Zaken
dc volgende vragen gesteld:
1. Is het den minister bekend, dat «en
groot aantal in het buitenland vertoevende
X derlandache gezinnen, waaronder vele,
die door de arbeidsinspecties gedwongen
werden ln het buitenland werk te zoeken,
en waarvan het hoofd tengevolge van de
mobilisatie in werkelljken dienst is geko
men, in groote inoeiiijkhedcu verkecren?
2. Zijn reeds maatregelen genomen of in
overweging om deze gezinnen op volkomen
gelijkwaardige wijze te behandelen ala die,
welke in Nederland verblijven?
3. Indien vraag 2 in ontkennrnden zin
moet worden beantwoord, is de minister dan
bcit'id. tc bevorderen dat aun de betrokken
gezinnen óf de gelegenheid wordt geboden
door financieels hulp der overheid
naar Nederland te komen, óf dat hun de
kostwinnersvergoeding wordt overgemaakt
op zulk oen wijze, dat snelle uilbetaling
verzekerd is?
Duitscbe krijgsgevangenen
in Engeland
Jfefl MMItf spoedig afgevend
Het Britsche ministerie voor de voorlich
ting deelt mede. dat een aanzienlijk aantal
Duitscbe krijgsgevangenen is aangekomen
in een interneerigskamp ln het noordelijke
industriegebied. Treffende ontmoetingen de
den zirh voor. toen nieuw aangekomenen be
kenden zagen onder andere gevangenen,
die reeds ln het kamp aanwezig waren. De
gevangenen, onder wie zich een aantlen-
tijk aantal dnlkhootmanscbappen l*vlnden.
zagen er -fit" uit. tij het or»k eenlgwins
ontdaan. Een sergeant van de bewaking
verklaarde, dat eenlgen der eerst aangeko
menen er mede begonnen weren den natio
naai socialistische» groet te brengen, maar
die gewoonte verdween epoedig.
DUITSCHE AANVAL OP HET EILAND
MANT
Internationaal debat: luchtmacht
contra zeem ach tl
Hat la zaer moeilijk nlt het Inter
nationale dehat „luchtmacht tegen
zeemacht" op to maken, welke van
de strijdende partijen nu eigenlijk
gelijk heelt. De Dultachera beweren
met hun luchtmacht in staat ta zijn
de Britsche vloot to vernietigen en
de Engelschen zeggen, dat wanneer
de vliegtuigen niet op zeer groote
hoogte blijven, zi] absoluut kunnen
worden onschadelijk gemaakt.
Het Duitsche bericht maakt melding van
een luchtaanval op hel Engelsche eiland
Man in de lersche Zee, waar een bom van
230 kilo oen zware Britsche kruiser ernstig
beschadigd zou hebben. Hier is geen letter
van waar, zeggen de Engelschen.
Het Duitscho bericht, dat ter hoogte van
het eiland Man een zware Britsche kruiser
door een botn getroffen is. doelt, volgens de
Britsche inlichtingendienst, waarschijnlijk
op het feit, dat op 27 Sept. een Duitsch vlieg
tuig heeft getracht in dat gebied een torpe-
dolHKjtjager tc bombardeeren, doelt er niet
in slaagde eenige schade toe te brengen. Op
de genoemde plaats is geen kruiser aange
vallen."
De oorlogscorrespondent van Stefani meldt
dat de Duitsche luchtaanvallen op de Brit
sche vloot, die groot succes hebben gehad,
zijn ondernomen met uiterst snelle bom bar -
dementstoestellen, waartegen het afweer-
vuur der schepen ontoereikend bleek. Er is
hier sprake, aldus de correspondent, van een
eerste proefneming met een methodische
aanvalswtjze tegen groote oorlogsschepen.
Anders dan Churchill verklaard beeft, wa
ren de Duitscbe toestellen geen landvliegtui
gen. doch watervliegtuigen, en was hun
sterkte niet twintig, maar 14 toestellen. De
vliegtuigen zijn alle geheel onbeschadigd
naar hun ba«e« teruggekeerd. De correspon
dent voegt hieraan toe. dat de reusachtige
Duitsche luchtmacht zeer ernstige verras-
stagen voor «Ie Wettelijke mogendheden zou
kunnen verbergen en de geheele organisatie
der economische blokkade zou kunnen ver
storen.
Op de vraag van den Dultschen omroep
„waar is de Boyal Ark" heeft Reuter verno
men. dat het antwoord luidt: Hel vliegtuig-
kampschip Roval Ark ligt veilig ln het aan
gewezen station.
Men riet, een zee van tegenstrijdige be
richten!
Internationaal debat!
Niet alleen de Franache militaire deakun
digeu, zoo deelt Havas mede. hebben groote
belangstelling voor dezen eersten werkelij
ke!» slag ln de historie tuaschen liniesche
pen en een eskader vliegtuigen, maar ook
de diplomaten zijn ervan doordrongen, dat
het hier om een zeer belangrijke gebeur
tenls gast. Op de internationale vloot confe
reniiea had dit onderwerp reeds in het mld
delpunt gestaan van een levendige discus
sie, waarbij de Franache en Engelsche dee
kundlgen steeds geloofd hadden In de blij
vende beteekenl* van de slagschepen, terwijl
andeae autoriteiten een beslissende beteeke
nis toekenden aan de vliegtuigen. De ge
beurtenissen van Dinsdag hebben, naar Ha
vu Iets overhaast concludeert, „op éclatan
te wijze" de stelling van de Engelsche en
Fransche vlootdeekundigen bevestigd.
1
I
P
h
x
1
11
Circus faillist ln Ned.-Indil 1
1
Wij lezen in de Deli Crt.,: Naar wij v
nemen verkeert de wecskamcrdionst te Mi
dan door 't faillissement van het Isako
cus in een moeilijk parket. De levende ha
van dit circus is namelijk te Pangknh
Hrandun gelegerd, doch er blijkt geen gel
beschikbaar t<^ zijn om de dieren te vt
deren. Deze zijn than» op minimum rai
soen gesteld om de kosten zooveel mogeli
te verminderen, doch die beloopen toch nt
rond honderd gulden per dag.
Vermoedelijk zal daarom wegens gebi
aan baten opheffing van het faillissemenj
worden gevraagd, waarover de raad val
justitie moet beslissen.
Is dit geschied, dan kan men het clrcu
namelijk naar den overwal teniKivodeu. va»
waar het enkele maanden geleden naar ét
oostkust gekomen ls. De Inimigraticdienè
vorderde toen bij de ontscheping een zoodri
nige som gelds als waarborgsom, dat ten al
le tijde kon worden overgegaan tot terugzet»
ding van het circus naar den overwal. Dit be
drag berust als „bevroren crcdlct" nog steedl
bij de immigratie en kan dus bestemd wor
den om bet circus na opheffing van het fail
lissement terug te zenden.
Hoe het dat» op den overwal gaan moe!
blijft natuurlijk ook nog een vraag, doch di
behoeft Ned.-lndie niet op te lossen. Maa
nu hongeren leeuwen in I'angkalan Brandai
Een boek van Duff Cooper.
De Russische kans voorbij lates
gaan.
De vroegere minister van oorlog, Duf
Cooper, heeft een boek geschreven: „De twei
de wereldoorlog", dat morgen uitkomt.
In dit boek spreekt Duff Cooper als zijl
meening uit, dat het „falen der deinocratieéi
om de adhaesie van Rusland te verwerver
rampspoedig was".
In een naschrift, dat aan het werk is toe
gevoegd, na do onderteekening van de Hut
sisch—Duitscbe overeenkomst, schrijft Dul
Cooper: „lk heb misschien al te vaak gezeg
dat dc eenige manier om een oorlog te vooi
komen waa, Duitschlnnd cr van te overtul
gen. dat hij Itent verliezen zou.
Dit was niet langer mogelijk, toen Duitscl
land verzekerd was van de Russische neutr
litelL
Toen dat gebeurd was. verloor het geel
tijd en wierp zich onmiddellijk op Polen".
Schrijvende over Hitier, zegt Duff Coopet
dat de bezetting vat» Praag „dc grootste fort
was van zijn loopbaan".
Over Goehhels zegt hij: „Hij vreest de waan
heid meer dan eenig ander wapen".
Britsch vliegtuig
ontsnapte van IJsland
Braken de officieren hun wood?
Officieel wordt medegedeeld, dat dc P"n
sche regcering haar gezant te Londe*
dragen heeft namens de IJslandse*# regee
ring bil de Britsche regeerin»
ren tegen het feit. dat een B»H*ch vlieg
tuig. da» Dinsdag in dc IJsland-che watorel
een noodlanding bad moeten maken en ge
interneerd was, naar Engeland is terugga
vlogen
Het Britsche ministerie \»n voorlichting
deet! me«fe. dat het watervliegtuig, dat eg
26 September gedwongen was in de IJt
landsche waten-n neer te strijken, thans
Engeland I* tenirgekeerd
Indien bPJkt dat de officieren In strip
met alle traditie hun cc re woord hebbeg
gebroken, zullen maatregelen gcuomeg
worden.