De spotvogel
fluit ons na
ZAL DE ZEEOORLOG BRENGEN?
Convooien en duikbooiaanvallen
het oord der
verschrikkingen
Radioprogramma
Het oorlogsjaar 1939
1917
Lloyd George bepleit
convoyeeren
1939 Engeland past convooi-
systeem toe
Dit artikel, aan «Jen zeeoorlog je-
w*yd, poojft orn beeld te geven van de
verbitterden *trjjd. die In de laat*te oor-
Iog»Jaren ter ree gevoerd 1» door
Dult»chUind, met het duikbootwapen,
waarbU de toestand brein 1917 zóó ert-
tlek hu geworden dat de Britsche admi
raliteit bljnn radeloos nu. Het eon-
vooycerlngssysteem zal In den huldigen
krijg een zóó groote schade onmogelijk
maken!
Brlttanlë hrer*ehte over de zee...
Maar haar overwinning duurde niet lang.
Duitschland ging het gevaariykste wapen ter
zee gebruiken, waartegen Engeland langen
tyd machteloos stond, totdatzy het
middel gevonden had.
Dat middel waa het varen In groot ver
band. het varen ln convooiën.
Gedwongen dooor het geraffineerde
middel, dat den vyand langzaam uitteert,
de hongerblokkade, namen de Dultechers
hun toevlucht tot den onbeperkten duik-
bootoorlog.
Om de Dultache du ik booten te beletten de
Noordeiyke doorgang tot den Atlantlachcn
Oceaan te paaaecren en om de terugkcerende
met contrabande geladen schepen te contro
leeren werden verschillende vlooteenheden ln
het noordeiyk deel van de Noordzee gecon
centreerd en wel een patrouille ten Noorden
van «le Kar Oer. een patrouille ten Westen
van Schotland, een patrouille ten Zuiden
van Sydero en een patrouille ten Westen
van de Hebrlden. Dat zelfs deze controle niet
effectief genoeg was. bleek uit het feit, dat
hcrhaaldeiyk de blokkade werd doorbroken,
en zelfs mijnon werden gelegd ten Weatcn
van de lerschc kust.
De blokkade te doorbreken was het
yenjge doel, dat de cent ral en zich voor
oogen stelden. Bernsdorff schreef ter ver
dediging van den onbeperkten duikboot
oorlog: „Mijn regecring zou de onderzee
ërsblokkade gaarne hebben uitgesteld.
Dit gaat echter niet, want de maatregelen
zijn getroffen. M|jn regeering Is van mee
ning, dat de onderzceërsblokkade den
oorlog spoedig zal beëindigen. Deze blok
kade aal worden opgeheven, zoodra een
conferentie kan worden bijeengeroepen
ter bespreking van redeiyke voorstellen.**
De Britsc.be regeering ging daar niet op
ln. Haar berekening was. dat tegenover
elke drie centralen vyf geallieerden ln het
vuur konden worden gebracht, dus dat het
een eenvoudig rekensommetje was, dat de
Centralen het altyd moesten verliezen, als er
maar goed werd gevochten.
Een wanhoopsdaad.
„Eind 1918 schroef Lloyd Goorge: „De
duikbootoorlog bewastdat Dultachland
voor ztyn ondergang staat".
„Maar," schrift hy In een *Un*r me
moires: „dit nam niet weg, dat soms de
meest voorzichtige leiders meenden, dat
w\J vernietigd zouden worden, en dat w\J
goed deden vrede te sluiten. terwyi onze
schepen nog dravende waren".
Grootc duikbootcn werden ln een razend
tempo ln de Duitschc werven gebouwd. De
Dultache zwaanlvlsschcn vreesden niets en
niemand, zy doorsneden alle wereldzeeën en
torpedeerden het ecne schip na het andere.
De laatste vier maanden van 1916 be
droeg het verlies der Britache vloot 632 000
ton. Na het afkondigen van den onbeperkten
duikbootoorlog op 1 Februari 1917 stegen de
verliezen met reuzoaprongen.
Februari 310 000 ton. Maart 352 000 ton.
April 526000 ton. Op 1 Januari 1917 was
eon vyfde deel der Britache handelsvloot ln
de diepte verdwenen, maande lij ka werden er
52 000 ton bijgebouwd.
In een rapport, dat de Engelsche mi
nister Runciman opstelde, zclde hy o.m.
dat voor Juni 1917 de Britache scheep
vaart vernietigd zou zyn.
„Er bestaat geen afdoende middel op
deze wyze van oorlogvoering en misschien
zal het nooit gevonden worden!" was het
moedelooss oordeel der Brtlsche admi
raliteit.
..De Britache verdediging aldus Lloyd
George, „was in het geheel niet ln orde.
Van de twintigduizend Engelsche mytien ble
ken er slechts 1500 bruikbaar.
Maandenlang vocht Lloyd George met de
Admiraliteit. Hy wilde convooien en de Brit
ache admiraliteit oordeelde dit middel on
deugdelijk.
Admiraal JeUlcoo was tegen zyn plan.
Admiraal 8lma van de Amerikaansche
marine, vertelt over een onderhoud met
Jellicoe het volgende: „Na de gewone
begrooting nam Jellicoe een blad papier
uit zyn lade en overhandigde het my. Het
was een volledige ïyit van de Britache
verliezen der laatste maanden. Uit deze
lyst bleek onder andere, dat de totale
verliezen van Engeland en die der neu
tralen ln Februari 537.000 ton bedroegen,
en dat de verliezen voor April onge
veer 900 000 zouden beloopcn. Deze cyfers
wezen uit, dat de verliezen ongeveer drie
k vier maal zoo groot waren als er ln de
kranten werd geschreven. Ik druk my
zeer zacht uit, wanneer Ik zeg. dat deze
onthulling my ten zeerste verbaasde. Ik
was stom van verbazing, want zooicts
had ik ln het geheel niet verwacht Ik
sprak Jellicoe over myn ontsteltenis."
Daarop antwoordde Admiraal Jellicoe: „Het
Is ons onmogelijk den oorlog verder te voe
ren. als dcrgciykc verliezen blijven aanhou
den."
Admiraal Sims vervolgt dan zyn verslag
van dit gesprek: Ik vroeg:
„Wat denkt U te doen?"
„Alles wat wy kunnen. Op alle mogciyke
manieren vermeerderen wy onze antiduikboot
krachten. Wy gebruiken alles, wat ons die
nen kan ln den strijd tegen de onderzeeërs.
Wy bouwen zooveel destroyers. trellers en
dergeiyke schepen, als ons maar ecnigszlns
mogciyk Is. Maar de toestand la zeer ernstig.
Alle hulp, die wy kunnen krijgen Is zeer drin
gend noodig
„Het «ehynt er niu*r uit te zien, dat de
DulUcher» den oorlog gaan winnen," merkte
Ut op.
7.y zullen Inderdaad winnen als wy geen
einde maken aan deze verliezen en dat zoo
npocdlg mogeiyk, was het antwoord van Jel
licoe.
„Is er geen oplossing voor dit vraugstuk?"
•oeg Ik.
„Voor zoover Ik kan zien, absoluut niet."
Maar Lloyd George wist den Amerikaan-
•chen admiraal te overtuigen en zijn eerste
succes was een convooi van 17 schepen, dat
van Gibraltar vertrokken, veilig en wel de En
gelsche havens wist te bereiken.
Ln totaal namen In 1917 tot November 19J8
16,657 schepen deel aan convooien; 102 daar
van werden door Dultache U-booten getorpil-
lecrd. 36 afgedwaalde schepen gingen verloren
en 16 vergingen door andere oorzaken. De aan
bouw van Britschc schepen steeg tot rond
150.000 ton per maand.
De onbeperkte duikbootoorlog had voor
een groot deel haar verschrikking ver-
Onder ton qranntenreocn tus-
schon prikkoldrnadversperrin-
Bon.
OOK NIEMANDSLAND IN VREDES
TIJD KENT ZIJN TRACCDICEN.
(Van onzen Parijschen correspondent.)
Parijs. October 1939.
Het woord Niemandsland, dat in
den wereldoorlog een zoo sinistere
betrrkenia heeft gekregen, is op
nieuw opgedoken, nu de schermut
selingen aan liet Westelijk fronl do
allures van een werkelijken oorlog
beginnen aan ie nemen. Tusschen
Westwal en Maginollinie strekt zich
een nieuw Niemandsland uit.
Opnieuw onlmoct bet oog van millioeneu
krantenlezers in «Ie coinimiiilquë'* van hel
front het woord Niemandsland. Wat is Nie
mandsland? Ken koraalrif in den Indischen
Oceaan, slochl» enkele vierkante ine ter» in
omvang nietend, bij slorm geheel onuer wa
ter. Ken stukje van bel >u*tolan«l In «Ie
Noordelijke IJszee, verborgen onarr een
«likke laag sneeuw en ij*. Ken trooatclooze,
gele woestenij in hel binnenland van Azië.
omgeven door woeste, hoogc hergen slecht*
enkele malen per Jaar Iwtreden door «Ie
voeten van Toerkestansche, Tlbelnanrclie of
Russische grvnapnlrouillPH. Dal is. ln den
letterlijken zin. Niemandsland. Ker Wind
zonder tneimehen. zonder wetten eer» stiook
land» tusschen andere hinden in. Ho« begrip
Niemandsland een woord, ontleend aan
het Kngclsch: „No Man's Land welke aan
duiding gebezigd werd door «Ie oude Kngel
sche zeevaarilers en ontdekkingsreizigers
voor tot dusverre door niemand In bezit ge-
nonten eilanden In den Oceaan l> van
Iteltvkkelljk Jongen datum. HM «damt ud
«Jen tijd, toen «Ie wetenschap van het \<>l
leenrecht en «Ie diplomatie het begrip „sou-
veirlnlteir in hei leven hadden geroepen:
«Ir onbetwiste, over een land uitgeoefende
heerschappij. Daar. waar niemand de sou-
vrrelnlteil uitoefende, sprak men van Nie
mandala nd T«wn op «le nanle nog grootc
witte v lekken lieslonden op «Ie landkaart. g«'
bieden, waar «le ontdekkingsreizigers nog
niet waren doorgedrongen, was Niemands
land geen uilzotuleritig Thans evenwel heeft
hei woord een schrik barenden, tragische»
klank ge kregen.
foren. De Britache admiraliteit her
ademde.
De oorlog waa door «Je Geallieerden ge
wonnen.
Bezien wy nu de berichten over den zee
oorlog der laatste dagen, dan kunnen wy het
zelfde streven onderkennen by Dultachland om
door het torpedeeren van Britache en Fransche
handelsschepen op «len Atlantlschen Oceaan
deze landen te benadeelen in hun voedseltoe-
vocr.
Een groot aantal Britschc schepen zyn reeds
het slachtoffer geworden. De voornaamste
daarvan zyn wel: s.s. Alhcnia 13.581 ton, s.e.
M&naar 7 242 ton. m a Regent Tlgcr 10 177
fon. as. Magdapur 8.641 ton. m.s. Inverllffey
9.456 ton, ma. Cheycnou 8 826 (de beide laat
ste tankers) ln totaal 36 Britsche handels
schepen.
Dc afweermiddelen der Britschc admiraliteit
vertoonen een groote overeenkomst met die
der laatste Jaren van den vorigen oorlog. Op
nieuw wil Groot-Brltt&nnië Dultachland op de
knieën brengen door een volledige blokkade
toe te passen. In Britschc kringen rekent men
daartoe op een oorlog van 3 k 4 Jaar, waar
door Duitschland niet tengevolge van groote
slagen, maar door een langzame uitputting
moet verloren gaan.
Het Dultache wapen, de onbeperkte duik
bootoorlog, waartoe op alle zeeën reeds de
U-booten zyn verspreidt cn uitgezonden, zal
Engeland n 1 c t die slagen toe kunnen brengen
als het ln den vorigen oorlog heeft gedaan.
Door de Engelsche radio werd begin September
herhaalde malen een boodschap der Britsche
admiraliteit verspreidt, waarin gezegd werd,
dat. hoewel er geen berichten werden ver
strekt over het buitmaken of onschadeiyk
maken van Dultache duikbootcn. men niet
moest denken, dat zulks niet geschiedde.
Het doel hiervan was om den vijand niet
de noodige gegevens over zijn verliezen in
handen te spelen. Bovendien hoopt de Britache
regeering door haar, ln den vorigen oorlog
met succes toegepast systeem van convoycc-
ring der handelsschepen het gevaar grootcn-
deels te kunnen beperken.
zy wyst er op, dat de op het oogenblik nog
verspreide en rondzwervende roovers der zee
spoedig door brandstofgebrek zullen gedwon
gen zijn hun bases weder op te zoeken, die
hoe langer hoe meer door de Engelsche
schepen worden bewaakt.
In zijn rede van 13 Augustus voor het Brit
schc Lagerhuis verklaarde Chamberlain:
In den huldigen oorlog Is de Duitsche aan
val op onze koopvaardy begonnen met een
daad van meedoogenloosheid tegen een pas
sagiersschip ln stryd met alle regels van dc
oorlogvoering ter zee, hetgeen wordt voort
gezet. Een zeker aantal Britsche koopvaar
ders Is aangevallen en hun verliezen zyn onge-
twyfcld ietwat ernstig geweest. Dat was echter
niet meer dan verwacht moest worden, omdat
de oorlog kwam op een oogenblik, toen
groote aantallen van onze koopvaardijschepen
verspreid voeren over de zeven zeeën, varende
onder vrcdesomstandlghedcn. Aan den anderen
kant hadden de Duitschers hun duikbootcn en
voorraadschepen voor den oorlog op de beste
strategische posities geplaatst cn het ts niet
verrassend, dat eenlge onzer schepen verrast
zyn door duikbootcn, voor zy in staat waren
een haven te bereiken.
Wy maken echter haast met een convooi-
systeem, dat dageiyka optreedt met steeds
toenemende doeltreffendheid. Het convool-
systccm is onmlddctiyk ln toepassing gebracht
cn zoodra het volledig kan functioneeren, heb
lk geen reden om te veronderstellen, dat het
minder beslissend zal biyken dan dat twintig
Jaar geleden het geval was.
Intusschcn kan ik het huls de verzekering
geven, dat de duikbootcn voortdurend worden
aangevallen cn dat successen zyn behaald.
En op 30 Sept. volgde een nog positiever
verklaring voor het Lagerhuis, waarin door
Chamberlain werd gezegd:
„Dc oorlog ter zee is een van intense en
v«x>rt.durende activiteit van de vloot. Het
resultaat van den stryd tegen de duikbootcn
Is na iets meer dan veertien dagen grooter,
dan wat de Britsche marine zelfs gedurende
den vorigen oorlog tot stand heeft gebracht.
Terwyi wij in den vorigen oorlog een ver
dedigende houding aannamen tegen de duik
bootcn. zyn wy thans in den aanval en steeds
worden zy onmiddeliyk aangevallen, zoodra
zy zich vertoonen.
Ik geloof, dat lk niet te veel zeg, wanneer
lk verklaar, dat reeds zes of zeven Dultache
duikbootcn den vollen pry» hebben betaald
voor hun aanvallen op Britschc schepen.
Van de 70 Duitsche duikbootcn. waarvan
slechts een deel ..ozeangehend" was. zyn
pl.m. 2/3 vernietigd, verklaarde Churchlll op
17 Oct. 1939 v«jor het Lagerhuis.
Ik vertrouw, dat. wanneer het convooi-
systecm in vollen omvang zal worden toege
past en het aantal en de doeltreffendheid van
de Jacht makende eenheden snel zal zyn ver
meerderd, deze onderzecsche bedreiging met
overeenkomstige snelheid zal verdwynen.
We moeten verwachten, dat we nu en dan
klappen zullen krygen en soms zelfs zware,
zooals het verlies van de „Courageous", doch
dit Is niet te vermijden."
En reeds Zaterdag wisten de Duitschers
den Engelschcn een zeer gevoelig verlies toe
te brengen, door een gemoderniseerd slag
schip. de „Royal Oak", te doen zinken voor
dc haven van Scapa Flow.
De Duitsche duikbootkapiteins biyken ook
nu weer over grootcn moed te beschikken.
De doeytreffendheid van den convooklienst
blijkt echter nu uit het feit, dat de Ameri
kaansche verzekeringsmaeatschappijen de
molestprcmies voor het handelsverkeer over
den Atlantischen Oceaan weer hebben ver
laagd.
De zeeoorlog is begonnen, waar hU In '18
eindigde, zoowel wat betreft de Indirecte
maatregelen tegen Duitschland, n.m. scherpe
contrólo op den neutralen handel, als directe,
n.m. besteding van het duikbootwapen.
Gezien al deze gegevens en het verloop
van den vorigen oorlog zyn er o.l. geen
groote verrassingen te wachten. Mogeiyk
dat over eenigen tyd de Duitsche vloot,
die snel wordt aangevuld, een poging zal
wagen om de Engelsche blokkade te door
breken, waardoor een tweede slag by
Jutland niet tot de onmogeiykheden be
hoort. Bovendien bewijzen de resultaten
«Ier laatste wreken, dat het hiehtwapen
der Duitschers (basis Xoordzeehavens en
Helgoland), In sterke mate actief «leel-
noemt ln «le bestryding van «le Engelsche
vloot. Overigens zal «le zeeoorlog zich be
perken tot den duikbootoorlog met wisse
lende kansen, msuir beslist minder fataal
voor de Engelsche belangen, dan hy ln
«len vorigen wereldoorlog Is geweewt.
De kampplaats dar millioonen-
lopers.
In den wereldoorlog bestonden cr twee
enorme strook en" Niemandsland; de ecne
strekte zich uit van do Oostzee lot aan dc
Zwarte Zee. de tweede van de Noordzee tot
Zwitserland twee slrooken lands. tusschen
dc vijandelijke loopgraven in. omgewoeld
«loor granaten, met lijken bedekt, vriend en
vijand door elkaar, in den dood vereend;
de toekomstige kampplaats, waarop dc inil-
lioenenlegers elkaar den zego zoud«*n be
twisten. Niemandsland heette het trooste-
looze terrein, bezaaid met een wirwar van
prikkeldraadversperringen, waarop een bij-
ne onvermijdelijke dood ieder wachtte, die
zich er op waagde.
Als een onoverkomelijke slagboom
lag het daar. tusschen «1e strijden
de legers, die het elk' van hun kunt
met hun moorddadig vuur hestre
ken. Elke meter terreinwinst in
Niemandsland werd met stroonien
bloeds gekocht. Hoog boven zijn
troostelooze eenzaamheid verheffen
zich de vliegmachine» in do lucht
en oniler de aarde wroeten «Ie tegen
standers oin elkaar met landmijnen
te vernietigen. Op een gegeven oogen-
hlik weerklinkt een kort signaal
do ecne golf aan valst roepen na de
andere klautert uit «le loopgraven
«mi verspreidt zich over Niemand»-
lund. het dulvelsche concert van «Ie
lichte en zware nriitlerie cn de ma
chinegeweren laten zich hooren
Weder is Niemandsland het tooncel van
verwoede, bloedige gevechten, soms maar
niet altyd. eindigend met een kleine, duur
gekochte terreinwinst.
Niemandsland in vredestijd.
Hel kun echter ook voorkomen, «lat Nie-
mundslund zich over een vrij groote oppcr-
v lakte uitstrekt. «Int cr kilometers afstand
geen loopgraaf te ontdekken i». Dan vertoont
zich aan liet «x»g een vreedzame, groene wel
«Ie, waarop koeien Inopen le grazen en kal
veren dartelen. Doch «lil beeld is bcdriegelijk:
want zonder voorafgaande waarschuwing
kun juist op «lezen sector van het front een
regen van granaten ijcderdalon, «He dc oase
in een \\«>e»tcnij verander!. Rn dan willen
wij nok nog .«preken van Niemandsland in
\re«|estijd, waarover bijna niemand spreekt,
«loch dut c\rngi»e«l zijn tragische beteckoni*
heeft al» liet Niemandsland in den oorlog.
V\ ij herinneren slecht» aan de tnfereeler». die
zich nog Hiel zoo lang geleden hebben afge
speek! nan de Poolarhr grens, toen de Duit-
I sche regecring duizenden 1'oolsche en sta
tenlooze palen uit het binnenland van het
Derde Rijk over «le Poolsche grens wilde
zetten, aan welke mensclien «Ic 1'oolsche re
geering evenwel «Ion toegang tot het land
ontzegde. 7oo leefden «laar «le verdrevenen,
bijeengedreven op een smalle strook land.
stilzwijgend tot Niemandsland verklaard. In
bange afwachting van hetgeen over hen zon
worden beslist. Het 1'oolsche Roode Krul»
ontfermde zich over hen. zoover het daartqc
in staat was en medelijdende grenswachter*
stmulcn dekens af. l>och er Is «*>k een vreed
zamer voorbeeld van Niemandsland.
Aan de Zwitsersch—Fransche grens, tus
schen Genève en Annemasse, is door dc au
toriteiten een kunstmatig Niemandsland in
het leven geroepen: een kleine, van een af
rastering voorziene weide, waarop dc wedcr-
zijdschc grensbewoners op beperkte schaal
handel kunnen drijven. Doch iets dergelijks
behoort tot «le grootste uitzonderingen. In «Ie
ooren van den modernen mcnsch zal het
woord Niemandsland altijd een sinisteren,
noo<Hottigcn klank behouden.
Vooels zijn zéér muzikaal!
Vogels, wij hoeven slechts aan onze bc-
rocnide zangertje* te denken, kunnen in het
algemeen prachtig inoduleeren. De spotvo
gel fluit ons na. Zijn toonvornting gaat in
liet algemeen gepaard met zeer geringe in
tervallen, wat alle* op 'n goed gehoor wijst,
wijst. De vraag i* nu, of er hij den vogel
verhand staat tusschen de muzikaliteit en
«Ion bouw van het gehoor. Wij weten, aldus
«Ie N.R.Crt.. uit de menschelijke anatomie,
dat in het slakkenhuis van ons inwendige
oor een vlies voorkomt, het membraan van
Corti, waarin vezel* gespannen zijn, «lie met
gcluidstrillingen meetrillen, zooals dit met
snaren van een muziekinstrument geschiedt,
tl ie resonncerrn op een aangeslagen toon
van een stemvork. Ons eigen membraan
van Corti heeft zooveel van deze fijne sna
ren. «lat zich met Helmholtz ons onder-
scheldlngsvermogen voor tonen verklaren
laat uit het meetrillen van deze vezel*,
waarvan wij er 21000 bezitten. Bij den vogel
zijn er veel mind«ar. niet meer dan 1200. De
Duitsche geleerde Knecht heeft nu de rnuzi-
knliteit van «len vogel getest «loor «Ie dierten
te «Iressecren op fijn afgestemde tonen:
Voor hoogar» toonen minder ge
voelig?
Afgaande op wat het membraan van Corti
van het vogeloor bij anatomische studie»
vertoont waar wij per mm. van het vlies
4®f c/els vinden hij den papegaai, tegen
400 713 per mm. van het men»chelijke
membraan van Corti. zou men verwachten
«hit hei vogeloor voor hoogere tonen minder
gevoelig zou zijn dan het onze terwijl tevens
«Ie lagere regionen van «le toonschaal zouden
moeten uitvallen. In het gehoorgebied. dat
vogel en mensch gemeen hebben, zou men
dan gezien het feit. dat bij den vogel een
geringer aantal vezel* per mm. van hel
membraan van Corti voorkomen, een min
der goed toononderecheidingsvennogen ver
wachten al* inderdaad het hooren een reson-
neeren van «Ie vezels van genoemd mem
braan voorstelt. Dit nu blijkt niet op te gaan.
Kr bestaat bij vogel* wel degelijk
een zeer fijn vermogen om tonen le
kunnen onderscheiden. De onderste
hoorgrens ligt bij den parkiet bij een
trillingsgetal van 40, dc bovenste
grens hij parkiet en kruisbek hij
trillingsgetallen van 14000—10000
rosp. 1900020000 trillingen, zoodat
het gehoor een gebied van 89 oc
taven omvat, of 3-4 octaven minder
dan bij den mensch. liet gehoor is
zeer scherp, zoodat nog verschillen
van 0.3—0,5 trilling worden waarge
nomen.
Bij het aanslaan van twee tonen geüjli
dig worden duidelijke verschillen getio
bij oen triïllngsvcrsrhil van 10—20 trill
gen. Rij hoogc en diejio tonen moeten
verschillen l pot. van het trillingsgetal
dragen om te worden waargenomen. In
zesgestreepto octaaf kunnen zij nog tcrti
onderscheiden. Bij den parkiet lieten zich
lJ4 octaaf vier voedertonen opwekken, wi
op regelmatig gedresseerd werd.
Klankgeheugen zeer ontwikki
Het klankgeheugen is zeer ontwik!»
Tonen met een triliingsverschil van t
lingen worden nog 1 uur onthouden,
draagt het verschil 1—2. dan worden ci
tonen 1—4 minuten onthouden, bij een
schil van 20 is 2 uur onthouden moge!
In het hooge gebied is het herinnering»
mogen minder goed. Alles wijst er op, «lal
vogel. Ufo een absoluut gehoor bo*it. on
tien dressuurtoon kan hooren in tweekj
ken, oen gehoorgebied omvat, dat alleen
«le hoogere regionen onderdoet voor dal
den mcnsch.
VRIJDAG 27 OCTOBER 1939.
Hilversum I. 1875 en 414,4 m.
Algemeen programma verzorgd door
KRO.
8.00 Berichten ANP.
8.05—0.15 en 10.00 Gramofoonmuziek,
11.30 Bybelachc causerie.
12.00 Berichten.
12.15 Paul wynappei's strykensemble (12.'
1.10 Berichten ANP en gramofoonmui
1.30—1.40 Gramofoonmuziek).
2.00 Orgelconcert en gramofoonmuziek).
3.00 Gramofoonmuziek.
3.15 KRO-orkcst. «4.004.15 Gramofoonnj
5.00 Gramofoonmuziek.
5.15 KRO-Melodisten en solist (6.00-
Gr&mofoonmuziek).
7 00 Berichten.
7.15 Causerie: „De Internationale art*
markt in oorlogstyd".
8.00 Berichten ANP.
8.15 KRO-orkest en «ie KRO-Boys.
9.15 Gramofoonmuziek.
9.35 Radiotooneel.
10.05 Het Rococo-octet.
10 30 Berichten ANP.
10 45 Bertus van Dlnteren s orkest.
11.051200 Gramofoonmuziek.
Hilversum II. 301,5 m.
8.00 VARA. 10.00 VPRO. 10.20 Vi
12.00 AVRO. 1.00 VARA. 7 30 VPRO.
VARA. 10.10 VPRO. 11.00—12.00 ARA
8.00 Berichten ANP, gramofoonmuziek.
10 00 Morgenwijding.
10 20 PianovoorUrmcht.
10 50 Declamatie.
11.20 Orgelspel.
12 00 De Palladians.
12.45 Berichten ANP. gramofoonmuziek.
I.15 AVRO-Amusementsorkest (opn.).
2.00 Voor de vrouw.
2.10 Het Lyra-Trio.
2 45 Disco- Variétét.
3.30— 4.00 AVRO-Dansorkest.
4 05 Gramofoonmuziek met toelichting,
5.00 Voor de kinderen.
530 Gramofoonmuziek.
6.00 De Ramblers.
6-30 Letterkundig overzicht,
7.00 Orgelspel en zang.
7 18 Berichten ANP.
7 30 Causerie De kans". Hierna: Berk
7 35 Cyclus: ..De boeken van den Bybel
8.00 Het Roea Spier-kwintet.
8.30 Cyclus: „Het ontwaken van het
land (II).
9 00 Vraag en antwoord.
9 15 Fragmenten uit de operette ..Eln W
traum".
10.15 Puzzle-ultxending.
10 30 Gramofoonmuziek.
10.40 Avondwydlng
1100 Berichten ANP
II.10 Jazzmuziek (gr pl
11.40—12.00 Hammond-orgelspel,
