DE POTTENBAKKER in zijn element Jan Zeedijk in Amerika Armoe troef maar een blij gemoed De Avonturen van f UIL Artistieke Portugeezen De pottenbakker in zijn werkplaats. De platte schotels, die hij maakt, kos ten 2 ct. per stukI Mej. Boekei, die al b(f de Finnen, de Laplanden, de Joegoslaren, de Sereen en selfs vel eens bif een Busslschen mon nik op cüflé is ge veest, gaat nu te gast bij Portugte- sehe pottenbak kers en filigraan- verkers. U'«l stj daar tiet. is een mengeling tan ar moe en levens vreugde, en wij, haar verhaal vol gend, beuonderen mede de Portugee sehe handwerkers mannen en vrou wen, om hun sim pele levensopvat ting, hun geduld en artistieken sin. Vrouwen, zegt men, hebben maar twee leeftijden: 20, of nog-geen-30. En ln Nederland is dat complimenteuze hatelijkheidje Inderdaad waar, want sedert bij ons de kapothoedjes wer den afgeschaft, blijven eigenlijk alle vrouwen jong en jeugdig. Maar deze uitspraak geldt niet voor Portugal, waar je bakvischjes aanziet voor 30 jarigen en jonge bloemen van T. vooi 50. Natuurlijk ga je peinzen, waarom dit zoo is en eerst ben je dan wel geneigd otn het dramatisch op te vatten en te deuken dat het komt van te veel en te moeilijk werken en van drukkende zorgen. Maar als je wat langer in het land bent, moet je wel tot «le nuchtere conclusie komen dat het eenvoudig een aangeboren eigenschap van dit Zuidelijk ras is en dat verder misschien de felle zon wat invloed heeft, ofschoon ge«*n Portugee- ache zich zonder hoed of parasol buiten zal wagen, overtuigd, dat ze anders oogenhlikkc- lijk een zonnesteek zal krijgen. Mnar in ie der geval weet je al gauw, dat het geen ge volg is van te hard werken, want van de Por- tugeesche vrouwen werkt maar een deel (nl. de arme) en de reet voert grootendeels niets uit onder het motto: „t Is hier te heet om te werken", ofschoon het voor haar werk vrouwen toch even heet is. Want natuurlijk bestaat er hier niet, zooals In de koloniën dikwijls, een rasverschil tusschen meesteresse en dienstbode, waardoor de laatste ook beter op het klimaat zou zijn ingesteld. En die rijke dames zien er toch ook oud uit. zelfs ondanks haar kwistig» make-up en haar stroogeel geverfde haren, waar het zwart toch nog altijd een beetje doorheen- schemert. Geen geld en toch peen zorgenI Wat de tweed» oorzaak voor het vroeg oud lijken, de zorgen, betreft, die heeft een FEUILLETON Portugeesche niet. Dat is allerminst een ver wijt; eerder het tegendeel. Alle Portugeezen hebben zonnige naturen cn maken zich van daag nog geen zorgen voor morgen, zooals wij in ons zwaarwichtige Nederland. Kn zelfs de allerarmste kan nog wel de lichtzijde van het leven zien. Dit tevreden zijn met weinig en bovendien de eigenschap van een onuitputtelijk geduld, maken, dat ln Portugal nog handwerken kun nen worden beoefend, die bij ons door de hooge werklounen oni»etaall>aar zouden zijn. B.v. het filigraan: de doosjes, broches, arm handen, etagere-figuurtjes, enz. \an het fijne, vergulde zilverdraad, die je in de vele goud amulswinkeltjes van Utsahon en Porto zoo goedkoop kunt bemachtigen (wanneer je ten minste goed kunt afdingen). Ik had gelegen heid lot de bron van dit werk te gaan, n l. naar de werkplaat-* van Joaquim de Magal- hars in Gondatunr bij Porto, een donker ver trekje, waar een tiental mannen zat te too- veren met die uiterst ftjne draadjes, die ze rolden, bogen, knipten en in den vorm zet ten. Soms werden de figuurtjes nog versierd met kleurtjes van email. Waaneer de sub tiele krulletjes aan elkaar gesoldeer d wer den, mocht er geen straaltje tocht in het vertrekje komen en weid ieder gaatje zorg vuldig dichtgestopL Daardoor was het e n vrij bedompte lucht, waarin de mannen werkten, die bovendien door het al te fijne oogenwerk op lateren leeftijd dikwijls blind worden. Maar het wa* interessant en ver bijsterrnd om de vaardigheid van die grove vingers te zien. Wat verder in Portugal veel wordt ge maakt, is geslagen zilverwerk, zooals scha len. serviezen, enz., een weer geheel andere techniek, waarvoor de arbeiders een lange opleiding noodig hebben. Ook dit werk kon ik zien door de vriendelijkheid van den Di recteur van één der grootste zaken op dit ge bied, n.l. „Allian«;a". Deze heeft mij alles ge toond en uitgelegd vanaf het smelten der ou de zilveren munten tot het polijsten der voor werpen toe. terwijl ik ook een kijkje mocht nemen in de groote voorraadkamers, waar ik me voelde als in een schatkamer uit een sprookje. Pottenbakken. Een derde soort handwerk ln Portugal is het pottenbakken. Meestal worden eenvoudi ge gebruiksvoorwerpen gemaakt van vnj grof materiaal, die echter altijd aardig van vorm en kleur zijn. Ik bezocht zoo'n pottenbakkerij in de buurt van Hraga. Op zoek naar het juiste adres kwam ik echter eerst terecht bij een fabriek voor dakpannen A la main. waar 8 mannen en 2 vrouwen werkten, die graag bereid waren mij vaa alles te vertellen. Inge wikkeld was het werk niet. Men schepte wat klei op een hoop, goot daar water op en liet door die prut 3Vi uur lang 2 ossen loopen. waarna het mengsel met varenbladeren werd bedekt om uitdrogen te voorkomen. Van de zen voorraad nam men dan steeds kleine hoeveelheden, kneedde die nog wat en vorm de met behulp van een handpersje dakpan nen, die eerst nog ecnigen ty<l buiten moesten drogen vóór ze gebakken konden worden. De oven was al heel eenvoudig. Ik vroeg, hoe hoog de temperatuur daarin werd, maar dat wisten ze niet; wel. dAt er tDOO pan ncn tegelijk in konden en dat het bakken 12 uur duurde, maar van graden hadden ze geen verstand. Tenslotte beweerde één der mannen, dat het daarbinnen „wel 80 gra den" werd. Ik bleef nog net ernstig. „Fahren- heit of Celsius?" en waarschijnlijk omdat zijn kameraden hem allen verwonderd aankeken, zei de man met een geleerd gezicht: .Celsius" Fen huis verder woonde dan de pot tenbakker. Hij zat onder een afdak aan zijn draaischijf en maakte platte schotels. Op het erf stonden series on gebakken kommen en potten te dro gen, de Meel« al versierd met de witte figuurtjes, die na het bakken geel zouden zijn. Ik vroeg, of hij dat schilderwerk ook zelf deed? Nee. dat was het werk van zijn vrouw; en meteen trad een onaanzienlijk vrouw tje stralend van trots naar voren. „Zou ze het eens demonstreer™?" Graag! Een (vaar halfnaakte kinde ren sleepten kommen aan en een schotel met de witte vloeistof en met een potscherf tikte en draaide ze toen de stipjes en streepjes en ringetjes op liet aardewerk met zulk e™ rapheid, dat ik vermoedde, dat ze zelden ver andering in haar motieven bracht, maar niettemin was het resultaat almpel doch aardig. De pottenbakker had inmiddels tijn schijf verlaten cn gaf gewichtig uitleggingen. Veel was er trouwens niet uit te leggen: dit werk was zóó eenvoudig: vormen, kleuren, bak ken en dan verkoopen. wat misschien nog de grootste kunst van 't heele bedrijf was. Twee oent per schotel. Zijn afnemers waren meest menschen die het aardewerk op de markt weer verkochten. Voor de groote, platte schotelt vroeg hg 24 cent voor een dozijn en hij kon er ongeveer 30 stuks per dag maken. „En dan is de prijs op de markt zeker veel hooger?" vroeg ik. „Oh ja, véél! wel een cent p**r stuk" en dat ls zeker een groot verschil voor mcnsclwn die zelf GO cent per dag ver dienen. De man was zeer mededeelzaam en voelde zich kennelijk beurteling de kunste naar en de zakenman al naar gelnng hij ver telde over zijn werk, of over zijn kommen en nachtspiegels van 2 centen per stuk. door R. J. VAN NEERVOOR1 c. X. -j --iA v J Br -ft'sr "*k vi SI „Breng mij naar den commandant - vlug!" ..Dangloae heeft me verraden!" mompelde de vrouw. Zeedijk, luister naar me Ik wil Je allee vertellen Ik zal Je naar de geheime ver gaderplaats van de Schorpioenbende brengen, in Dry Tortugas! Dangloae kan myn plan nen niet ln de war sturen en mg opzg schui ven! Twee minuten later bevonden Jan Zeedgk en de vrouw zich in het bureau van den commandant «2. Haastig verklaarde Zeedgk zgn tegenwoor digheid hier tn het bureau ..Luister naar mtf, commandant", riep de vrouw uit MtJn naam Lola Kanc er. ik ben al jarenlang Ud van de Schorpioenen. Maar nu heb Ik er genoeg van! De Schorpioen la dood en Dangloae heeft me ren >elgke poets gebakken!" Ze gaf nu allerlei b#zonderheden over de ligging van het hoofdkwartier der bende op de eilanden. Zy Wilde wraak nemen op haar vroegere vrienden en ze was zelfs bereid om bet ge heim van Warburton's uitvinding aan de re gering te verkopen. Jan Zeedyk en de com mandant luisterden vol aandacht naar het re laas van Lola Kane Toen zei Zeedijk: „Laat me eens nadenken! Er zou strchls één man nodig i#n om het bestuurbare luchtschip te vernietigen!" ..Daar heb Je geiyk in. Zeedgk. Wat ben Je van plan te doen?" vroeg de zichtbaar opgewonden. We zouden een radiotelegrmm naar Was hington kunnen sturen met het verzoek on middellijk een kruiser naar dat eiland te ara den". aei Jan. „En ais ik nu tn het vliegtuig van deze jonge vrouw naar de basis van do Schorpioenbende vlieg even voordat wg tot de aanval op het eiland zouden overgaan dan zou ik misschien onopgemerkt kunnen landen Ze zullen ren van hun eigen vliegtui gen natuurt# k niet verdenken". .Ja maar wat dan?" vroeg de dant. Wat ben je van plan ta de hele bende Je aanvalt?" Onderwijl gat hij al weer aan zijn schijf cn liet die door middel van tijn voet Ijverig draaien, terwijl zijn handen uit een kluit modder een schaal maakten. Met een scherf werd de bodem vlak gemaakt en met een «tukje natgemaakt leer het randje gladge- poetst. Kn al maar wentelde de schijf (oud, tot het voorwerp klaar was, een vrij ruw. maar eerlijk stuk handwerk. Het leek mij verrukkelijk om zoo met Je vingers Iets te kunnen vormen en modelleeren naar je eigen smaak en fantasie, zoonlt deze man deed En dat was het zeker ook. want hij zag er ook trotech en gelukkig *»it, ondanks zijn armoedige plunje. Deze arme man voelde zich ook werkelijk rijk met zijn potienbakkerijtje; liet potten bakken beteekende voor hem meer dan al leen een koetwtnning. Hij zou niet in een fabriek willen werken, vertelde hij. al zou hij daar meer verdienen. Zijn vader had dit be drijf ook al gehad rn zijn oudste dochter werkte al in Frankrijk als pottrnhakstar en kon nu ook Fransch spreken. Het dansen van de k losjes. Ik was over dit bezoek buitengewoon enthousiast, want dit was het echte liand Naar't Engclack vaa A. W. Marchmont 26. ,Jk bedoel daarmee dat ik niet voornemens ben dit abeurde gesprek voort te zetten. Als miss Menton u een of ander geheim wil toe vertrouwen zal zc zelf de raadzaamheid daar van kunnen beoordeel en. Wil se bet niet doen. dan moet u hAAr een standje geven en niet m#." Zyn hooghartig optreden ergerde Chertton uitermate, maar voor hy iets kon zeggen mengde mrs. Markham zich ln het twtatge- sprek." ..Deaaie. kindje, wat zeg jg nu? Wat la er toch, en waarom «eg jg niets?" De explicatie van de Montalt had haar volmaakt tevreden gesteld. „Ik heb nleta te zeggen." antwoordde Deaaie dof. „Nleta, dat een nieuw gezichtspunt opent. Ik heb Tom vandaag allee verteld wrat er te vertellen ls. Meer kan ik niet doen. Ik ben al ellendig genoeg." ..Nu. ik vind toch dat Je Je moet uitspreken," hield mrs. Markham aan. „Ik zie geen enkele reden voor Je stilzwijgendheid. Wat mr Cherltona vergissing ten opzichte van Godefrot betreft ik weet zeker dat hy er niets kwaads mee bedoeld heeft, maar het la allee onzin en zooals Godefrot zegt. Je kunt vr#uU «preken Dus als Je een verklaring kunt geven, vind ik dat Je dat aan ons verplicht bentKr was een zweem van geprikkeldheid ia haar stem en voor Draste iets zeggen kon. vervolgde ze: „Je weet zelf, Deaste-lirf. dat mysterieuze stilzwijgen van Jou meer kwaad doet dan wat ook: bet zou niet de eerste keer zijn dat een oude vriendschap daarop strandde Ik heb zelf ook een onbehagelijk gevoel en tk hoop van harte dat je Je houding verandert „We schieten zoo niet op." viel Tom abrupt uit, ziende dat een heftige woordenwisseling zou volgen. „Ik ben dit gesprek begonnen en met een paar woorden zal ik mtyn deel ervan eindigen. Wilt u. mrs. Markham, deze vraag onomwonden aan dien heer stellen? Heeft hg iets t# maken met de oorzaak van deze om mekeer by Deosie, Ja of neen? Kan hg er eenlg licht op werpen?" ..Ik heb u ai verteld..." begon de Monlalt. toen Chenton hem kortweg in de rede viel. ..Ik heb u niet gevraagd mg te antwoorden. Wilt u dat doen. mrs. Markham?" HQ wendde zich vragend naar haar. „Ik sis niet in welk doel dat heeft, mr Chertton Ik zou m# alleen tot tolk maken van een twyfel van u. dien ik niet deel." .Zie je niet dat we allen naar zee afdraven. Tom, hoe langer ditd uurt", kwam Dessie be drukt tusschen belde. ..Ik zeg het je nog eens en nog eens. er valt nleta aan te veranderen." ,.Ik geloof dat we al op zee draven." pa reerde hg. geërgerd door de volslagen mis lukking van zyn Ingrepen. „Of er niets aan veranderd kan worden zullen we nog eens zien" En daarop tot mrs. Markham: „Het spyt me dat lk u heb moeten lastig valles, maar het sou me nog meer spoten als u myn gedrag verkeerd beoordeelt en daar ben ik wel bang voor." Terwyi hg sprak kwam een bediende binnen met een telegram dat van zgn kamers hier heen gebracht was. Hg las het en stond dade- lü* op. „Ik zou Je nog graag eren willen spreken", richtte hg zich tot Draste En toen ze alleen in den gang waren: .Myn oom ia weer erger en laat mg vragen zoo spoedig mogelijk terug te komen. Myn laatste woord ta dit ik ontsla Je niet van Je belofte Je moet reet mij trouwen. Ik rust niet voor ik deze geschiedenis tot op den bodem onderzocht heb en dan mag die bru tale schurk wel oppassen". „Ik ben even resoluut als jg". was het weder woord „Er hoeft niets onderzocht te worden, want wat er ls zal ons altgd gescheiden houden. Koeeter geen illusies. Tom. Er ia geen hoop. absoluut niet". Ze sprak met een wanhopige overtuiging, die hem diep ontroerde. Deaaie zag het en voegde er met een glimlach aan toe. toen ze hem een hand ten afscheid gaf: „Je weet Tom. dat lk my niet gauw vrees laat aanjagen Maar d 11 gaat boven rnyn en Jouw macht. Als ik het Je maar allee verteilen kon. sou )e bet zien zooals ik het zie. en voelen dat wat Je ook doet. rnyn ellende en zorgen alleen maar ver groot™ kan. Maar we moeten er overheen en vrienden biyven". Zoodra hy weg waa ging ze naar haar kamer Ze dacht dat het mieverstand tusschen haar en Dora, wel niet tonder invloed sou bigven op hun verhouding, en het was misschien het beste om een dringende opdracht als motief voor te wenden om naar baar eigen kamers terug te keeren. Mrs Markham was onmiskenbaar in een ge ïrriteerde stemming en de Montalt zocht daar zgn voordeel mee te doen Toen Deseie en Tom Chertton de kamer verlat™ hadden, zei hg: ..Dit ls een buitengewoon onplezierigs ge schiedenis, Dora. Ik kan me een dergelgke be handeling toch niet laten welgevallen! Als ik niet tn Jouw huls waa gsweeet zou lk hem de deur uitgesmeten hebben. Voor sooiets ben Ik niet naar Engeland gekomen", vervolgde hg, met een air van beleedlgde waardigheid „En lk moet nog overwegen welke maatregelen Ik verder zal nemen". „Ik mag dien Chertton niet", haastte mrs Markham zich te aegg™. Ze was bang voor de Montaits boosheid. „Als Jy dat wenscht. spreek ik nooit meer een woord tegen hem". Jy moet natuurt yk doen wat Je zelf bet beste vindt verklaarde haar verloofde; „voor mg bestAAt hg eenvoudig niet meer. Maar dit ie niet bet eenige de heele zaak heeft me geweldig gehinderd. Wie is die miss Merrton dat haar nukken en grillen aanleiding kunnen zijn dat lk door haar vrienden beieedigd wordt? Een dergelyke behandeling b™ ik niet ge wend". En hg stond op en liep met driftige stappen de kamer op en neer, terwgi mrs Markham zenuwachtig toekeek Ze wenschte geen wrwgdering tusschen zich- vreead om den man. dien ze liefhad, te beleed! gen. zoo lat ze zich tuaechra haar vet schillende gevoelens heen en weer geslingerd voelde. „Ik verlang niet tusschen Jou en Je vriendin te komen. Dora". hernam de man Dat wil lk nooit van mg gezegd hebben Ik heb maar één doel en dat ia jou gelukkig ta maken Wg houden toch van eikaar. Maar ais die misdadi gers advocaat zich liever eerst overtuigen wil dat ik niet zoo n boeman ben. als hg Insinueer de. nu. dan vind ik bet goed om ons buwelgk voortoopig uit te aletlen Want een dergelgke verdachtmaking laat lk niet op me zitten" „Hg is geen vriend van mg", protesteerde mrs. Markham opgewondsn. h.j betreken*, niets voor mg minder dan niets Wat kan zijn opinie mg schelen? Ik wil hem nooit meer zien*" Ja. dat is wel mogeigk. maar er zgn ande- rm Ik begrijp bei wel. hg sprak op boos™ toon. met ongeduldige gebaren lk weet wel wat ze insinueer™ dat Ik bet op Je gel 1 voorzien heb' En dacht Je dal lk dat verdragen kan Ik houd van Je met heel mgn hart het arms me oneindig veel liever dat Je net zoo arm was als ze zelf zgn. Mlsachien dst ze dan zou den begrijp™ hoeveel Je voor my beteek™f Terwyi hy dit zet bleef hg vlak bg haar stil staan sa keek haar diep la ds oog™. Toen ft*Tod ze op. omhelsde en liefkoosde hem «a verzekerde hem onder tranen. dat zy wel wist hoeveel hg van haar hield, dat dit voor werk. dat den maker zelf ook vreugde gaf. Zoo was hrt niet overal met de handwerkers in Portugal. De vele weefster», kantkloatrra, haakstrr». enz., die ik bciocht cn die ik myn bewondering toonde, niet alleen voor de vervaardigde atnkkrn. maar ook voor h»t werk «elf. waren steeds een beetje verwon derd. Ze hadden er nooit bij ge«lacht dat er iets moois zat ln de manier waarop zij haar spoel door het weefwerk gooiden of de klos jes doorverf lieten dansen Voor haar Is dit alles louter proza: z»j weven, klossen of lis- ken. aoosls anderen op het land wroeten of vlsch ver soopen En waarschijnlijk is dat ook begrijpelijk wanneer Je van zon sop- tot ooder- gang in een donker schuurtje zit te peute ren haar voldoende waa en dat een ander niet bet recht had zich tusschen hen te plaatsen, zoo dat hun buwelgk uttgeeUld zou moeten worden. Zyn sluws politiek had het gewenacht suc ces waaraan hg trouwen* tevoren niet getwy- feld had rn aan het eind waren er twee din gen dte hg ala voorwaarde voor den vrede had gesteld: dal bet buwelgk thans definitief over een week zou worden voltrokken ra dat Dora aan Deaaie verzoek™ zou niet langer te bigven. Toen bet Jonge meteje de kamer weer bin nenkwam. waa allee weer pais en vree. Doch de scène met haar verloofde had mrs Markham prikkelbaar gemaakt tra opzichte van an leren ra in die stemming hinderde DeasM's antipa thie tegen de Montalt haar nog meer dan anders zoodat baar houding verre van vrien- detgk was „Je bent nog lang bg mr Chertton gebis- ven. Deesie", begon ze. „in aanmerking geno men dat het uit is tuaechra Jullie" „Tom ia vgf minuten nadat hg hier alt de kamer kwam. heengegaan", meisje, stomverbaasd door ds jegening ..Ik ben boven geweest". Daarop mrs Markham weer: „Ik hoop, dat het met dat geheimzinnige ge doe gauw uit ia. Het la voor Iedereen even on- plnMs". Als ik kan. Dora. zou lk nleta lievrr arfl- !«a Ik bederf myn toekomst niet voor myn ge- Ze zei het met iets van wrok tegen Op dat oogen blik stond de Montalt op. Hg zag dat er storm op komst waa en hg wilde er lie ver buit™ bigven. „Ge niet weg. Godefroi". verzocht Dora. haar hand op zyn arm leggend en met een voor haar dora zeer besliste gelaatsuitdrukking en hg ging weer zitten. ..Ik wil iets tegen Deaaie aeggen. waar jg bg bent Om «en of andere reden, die Ik niet heb kunnen ontdekken, mag se Je niet igden: we hebben er meer dan een* over geeprokra. Ik wil «lat ze het boort, terwgl we hier hy elkaar zgn dat ik haar vooroordeel lagen jou als een gebrek aan vriendschap, laat lk gerust zrgg™ een uiting van vgandlghetd tegenover mezelf be schouw Begrijp Je dat. Deaaie Er is niet veel voor noodig om dat te be grijpen. Dora". ordt vervolgd.)

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Schager Courant | 1939 | | pagina 7