BETON het moderne wonder RADIO Fransche vliegers op verkenning Toenadering PROGRAMMA Ifc al J Zij zien er uit als holbewoners Een wonderlijk materiaal, be stand tegen de hardnekkigste granaten. ICAGINOT. EN SIEGFRIEDLINIE. Een vakkundig Britsch schrij ver, de heer J. M. Michaelson publiceerde dezer dagen een in structief artikel over de beteeke- nis van het beton, waaraan wij Ihet volgende ontleenen. Toen een Fransche tuinpian, Joseph Mo- nier genaamd, een methode ontdekte om beton sterker te maken door liet Ie „wape nen" met ijzer, ten einde niet dit nieuwe materiaal betere en sterkere waterbassins en andere installaties te maken, bevroedde hij nauwelijks dat hij een bouwmateriaal had samengesteld dat een buitengewoon be langrijke rol in latere oorlogen zou spelen. Jarenlang hebben de betonmengers in Europa uit zand, cement en fijngemalen steenen een materiaal samengesteld, dat harder was dan rotssteen. Op het oogenblik liggen er twee machtige verdedigingslinies langs de Rijn tegenover elkander en men kan ervan overtuigd zijn dat de sterkte van het beton uiteindelijk over de overwinning of de nederlaag beslissen zal. Achtduizend treffers doorstaan! Voor den toeschouwer die toevallig wel eens wegwerkefs aan het werk heeft gezien op het oogenblik dat zij bezig waren met hun betonmolen om nieuw materiaal samen te stellen, ziet alle beton er eender uit. In werkelijkheid maakt de keuze van materiaal als grondstof en de wijze waarop het ge mengd wordt heel veel verschil uit ten aanzien van do sterkte van het eindproduct. Dat is wel heel duidelijk bewezen geduren de den wereldoorlog, toen Luik en Namen in puin geschoten werden door de Duitsche houwitsers, terwijl daarentegen de Fran sche forten in Moulainville en Vachervillau die van duurzamer beton vervaardigd wa ren, zich zonder noemenswaardige schade staande hielden, zulks in weerwil van het feit dat zij elk een bombardement van onge veer 8000 treffers te doorstaan hadden! Siegfriedlinie niet solide? Is de Siegfried-linie, in een over haast tempo gebouwd in een tijd dat Duitchsland ernst aan een nijpend tekort aan ruwe grondstoffen, wel zoo solide als zij zou kunnen zijn?? De vakwetenschap dat de keuze van kleine steenen, de rijkdom aan ce ment en de zorgvuldig gekozen af metingen en verhoudingen van enor me beteekenis zijn voor de soliditeit van het beton, heeft den deskundi gen de overtuiging bijgebracht, dat de versterkingen in het Duitsche systeem op den duur onder de kracht der Fransche projectielen vernietigd zullen worden, terwijl daarentegen de Maginot-linie zon der eenige haast, maar met zorg en overleg geconstrueerd, allo aanval len zal kunnen weerstaan. (Wij moeten bij het vernemen van deze conclusie in aanmerking nemen, dat zij van Britsche zijde komt en een propagandisti sche inslag haar niet vreemd zou kunnen rijn Red). Kalksteenheuvels opgeblazen. Het was Joseph Aspdin, die min of meer toevallig ontdekte dat een mengsel van klei en verhitte kalksteen een grijsklcurig, krach tig materiaal opleverde het sedertdien beroemde „Portland-cement" dat sterker was dan eenige andere ccmcntsoort, die vóórdien wefd gebruikt. Dat was in liet Jaar 1825. Heden ten dage worden tal van andere variaties -van klei en kalksteen in Portland cement verwerkt, bij duizenden tonnen tegelijk. Het product kreeg de naam „Portland", omdat de kleur veel weg had van die van steen uit het Engelsche district Portland, wat niet wegneemt dat het ruwe materiaal, dat voor het product wordt ge bruikt, overal ter wereld gevonden wordt. Gansche kalkstccnhcuvels worden opgeblazen, waarna dc grooto stuk ken „fijngekauwd" worden door spe ciaal daarvoor vervaardigde machi nes. Aldus verkrijgt men het fijne poeder dat verwerkt wordt. Het laatste fijnmalen wordt met behulp van kolossale stalen kogels gedaan, die elk ongeveer dertig ton Een der zware kazematten van do Maginotlinie. wegen en die in een cylinder rond draaien. Daarna wordt de klei toe gevoegd, waarna het aldus verkre gen mengsel vulcanisch verhit wordt in enorme fornuizen. Zoo vormt men de klinkersteen, die, eenmaal afge koeld, fijngestampt wordt tot het be kende grijze poeder. Zoo fijn als damespoeder. De waarde van het cement is in de eer ste plaats afhankelijk van zijn fijnheid, zoo dat de allergeringste deeltjes zich gemak kelijk kunnen vermengen met steen en zand. Weinig menschen weten dat de beste cement zoo fijn is als de poeder die dc da mes gebruiken en dat zij door een zeef zou heengaan, die zulke fijne gaatjes heeft dat water er op zou blijven staan. Voor hot maken van coment zijn ontzag lijke massa's ruw materiaal noodig. Zoo heeft men voor drie millioen ton aange maakt cement niet minder dan 5 millioen ton kalksteen en 2 millioen ton klei noodig. De vele millioenen tonnen beton, die gebruikt zijn voor de verster kingslinies langs de Rijn vertegen woordigen een geheele (opgeblazen) bergketen. „Ferrö-beton", daltegenwoordig veelvul dig wordt gebruikt bij den aanleg van for tificaties, dankt zijn bijzondere eigenschap pen aan een gril van de natuur. Beton zet namelijk, precies als metaal uil, wanneer het wordt verhit. Toevallig zet het ongeveer evenveel uit als staal en op grond daarvan is het mogelijk geworden dat in combinatie mot het beton te verwerken. Het staal neemt d© spankracht en het beton dc drukkracht voor zijn rekening. Het enorme voordeel van dit fcrro-bcton boven een gewone beton soort wordt wel aangetoond door het feit dat een zekere hoeveelheid ferro-beton aan de kracht van veel zwaarder geschut weer stand bieden kan dan eenzelfde hoeveelheid gewoon beton. Dat is proefondervindelijk bewezen. Beton-gehelmen. Niet alleen de juiste toevoeging van ce ment, zand en steenen bij de aanmaak van beton is belangrijk, ook de hoeveelheid toe te voegen water is dat. Vooral wanneer het beton enormen weerstand moet hebben, ge lijk dat bij het aanleggen van forten en an dere versterkingen het geval is, moet de water-toevoeging haarfijn worden berekend. Daar heeft men dan ook .speciale installaties en instrumenten voor en telkens opnieuw worden vóór de menging nauwkeurige proe ven met het mengsel genomen. Overigens hebben de Fratischen in liet bijzonder hun sporen verdiend door dc verschillende voor treffelijke methoden die zij hebben uitgevon den om hot verhardingsproces van het be- ton-nicngsel te bespoedigen. Hot behoeft, in het licht van het grooto belang dat deze werk-methoden. In oorlogstijd hebben, wel geen betoog dat zij die methoden strikt ge heim houden, met dezelfde zorgvuldigheid waarmee vliegtuig- of tankconstructies of wel verbeteringen aan andere oorlogsattri buten geheim gehouden worden. Nu gaat het er niet altijd o#n te zorgen voor een zoo snel mogelijke afkoeling van het betonmengsel, want dikwijls is het juist zaak die afkoeling te vertragen. Groote mas sa's beton moeten vrij langzaam worden af gekoeld om to voorkomen dat liet materiaal gaat barsten. Met die wetenschap voor oogen moge het duidelijk zijn dat groote betonnen gedeelten in de Siegfried linie inderdaad gebarsten zijn, gelijk overal bekend is. Klaarblijkelijk kon bij de vervaardiging de noodige tijd voor het afkoelen van het mate riaal niet in acht worden genomen, hetgeen achteraf hier en daar tot bo vengenoemd resultaat heeft geleid. Toen de Amerikanen hun enorme „Boul- der Dam" bouwden, die twee honderd meter dikke betonlagcn bevat, moesten zij in dc eerste plaats rekening houden met de niet te snelle afkoeling van het materiaal en daarvoor gebruikten zij zelfs ingenieuze re- frigeratic-(afkoelings)-apparaten, Het meest vreemdsoortige gebruik van be ton maakten dc Engclsehen in den wereld oorlog n.1, voor... het bouwen van schepen! Er werden tal van betonnen schepen ge- l>ouwd, dc moesten weliswaar van beschei den afmetingen, maar een van 1100 ton. Dat was de „Armistice"! Beton is het moderne wonder van onzen tijd. maar men moet het, zoo besluit J. M. Michaclon, vakkundig kunnen behandelen! Onó krPd MAaal: Hij was juist teruggekomen uit Amerika en had een nieuwe schrijfmachine noodt, Wilde er goedkoop een op den kop tikken en had daartoe een advertentie in de krant geplaatst voor een gebruikte machi ne, anet als resultaat: stapels brieven, sta pels! Kolossaal wat een aanbiedingen! Hij kreeg het gevoel alsof de heele wereld met schrijfmachines in haar maag zat. Toclj: bij moest er een bobben en nu kon hij op zijn gemak uitzoeken. Keuze genoeg. Hij begon maar dadelijk. De eerste aanbieding betrof een machine, die alleen een klein mankementje had aan de lintbeweging. De tweede was ge heel zonder gebreken, prima, prima! Maar toen hij even verder het vraaglijstje ge waar werd, overwoog hij. dat hij dan be ter epn nieuwe koopen kon. Haastig legde hij den brief terzijde. Het derde aanbod was van een machine, die, om zoo te zeg gen, zoo goed als niets mankeerde. Al len... de letters e... a... 1... n... s... t... o... en r waren iets minder duidelijk, mogelijk wat afgesleten. Maar dat maakte niets- uit, die letters moesten dan maar niet te veel gebruikt worden. Bij den tienden brief slaakte hij een diepen zucht. Er was toch niet zooveel keuze als hij wel gedacht had. Eindelijk bij den elfden brief, trof hemi een verrassing. Die brief was namelijk af komstig van Annie, zijn vroegere typiste. Zij bood hem eenvoudig een prima ma chine aan tegen een zeer civielen prijs, waarover zij het ongetwijfeld wel eens zouden worden. Hij ging eens recht in zijn stoel zitten en dacht een oogenblik na. Annie! Hij kende haar al van jongsaf aan; had nog met haar op de schoolbanken gezeten! En toen hij indertijd iemand voor zijn kan toor noodig had. was Annie de eerste ge weekt, die zich had aangeboden. Zij kende stenografie en typen en had hem graag ter zijde willen staan, waartegen hij geen bo- zwaar had gemaakt. Zoodat zij als typiste bij hem in dienst gekomen was. Later was hij naar Amerika gegaan... waar het hem niet al te best bevallen was. De zaken waren er een weinig in het honderd geloo- pen en hij had zich er eenzaam en ellen dig bij gevoeld. Ja, waarom eigenlijk? Waarom had hij zich daar eenzaam ge voeld? Plotseling dacht hij weer aan Annie, aan den tijd dat zij, bij hem op kantoor was. De laatste maanden voor zijn reis naar Ame rika had hij haar niet meer noodig gehad; was hij zelfs van oordeel geweest, dat ze min of meer overbodig was, en in Ame rika had hij heel niet meer aan hem ge dacht. Tot nu opeens... het was, alsof hem plotseling een waas voor de oogen werd weggenomen. Annie!!! Met een ruk sprong hij- op? Wilde de ma chine vpn haar in elk geval wel eens zien. Zou er dadelijk even op af gaan. Zij ontving hem met een vriendelijk lach je en liet hem in een gezellig ingerichte ka tner, waar ze zwijgend, zonder iets te vra gen zonder een enkele toespeling te ma ken op het verleden, de bewuste machine midden op tafel zette. „Dat is hem," zei ze eenvoudig. En hij slikte eens, hij had op een andere ontvangst gehoopt, maar ia, hij kwam toch eigenlijk alleen maar voor de machine. En Annie was nog dezelfde gebleven van vroeger, even correct en even bescheiden als altijd, hij had niet anders te verwachten. Hij he keek de machine nu eens van alle kanten. Hij zag er werkelijk keurig netjes uit. „En tikt hij ook goeod?" vroeg hij belang stellend. „Zal er een blad papier in zetten." zei ze en terwijl ze daarmee bezig was. sloeg hij haar aandachtig gade. Inderdaad: het was nog dezelfde gedienstige Annie van vroe ger... en toch was het hem. alsof hij haar ineens heel anders zag. alsof er iets in hem ontwaakt was, een gevoel dat hij nog niet kende. Een eigenaardige gewaarwording kwam over hem... en plotseling zette hij zich voor het toetsenbord en begon maar eens wat te tikken. ...Amerika...Amerika... Amerika... „Die hoofdletter A is niet erg fraai!" „Een beetje dichtgeslibd", zei ze knikkend. „Maar daar weet ik wel raad op. Zal ik even helpen, als ik mag?" Gewillig stond hij op. Zij nam plaats en peuterde met een borsteltje in de dichtge slibde A. „Zoo" zei ze. „Laten we nu eens kijken of het geholpen heeft." De jongeman ging weer voor de schrijf machine zitten en tikte: ...Eenzaam... Eenzaam... Eenzaam... Ernstig keek hij haar aan. „Zoon borsteltje verricht wonderen", zei hij. „Ik heb veel gemist in Amerika en nu weet ik eigenlijk wat ik gemist heb." „En" vroeg ze langzaam, terwijl ze met het horsteltje de letter E uitpeuterde, „wat was het dat u daar miste? Óf wie was de gelukkige die U er miste?" Snel viel hij op het toetsenbord aan en tikte: „AnnieAnnie Haar hart bonsde. Een zucht van verlich ting ontsnapte aan haar lippen. „Die A's en E's heb ik aardig opgeknapt, hè?" vroeg ze schalks. „Die machine is heusch zoo slecht nog niet." „Och, kijk eens", zei de jongeman, „die machine is natuurlijk niets meer, maar hij schrijft klinkende taal"! Een week later waren ze officieel verloofd. „We hebben nog heelcmaal niet gespro ken over den prijs van de machine", zei hij peinzend. „Wat moet ik je daarvoor geven?" „Mij niets", antwoordde ze lachend, „om je eerlijk de waarheid te zeggen, hij is van mijn vriendin, die wilde hem kwijt. En ik leende hem omom weer een beetje con tact met je te krijgen, snap je?" Toen lachtten ze beiden en de vriendin lachte den volgenden dag mee. want ze had niet gedacht nog zooveel te krijgen voor een oude schrijfmachine. AANDUIOirie vooBBAtiasweasn VRIJDAG 15 MAART 1940. Hilversum I. 1875 en 414,4 m. 8.00 VARA. 10.00 VPRO. 10.20 VARA. 12.0< AVRO. 4.00 VARA. 7.30 VPRO. 9.00 VARA 10.40 VPRO. 11.00—12.00 VARA. 8.00 Berichten ANP. gramofoonmuziek. 10.00 Morgenwijding. 10.20 Declamatie. 10.40 Zang en piano en gramofoonmuziek. 11.10 Declamatie. 11.30 Orgelspel. 12.00 De Palladians. 12.45 Berichten ANP, gramofoonmuziek. I.00 AVRO-Amusementsorkest. 2.00 Viool en piano. 2.40 Les Gars de Paris en soliste (opn). 3.10 Programma, gewijd aan Fraag (mi muziek). 3.30 AVRO-Dansorkest. 4.00 Gramofoonmuziek met toelichting. 4.305.00 Esmeralda. '5.05 Voor de kinderen. 5.30 Gramofoonmuziek. 6.00 De Ramblers. 6.30 Letterkundig overzicht. 6.50 Zang en piano. 7.00 Cyclus „De grondslagen van het Dema-1 cratisch Socialisme". 7.18 Berichten ANP. 7.30 Toespraak „Het Crislswerk van dep N.P.B." 7.35 Voor de jeugd. 8.00 Fluit, hobo en piano. 8.40 Cyclus „Verworvenheden, die niet verlorep mogen gaan". 9.00 Radiotooneel. 9.20 Gramofoonmuziek. 10.00 VARA-Maandrevue. 10.40 Avondwüding. II.00 Berichten ANP. 11.10 Jazzmuziek (gr.pl.)". 11.4012.00 Gramofoonmuziek. Hilversum H. 801.5 m. Algemeen programma, verzorgd door den KRO. 8.00 Berichten ANP. 8.059.15 en 10.00 Gramofoonmuziek. 11.30 Bübelsche causerie. 12.00 Berichten. 12.15 Musiquette. (12.451.10 Berichten ANP en gramofobnmuziek. I.40 Gramofoonmuziek. 2.00 Orgelconcert en gramofooqnmuziek. 3.00 KRO-orkest (3.30—r3.45 Gramofoonmuz.)'. 4.15 Gramofoonmuziek. 4.30 Vioolvoordracht. (4.455.00 Gramofoon muziek). 5.15 KRO-Melodisten en solist. (6.006.20 Gra mofoonmuziek). 7.00 Berichten. 7.15 „Naturalisatie van vreemdelingen", cau serie. 7.35 Gramofoonmuziek. 8.00 Berichten ANP. 8.15 Rotterdams Philharmonisch orkest en solist. 9.00 Gramofotfcimuziek. 9.20 De Meesterzangers. 9.30 KRO-orkest. 10.10 De Meesterzangers. 10.20 Gramofoonmuziek. 10.30 Berichten ANP. 10.40 Gramofoonmuziek. 10.45 Paul Godwin's orkest. II.1512.00 Gramofoonmuziek. In de tini I nei nof wa te int pre ONTMOETING MET TWAALF MESSERSCHMITTS. De militaire vliegers die op ver kenning gaan, doen dat niet op goed geluk. Zij wachten op gegevens van hun geheime agenten, welke gege vens zij nauwkeurig bestudeeren. Volgt dan dé opdracht van het hoofd kwartier, dan wordt er koorts achtig gewerkt om binnen den kortst mogelijken tijd te kunnen starten. Van deze voorbereidingen voor een verkenningsvlucht van Fransche vliegers geeft de N.R.Gt. de volgende boeiencle reportage. De mededeeling van den geheimen agent is strikt formeel. „De vijand, zegt hij, heeft een belangrijke verplaatsing van troepen, rollend materiaal en zelfs vliegtuigen uitgevoerd." Op de stafkaart wijst hij de plaats met den vinger aan. „Hier of daar. Beslist binnen dit vierkant, dat 100 km.2. beslaat. Ik zou er mijn hoofd om willen verwedden." De officieren vouwen de kaart niet meer op. Al een uur zitten zij er op te staren niet gefronste wenkbrauwen. De kaart schijnt voor hen geen geheimen meer te verbergen. Zij zouden haar uit het hoofd kunnen natee- kenen zoo hebben zij haar in zich opgeno men. Toch blijft de kaart een mysterie. Het be drukte papier geeft geen antwoordt. Zij toont slechts dc rivieren, de spoorwegen, de bergen, dc dalen. Er zijn geen soldaten noch kanonnen, noch vliegtuigen op te zien. Men zoekt Zouden er vliegtuigen aan dien boschrand staan opgesteld? Zou er zich artillerie in dit ingesloten dal bevinden? Zouden er vliegtuigen zijn aan den ande ren kant van het bergmassief. Ilct kan zijn. Maar het blijft niettemin een veronderstelling. Tevergeefs trachten de officieren nadere inlichtingen te verkrijgen. Hun zegsman, de geheime agent, is niet praatziek. Hij heeft alles gezegd, wat hij te zeggen had. Hij weet anders niet». Voor de stomme kaart en den man, die niets naders kan mededeelen, haalt men de schouders op. De luchtvaart kan er een afdoend ant woord op geven. Maar die ook alléén. Uit het algemeen hoofdkwartier heeft, de groep verkenningsvliegers een bericht in cijfer-code ontvangen: „Verken tot in kleinigheden het gebied Oostelijk en Zuid-Oostelijk van X, waar de vijand een troepenverplaatsing heeft uitge voerd." Van dat oogenblik af geschiedt alles snel. De kolonel, een vlieger, die vele jaren on der dc Afrikaansclie zon heeft doorgebracht, is nochtans geen kou-kleum. Zonder overjas loopt hij zijn bureau uit in den sneeuw storm. Straks, op 10.000 meter hoogte, zal de bemanning met een snelheid van 500 km. per uur vliegen. De temperatuur, die onver biddelijk is, zal daar dalen tot een vijftig graden beneden het vriespunt. De kolonel zal niet meegaan. Vandaag is het zijn beurt niet. En geen der vliegers zou zijn plaats willen afstaan wanneer er een „uitstapje' gemaakt moet worden. De taak van den kolonel is om het „uitstapje" te regelen. De sergeant-telefonist grijpt al naar de telefoon „Hallo, geef even het weerbericht!" Over liet papier glijdt snel zijn pen. De aard der bewolking, de hoogte der wolken, windrich ting. Minuten gaan voorbij. De vlieger, die zich met ping-pong bezig hield, heeft zijn racket neergelegd. Een oogenblik later verschijnt hij weer, onherkenbaar in zijn vlieg- kieeding. Hij beweegt zich wat on handig en is behangen met electri- sche draden en schakelaars. Daar mee zal hij straks kunnen spreken, luisteren, ademhalen, zich verwar men, te veel om op te noemen. Men herkent den kleinen bewoner van Brefagne niet meer, wiens voorhoofd gerimpeld is als een gedroogde ap- f>el. Onder zijn vliegerhelm zijn al- een zijn oogen zichtbaar. Men moet maar raden, waar zijn neus zit. Zijn mond is verdwenen. Hij maakt zie! met teekens verstaanbaar. En de waarnemer, wiens wanten tot de ellebogen reiken, maakt zich op dezelfde wijze verstaanbaar. Zij lijken op holbewoners. Het „uitstapje" is bijna ten einde. Op 8000 meter boven het te verkennen gebied heeft het twee-motorige verkenningsvliegtuig eeni ge oogenblikken buiten het bereik van de vijandelijke luchtdoelartillerie rond gevlo gen. Nauwkeurig heeft de waarnemer den grond gefotografeerd, terwijl de jeugdige mitrailleurschutter die nog droomen kan over het bezit van een motorfiets he' luchtruim afzoekt. Maar er was niets. Niets? i Zeker, daarginds eenige zwarte stipjes liet wolkeugrijs. De vlieger spert de oog<* wijd open en teltnegen, tien, elf, twaai Aan den kapitein-waarnemer vraagt hi, „Zal ik stijgen of dalen?" „Zooals je wilt." Achtduizend nieter, negenduizend. De Messerschmitt-jagers versperren den weg. Tienduizend meter. Een tegen twaalf. Tienduizend vijfhonderd meter. Drie mitrailleurs tegen hoeveel? Maar de vijand vuurt niet. Daar is de Rijn. Aan gene zijde ligt Frankrijk. De vijand maakt rechtsomkeert* 's Avonds onder het eten, verklaarde de vlieger zijn optreden: „Toen ik prikte (omlaag vloog) was ik er zeker van dat ik die lastposten kwijt ra ken zou. Maar dan kwam ik in het vuur van de luchtdoelartillerie terecht. Daarom trok ik de „kist" op, omdat ik overtuigd was. dat de Duitsche machinegeweren mal heur zouden 'krijgen. Hun fabrikanten heb ben dat niet voorzien... Ik heb het er op gewaagd en „Fritz" heeft wat benzine ver spild. Weer een paar duizend liter minder aan den overkant" De kolonel bekijkt aandachtig de meege brachte foto's. Voortdurend legt men nieu- we foto's op zijn bureau, vergrootingen van I verschillend formaat. De vlieger en de waar nemer helpen hem bij het naspeuren. Een vergrootglas gaat van hand tot hand. Wat het bloofc oog niet heeft kunnen zien, heeft de camera opgeteekend. Wielsporen in een weide tusschcn een weg en een boschperceel. Andere wielsporen tus- schen dit stukje bosch en een grooter bosch En in het kleine bosch en ook in het groote allerlei aanwijzingen, welke met het ver grootglas worden vastgesteld. De vijand zal van verblijf moeten veran deren. En van dezen avond af. als het Alge meen Hoofdkwartier het noodig oordeelt, zal de artillerie de verhuizing verhaasten.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Schager Courant | 1940 | | pagina 8