BRES
in Russische
aanvalslinie
Ontploffing
IJsbrekers
naderen
Geheim expeditieleger
DAGBLAD VOOR HOLLAND'S NOORDERKWARTIER
Imperia moeten
bevolkt worden
in kruitfabriek
B00NEN OP BON No. 4
te Londen
Sabotage
naar Finland
ingevroren
schepen
URK SIGNALEERT HET
LICHT DER SCHIJNWERPERS
SLEDEVAART
Laan, Schagen, Tel. 444 (2 lijnen). Kengetal 2240.
VRIJDAG 19 JANUARI 1940. 846 Jaargang. No. 11090.
UrtgOve dier RV. Üttg.-Mif. ^Holleeds Noorderfcwarmer*
Zware verliezen in den
lector van Salla.
Terugtocht wordt over
haast voortgezet
Elf Russische bommenwerpers neergehaald
De overhaaste terugtocht van de
Sovjet-troepen in het gebied van Ki-
telae, op c.a. 10 km. ten oosten van
Impilathe, schijnt tot de ineenstor
ting te moeten leiden van de geheele
positie van de Russen in het gebied,
dat onmiddellijk ten noorden van het
Ladogameer is gelegen, aldus Havas
uit Haparanda. In dit gebied, dat
de voorpost vormt van de voornaam
ste Finsche verdedigingsstelling, wel
ke aan den Noordelijken vleugel v.
de Mannerheim-linie grenst, hadden
de Russische troepen zich sedert het
begin van den oorlog zeer veel in
spanning getroost. Van den aanvang
af heeft het roode leger verwoed ge
vochten om het bezit van het op
enkele kilometers van Kitelae gele
gen kruispunt, dat de verbinding
zijner colonnes zou hebben verze
kerd met het oog op latere operaties
tegen de voornaamste weerstands
linie der Finnen. De ontzetting van
Kitelae en van dit kruispunt na den
overhaasten terugtocht der Russen
op deze plaats, heeft een bres gesla-
gecn in 't geheele Russisch aanvals-
stelsel.
WANHOPIG GEVECHT.
De berichten over groote veldslagen kun
nen dus waarschijnlijk teruggebracht wor
den tot een wanhopige poging der Russen
om zich een weg te banen door de steeds
(meer opdringende Finsche legerscharen.
Wij deelden reeds eerder mee, dat het Roode
Leger slechts beschikt over den weg langs
het meer naar Salmi, die bestreken wordt
door de kustbatterijen van het eiland
Mantsinsaari, waar de Finnen stand hebben
Weten te houden.
De terugtocht der Russische troepen, die
naar hot schijnt tot taak hebben, zich een
weg te banen tusschen liet Ladogameer en
het Finsche merengebied, teneinde de ver
dedigers van de Karelische landengte in den
rug te kunnen aanvallen, moet in verband
worden gebracht met het feit, dat het roode
leger voor de Mannerheimlinie op deze land
engte sedert bijna een week geen offensief
meer heeft ontketend, doch zich veeleer be
zig houdt met het graven van loopgraven
en het aanleggen van prikkeldraadversper
ringen om het terrein te verdedigen. Het
schijnt derhalve, dat generaal Meretzkoff,
commandant der Russische troepen in
Karelie, heeft afgezien van zijn strategisch
plan om van het zuiden uit Finland binnen
te dringen.
Viborg nog steeds onder geschut
vuur.
Uit Viborg wordt vernomen dat de stad
nog steeds door Russisch geschut, op onge
veer 50 kilometer afstand opgesteld, bescho
ten wordt.
Het lcgerbericht van het militaire district
Leningrad zegt: ,/)p 18 Januari bestond de
militaire actie aan het front hoofdzakelijk
uit bedrijvigheid van verkenningsafdeelin-
gen en artillerievuur in een aantal distric
ten. De Sowjet-Russischc luchtmacht heeft
Verkenningsvluchten ondernomen".
Het Finsche legerbericht bevestigt het bo-'
venaangehaalde Ilavascommuniqué uit Ha
paranda en maakt nog melding van elf Rus
sische bommenwerpers, welke door de Fin
nen naar beneden zijn gehaald.
In den sector van Salla zijn de Finsche
troepen meer dan 45 K.M. opgerukt en be
langrijke afdeelingen van het Roode Leger
zijn vernietigd.
Het is nog bitter koud aan de fronten. De
temperatuur was bij Salla en Viborg gedaald
tot 51 graden, terwijl liet in Helsinki der
tig graden vriest en de voorraden wollen goe
deren in de groot ere zaken reeds zijn uit
verkocht of voor de troepen gevorderd zijn,
'daalt de temperatuur i. d. voorsteden, waar
talrijke uit de hoofdstad gcëvacueerden 4n
lichte, niet voor winterverblijf gebouwde zo
mervilla's wonen, tot 40 graden onder nul.
Schade tengevolge van den vorst en ziekten
door koude en verkoudheden zijn den laat-
sten tijd zeer toegenomen. Van eergisteren
tot gisteren tegen den middag, heeft de be
volking van Helsinki geen gebruik behoeven
te maken van de schuilplaatsen en bomvrije
kelders. Er vlogen geen Russiche toestellen
naar Helsinki.
VREES VOOR MARTELING.
In de omgeving van Abo heeft een Rus
sisch vlieger, na een noodlanding zelfmoord
gepleegd. Twee onderofficieren, die zich met
hem in het vliegtuig bevonden, konden, na
lieftigen tegenstand te hebben geboden,
overmeesterd worden. Zij verklaarden bang
te zijn geweest, dat zij door de Finnen zou
den worden gemarteld.
Mussolini over koloniale rijken.
Gistermiddag heeft Mussolini de eerste
vergadering gepresideerd van den alge-
meenen raad der consultatieve organen van
Italiaansch Afrika, in tegenwoordigheid van
alle leden der regeering en 260 leden dier
organen. Na een rede van den minister
voor Italiaansch Afrika, Tetuzzi, sprak
Mussolini een korte rede uit, waarin hij
zeide: „De geschiedenis der volken, die in
staat zijn leven tc geven aan een imperium
leert ons, dat in den eersten tijd het impe
rium een geestelijke, politieke en militaire
schepping is voor het moederland. In het
tweede tijdvak leeft en ontwikkelt het im
perium zich dank zij de middelen, die voor
het grootste deel geleverd moeten worden
door het moederland. In het derde tijdvak
bevredigt, het imperium zichzelf geheel, d.
w.z. bereikt het zijn volledige economische
en militaire zelfgenoegzaamheid. In het
vierde tijdperk is het imperium in staat
grondstoffen te leveren en in zijn landen
steeds talrijker massa's menschen uit het
moederland op te nemen. Om imperia zeker
te behouden moet men ze bevolken. Van
deze vier tijdperken kunnen wij het eerste
als voltooid beschouwen. Thans is de taak
van de nieuwe consultatieve organen, die
van af heden hun werk beginnen, met zoo
min mogelijk papier en inkt de nieuwe tij
den te bespoedigen. Ik ben er zeker van,
dat ieder uwer voor het bereiken van dit
groote doel zijn krachten, zijn talenten en
zijn wil in het werk zal stellen."
VRIJWILLIGE MILITAIRE OPLEIDING IN
NOORWEGEN.
Binnenkort zal in Noorwegen een systeem
van vrijwillige militaire opleiding" van
kracht worden volgens een besluit der Noor-
sche militaire autoriteiten en onder hun
controle. Het systeem zal gebaseerd zijn op
het beginsel van vrijwillige militaire oplei
ding en zal op het geheele gebied van Noor
wegen functionneercn. Het zal onder be
scherming staan van kroonprins Olaf.
VANAF HEDEN.
Van vandaag 19 Januari tot en met
Donderdag 15 Februari zal bon 4 van
de Rijksdistributiekaart recht geven
op het koopen van een half pond
bruine boonen, witte boonen of ande
re gekleurde boonen, capucijners of
grauwe erwten.
VIJF DOODEN EN DERTIG GEWONDEN.
vermoedelijk de oorzaak
OMWONENDEN DACHTEN
AAN LUCHTAANVM*
Sabotage is vermoedelijk de oor
zaak van een hevige ontploffing in
de Koninklijke kruitfabrieken te Lon
den. Een ontploffing welke gister
morgen om kwart over tien is ge
schied, vijf dooden en dertig gewon
den heeft geëischt. Een groote bun
del vlammen schoot plotseling op,
gepaard met een rukwind, alsof een
expresstrein voorbijreed. Vernomen
wordt dat een week geleden recher
cheurs de fabrieken reeds grondig
doorzocht hebben, omdat Scotland
Yard een wenk had gekregen, dat er
iets gebeuren kon. Dit onderzoek le
verde toen niets op.
Volgens de laatste berichten hebben er gis
termorgen drie explosief plaats gehad, kort
na elkander.
De gewonden werden door de eigen medi
sche dienst van de fabrieken behandeld.
Een cordon politieagenten heeft thans de
gebouwen omsingeld.
BIJZONDERHEDEN.
Niet officieel wordt verder vernomen, dat
de explosies beperkt bleven tot één loods der
fabriek en zoo sterk waren, dat stalen bal
ken 500 m, ver werden weggeslingerd. On
der normale arbeidsomstandigheden werken
niet meer dan zes arbeiders in eiken loods,
der fabriek. Van een zekeren afstand gezien
ziet de fabriek er niet ernstig beschadigd
uit. De fabriek ligt in het hartje van een
tuinbouwdistrict te Walthamabby in de
Noordelijke buitenwijken van Londen en
honderdduizenden glasruiten zijn versplin
terd. Honderden personen in de omgeving
renden uit hun huizen, denkende, dat de
ontploffing veroorzaakt waren door hom
men of geschutvuur. Een bewoner zeide:
„Er was een verschrikkelijk, onbeschrijfe
lijk geraas en bet huis schudde. Wij dach
ten aan een luchtaanval en renden naar
den schuilkelder. Toen wij het huis verlie
ten zagen wij een geweldige zwarte rook
wolk in de lucht en toen wij vijf minuten
later uit den schuilkelder kwamen, zagen
wij boven de fabriek een groote vuurzuil,
die verscheidene minuten bleef."
Vele personen werden de lucht ingeslin-
gerd en vielen op den grond. De zolderin
gen van vele huizen scheurden en schilde
rijen vielen van de muren. De ruiten van
sommige nabijliggende huizen braken ech
ter niet, ofschoon winkelruiten op 10 K.M.
afstand vernield werden,
In het onbeschadigde deel van de fabriek
wordt liet werk normaal voortgezet. Alle
arbeiders in de aangrenzende afdeelingen
bleven op hun post na de ontploffing. Kort
voor de arbeiders dc fabriek zouden verla
ten kwamen honderden personen uit de
omligende buurten bijeen voor den hoofd
ingang en toen de mannen naar buiten
kwamen, werden zij verwelkomd door de
ongeruste vrouwen en verwanten. Toen
sommige arbeiders een tabakswinkel bin
nengingen om cigaretten te koopen, bleek,
dat sommigen nog danig onder den indruk
waren van den schok. Gretig staken zij een
sigaret op.
Honderdduizend man met mo
derne wapenen.
De „Popoio di Roma" meldt, volgens U.P.,
van bevoegde kringen uit Parijs te hebben
vernomen, dat een geheim expeditieleger van
100.000 man sterk, volledig uitgerust met de
meest moderne wapenen, naar Finland ver
trokken is.
Aan het bericht wordt nog met beslistheid
toegevoegd, dat geen Fransche soldaten
hiervan deel uitmaken.
Dit nummtr bevat 8 pagina's
DE BILT SEINT»
Verwachting: Gedeeltelijk be
wol kt, geen sneeuw van be-
teekcnïs meer, in het Wes
ten matige tot lichte vorst,
in het Oosten strenge tof
matige vorst, meest matige
wind uit Zuidelijke richtin
gen.
Het wintert verderI
Onze weerkundige medewerker schrijft:
Het storingsfront, van het vlakke mini
mum op dc Noordzee beinvlocdde gisteren
den geheelen dag het weer in onze omge
ving. Het veroorzaakte in het zuidwesten
en tijdelijk ook langs dc kust van Noord
holland temperaturen om het vriespunt,
terwijl het vooral in het midden van het
land plaatselijk zwaren sneeuwval bracht.
Het maximum over de randstaten, waarin
nog steeds uiterst lage temperaturen voor
komen. neemt voortdurend in beteekenis
toe. De koude luchtmassa's dringen steeds
verder in het Middellandsche Zeegebied
door. Zelfs uit Portugal en Sardinië wordt
sneeuwval gemeld, terwijl op de Adriatische
Zee en Sicilië zware stormen woeden.
HET IJS IS GELUKKIG KALM.
Gistermiddag omstreeks half vijf is
de piloot Tepas met de Fokker F7a
op Schiphol teruggekeerd van een
vlucht naar de ingevroren schepen
op het IJsselmeer. Dit toestel was
door dc reederij Koppe gecharterd.
Tengevolge van het slechte zicht was
hot Tepas niet mogelijk de booten te
ontdekken, zoodat hij met de levens
middelen is teruggekomen.
Aan boord van het Fokkervliegtuig bevond
zich de walmachinist Munnik van de ree
derij Goedkoop, teneinde zijn medewerking
te verleenen bij het opsporen van de ijsbre-
kers. De sneeuwstorm maakte het zicht even-
wel onmogelijk.
Waarschijnlijk zal vandaag een nieuwe
poging worden gedaan, contact met de sche
pen te verkrijgen.
Ook Parmentier in de lucht.
Ook Parmentier is van zijn Waddentocht
gistermiddag teruggekeerd. Hij rapporteer
de, dat hij 5 km. ten westen van de ingevro
ren schepen de twee ijsbrekers heeft ont
dekt. Deze stoomden langzaam voort. Par
mentier vloog onmiddellijk daarop naar het
ingevroren convooi, waarboven hij een brief
uitwierp, waarin de boosdchap was vervat
dat de ijsbrekers naderden.
Urk ziet schijnwerpers.
De vuurtorenwachter van Urk
heeft gisteravond op het IJsselmeer
schijnwerpers waargenomen, afkom
stig van de ijsbreker Daniël Goed
koop, die met de Wilhelmina Goed
koop naar het ingevroren convooi
op weg is.
Het licht kwam uit de richting
Marken.
Van Urk uit gezien was de positie van do
ijsbrekers in vergelijking met Woensdag
nauwelijks veranderd. De ijsbrekers bevin
den zich dan ook, voor zoover men dat uit
Urk kan beoordeelen, op veel grooter af
stand van het convooi dan vijf km.
Voedsel noodigl
De bemanning had met kolen op het ijs
geschreven, dat er voedsel noodig was.
Reeds is gisteren uit Elburg een ijsvlet
gearriveerd met twaalf Geldersche brooden,
spek, boter en andere levensmiddelen.
Urk kon wegens het onbetrouwbare ijs
geen hulp op dit punt zenden.
Vandaag zal wederom een ijsvlet met
voedsel van Elburg vertrekken. Een verze-
keringsexpert zal den tocht meemaken, ten
einde te onderzoeken of de lading van de
gezonken „Friesland" ongeveer 75 ton
blik bestemd voor Kampen nog gelicht
en naar haar bestemming gebracht kan
worden.
Een poging van Elburg uit ondernomen
om te voet de schepen te bereiken, is mis
lukt, daar het ijs in den nacht van Woens
dag op Donderdag gewerkt heeft en een
scheur van ongeveer tien meter breedte
was ontstaan.
In hoeverre dit kruien aan den „Holland"
en de „IJssel" schade heeft veroorzaakt
heeft men nog niet kunnen vaststellen om
dat gisteren van boord vrijwel geen berich
ten zijn ontvangen. De berichten van dc
piloten Parmentier en Tepas waren even
wel niet verontrustend.
De bemanning luistert
Het radio-ontvangapparaat aan boord
v*n de „IJssel" had toen de A.N.P.-redac-
teur Woensdag het schip verliet met gebrek
aan stroom te kampen, daar de accu's bij
na waren uitgeput. Kapitein Bolhuis van de
„Friesland" die Woensdag per vlet naar
Elburg was gekomen en Donderdag naar
de schepen is teruggekeerd, heeft echter
een nieuwe accu medegenomen, zoodat aan
boord van de „IJssel" thans de radio-berich
ten van don wal wel goed ontvangen zullen
worden.
Uit Kampen ontvingen wij gisteravond be
richt, dat het weer gunstig is. Er hecrscht
wind uit Zuidelijke richtingen, het ijs is
kalm en het zicht is goed.
De „Zuiderzee" van de reederij Koppe
en de „Abraham van der Schuyt" van de
reederij van der Schuyt, welke nabij Wijhc
ingevroren zijn en door de thans inge
sloten schepen verlost hadden zullen wor
den, verkeeren, in een gunstige positie, De
»e schepen loopen geen enkel gevaar.