FINLAND, maar Het gasmasker reeds honderd jaar oud Bracht Kerstrede berouw? Te Brederode wil naar jWEETEyrsj Pech achtervolgt onzen oorlogscorrespondent! In de romans is een journalist er altijd „juist bij". Hoe het een kran tenman (en waarlijk niet de eerste de beste!) kan tegenloopen vertelt onze medewerker J. K. Brederode. Hij popelt om naar Finland te ver trekken, maar... kan niet uit Chi na wegkomen. Het Westfront is hem te tam. Daar mag de oorlogs correspondent alleen zien wat de generaals willen, zegt hij. Wellicht heeft onze ervaren medewerker in middels een weg gevonden, om tóch van het land dej langstaarten naar dat der witte mantels te komen. Laat ons het beste er van hopenl Shanghai, 6 December. Oorlog van het Poolgebied tot in de tropi sche zone. van Petsamo, de Finsche stad vele honderden kilometers boven den Pool cirkel, tot Pakhoi, de Zuid-Chineesche stad beneden den Kreeft-keerkring, dus in tro pisch gebied. In één opzicht is de aarde thans vreedzamer dan in 1914. Op het zui delijk halfrond, wordt thans niet gevochten, wat in 1914 wél het geval was. Toen woedde de oorlog ook ten zuiden van den evenaar, namelijk in Duitse li-Zuid-West-Afrika, en eveneens in het Poolgebied, waar aan de Moermankust toen Duitsche onderzeeërs heel wat schepen op weg naar Archangel de Russische haven aan de Witte Zee, tot zinken brachten. Met eigen oogen heb ik in 1915 vele dier getorpedeerde vaartuigen als .wrakken op de Moerman-kust zien liggen.... Als oud-oorlogscorrespondent, die drie oorlogen achter den rug heeft, zit ik in het verre Shanghai wel buitengewoon ongunstig. Als vele anderen, waaronder groote koppen, had ik dit jaar geen oorlog meer verwacht toen eenmaal de zomer ten einde liep. Een oorlog begint men op het noordelijk halfrond in Juli of begin Augustus en toen eenmaal September naderde, geloofde ik niet meer aan een oorlog voor dit jaar. Op een groo- ten oorlog heeft men ook in Duitschland niet gerekend voor dit jaar. Duitschland zou Polen onder den voet loopen en Frank rijk en Engeland zouden zich bepalen tot protesten, zoo meende men te Beiïijn. Het liep anders en dadelijk nadat de eerste scho ten in Polen gevallen waren, stelde ik aan de directie van dit blad voor me naar Polen te laten vertrekken. In hoogstens twee we ken zou ik op het gevechtsterrein in Polen kunnen zijn indien ik de reis maakte per trans-Siberischen spoorweg. Per luchtpost zond ik een uitvoerig „plan de campagne" wat me mogelijk was. daar ik Polen (en de Baltische landen) reeds van vroegere reizen ken. Per luchtpost zou mijn blief binnen twee weken in banden der directie zijn en binnen vier weken kon ik antwoord (en geld) hebben. Dadelijk na het uitbreken der vijandelijkheden ging de luchtpost echter veel trager, terwijl de gebeur tenissen een duizelingwekkend snel verloop namen. En nog voordat ik antwoord had bekomen, greep ook Rusland in den strijd tegen Polen in. Een reis per trans-Siberisohen spoorweg door Rusland naar Polen was onmogelijk geworden. Boven dien maakte het ingrijpen van Rus land een einde aan den Poolschen tegenstand. Mijn Poolsch plan was in duigen gevallen. Rusland begon zijn actie tegen de Balti sche staten, Estonia. Latvia en Litauen. die spoedig voor de Russische eischen het hoofd bogen. Finland, dat ik eveneens van her haald verblijf leen, zou tegenover Rusland zoo meegaand niet zijn. Daarvan was ik overtuigd en zoodra Rusland zijn eischen tegenover Finland begon te stellen, maakte ik een Finsch plan op. Voor de lente zou Rusland zeker niet tot een militair optreden overgaan zoo meende ik. De winters zijn namelijk in Finland zeer streng en zeer sneeuw rijk. De Finsche Golf vriest meestal in de tweede helft van December *of de eer ste helft van Januari dicht., zooals ik uit ervaring wist. De Russische vlootbasis, Kroonstad, is dan door het ijs van de rest der wereld afgesloten tot einde April, vaak ook tot begin Mei. Weliswaar had Rusland voor zijn oorlogsvloot de beschikking gekregen over Baltisch-Poort (een voorhaven van Re- val. Tallina), Windau en Libau, waarvan de twee laatstgenoemden nooit, eerstgenoemde bijna nooit, door het ijs worden versperd, maar deze havens kunnen dienen als „steun punten" voor de Russische oorlogsvloot, niet als „bases", daar hiertoe de noodige inrichtingen, o.a. de noodige groote wei-ven, ontbreken. Weer een nieuw plan. Ik ontwierp een nieuw plan: Helsingfors, Helsinki, zou mijn nieuw reisdoel zijn. Per trans-Siberischen spoorweg zou ik de reis kunnen maken in goed twaalf dagen: van Shanghai per schip naar Dairen, vandaar per trein over Moekden naar de Russische grens, langs het Baikal-meer naar Moskou en Peteisburg en'van Potersburg, thans Le ningrad geheeten, naar Helsinki. Indien daarvoor geen verschillende visa noodig waren, had ik reeds in den trein gezeten, wat echter niet in mijn voordeel zou zijn geweest. Rusland geeft geen visum. Het moeilijkst te verkrijgen visum is, dat voor Rusland. Er bevindt zich in China geen enkele autoriteit, die dit visum kan verstrekken. Een Russisch reisbureau kan het evenwel aanvragen. Dit zou weken du ren, zoo vertelde men mij. Maar.... ik meen de tijd te hebben, immers ik verwachtte het uitbreken der vijandelijkheden niet voor de lente. Echter, het zekere voor het onzekere kiezenid besloot ik na rijp beraad het visum in Muskou telegrafisch te laten aanvragen, waarvoor een zeker bedrag moest worden gestort: Juist was ik met dit bedrag onder weg naar het Russische reisbureau, toen de berichten kwamen over het nitbreken dier vijandelijkheden aan de Finsch-Russische grens. Door het uitbreken dier vijandelijk heden was natuurlijk het spoorwegverkeer tusschen Rusland en Finland tot stilstand gekomen. En ook: op een doorreis visum door Rusland voor een reis met bestemming naar Finland behoefde ik niet meer te rekenen. De weg naar Finland was me dus ook ver sperd. De lezer zal zich afvragen, waarom ik naar Polen en Finland wilde en niet naar het westfront, waar Engelschen en Franschen staan tegenover de Duitschers. De verklaring ligt voor de hand: in Polen was het, in Fin land is het een bewegingsoorlog, aan het westfront is het een stellingoorlog en bij een stellingoorlog is er voor journalisten naar ik uit ervaring uit den vorigen grooten oorlog weet, niets of heel weinig te beleven. Een stellingoorlog is zooiets als een groot industrie, met dit verschil dat er niets ge maakt, alleen verweest wordt. Als men ten slotte bij een stellingoorlog bij een der fron ten als oorlogscorrespondent wordt toege laten, blijft men als regel vele tientallen kilometeRs achter het gevechtsfront onder.de hoede van vriendelijke stafofficieren. Een enkele niaal mag men onder goed geleide op een zeer rustig oogenblik eens een ex cursie maken naar een der voorste stellin gen, maar dit is zeldzaam. Eten, maar geen vechten zien. Voor de rest wordt men nu en dan eens uitgenoodigd met vele stafofficieren, gene raals en kolonels, vele kilometers van de ge vechtslinie, tezamen te eten, wat zeer eer vol is voor den journalist, maar buitenge woon weinig belangwekkend voor de lezers, om wie het tenslotte toch gaat. Wat men den oorlogscorrespondent laat zien van den oorlog is alleen, wat de gene raals willen laten zien. Het element der ver rassing is voor den Journalist volkomen uit- gesloten en feitelijk wordt hij een instrument der propaganda. Uiterst zorgzaam is men voor de veilig heid der oorlogscorrespondenten. Zooals mij in 1916 een Russische generaal eens zeide, toen ik den wensoh te kermen gaf een be schoten Russische stelling te bezoeken: „Neen, dat is onmogelijk. Als ik aan het front sneuvel, heb ik mijn plicht gedaan. Als u sneuvelt hebt u uw plicht niet gedaan, want uw plicht is na terugkeer van het front te schrijven. En in de stelling, die u wilt bezoeken, gaat bet thans te warm toe om er een oorlogscorrespondent aan te wagen." Bij een bewegingsoorlog is het werk van den oorlogscorrespondent anders, vol verrassingen, ook aan merkelijk gevaarlijker, maar tevens belangwekkender, ook voor de le zers. Alles is er niet geoixlend en geregeld als in een fabriek. Elke dag, elk uur kan onverwachte ge beurtenissen brengen: een bombar dement, een plotselingen aanval, een haastige terugtocht of een snellen opmarsch. Ook heeft de ge nerale staf bij een bewegingsoorlog de oorlogscorrespondenten niet steeds zoo stevig in handen als bij een stellingoorlog. De oorlogscorres pondenten behouden eigen initiatief, wat echter in sterke mate van den moed en den ondernemingsgeest der correspondenten afhangt. Ook in China, dat onmetelijke land, wordt thans weder gevochten, in het zuiden, nabij de grens van Tonking, maardat ge vechtsterrein is vanaf Shanghai bijna even moeilijk te bereiken als het Finsche ge vechtsterrein. De afstand van Shanghai naar het gebied, waar Chineezen en Japan ners thans slag leveren, bedraagt hemels breed bijna tweeduizend kilometers en ver bindingsmiddelen daarheen bestaan zoo-goed als niet. Wie er veldslagen wint is feitelijk van ondergeschikte beteekenis. De oorlog hier duurt voort en de ergste vijand der Ja panners zijn er de onmetelijke afstanden en de onmetelijke ruimte. J. K. BREDERODE. GEPARFUMEERDE GASMASKERS IN DE 16DE EEUW. OP 22 APRIL 1915 HAD BIJ YPEREN DE EERSTE GASAANVAL PLAATS. Gas het meest afschuwwekkende en onmenschelijke wapen van den 20- eeuwschen oorlog. Ieder weldenkend mensch wordt nog altijd bevangen door een gevoel van vrees en afgrij zen, wanneer hij iets leest over een gasoorlog. Gelukkig heeft de weten schappelijke wereld, die de verschil lende gassoorten uitvond, ook be schermingsmiddelen nitgevonden te gen de doodende gasaanvallen. Men is algemeen van meening, dat het gas masker een uitvinding is van den voorlaat- slen oorlog. Doch dit is niet geheel en al waar. Zoo hebben bijvoorbeeld Engelsche ge neeskundigen uit de 16de eeuw reeds het idéé gehad, het inademen van schadelijke vergif ten te verhinderen door een kunstmatigen neus en een daarbij behoorende sluiting voor den mond. Zulke neuzen werden bij epide mieën algemeen gebruikt, daar men meende, dat de ziekte door de lucht verspreid werd en door de ademhalingsorganen in het lichaam kwamen (dit is inderdaad o.a. het geval bij influenza). Daar men echter niet alle ziektekiemen kende, beperkte men zich ertoe, ze te verjagen door middel van sterk geurende plant-extracten. Men ging namelijk van de primitieve veronderstelling uit, dat de geur van planten immuniseerend werkte. De apparaten werden dus geparfumeerd! In de kunstmatige neuzen stopte men een in plantenextract gedoopte prop; maar het ge volg daarvan was, dat het ademen zelf bijna geheel onmogelijk werd! Zooals op platen uit dien tijd te zien is, za gen de menschen, die zoo'n primitief „gas masker" droegen, eruit alsof zij met een val- schen neus op naar een Carnaval gingen. 1840.... Het eerste masker, dat werkelijk ge bruikt werd tegen de inwerking van vergiftige gassen zou volgens de Belgische pers omstreeks het jaar 1840 door een Belgischen mijnarbei der zijn uitgevonden. Dit gasmasker diende namelijk ter bescherming te gen de gevaarlijke gassen, aan wel ker vernietigende werking de mijn werkers zoo dikwijls waren blootge steld in vroeger jaren, toen de venti latie nog zoo uiterst gebrekkig was in de mijnen. Het toenmalige gasmasker bestond uit een lederen omhulsel, dat het ge- heele hoofd bedekte, en aan de hals door riemen en watteering bijna luchtdicht kon worden afgesloten. Twee ronde kijkgaten, die door glas of mika gesloten waren, maakten den drager het zien mogelijk. De adem haling geschiedde door middel van een soort slurf, welke aan het eind was afgesloten door een stuk grove wollen stof, en een vochtige spons be vatte. De spons moest de giftige gas sen absorbeeren, terwijl de wollen stof daarentegen grovere bestanddee- len, zooals roet, of kolen- of steen gruis tegen moest houden. Deze voorlooper van het woderne gasmas ker moet vooral zeer goede diensten hebben bewezen in gevallen van rookontwikkeling. De eerste gasaanval. Wanneer wij het gebruik van zwaveldam pen in de middeleeuwen tegen voor de wapens van dien tijd onbereikbare vijanden het bekende Grieksche vuur en enkele incidenteele, waarschijnlijk als proef bedoel de gasbeschietingen door de Duitschers in '15 met traansgasprojectielen buien beschou wing laten, dan kan men van den eersten werkclijken gasaanval spreken op 22 April 1915. Wij zouden het liefst deze zwarte bladzijde uit de geschiedenis der menschheid geheel negeeren en onbesproken laten, ware het niet, dat het helaas niet is gebleven bij deze eene gasaanval, integendeel: hij gaf de stoot tot vele anderen. Over een front van 6 kilomter, waren in de voorste Duitsche loopgraaf on geveer 6000 gasflesschen ingegraven, gevuld met chloorgas; om 6 uur !s morgens werden tegelijkertijd alle ventielen geopend en wind en weer meewerkend, drong een zware ondoorzichtige grauwwitte wolk van 600—900 M. diepte, in de Engelsche stelling, den totaal verrasten, onbe- schermden verdediger in een doode- lijke concentratie plaatsend, die hem enorme verliezen toebracht. Vanaf dat moment hebben beide partijen zich toen op den gasoorlog toegelegd. Een nieuw element in den gasoorlog bracht Frank rijk op 21 Februari '16 bij Verdun met het verschieten van fosgeen-projectielen; dit wa- Rost van Tonningen klaagt aan Eisch tegen Prof. Telders we gens beleediging van den N.S.B. voorman. Voor de vijfde kamer der arr. rechtbank te Amsterdam, gepresideerd door mr. J. Dons, stond gisteren terecht prof. Mr. B. M. Telders wegens smaad, gepleegd in een ar tikel in „De Gids" in Maart jl. In dit arti kel, getiteld „Het pleit van dwang en vrij heid beslecht" besprak prof. Telders de ge beurtenissen in Tsjeoho-Slowakije. Er staat o.m. in: - „Hacha en Chvalkowski zullen in de ge schiedenis te boek blijven staan als de ab jecte verraders van hun volk" Een stuk verder in het artikel staat: „Wanneer de overweldiging van een volk, dat door alle eeuwen van verdrukking heen zijn nationaal be sef beeft weten te bewaren, zoo ver loopt, dan is er voor ons alle reden onszelf af te vragen, wat er bij ons in een soortgelijk geval zou geschie den. Dat de Haohas en Ohvalkovskis ook ten onzent niet zullen ontbreken, dat weten wij helaas maar al te goed. Zij zijn er al of zij nu Rost van Tonningen of van Rappard hee- ten, dan wel anders en al hebben zij het goddank nog niet tot een verantwoordelijken post ge bracht, wat niet is zou kunnen ko men". Dit is slechts een deel uit het artikel, dat ten laste is gelegd. Mr. ,M. Rost van Tonningen diende naar aanleiding van het artikel een klacht tegen den schrijver in. Verdachte gaf te kennen, dat hij geen op zet tot beleedigen had gehad en slechts be doeld had dat ook in ons land nog men schen waren, bereid om den rol van Hacha te spelen. Mr. Rost van Tonningen vond speciaal de vergelijking met van Rappard beleedigend. De officier eischte f300.boete. De verdediger, Mr. N. J. C. M. Kappeyne van de Coppello voerde in zijn uitvoerig plei dooi aan, dat de heer Rost van Tonningen zich niet beleedigd kan hebben gevoeld door een vergelijking met politieke figuren, die volgens zijn dagblad een rol hebben gespeeld, die hij volkomen juist achtte. Vervolgens gaf pl. eenige voorbeelden van recente meeningen omtrent het optreden der N.S.B.-pers, bijv. de rede van den minister van justitie bij de begrooting, waarbij deze de houding van Volk en Vaderland „bijna landverraderlijk" noemde. Vonnis 18 Januari. Nederland betuigt Turkije deelneming In verband met de aardbevings ramp. Naar wij vernemen heeft minister van Kleffens namens de Nederlandsche regee ring en het Nederlandsche volk bij den Turkschen gezant schriftelijk zijn deelne ming betuigd in verband met de ernstige aardbeving, die Turkije getroffen heeft. ren zuivere gas-projectielen, die geenerlei scherfwerking konden produceeren. Op hun beurt leden de Duitschers, onbeschermd als zij waren tegen dit nieuwe gas, groote ver liezen. Het mosterdgas. De uitvindingen van verschillende soorten verstikkende gassen volgden elkaar toen snel op. Tenslotte kwam het meest werkdagige en meesjt gevreesde gas, het mosterdgas, voor het eerst op 12-13 Juli 1917 op het gevechts- veld; de Duitschers gebruikten het, weder- ojn bij Yperen, om door een nachtelijke be schieting van de Engelsche posities, een te gen den volgenden mórgen verwachten groo ten aanval, in de kiem te smoren. Beschermingsmiddelen. Gelijken tred met de uitvinding van nieu we verstikkende gassen hield echter gelukkig de uitvinding van beschermingsmiddelen er tegen. Tot de individueele bescherming re kent men: het gebruik van een gasmasker, het gebruik van zuurstoftoestellen, het ge bruik van tegen mosterdgas beschermende kleeding, en voorzorgsmaatregelen bij verblijf in of door trekken van met dit of andere blaartrekkende gassen besmet terrein. In den wereldoorlog van 1914—1918 reeds zagen wij, dat de uitvinding van een nieuw soort gas bij een der partijen, oogenblikkelijk een verbetering der gasmaskers bij de andere partij tengevolge had. De gasmaskers van den laatsten tijd gelijken dan ook alleen nog maar uiterlijk op „gasmaskers", welke in de 19e eeuw in enkele mijnen werden gebruikt. Wat het gevaar betreft van een gas aanval op de burgerbevolking van een stad dit is veel geringer dan men algemeen denkt. Ten eerste zijn hier enorme hoeveelheden gas voor noodig, terwijl de burgers zich vrij gemakkelijk in veiligheid kannen brengen in de bovenste verdiepingen der huizen, wanneer vensters en deuren goed afgesloten kannen wor den. i Ik kreeg mede- j lijden met den j i Schotschen ter- i i rier. Prinselijk Paar bindt de ijzers onder! Loosdrecht trekt!. Gistermiddag om ongeveer twee uur ver schenen bij het „Plas'huis" te Loosdrecht, met klein gevolg op het ijs, H.ILK.K.H.H. Prinses Juliana en Prins Bernhard. De Prinses was gekleed in bruin lede ren jasje en hoed en de Prins was in kapi teinsuniform. Nadat de schaatsen waren aangebonden, begaven zij zich onder het zeer talrijke publiek. Zij reden tezamen en ook wel af zonderlijk. De Prins en de Prinses hebben eenige uren op het ijs doorgebracht. Het schitterende weeF-had zeer veel schaatsenrijders en ijszeiiers op de bevro ren plassen bijeengebracht. Eergisteren had de Prinses reeds alleen op de plassen geschaatst. Gerechtshof gelooft den recidivist- insluiper niet. INBRAAK OM EEN GULDEN VOOR DE BlOSCOOPl „Ik wilde zoo graag mot mijn vrouw naar de bioscoop. Ik had geen cent en ben toen voor de verleiding bezweken..." Aldus sprak een nog jonge recidivist, die reeds tien jaar van zijn leven in de gevangenis doorbracht en thans bekend heeft te heb ben willen insluipen in een woning in de Vaar (straat te Aster dam. Voor de recht bank bad hij ontkend, maar op tweeden Kerstdag had hij in zijn cel tegenover een gevangenispredikant een volledige beken» ten is afgelegd en veel berouw getoond. En nu stond hij gisteren in hooger beroep toor het Hof terecht, maar de procuruer- generaal mr. Versteegh geloofde niets van al dat berouw en de president mr. Jolles al evenmin. Hij zeide althans: een dag tevo ren had u het dossier van uw strafzaak nog eens ter inzage gehad en u was zeker tot de conclusie gekomen, dat ontkennen niet meer kon haten. Pas had verd. een straf van vier jaar uitgezeten en weer gaat hij er met zijn val- sche sleutels cü inbrekerswerktuigen op uit... Hij was door zijn straf dus weinig ver beterd en ook thans geloof ik niet veel van zijn innerlijk berouw, zei mr. Versteegh. De verleiding, die zijn oude beroep op hem uit oefende was hein te sterk geworden en op verbetering op dit punt mogen we niet re kenen. Op deze gronden eischte spr. beves tiging van het vonnis van den rechtbank 3 jaar gevangenisstraf. De verdediger mr. L. J. Frankenhuis be pleitte clementie. Bij een deels voorwaar delijke veroordceling met een streng toe zicht kan er mischien nog iets van verd. re recht komen. Bij het laatste woord hield verd. vol, dat het hem alleen maar te doen was geweest om een gulden voor de bioscoop. Ja, zeide de president, hier is een looper uw „huis" sleutel" zeker, een tang... zeker, om uw fiets temaken, een zaklantaarn, omdat het op uw trap zoo donker is en handschoenen omdat uw koude handen had. Dat is het instrumentarium, dat bij uw arrestatie op u werd gevonden. Geen wonder, dat ik wei nig vertrouwen in uw berouw en goede voornemens heb. Arrest 18 Jan. Keesje de Ruyter mag demonstreeren Biljartwonder voor kijkgraag pu bliek behouden Keesje de Ruyter, het 14-jarige biljart- wonder, zal voorloopig zijn kunsten op het groene laken voor zijn bewonderaars mo gen blijven demonstreeren. Het vorige jaar is tegen het optreden van dezen jeugdigen speler in het open baar, van hoogerhand bezwaar gemaakt, omdat men er een overtreding van de Ar beidswet in zag. Toen Keesje dan ook in een hotel te Alphen a. d. Rijn een demon stratie gaf, greep de Arbeidsinspectie in, er werd tegen de eigenaresse van het hotel proces-verbaal opgemaakt. Tot in hoogste instantie is de zaak uitge vochten en tenslotte heeft nu de Hooge Raad uitgemaakt, dat 't biljartwonder ook s avonds na acht uur zal mogen optreden. Been afgekneld Noodlottig scheepsongevaL Gistermorgen om elf uur is aan boord van het binnenschip „Hillegonda" liggende in de Rijnhaven te Rotterdam, een ernstig ongeval geschied. Bij het verhalen van het schip raakte de 37-jarige schippersknecht P. H. van den Berg uit Rotterdam bekneld tusschen een staaldraad en de boeiing van het schip, waardoor hem het linkerbeen werd afgekneld. Per politieboot is de man naar het bureau Parkkade vervoerd. Van hier werd hij per auto van den G.G.D. naar het ziekenhuis aan de Coolsingel gebracht, waar hij in zorgwekkenden toestand is op genomen. Communisten in Zweden actief? Uitgebreide spionnage-organisatiè ten gunste van Rusland? De voorzitter van het Finsche comité in Zweden, prof. Winhlom, heeft de felle be schuldiging uitgesproken tegen de Zwecdsche communisten, een intensieve Sovjetpropa ganda te voeren in Noord-Zweden. Deze be schuldiging is bevestigd door een hoogge plaatste Zweedsche politie-autoriteit, die ver klaarde, dat de geheele communistische par tij, die in Noord-Zweden opereert, slechts een uitgebreide spionnage-organisatie ten gunste van Rusland is. Volgens rapporten der politie hebben de Zweedsche communisten Moskou in kennis gesteld van alle transporten, die voor Finland waren bestemd.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Schager Courant | 1940 | | pagina 8