De Duitschers
IN SJANGHAI
Jan Zeedijk in Amerika
De Avonturen van
Radioprogramma
Bevreesd voor nazi-spioonen
geruchten over axerulaansche
hulp aan china*
SJANGHAI.
De toestand la hier geheel anders dan in
1914—1918. toen ook Japan (aan geallieerde
gtyde) aan den oorlog deelnam en dus ook
Bier «lo oorlog sowWe. daar toeft de Duit-
gchers hier nog koloniën hadden.
Sjanghai bestaat uit drie deelen: het
pgna door do Japanners bezette en beheer
de deel. liet internationale .jsettlement" en
de Fransche conceaaie. In alle drie deelen
tronen Duitschers, in totaal eenige duizen
den. zelfs als men de uit Duitachland en
Oietciirijk stammende Joodsche inunigran-
ten buiten beschouwing laat. Japan is niet
In oorlog met Duilschland. hoewel het een
Sterken haat koeatert tegenover dit land
on. wat de Japanners gevoelen al» een
laaghartig „verraad", het DuitsrhRussi
sche verdrag In het door de Japanners
bezette deel \an Sjanghai worden dus de
Dintachera ongemoeid gelaten. Het inter
nationale „settlemcnt" la „internationaal".
F.ngelachen. Franschen, Zweden. Belgen.
Nederlanders. Italianen, enz. hebben er
evenveel rechten en ook daar kon van een
optreden tegen de Duitschers dus geen spra
ke zijn.
Franschen gemoedelijk.
Maar dan Is er nog de Fransche „con
cessie". waar de Franschen uitsluitend het
bewind voeren. In de Fransche concessie
wonen eenige honderden Duitschers en de-
zen konden bij hat uitbreken van den oor
log het ernstigste vreezen. De Franschen
zijn evenwel uiterst gemoedelijk en zacht
moedig tegen de hier wonende Duitschers
opgetreden. Schriftelijk is hun namens de
Fransche overheid medegedeeld, dat van
h< n een kalm gedrag werd verwacht. ge« n
uittarting of uitlokking van twisten en dat.
indien zij zich hieraan hielden, him geen
onnoodige moeilijkheden In den weg zou
den worden gelegd. In de Fransche con
cessie is een Duitsehe vleesrtvhouwerij. ge
naamd „Elite butcherv" (elite vleeschhou-
werij). Erboven en tot de vleeschhouwcrij
behoorend was een restaurant, genaamd
„German Restaurant" (Duitach Restaurant)
en dit restaurant heeft zijn naam moeten
veranderen, wat het natuurlijk ook gedaan
heeft. F.rgena anders In de stad was een
vleeschhou we rij", welke naam nu veranderd
vleeschhouwarij", welke nnau nu veranderd
Is in „Europeesche" vleeachhouwerij. En de
zaken kunnen (door Duitschers) verder ge
voerd worden.
Geen „echte" Duitschers.
In 1914—1018 waa de Duitsehe taal In het
openhaar in de Fransche concessie vertxv
den, maar nu wonen er hier vele Duitsehe
Joden, uit Duitschland en Oostenrijk ver
dreven. Deze menschen kennen over het
algemeen niot anders dan Dultsch en toch
kan men deze immigranten moeilijk als
echte Dultachera beschouwen. De>ze tnen-
achcn laat men vrij. ook in hun taal. zoodat
men ook thans nog op straat, en ln rafé's
heel veel Duitach hoort opreken. Wat men
den Joden toestaat, kan men anderen niet
verbieden, met het gevolg, dat «la hier wo
nende Duitschers het ongestoord gebruik
van hun taal feitelijk t« danken hebben
aan de Joden.
De hier verschijnende bladen manen de
F.uroneesche bevolking aan tot verdraag
zaamheid ten opzichte van elkander Er
heeft zich slechts één incident voorgedaan:
Engelsrhe soldaten in burg^rkleeding heb
ben de gebouwen van een Duitsehe tennis
club gedeeltelijk verwoest, maar deze sol
daten zijn daarvoor gestreng gestraft.
.SJanofcallaaders".
De zeer talrijke Europeesche kolonie,
waarvan vela leden hier reeds tientallen
jaren wonen, heeft zich ln den loop «Ier
tijden op de wonderlijkste wijze door elkan
der gemengd. Da oudere leden dier kolonie
noemen zich met een zekeren trots jSjang-
feuilleton
Naar 't Engclach vaa A. W. Marchmost
25.
HOOFDSTUK XVII.
De volgende «et vsn de Montait.
Deaeie veerde verschrikt van haar stoel
toen de belde mannen binnentraden en ze wierp
•en smeekenden blik tn de richting van Che-
rlton. Ofecnoon hy dit opmerkte en de bedoe
ling ervan begreep, antwoordde hy alleen maar
door glimlachend het hoofd te schudden.
„Ik ben erg bty dat Je hier bent. Deaeie"
sel hy. ..want wat ik te zeggen heb gaat alle
aanwezigen aan u ook. mrs. Markham, en
Ik kan het dus beter zeggen, terwyi we alle
maal by elkaar zyn".
Mrs Markham was een beetje geschrokken
b(j deze mededeeltng en keek naar haar ver
loofde. die oomld-leliyk op haar toeging en
naast haar ging zitten. Hy haalde zyn schou
ders op en hief zyn handen omhoog, alsof hy
er niets van begreep
„Ia er Iets by rondere, mr. Chertton?" vroeg
de vrouw dee huizee.
gerucht waarschijnlijk maken. Met het ge
ringe getal troepen, waarover Frankrijk en
Engeland hier beschikken, sou van een
ernstigen tegenstand geen sprake kunnen
zijn. Echter, er loopen geruchten, dat de
Wrcenigde Staten naar Sjanghai troepen
zullen zenden.
Dit zou een grooten invloed op den loop
der gebeurtmiixsen kunnen hebben, want
Japan tracht tot eiken prijs een botsing met
Amerika te vermijden.
BR EDE RODE.
haiiandert", als vormden ze een aparte natie
Zonder veel rekening te houden met de po
litiek in Europa, mengden zich Engelscben,
Franschen. Duitschers, Nederlanders. Helgrn
Noren. Zweden, Italianen, Spanjaarden, De
nen door elkander.
Banden van goede kameraadschap
en vriendschap werden gesloten en
talrijk zijn de huwelijken tusschen
menschen van verschillend* natio
naliteit, van Belgen met Engel-
schen. Amerikanen of Zweden, van
Nederlanders met Engelschen of
Duitschers. van Franschen met Duit
schers of Italianen, van Engelschen
met Duitschers of Noren. Voor ve
len brengt daarom de oorlog bijzon
dere moeilijkheden.
Voor een Fransch- of een Engelschman.
die getrouwd ia met een Duitsehe. zijn de
bezwaren niet groot. Da vrouw heeft de na
lionaliteit van de man gekregen en is
Fransche of Engelsche geworden. Doch voor
een Engelsche of een Fransche. gehuwd
met een Duitscher is het geval zoo eenvou
dig niet. Veel besproken wordt hier het ge
va! van een Duitscher. gehuwd met een En
gelsche. Twee maanden geleden liet hij zijn
vrouw, die thans door haar huwelijk Duit
sehe is, naar Europa vertrekken ou» een
bezoek te brengen aan tiaar verwanten in
Engeland, waar zij zich nog bevindt. Zij
zou dezer dagen terugkeeren, maar de
Duitsehe echtgenoot vraagt zich af, of rij.
al» zijnde thans Duitsehe, vergunning zal
krijgen van de Engelsche overheid om de
rei» te ondernemen. Verkrijgt zij deze ver
gunning, wat wei waarschijnlijk is. dan
loopt zij echter het gevaar van de Duitsehe
duikbooten en de Duitsehe echtgenoot
maakt zich hierover in de hevigste mate
ongerust.
Vraas voor «ploanagc.
De hier wonende Duitscher» zijn vrijwel
allen lid van do nationaal socialistische par
tij eu du» officieel „Hulmanen. Zij waren
daartoe wei gedwongen, daar ze ander» niet
konden rekenen op steun van het Duitsehe
consulaat. Maar onder de lang hier ge vestig
de Duitschers, ouder de „.Sjanghaiianders
zyn er velen, die in hun hart niet met Hit
Ier en zyn politiek op hebben. Onder elkan
der zijn deze menschen uiterst voorzichtig
in hun uitlatingen. De vree» voor nazi sp»-
onnen is ook hier groot onder de JLluitscher».
Tegenover een belt ou» baren neutrale ach
ten zij het echter ecu genoegen nu eu dan
hun hart te luchten.
Een dezer dagen ontmoette ik een Duit
scher. die hier al bijna twintig jaar ln za
ke nis en nu den ondergang tegemoet
ziet. Toen ik het gesprek bracht op de gr
beurtenisscn in Europa, barstte hy uit:
„Eindelijk is het zoover. Het tuocst ervan
komen. De laatste jaren hebben de Duit
sehe machthebbers voortdurend met vuur
gespeeld en in hun eigenwaan gemeend, dat
iedereen altijd bag voor ben zou zijn. Ai*
ik in de Duitsehe courant hier de geestdrif
tige artikelen eu de ovcrwinningsbrrichten
lees. moet ik aan 1014 en aan onzen inval
in België denken en het wordt me wee om
het hart"
Zooals deze Duitscher zijn er hier velen,
vooral onder de oude „Sjanghailandera". die
den vorigen oorlog hebben medegemaakt.
Zij maken den indruk alsof zij niet veel
vertrouwen hebben ln den uitslag van den
strijd in Europa, al weigeren zij meestal
zich daarover uit te laten.
Geruchten.
Zonderling is het: ik ben naar Sjanghai
gekomen om te trachten iets van den oor
leg in China (waarvoor zelfs hier niemand
meer belangstelling beeft) te zien en ik
bevind me in een stad. waar «ie grootst»
verdraagzaamheid en vredelievendheid
haeracht. Hoewél, de vraag is of dit zoo
zai blijven.
Men fluistert, dat Japan het voornemen
heeft Sjanghai en zelfs de Fransche conces
sie te bezetten en er zijn teekenen. die dit
Votl&at
Atlas II—Schagen II 2-3
Hattrick vaa den Schager-mldvoor.
Door een rwaarbevochte overwinning op
Atlaa II heeft Schagen II de leiding weten te
veroveren tn afdeellng K. Het la een romme
lige forsche party geweest, waarin geen op
hoog peil ataand spel werd gegeven en dia
beide partyen ten volle de kana op een over
winning heeft geboden.
In den beginne sag het er niet naar uit,
dat de gasten zouden zegevieren, want thuis
club was telkens tn het offensief en niemand
verwonderde zich er dan ook over, dat zy de
leiding nam; het was de midvoor. die met een
uitstekend schot wtst te scoren (1—9). Lang
zamerhand wisten de Schagen zich toch los
te werken en doordat de Atias-verdedtging
niet al te safe bieek. deden zich voor het doel
der Heldersche eenige gevsatiyke momenten
voor. die echter voorloopig nog tot geen doel
punt leidden. Maar toen de A. linksback weer
•ens finaal over den bal heentrapte. kreeg de
Ach. midvoor een prachtige kans, die hy even
prachtig benutte (1—lj.
Even later kreeg A. een penalty toege
wezen wegens ongeoorloofd aanvallen van een
der Sch. backs. Deze unieke kana om de lei
ding weer te hernemen liet de thuisclub zich
leeiyk ontgaan; de bal werd janunerlyk naast
gcschoti
door R. J. VAN NEERVOORT
Tenslotte was het hem gehikt zich er van
te ontdoen en hy klom uit zyn zitplaats
..Geef my het stuur ovsr!" schreeuwde hy
hy tegan d« pilote „Tenig. Zeedyk' Blyf
waar Je bent!" schreeuwde de vrouw. Zeedyk
was nu naast de pilote tn de cockpit geklom
men. Het vliegtuig tolde door de lucht, ter-
■vyi de vrouw weigerde hem het stuur te
.Je zult ons beiden te pletter laten vallen!'
riep ze in doodsangst. Maar op dat ogen
Mik had Zeedyk zich van het stuur meester
gemaakt. ..Houd Je kalm." «et hy tegen de
vrouw, „we gaan landen!" Hy wendde het
vliegtuig naar het landingsterrein van de
marinewerf Terwyi hy over d» grond
taxiede, kwamen twee mannen naar het toe
stel hollen. .-Dat ta een van de vyanden!"
riep een vaa de mannen uit. ..Vooruit, latra
we vuren!"
TOch was het Atlas, dat weer het eerste
Miccra had. De midvoor kreeg den bal toege
speeld. Jiy n aakte zich vry en met een for
midabel schot werd keeper Slikker gepas
seerd (2—1).
Tot de niat wyzigde deze stand zich niet
meer.
In de tweede helft kreeg de A -aanval nog
maar weinig kansen. De Sch. achterhoede waa
nu eerst goed op dreef ea vooral den gevaar
lijken mwvoor en werd geen gelegenheid tot
schieten meer gegeven
Aan den anderen kant lukte bet beter, het
geen te danken was aan het feit. dat de A -
keeper zich niet ..klemvast" betoonden. Han
dig heeft midvoor de Vnea hiervan weten ta
profktecren. Toen de doelman weer eens een
bal niet goed te pakken had. wist hy hem «oo
in het nauw te brengen, dat hy kon scoren
(2—2). En circa een kwartier voor het einde
gaf rechtsbuiten Broer een zeer scherpen
voorzet, die de A.-keepcr niet feilloos ver
werkte; de Vries was er als de kippen by en
gaf 8chagen voor het eerst de leiding (2—3).
Hoe Atlas het daarna ook nog robeerde
de geelzwarte achterhoede bestaande uit
drie gebroeders Slikker gaf niet thuis en
succes bleef daar dan ook uit. Ook de Scha-
ger-stormlinie toonde zich verder niet pro-
ducitef en zoo bleef de stand verder ongewij
zigd
Schagen II leidt thans met 8 punten uit 5
wedstrijden (doelcyfers 24—4) gevolgd door
Atlas II met 7 punten uit 5 wedstrijden (doel
cyfers 19—8).
Jan Zeedyk sprong juist uit ds cockpit
toen pang!" een kogel recht tegen de
romp van het vliegtuig ketste. Oamlddeliyk
daarop floten de kogels vlak langs zyn
hoofd.
HOOFDSTUK 4.
svai op bet eiland.
40.
Hé. vrienden! Houd op met schieten!' riep
Jan Zeedyk.
..Handen omhoog! Wie bent U?" klonk hst
antwoord. Jan Zeedyk deed een stap naar vo
ren sn stond nu in het licht van een achyn-
werper. „Eerste luitenant by ds marine. Jan
Zeedyk. zei hy tegen ds
dichterby kwamen.
DINSDAG 14 NOVEMBER 19».
Hilversum L 1878 e« 414.4 m.
KRO-uitzending.
S 00 Berichten ANP
8 009 15 en 10 00 Gramofoonmuzlek.
11 30 Godsdienstig halfuur.
12 00 Berichten
12.15 Het Rococo-octet.
12 45 Berichten ANP. gramo.'c. v
1.10 KRO-orkest.
2 00 Vrouwen uur.
3 00 Modecursus.
4 00 Gramofoonmuzlek.
4 15 KRO-orkest.
5.00 KRO-Melodisten en solist. (5.45—8 00
Felicitaties)
835 Sport praat Js.
7 00 Berichten
715 Causerie; .De sociale plicht der bedien -
den'.
7.35 Gramofoonmuzlek.
7.40 Reportage.
8 00 Berichten ANP. mededeeüngen
8 15 KRO Sym phonis-orkeet sa solist In de
pauze: Gramofoonmuzlek.
10 05 Hel Roeoco-octel.
10 30 Berichten ANP
1100 Bertus van Dinteraa's orkest.
1125—12 00 Gramofoonmuzlek
Hllvrreum IL SOU m.
AVRO-ultsendlng. 11.00—1150 va ea CM
—7.00 RVU.
8 00 Berichten ANP, gramofoonmuzlek
8 30 Orgelspel.
8 50 Gramofoonmuzlek.
10 00 Morgen waling
10 15 Gramofoonmuzlek.
1030 Voor de vrouw.
1035 Ensemble Francis Keth.
11 00 Cumia: ..Humor in het kinderleven".
1150 Ensemble Francis Keth
1215 De Romance ra en soliste. (Om 12 45
Berichten ANP).
1.15 Omroeporkest
2 00 Voor ds vrouw.
2.10 Omroeporkest.
2 45 Knip- en naaicursus
4 30 Kinderkoor.
500 Kinderhalfuur.
5.30 Omroeporkest en sollet
850 Cyclus ..Waar moet ik net ao...
7.00 Voor ds kinderen.
7.08 AVRO-Kinder koor en bet Omroeporkest
750 Engeisrhe es
500 Berichten ANP. mrdcdeslingeo. Hierna
Causerie „De bewegelyke wereld".
855 AVRO*s Bonte Mobillsanetretn.
8 45 Gramofoonmuzlek
1050 AVRO-Dansorkest
11 00 Berichten ANP. Hierna tot 12 00 Secce
ea zyn Paneelclub-orkest
..Ja. er is zeker iets byzonders. en ik zou
graag uw medewerking hebben om de zaak ln
kwestie tn orde te brengen. U weet dat Des-
..Zwyg Tom", viel het meisje hem in de rede.
„Je weet dat er toch niets meer aan te ver
anderen la; dat héb lk Je immers al verteld.
Het heeft heusch geen doel."
■•Lieve kind. ik volg ln deze aangelegenheid
myn eigen sin." klonk bet rriendeiyk maar
beslist
Hebben Jullie dan oneenigheid gehad?" riep
mrs. Markham onthutst.
„Oneenigheid?" herhaalde Tom. „Absoluut
niet Deaste en Lk hebben nooit oneenigheid.
Maar er schynt een soort hindernis te zyn.
dit. als lk my niet Zeer vergis u en die beer
daar" hy wees naar ie Montait. die onver
schillig glimlachte, „uit den weg te ruimen.
Tenminste als u dat wilt"
„Als wy willen? Natuurlyk willen wy dat
nietwaar Godefrol?" vroeg mrs. Markham
goedhartig.
„Ik heb mr. Chertton al uitgelegd, dat ik
niets van de zaak afweet en dus ook tot myn
spyt niets doen kan." verklaarde de Montait
„Wat heeft dat allemaal te heteekenen?"
Het Jongs vrouwtje keek ontsteld van den een
naar den ander. „Hebben Jullie dan allemaal
geheimen?
..Het is Juist het geheim dat ik met uw hulp
rraag zou willen ontdekken", sprak Chertton.
een antwoord dat mrs. Markham nog meer ln
verbazing bracht
.Waarom vraagt u het Deaaie niet?" riep
se En daarop, met iets vaa wanhoop tn haar
■tem: „Ik begryp er niets vsn."
„Het zal u duideiyk worden als u my even
wilt aanhoor en. Op den dag toen u terug
kwam..."
„Tom." protesteerde Deaeie
Doch hy nam geen notitie van haar uitroep
en vervolgde:
„...Waren Deaste en ik heel gewoon met
elkaar. We dronken samen heel genoeg*lyk
thee en spraken over ons huweiyk. Dien avond
kwam ze hier by u. U hebt me al verteld, dat
ze heel opgewekt was. sooals steeds, wanneer
ze u terug zag ea dat u niets byzonders san
haar kon merken. Toen werd se san dezen beer
voorgesteld..."
„Wat bedoelt u?" viel mr» Markham haas
tig in. doodsbang dat Tom iets zou zeggen,
dat gevaar voor haar liefde sou kunnen op
leveren. „Wat heeft dit te maken met... met
meneer de Montait?"
„Dat is nu precies wat Ik niet weet en wat
ik graag zou willen weten! Ik zou het op pry»
■tellen sis u meneer de Montait vroeg of hy
er een-wrrklarlng voor kan geven."
.Godefroi!" vroeg mrs. Markham, zich naar
.Mr Chertton kan heter eerst uitspreken
meende ds Montait. Als ik hem helpen kan
om met miss Mernon w-eer op goeden voet
te komen, zal lk daar terwill* van Jou natuur-
lyk heel bty om zyn. al ben lk betrekeiyk een
vreemde."
„Ik verbet Londen óm dag
hier was komen logeeree", hernam Tom. „en
toen kreeg ik een brief van haar. waarin se
me te kennen gaf dat er moeiiykheden waren,
toen weer een. waarin ze erop aandrong, dat
lk ommddellyk terugkwam en nog een brief
met hetzelfJe dringende verzoek Ik kwam
natuurlyk zoo spoedig me dat eenlgszln» mo
ge lyk was Zoaaie u weet was Deaete weg.
niemand wist waarheen en waarvoor lk bleef
tot vandaag ln de stad ca trof
dezen heer op haar kamer» aan."
„Oodefrol!" riep mrs. Markham ontdaan.
„Het leek dat se een ernstig onderhoud had
den gehad en het had tot gevolg dat Deaeie
hcelemsai van streek was en verklaar dat
sites tusschen ons uit moest zyn: dat se ge
noopt was tot stilzwijgen maar dat ze nog
evenveel vsn my hield. Die man is er ds
schuld van", en Tom wees naar de Montait.
die de houding van onverschilligen toeschou
wer had aangenomen ..Allee wy#t er op. dat er
geen ander» oorsaak kan zyn voor de verande
ring. die in Deaaie heeft plaats gehad"
„Was jy op Dessies kamers*" richtte mr*
Markham zich tot de Montait. Dat onderdeel
van Tom» mededeellngen trof haar persooniyk
het meest en het scheen haar zoo op te winden
dat ze zelfs geen moeite deed haar argwaan
te verbergen
„Lieve kind. nis Je even nadenkt zul Je tot
de conclusie komen dat ik daar alleen gewc
kan zyn terwill# van Jou." antwoordde de
Montait vleiend. Ik wist Immer hoe on
gerust Je over miss Merrion was' Toen haar
telegram kwam dacht Ik. Ik zal eens gaan sim
wat er met die exentrteke jongedame aan de
band is A!» er slecht nieuws was. kon toch
niemand beter dan Ik Jou er van op de hoogte
brengen' Tenminste dat dacht ik Ik wachtte
haar san het station op en wandelde met haar
naar haar kamers Dat ts alleeHy sprak
met het air van iemand die. wat hy ast. d#
natuurttykat» zaak ter wereld vond
.Je had niet mee naar binnen hoeven te
gaan." meende mr* Markham.
„We waren nog midden ln een gesprek en
Ik droeg haar koffer." was het prompte be
„Wat was bet onderwerp van een gesprek,
dat zoo bel*ngryk was. dat bet niet op straat
beSUMhgd kon worden?" informeerde Tom
„Miss Merrion sai me wei erg vergeetachtig
vinden." verontschuldigde de ander zich met
een luchtig lachje, „ais lk zeg dat ik het ver
geten ben. behalve haar verzekering dat ar
geen enkele reden waa om zich ongerust over
baar ts maken Ze was voor persoonlyke en
waa er toch niets, nietwaar, miss Merrion?"
vroeg hy. naar I>eaatc kykend
„Ik blyf hier alleen om te luisteren, ik ben
niet vaa plan iets ts asgyan." verklaarde hst
meisje; toen voegde se er onstuimig san toe.
„Tom. dit is wreed van Ja"
„Neen kind. het is alleen noodzak el yk." ver
weerde hy zteb Daarop wendde hy zich tot
de Montait en ging voort: .Begryp ik het goed
dat miae Merrion geheel vry Is om alles te ver
tellen wat er voorgevallen Is?"
„Geheel vry? Hoe zou het anders kunnen
zyn* Welk recht heb ik baar ia haar vryheid
te beperken* Uw houding is wel beet eigen-
aardig dat la de zachtste term die Ut sr
De Mootslts toon was die vi
zich ia hooge mate verongeiykt voelt.
„Myn houding ia niet aan de orde," was
Tom» scherpe repliek. „U omzeilt myn vraag
Wilt u haar. in on» aller tegenwoordigheid,
ontheffen van het verbod om te spreken*"
„Die vraag houdt tn dat lk haar geheim-
ïyke veronderstelling
..Maar een Juiste."
juiatc." beet Tom hem toe
„Nonsens Miss Merrion is meesteres over
haar eigen tong. sooals u dat bent van de
Marroe# dat u geen van de stap
pen zult doen. waarmee u haar gedreigd hebt.
sis as vryuit tegen my spreekt?"
fWordl vervolgd.)
