In de krotwoningen
aan den Douro
akkertjes
De voorraadschuur
van den Balkan
T a
Door nauwe trapsttaafjes en
stikdonkere gangetjes
PORTUGEESCHE MOEDERLIEFDE
Afpersing
Koken, eten en slapen
in één vertrek
„Er zijn huiten en huUen",
constateert ome. relseorrespon
denle mef. Boekei op haar
tocht langs den Douro-oerer,
waar te v. nabij den ellendia en
woningtoestand in Portugal
aanschouwt. Geen slopfe is
haar te nauw ot te donker en
xód kan zij ons wederom een
schilderachtig verhaal vertel
len tan armoe en ontbering
onder de bewoners tan het
schiereiland.
Er bestaat «en Rekke tegenstrijdig
heid tusschen 'smenschen hebben en
'smenschen zeggen. Een rijke praat
over zlja vacantiehuis met zestien
logeerkamers, vijf badkamers en een
renstal, alsover zijn „zomerhui" en
een minder met aardsch slijk be
zwaard mensch zegt van zijn drie
kamerwoning met een fontcintjo in
de keuken al: „Ik heb een huis als
een paleis Ik weet niet hoe de men-
schen die in Porto langs den Douro-
oever wonen hun scheefgezakte krot
jes noemen, maar naar bovenstaande
gerekend, zijn dat dan al wel lucht-
kasteelen, vooral ook vanwege hun
wankelheid.
Opeen gestapelde konijnenhokjes.
Wanneer je als vreemdelinge de vele trap
jes van de bovenstad naar beneden bent af
gegaan en je komt onder bij de rivier voor
die huisjes, dan sta je c\en verrast en zegt
onwillekeurig: wal schilderachtig! Maar je
kunt ze dan ook maar 't beste als een schil
derijtje bekijken, d.wx. op een afstand, want
van dichtbij lijken het net complexen opeen
gestapelde konijnen hokjes van zeep- en vet-
kistjes. En wanneer je nog wat nader komt
en gaat beseffen dat hierin vaak groote fa
milies menschen wonen, dan kijk je al door
het schilderachtige heen en staat weer niet
heide voeten op den grond voor een nijpend
sociaal probleem. Want dit zijn geen „lucht-
kasteelen" en geen „zomerk ut ten"; het zijn
nauwelijks tneuschelijke woningen, ofschoon
men hier tenminste nog wat zon en lucht op
vangt. wat menige woning hoogerop ontbeert.
Maar s winters treedt de wassende rivier
hier beneden wel eens buiten haar oevers,
waarom de buizen op pilaren zijn gebouwd.
la stikdonkere gangetjes.
Ik had al vaak door die straatjes gedoold,
maar zag dan uiteraard alleen de schetva
huisdeuren, de in lompen gehulde kinderen,
gluiperige katten en de babies. die, bedekt
niet een kort hemdje, maar overigens ge
kleed als engeltjes, over de stoepen kropen.
Toen maakte ik kennis met een assistente
van liet Inelltuto de Pooriculturn. een soort
consultatiebureau, waar arme en ongezonde
moeders tevens drie fleschjes melk per dag
voor haar kleintjes ontvangen. De bewuste
dame ging geregeld op huisbezoek en ik
mocht baar vergezellen naar de nauwe trap
straatjes en de stikdonkere gangetjes, waar
we soms op den tast doorkropen en zoo zag
ik ook den binnenkant van die woninkje»,
waar ondanks de bedompte atmosfeer van
koken, efen en wonen voor #n van vele men
schen, toch steeds het raam potdicht was
Wij werkten een vast programma af: raam
omhoog, kind fopspeen uit den mond. infor-
nieeren naar allerlei in- en uitwendige ac
ties en rtacUaa van de baby, kijken boe de
melk werd bewaard, vragen of één der fami
lieleden met een of ander# ziekte waa be-
hept en meer zulke Intieme informaties, die
•chter met een goede bedoeling werden in-
K wonnen. De kamers waren meestal roninie
j: half vermolmde meubelen, een ledikant
volgrlrgd met kleerrn, aen rookend pol
kacheltje waarop da soep kqokle, een kastje
waarop goedkoop# prulletjes, ecu kistje
waarin ten of ander vogeltje en ook altijd
wel ecu bloem of plant. Ergens in een- ka
mertje hing een wonderlijk maaksel van
ijzerdraad, gekleurd panier, garenklosjes en
electrische lampjes, welk fantastisch gevaar
te echter geen licht kon geven, maar enkel
diende als „versiering"*.
Soms aen sprei op het bad.
Overal werden we met blije gezichten ont
vangen en luisterden de moeders en grooi
moeders ijverig naar de zedepreeken. waar
aehljnltjk denkende: soo meteen gaan we on
ten eigen gang wel woer. Maar sommige ka
mers zagen er ook keurig uit met een sprei
op hei bed en een gehaakt kleedje op een
tafeltje.
En enkelo vrouwen deden ook haar
best zoo te doen als de assistente
haar leerde. Zoo toonde een moeder
ons met zichtbare voldoening hoe zij
haar kind licht en lucht verschafte,
door het in aen kistje te leggen te
midden van rommel en splnneweb-
ben voor aen open raam, waar tus-
schen twee hulzen door Juist een
straal zon op den vloer viel,
Van dichtbij gelij
ken de op palen ge
bouwde woningen
aan den Douro net
complexen opeenge
stapelde konijnen
hokjes van reep- en
vetkiatjea.
Er wordt tegenwoordig In Portugal ernstig
getracht om dergelijke toestanden te verbe
teren. doch men heeft nog slechts enkele
schreden gezet op een langen weg.
Ik verkoop Hollandscbe koeien.
Van de armenwijk kwam ik in een heel
andere omgeving. Ben rijke landgoedbezit
ster. die in de stad woonde, had van mijn
Hollandsrhe aanwezigheid vernomen en
was daardoor geïnspireerd tot het denkbeeld
om baar veestapel met een paar Hollandscbe
koeien uit te breiden. Ze liet vragen of ik
haar daarvoor inlichtingen kon geven en na
tuurlijk zei ik ja. Als ze Informaties bad ge
vraagd over Zuiderzeepaandjes, had ik waar
schijnlijk ook ja gezegd, maar biervoor meen
de ik als boerantfodlter werkelijk alle noo
dige verstand te bezitten Zoo stond ik plots#
ling in een luxueuze hall. wandelde achter
een zvvart-wit dienstmeisje aan een breede
wenteltrap op en kwam in aen groote ont
vangkamer met zeven doaker-kijkende voor
vaderen In gouden lijsten aan den wand en
verder vijf spiegels, zoodat ik me niet om
kon draaien of ik staarde mezelf aan. Ik zet
te me op een ouderwetsche canapé met krul-
pooten, belegd met drie harde, zijden kus
sens. waarvan ik een goudgestikten vogel
uitkoos om mijn tricotznden mg tegen te leu
nen en bedacht toen, dat er toch huizen en
huizen zijn. In deze kamer zouden wei zes
families ondergebracht kunnen worden.
Toen de gastvrouw binnenkwam,
was ik Juist bezig de stoelen lang»
de wanden te tellen. Meteen bad
ik echter al mijn verstand noodig
om m bet Fransch te praten over
vaarzen, stieren, «nelklijsten, af-
stammingen en meer dergelijke,
niet zeer damesachtige onder
werpen, die misschien niet geheel
pasten In de weelderige omraming
van dit salon, maar waarin deze
dame ook teer geïnteresseerd was.
We werden het dan ook roerend
eens: Zij wilde «en longe koe en
een stier koopen en ik zou daar
voor zorgen. En zoo verliet Ik het
huis weer als een geslaagde vrou
welijke veekoopman, opgetogen,
dat ik misschien een handelstrans
actie voor onze IIollandM-h fok
ker» zou kunnen afsluiten waar
echter later niets van is gekomen,
omdat de oorlog uitbrak en mijn
veehandelaarstalenten tot een on
tijdig einde kvvatnen.
Geitenherders slapen in een rots
spleet
Dat was mijn laatste avontuur In Por
to. Ik moest terug naar Lissabon, niaar
besloot met een omweg langs de Spaan-
sche grens te gaan. Ik maakte kennis
met een journalist, die met vacantie was
samen reden we o.a. naar de Serra Kstrala,
de hoogste bergen van Portugal, en kre
gen prachtige uitzichten te genieten.
In deze streken trekken de geiten- en scha
penherders rond, die 's nachts onder een
klein tentje \an wat takken of in een
rotsspleet slapen en daar hun eigen soep
potje koken. Zij leiden een pover bestaan,
wat je het beste constateert in hun primi
tieve dorpjes met de van groote steenklom
pen opgeliouwde huizen.
In één van de dorpjes. Folgozinho, mank
ten we een zangdemonstratie mede. Mijn
collega wilde n.1. dc volksliederen opschrij
ven.
Natuurlijk wilde ieder voor deze gelegen
heid zijn stem lecnen en zoo werd er een
kamertje volkomen volgepropt met herders
en herders vrouwen in sombere kleedii Maar
een enkele droeg de feestelijke dracht, die
felle, maar geen mooie kleuren had. Be
halve vol, werd het vertrekje ook grondig
verduisterd, want ieder die er niet meer
in kon. trachtte dan althans zijn hoofd
door de deur of het venster te steken.
En in die schemerdonkerte bra
ken toen de ongeschoolde maar
frissche stemmen los en zongen
vtn Den Spaan&chen minnaar die
werd vermoord (natuurlijk, want
-Spanjaarden zijn vijanden) en ve
le andere liedjes.
"t Was marhtig Interessant, maar het ge
luid was eigenlijk beter geschikt voor een
l>ergweide dan voor dit kleine hok en "t
was dan ook een rust toen er even werd ge
pauzeerd.
Soeplepels cadeau.
In die pauze trok een herder zijn soeple
pel uit zijn zak, en liet mij het van geiten
hoorn gesneden voorwerp zien.
Hé, zei ik. wat leuk!- en met dien lof
was de man z<V> ingenomen, dat hij mij
het uitgebeten ding royaaiweg gaf. Terwijl
we van weerskanten nog sympathiek ston
de te knikken, trok e.-n tweede herder zijn
soeplepel te voorschijn, een houten, en
omdat ik die ook Jeuk vond. mocht ik die
ook houden. Toen ontstond er een heele
beweging onder de mannen, die mij alle
maal een blijk van hun vriendschappelijke
gevoelens wilden geven. Hel was ecnig,
maar het was helaas te veel en dus moest
ik wel zeggen, dat ik er vrecsdijk blij mee
was, maar dat ik aan twee lepels genoeg
had als herinnering aan Folgozinho, waar
mee ik misschien ook voorkwam, dat de
avondsoep overal met de vingers moest
worden gegeten.
Katholieken beleedigd
Vertegenwoordiger ion Bijbelge
nootschap de gevangenis in.
Donderdag 2 November J.l. stond voor de
rechtbank te Haarlem terecht een 35-jarige
vertegenwoordiger van het Wachttoren Bij
bel- en Tractaatgenootscliaji te Heemstede,
wegens overtreding van artikel 137d van 't
Wetboek van strafrecht. Hij zou n.1. verant
woordelijk zijn voor de uitgnve van een
twetnl brochures, getiteld ..Genezing" en
„Ziet de feiten onder oogen", waarvan
de inhoud beleedigend werd geacht voor het
roornsch-katholieke volksdeel van ons land.
Zooals men zich herinneren zal. trad jiater
dc Groeve in deze zaak als getuige op en
had gezegd voor den geheclen katholieken
priesterstand op te komen.
De reciitbank deed in deze zaak gisteren
uitspraak. Zij achtte het ten laste gelegde
ten opzichte van de brochure „Ziet de fei
ten onder de oogen" bewezen en veroordeel
de verdachte tot één week gevangenisstraf,
met bevel tot vernietiging van de in beslag
genomen brochures. Ten aanzien van de
brochurr „Genezing" volgde vrijspraak.
De Officier van Justitie, had tegen ver
dachte een boete van f 300.— subsidiar der
tig dagen hechtenis, alsmede vernietiging
van de in beslag genomen brochures, ge-
eischt.
d. moor ni.t v„dwl|n.n w*.
Nlot wilton, i.„ u Moor
or lijn toen "AKKERTJES"I
Noom loo'n "AKKERTJE" on
binnen een kwofti«r zult U
bemerken, dot "AKKERTJES"
hoofdpi|n ntoroioo
vlug en radicaal verdrijven.
"AKKERTJES" zijn
vanwege hun uitstekende
werking. Vaak nagemaakt,
maar nog nooit geëvenaard!
/"AKKERTJES"zijn rond an elk
draagt het "AKKER"*nierk.
Lat daar dus vooral opl
tagan pijnen, nara dagan, koorts, koe.
Doos; is «tuks - 12 stuiver»; 2 stuks - 2 stulm*.
Neerlands onafhankelijkheid
Radio-uitzending van de plech
tige herdenking.
De plechtige herdenking van Neerland*
onafhankelijkheid op het Plein 1813 te 's-
Gravenhage, welke ditmaal door de bijzon
dere tijdsomstandigheden het accent van
een nationale demonstratie verkrijgt, zal
vandaag, door de N.C.H.V. in het algemeen
programma worden uitgezonden. De gepen-
sionncerd generaal-majoor J. C Wngner zal
't woord voeren, terwijl de Koninklijke Mi
litaire knpel toepasselijke muziek ten ge-
hoore zal brengen.
Dc plechtigheid begint des ochtends om
elf uur.
Nachtelijk drama in de retldt
tle. Drie jaar tegen chauffn
gelischt.
In den nacht van 31 Augustus op 1 Set
tembar, omstreeks twee uur, kwam e«
kellner in Den Haag van zijn werk af a
alvorens naar huis tegaan, ging hij op en
bankje op bet Oranjeplein even zitten ufo
blazen, maar het duurde niet lang. of tw«
mannen namen naast hem plaats ieder au
een kant.
Spoedig bleek hem, dat het den manna
om geld te doen was.
De kellner gaf ieder een gulden, doch toe
de mannenzagen.dat de vrij gentakkelij
ging, wilden ze nog meer geld hebben. Tel
slotte wilden ze den kellner al zijn geld. oi
geveer een f 25.— afnemen en riepen hefl
toe: „Ik sla je je hersens in elkaar, als jejj
geld niet geeft." Een der onverlaten hiek
zijn fiets vast otn te beletten, dat de keil
ner er van door zou gaan. Deze begon
einde raad te roepen: ..Ik heb geen geld. fl
heb geen geld", om de aandacht der voo|
bijgungers te trekken. De uitwerking
inderdaad, dat beiden het hazenpad koz«
doch een van hen, een 28-jarige chauffeuj
werd later aangehouden en had zich
tcrochtend voor de Haagsche rechtbank
verantwoorden. Verdachte bleef dc bedrtj
ging ontkennen.
Do officier van Justitie, achtte
door de getuigenverklaringen, het
misdrijf van afpersing bewezen en
eischte drie jaar gevangenisstraf.
De verdediger, wees op vclo open en on
waarschijnlijke punten in deze zaak en achtt
bet ook zeer onwaarschijnlijk, dat iemani
midden op het Oranjeplein een ander doo
bedreiging geld afhandig probeert te makel
Dat doet men in een stil straatje.
Uitspraak 30 November.
DE DONAU, HET KOPPELTEEKEN
TUSSCHEN ROEMENIE EN DUITSCH
LAND- KONING CAROL ROOKT
SIGARETTEN VAN SOJABOONEN
TABAK
(Bijzondere correspondentie uif Sofia.)
Roemenië, wordt, zeer terecht, In
den regel de voorraadschuur van
den Balkan genoemd. Het is een
rijk land, zoowel wat bet relt de
bodemcultuur als hetgeen de aarde
er onder de oppervlakte verbergt.
Deze bodemrijkdom levert ech
ter ook schaduwzijden op voor het
land. dat er niet geheel en al naar
eigen goeddunken over kan beschik
ken.
Orsova, hekend als het „Roemeensche Ge
nét e" l* een klein stadje, dat eigenlijk bc
staat uit twee dorpen, Oud en Nieuw Or
sova. die op ongeveer 5 kilometer afstand
van elkaar liggen, op een der schoonste en
meeat romantische plekjes van Europa. Or
sova ligt aan den linkerNoordelijken oever
van den Donau, die deel uitmaakt van het
Roemeneensch gebied De tegenoverliggende
oever l»ehoort aan Joegoslavië, terwijl 50
kilometer verder stroomafwaarts Bulgarije
begint. In bet idyllische stadje Orsova nu
heerscht »edert een twintigtal jaren een le
vendig internationaal verkeer: diplomaten,
technische deskundigen. Journalisten en
ambtenaren van 15 verschillende volkeren
hebben er hun hoofdkwnrtier opgeslagen.
Immers, Orsova is de zetel van de Europee-
sche Donau commissie, die waakt over het
wel en wee van deze geïnternationaliseerde
levensader van den Balken; uit dien hoofde
zijn hier al haar bureaux gevestigd en
stuit men overal op wachtposten en tech
nische commissies.
EEN NIET ONBEDENKELIJKE ON
DERSCHEIDING VOOR ROEMENIE.
Deze Europetsche Donau-commissie leeft
wel is waar niet op voet van oorlog, maar
staat toch op tamelijk gespannen voet niet
de Oostenrijkse!»# Donau-Stoomvaart-Mij.,
die het leeuwendeel vau het vervoer langs
den Donau bezit. Deze onderneming werd
gesticht door Engclschen. ging later over in
Oostenrijksch l>ozit en kwam na den An
schluss in Dultscha handen. Haar booten
vervoeren 50% van het gezamenlijke Euro-
peesche goederentransport en meer dan een
derde van dc geëxporteerde Roemeensche pc
trolcuro.
Dank zij dit alles neemt dc mnatschappij
een zeer belangrijke plaat» in op den Bal
kan. Bij wijze van tegenwicht besloot de
Donau commissie, een groot dee| van haar
rechten over te diagen ann de Roemeensclie
regeering. daar zij terecht van oordeel was.
dat een officieel optreden van Roemenië
meer gewicht in de schaal zou leggen,dan
besluiten van de commissie. Deze rechten
worden gaarne aanvaard door Roemenie,
dat daarin een bewijs van vertrouwen zag.
Stelde dc Roemeensche boer zich
aanvankelijk tevreden met het be
bouwen van zi|n grond, die rijke
oogsten opleverde later ging men
over tot bodemonderzoek. Dit leid
de tot de ontdekking van petroleum,
bruinkolen, ijzer en rnangaanert*.
Zoo werd Roemenië het rijkste
land van den Balkan, hoewel slechts
een vierde van het in de Industrie
belegde kapitaal Roemeentch ia; do
rest werd gefourneerd door Enge
land, Klankrijk. Amerika, België en
voor een zeer klein deel, door
Duitschland.
DE TEELT VAN SOJABOONEN
NEEMT EEN GROOTE PLAATS IN.
Dc Donau vormt al» het ware het koppel-
teckrn tusechcn Roemenie en Duitschland;
en de thans Dultscha scheepvaart op den
Donau droeg er krachtig toe bij otn Duitsch
land tot den grootsten afnemer van Roeme
nie te maken. Nu sloeg het Derde Rijk aan
Het kaartje spreekt roor zichzelf: het
geeft HoemenU weer met de gebieden welke
dit land na den oorlog van fMJ-flW heeft
bljgewonnen.
Rusland heeft nooit de annexatie van Bes-
sarabii erkend: op zijn landkaart kwam dit
gebied steeds als Russisch bezit voor.
Roemenië voor, om sojaboonen te gaan vei
bouwen. Men wist in Roemenië zoo goei
ais niets af van sojaboonen, die in Chini
en Mandsjocrije thuis behooren Deze boonei
bevatten, zooals bekend, een hoog vet- ei
meelgchalic, waarvan de industrie op vei
schillende wijzen gebruik mankt. Zij haal
er olie en apijsvet uit, zoowel als meel ei
lak en glycerine cn andere pharmaceuti
scha producten. Dc Roemenen gingen soji
boonen verbouwen, met de beste resultater
De plant gedijt er uitstekend en men onl
dekte hoe langer hoe meer goede eigen
schappen, die zij bezit.
Zoo ging men b.v. over tot het dro
gen van de bladeren, die een uit
stekende tabak bleken te leveren.
Koning Carol van Roemenië. die
dagelijks GO sigaretten rookt, maakt
daarvoor met voorliefde gebruik
van deze „Ersatz-tabak".
PETROLEUM. SOJABOONEN. GRAAN
Elf POLITIEK.
De groote Duitsche chemische trust, I. C
Farben, legde beslag op het monopolie vai
den sojnboonen-oogsL Ook petroleum gin
in steeds grootcre hoeveelheden naa
Duitschland. tot 3Vt mlll. ton toe. d.w.z. d
helft der totale productie. Ditzelfde was h«
geval met den uitvoer van ijzer, mangaai
pvriot en bismuUi. terwijl deze uitvoer naa
andere! anden voortdurend daalde.
Sedert het uitbreken van den oor
log begint deze toestand een gevoel
van onbehaaglijkheid in Roemenië
wakker t# roepen. De werkzaam
heid, welke Rusland thana even
eens ln Europa ontplooit, draagt er
niet toe bij. om de ongerustheid
weg te nemen. Men weet maar al
te goed. dat Rusland nog steeda
aanspraken zou willen doen gelden
op Bessarabië.
De Roemeensche diplomatie doet Kaa
uiterste best. om het gevaar te keeren et
zelfs is er eenlge ontspanning tusschei
Rusland -n Roemenie te bespeuren. Roe
manié staat voor de moeiliikc cn lang nie
benijdenswaardige taak, zoodanig te ml
noctivreeren. «Int Let g. m der groote mo
gendheden voor het hoofd stoot ecu tak
tlck. die buitengewone handigheid 'tr
•Jacht