Turkije vreest den oorlog niet De rol van Zweden Het uiterlijk van Berlijn verandert in het Finsch-Russisch conflict Zweden handelde onder Duitschen druk Het zgn* „lek" in de blokkade Door een lier gegrepen 16 000 personen dakloos Tüii labi MAAR HET ZAL ALLES DOEN, OM DE VREDE TE BEWAREN. DE YlTRKSCHE SOLDAAT BEHOORT TOT DE BESTEN TER WERELD. (Bijzondere correspondentie). Ankara, Maart 1940. In hoeverre is Turkije te beschou wen als een belangrijke factor, in peval het aan de zijde der Wester- sche mogendheden in een oorlog mocht worden gewikkeld, waarbij ook het leger van den Franschen generaal Weygand in Syrië onge twijfeld een belangrijke rol zal heb ben te spelen? Dat is de vraag, welke onze speciale correspondent in het volgende artikel op objec tieve wijze onder het oog ziet. Minister-president Refik Saydam heeft het nog zeer onlangs in zijn radiorede on omwonden verklaardTurkije wenscht zich niet in oorlogsavonturcn te steken, doch het zal, waar noodig met de meeste energie zijn grenzen weten te verdedigen. Deze medcdeeling moet hebben gewerkt als een koud stortbad op zekere heethoofdige kringen doch aan den anderen kant moet zij bijval hebben gevonden bij een groot deel van het. Turksche volk, dat de denk beelden van den minister-president deelt. Met dat al behoeven de woorden van Re- fik Saydam niet te worden uitgelegd als een bewijs van zwakte of twijfel aan eigen kracht. Er is in enkele persorganen op .ge wezen, dat het leger en de landsverdediging verschillende zwakke plekken bezaten een feit, dat niet kan worden tegenge sproken, doch dit neemt niet weg, dat men in groote lijnen kan zegen, dat een oorlog Turkije voldoende voorbereid zou vinden. Met de kracht van het Turksche leger valt niet te spotten Van het Turksche leger kan worden ge tuigd, dat het paraat is. Hiertoe heeft het feit, dat er in de laatste 15 jaar binnen zekere grenzen kosten noch moeite aan zijn gespaard, krachtig bijgedragen. Bovendien is er den Engelschcn bondgenoot, en in mindere mate ook Frankrijk, den laatstcn tijd alles aan gelegen, om zijn krachtige medewerking te vcrlccnen. Turkije wordt gesteund door leveringscredieten, leenin gen en levering van oorlogsmateriaal, voor zoover dit onder de bestaande omstandig heden mogelijk is. Het land zelf telt ver schillende fabrieken en werkplaatsen, die vroeger in Duitschc, Tsjechoslowaaksche en Russische handen waren en waarvan dc productie thans wordt aangevuld met de leveranties van de bondgenooten. Er vloei en natuurlijk zekere moeilijkheden voort uit het feit. dat de troepen verschillend bewa pend zijn en vooral, wanneer het er la ter op aan komt, reparaties uit te voeren zal dit op groote bezwaren stuiten, omdat het moeilijk of onmogelijk zal blijken, de noodige rescrvedcclen in voldoende aantal aan te schaffen. Doch onoverkomelijk zijn deze bezwaren nietdat hebben dc Turk sche legers reeds bewezen ln den oorlog te gen Griekenland, toen het er met de bewa pening nog veel slechter voor stond. De in- heemsche oorlogsindustrie staat nog vrijwel in de kinderschoenen. Men beschikt echter reeds over gewccrfabrieken' en fabrieken voor ontplofbaro stoffen, alsmede over re paratie-inrichtingen. Voor kleeding en ver pleging is men onafhankelijk van het bui tenland REFIK SAYDAM, DE TURKSCHE PREMIER. Turkije kan zelfs eigen vliegtui gen bouwen. Ook vliegtuigen kunnen in eigen beheer worden gebouwd hierbij dient evenwel te worden opgemerkt, dat de motoren en in strumentenborden uit het buitenland moe ten komen. Voor de gemotoriseerde leger- afdeelingcn hangt men, wat dé motoren en banden betreft, evenens van levering door het butcnland af. Benzine kan men uit 't naburige Roemenie betrekken, zoolang de vaart door de Zwarte Zee ongehinderd kan plaats vinden. Het wegennet moet onvol doende worden genoemd, zoowel wat den omvang als wat den toestand betreft. Het spoorwegnet is wel is waar niet uitgebreid, terwijl het ook door de aardbevingen heeft geleden, doch het is voldoende voor de eventueel noodige militaire operaties. De rijke kolengebieden van EregliZocngoel- dak worden krachtig geëxploiteerd hierbij is de arbeidsdienst ingevoerd. Men legt groote kolen voorraden i n het binnenland aan, voor het geval dc mijnen gevaar loo- pen, afgesneden te worden. Het rollende materiaal van de spoorwegen is niet bij zonder groot, doch men heeft, onderhande lingen aangeknoopt met Engeland voor de levering van een aantal locomotieven cn wagons. Aan dc verdedigingslinies wordt krachtig gewerkt. Met behulp van Franschc en Engcl- sche ingenieurs wordt met groote energie gewerkt aan het bouwen van verdedigingswerkenhet matc- teriaal daarvoor wordt in het land zelf vervaardigd. Turkije bezit cementfabrieken en hoog ovens. Hout moet in hoofdzaak uit Roeme nie worden betrokken. De Turksche vloot is niet groot voor een land, dat zich aan drie kusten zal moeten verdedigen, doch logt toch ook nog een zeker gewicht in dc schaal. Zij .bestaat voor een deel uit nieu we, voor een ander deel uit verouderde schepen cn een aantal duikbooten. Wat, last but not least, den Turkschen soldaat aangaatdiens goede eigenschappen zijn voldoende bekend. Hij is dapper, heeft élan en bezit een groote uithoudingsvermogen. Alles bijeengenomen is Turkije diis een niet te versmaden vijand, al blijkt dan ook uit de hierboven weergegeven woorden van den ministerpresident, dat het land geens zins voornemens is, zich in avonturen te storten. Op 29 Januari werden de onder handelingen met Moekou reeds geopend. Zweedsche mirrster legt bekentenis af De Zweedsche regeering heeft gis teren in de beide kamers van den Rijksdag een verklaring afgelegd over de rol van Zweden in het Finsch-Russisch conflict In de Eerste Kamer werd de verklaring voorgelezen door den minister van buitenlandsche zaken, Guenther. in ^de tweede kamer door miftister pre sident Ilansson. Het meest interessante gedeelte van deze verklaring is wél dat, waarin dc onderhan del inggen met Moskou gememoreerd wor den. Wij herinneren er aan dat 7 Maart de eerste geruchten over deze onderhandelin gen in de pers de ronde deden. NOORWEGEN VERKLAART, DAT ENGELAND NOG MEER ERTS VIA N'ARVIK ONTVANGT DAN DUITSCHLAND. Wij hebben er meerdere malen op gewezen, dat de Noorsche haven Narvik, waaruit Zwcedsch ijzererts naar Duitschland wordt verscheept, door de Engelsche beschoviwd wordt als een „lek" in de blokkade. Deze haven is de natuurlijke uit- voorhaven van het Zweedsche erts- gebied Kiruna cn als zoodanig de goedkoopste transportweg naar Duitschland (zie bijgaand kaartje). Thans wordt uit gezaghebbende Noorsche bron een verklaring uit gegeven, waarin gezegd wordt, dat uit Narvik niet slechts ertsladin gen naar Duitschland gaan, doch evengoed naar Engeland. De ver schepingen naar Engeland verton nen zelfs een stijging vergeleken met het vorig jaar. Volgens dc offlcieele Noorsche statistie ken zijn de cijfers als volgt 1939 Duitsch land Januari 4vS7.S90 ton. Februari 475.482 ton, Engeland Januari 67.730 ton, Februari 70.231 ton. 1040 Duischland Januari 281,740 ton, fe bruari 00.391 ton. Engeland Januari 148,210 ton. Februari 131.855 ton. Dc verklaring zegt verden ..Dc uitvoer van Zweedsch ijzererts via Narvik naar Duitschland is sedert het uitbreken van den oorlog slechts een fractie van wat hij ge weest is in vredestijd. Indien Narvik voor den doorvoer gesloten zou worden, zou de erts-export naar Duitschland hierdoor toch niet belangrijk verminderd worden, aange zien het grooste deel verscheept zou worden uit Luien en andere Zweedsche havens. Ge raamd wordt, dat waarschijnlijk meer dau negen tienden van den totalen ijzererts- export uit Zweden naar Duitschland uit die havens ?ou kunnen worden verscheept. Noorwégen blijft strikt neutraal. Het communiqué besluit: „Wanneer beweerd wordt dat het ijzer ertstransport naar Duitschland geschiedt onder bescherming van de Noorsche terri toriale wateren, dan is het slechts billijk, wanneer er aan herinnerd wordt, dat dit eveneens van toepassing is of> de versche- i ping van Zweedsch ijzererts via Narvik naar Groot Brittannië. Door dit transitover voer ^oe te staan, zonder aanzien van de bestemming der afzonderlijke ijzerertsla ding, houdt Noorwegen zich strikt aan zijn rechten en plichten als niet-oorlogvoercnde mogendheid". Op 29 Januari ontving, aldus dc verkla ring, dc Zweedsche minister van buitenland sche zaken, Guenther, een mededeeling, waarin vastgesteld werd, dat dc Sovvjet-re- gecring in beginsel bereid was een accoord aan te gaan met de Finsche regeering-Ryti- Tanncr. De Sowjcts vroegen een Finsch aan bod, waarbij zij er den nadruk op legden, dat dc Sowjet-eischen niet meer beperkt zouden blijven tot hetgeen voor den oorlog was gevraagd. Het Finsche antwoord wérd op 2 Febr. naar Moskou gezonden door tus- schenkomst van de Zweedsche regee ring. Het stelde als grondslag voor de resultaten, die bereikt Waren in de besprokingen te Moskou vóór xlen' FJinschRussischen oorlog." Daarbij verklaarde zich de Finsche rcgcc- ring bereid tot verdere concessies ten gunste van bijv. de veiligheid van Leningrad door afstand van meer ge bied op de Karclischc landengte en tot afsluiting van een internationale conventie welke de wateren van de Finsche Golf tot geneutraliseerd ge bied zou maken. Voorts zouden door Finland alleen gebie den moeten worden afgestaan in ruil voor andere gebieden, terwijl betalingen zouden moeten worden verricht voor dc particuliere eigendommen in dc afgestane gebieden. Op 5 Februari deelde dc Sowjetgezantc te Stock holm mede, dat haar regeering de aangege ven basis niet aanvaardde. Om Hangöe. In de daarop volgende weken werden dc pogingen voortgezet, waarbij dc kwestie van afstand van Hangöe steeds op den voor grond stond. Deze kwestie was ook in Stock holm opgeworpen door den Finschcn mi nister van buitenlandsche zaken Tanncr, die de mecning van Zweden vroeg over even tueels afstand van Hangöe. Dc Zweedsche minister van buitenland sche zaken antwoordde, dat Zweden geen raad wilde geven en Finland de vrijheid liet om zelf een oordeel te vormen. Op 20 Febr. deelde Molotof den Zwecdsehen gezant te Moskou mede, dat dc Sowjet-Russische vre desvoorwaarden betrekking hadden op de gcheele Karclische Landengte met inbegrip van Viipuri, benevens oen gebied ten noor den van het Ladogameer cn Hangöe. Daar tegenover zou Petsamo aan dc Finnen terug gegeven worden. Op 6 Maart antwoordde Finland door tusschenkomst van Guenther, dat men de Russische voorwaarden aannam als grondslag voor de besprekingen. Tevens werd daarbij voorgesteld een wapenstilstand af te kondigen. De Zweedsche regeering, die liet antwoord in Moskou overhandigde, stel de een staking der vijandelijkheden voor op 11 uur des morgens 6 Februari, maar dit voorstel werd door de Russische regccring afgewezen, die eveneens een herhaald voor stel betreffende een wapenstilstand op 7 Maart verwierp. De Finsche delegatie ont ving bericht van deze weigering voor haar vertrek uit Stockholm op 7 Maart naar Mos kou. Op 8 Maart had Guenther besprekingen met de gezanten van Groot-Brittannic en Frankrijk, die hij in kennis stelde van den aard der Zweedsche bijdrage tot dc vredes onderhandelingen. Vooral werd hierbij de nadruk gelegd op het lelt, dat er geen contact had bestaan met Duitschland en dat geenerlei druk was uitgeoefend op Finland, Zweden deed zijn best. Tijdens de besprekingen te Moskou deed de Zweedsche regeering in overeenstemming met de Finsche regeering al het mogelijke langs diplomatickcn weg om voor Finland zoo goed mogelijke voorwaarden te verkrij gen, vooral wees de Zweedsche gezant er te 'Moskou op, dat wanneer de Russische yoor- waarden zoo streng zouden worden ,dat Fin land niet-in StaatTzou zijn ze te aanvaarden, dit het gevaar met zich mede zou brengen, dat er invloed door zou worden uitgeoefend op de Zweedsche meening en de houding der westelijke mogendheden. De regeeringsverklaring geeft vevolgens een historisch overzicht over de Engelsch— Fransche interventieplannen, waarvan de meeste feiten reeds algemeen bekend zijn. Deed Finland toch een beroep op de Geallieerden? Op 12 Maart, den dag, waarop de vrede to Moskou werd ondertcckend, overhandig de dc Engelsche gezant den Zwcedschen minister van Buitenlandsche Zaken, Guen ther, een boodschap van den Engelschcn minister van buitenlandsche zaken, waarin werd verklaard, dat dc Finsche regeering het dringende verzoek had gedaan, dat dc regccring van Frankrijk cn Engeland zich zouden richten tot de regeeringen van Zwe den cn Noorwegen met dg vraag om ter stond den doortocht toe te staan van Fran schc en Britsche troepen over het gebied van Zweden en Noorwegen. Een soortge lijke demarche werd te Oslo ondernomen. Guenther antwoordde den Britschcn ge zant, dat gezien de gevorderde phase, die dc vredesonderhandelingen in Moskou had- ben bereikt en aangezien volgens de uit drukkelijke verklaring van den Finschcn minister van buitenlandsche zaken, Tan ner. geen enkel verzoek om hulp door Fin land was gericht tot de Westelijke mo gendheden, hij zich een terrmijn van ten minste tot den volgenden dag voorbehield. Dienzelfden dag werd de vrede te Mos kou ondertcckend. Zweden handelde onder Dnitsche druk. Minister van buitenland sche Zaken legt een bekentenis ai. In dc debatten in den Zweedsche Rijksdag hebben de vertegenwoordigers van de regec- ringspartijen de politiek van de regeering in het Finsch-Russischc conflict goedgekeurd Dc communisten en de vertegenwoordiger van de links-socialistische partij leverden critiek, doch' zij stelden zioh niet op gelijk standpunt Enkele sprekers van andere partijen waren van oordeel, dat dp Zweed sche regeering reeds eerder aan dc regeering van de Sovjet Unie duide lijk had moeten maken dat een actie tegen Finland interventie van Zwe den zou kunnen veroorzaken. Dc critiek richtte zich vooral tegen de pas sieve rol van de Zweedsche regeering bij het recruteeren van de vrijwilligers. Bovendien werd erop gewezen dat men thans energiek moet werken aan de versterking van de landsverdediging. De minister van buitenlandsche za ken zeidc vervolgens, dat hrj zich be wust is van een leemte in zijn uit eenzetting, aangezien hij niets heeft gezegd van de houding van Duitsch land. Er zijn evenwel in dit ppzicht énkele aangelegenheden," welke niet in *hct3 openbaar" kunnen worden ge zegd. Dc minister constateerde, dat er geen offi- ciecle Duitschc nota bestaat en va» 't begin af was het niet duidelijk, welke houding Duitschland aan zou nemen. Langzamerhand beeft men dit evenwel begrepen. Ook zeidc de minister, dat er geen noemenswaard ver schil van meening heeft bestaan tusschen de Zweedsche cn Finsche regeering over dc houding van Duitschland. Jongen vergat open brug en verdrinkt in het Oranjeka naal (Drente). Zondagavond omstreeks elf uur is de zes tienjarige A. Scheppers, Zuid-Barge, door verdrinking om het leven gekomen. De jongen was per fiets en wilde de spoorbrug over het Oranjekanaal passee- Yeil. Dc brug wordt evenwel in verband met de militaire bewaking des nachts open gemaakt. Hieraan heeft de jongen blijkbaar niet gedacht. Hij is in het Kanaal terecht gekomen. Ecnige mi bil ai ren baalden den drenkeling na ongeveer vijf minuten op het droge. De levensgeesten waren echter reeds geweken. NOODLOTTIG ONGELUK TE AMSTERDAM. Op bet terrein van de Nederlandsche scheepsbouwmaatschappij aan den overkant van het IJ, op dat gedeelte, waar thans het nieuwe, groote dok in aanbouw is, is gistermiddag een noodlottig ongeluk ge beurd. Een arbeider van de Hollandsche Beton maatschappij, welke ter plaatse een werk uitvoert, werd door de lier van een hijsch- machine gegrepen. De man werd zoo ern stig gewond, dat hij korten tijd later over leed. Hot stoffelijk overschot is door den ge neeskundigen dienst naai' het binnengast huis vervoerd. Hevige overstroomingen in Pel- sylvanië. Naar schatting zijn meer dan tfiOOO perso nen dakloos door de overstrooming van de Susquehanna in Pensylvanië (V.S.), welke gezwollen is door den voortdurenden regen. Zes personen zijn omgekomen, duizenden vluchten van de oevers weg over een gebied van 100 mijl stroomafwaarts van Wilkesbar- ro. Dc kustwacht helpt met booten de men- schon uit de huizen van het overstroomde ge bied. Talrijke kelders zijn overstroomd cn verscheidene straten zijn riviertjes geworden Men verwacht dat de rivier nog verder zal stijgen. Postvluchten öp Indië Op de uitreis landde de Oehoe (Hondong) te Rangoon.Het toestel wordt morgen te .Batavia venvacht. De Emoe (Verhoeven) en de Gier (Both) landden op de thuisreis res pectievelijk te Medan en te Alexan- drië. De Emoe wordt op 6 April te Napels cn de Gier heden ie Napcis verwacht. DE BILT SEINT t Verwachting: Kouder dan gis teren, zwaarbewolkt tot be trokken, plaatselijk eenige regen, meest matige, voor namelijk Zuidwestelijke wind. £ENT< KR ZU De gevest .veert! Dczt f>rekei den g Zooal: gestic) slecht Na ïuur getrof Yoora door en dc pioest' >-0p ïlngen en W voor scheid Naald Na ïhtere gindse Dit üabors koster ge lal ons 1; geveei den p ALS INDIRECT GÈVOLG VAN Mr DEN OORLOG. HUISNUMMERS Tw OP OOGHOOGTE IN VERBAND MET DE VERDUISTERING DE KOPEREN SCHEERBEKKENS VERDWIJNEN. V< ning van 'n scheerbaas aanduiden Men zect dat dit beroepssymbool afkomstig is uit de lidc eeuw, toen de z.g. „baders", die tevens hmfg scheerders waren, op het oogenblik dat het water in hun inrichting warm was geworden q slaande op zoo'n bekken door dc straten gin- gen om dit feit aan het badlustige gedeelte van de bevolking kond te doen. Op initiatief van de leiders van dc „Fach- schaf ft" kappers- worden al deze bekkens ingeleverd voor de inzameling van metalen. Alleen in de wijk „Berlijn midden" waren £0 tot Zondag reeds ruim 300 kg. van zulke '_qu uithangbekkens ingeleverd. Hiermede is r een traditie van 600 jaren afgebroken, maar het heet dat de kappers hopen „na het ze gepralend eind van den oorlog" een nieuw, voor het heele rijk uniform, uithangbord aan te nemen. Krapper toezicht op vreemdelingenarbeid Ook handelsagenten behoc speciale vergunning. De bepalingen op het verrichten van ar beid door vreemdelingen in ons land, wol» den steeds krapper. Aan de reeds bestaan de regelen is er een toegevoegd, waaruit blij-kt, dat het voortaan ook in het bed jij' van handelsagent verboden is arbeid door vreemdelingen te doen verrichten zonder vergunning. Ten aanzien van dezen arbeid was een uitzondering opgenomen in het K.B. van 22 Febniari J.I., welke uitzonde ring thans is komen te vervallen. 75-JARIGE TIMMERMAN DOODGEVALLEN Gisterenmiddag om vijf uur is dc 75-jari ge timmerman A. van der E., die op een dak van een woning aan don Maasdijk, W Maasland, even buiten de kom der gemeen te. werkzaamheden verrichtte, omlaag stort. Dc ongelukkige werd levenloos opgt- nomen. Mr. Kazne iure-C genon Th£ fraai noemt burg Als indirect gevolg van den oorlog voltrek ken zich twee veranderingen in het uiter lijk van Berlijn, aldus de Berlijnsche corr, van de N.R.Crt. De eerste betreft de huisnummers. Ten opzichte van de huisnummers kwam Berlijn steeds betrekkelijk goed voor den dag. Deze nummers zijn onderworpen aan bepalingen omtrent een behoorlijke mini mum grootte en bepaalde modellen. Reeds heeft koning Frederik de Groote terecht ge zegd: „Lager hangen, dan Kan je het beteri zien". Deze practische raad is echter ook in eigen land tot voor kort slechts van verre gevolgd inzooverre de huisnummers over het algemeen op de ooghoogte van denkbeeldige reuzen met lichaamslengten van een meter of drie werden aangebracht. Bij dc verduistering is dit onvoldoende cn het verleidt dc mcnschen er toe hun zak lantaarns op bedenkelijke wijze hemelwaarts te richten. Daarom brengt men thans blijk baar op een wenk van hooger hand nieuwe! huisnummers aan op ooghoogte van mcn schen van normale grootte en van zoo'n kloek boterlettermodol, dat zij ook in straten van 80 tot 100 M. breedte, bijvoorbeeld do Kaiserdamm, ook van den overkant uit voor treffelijk leesbaar zijn, een omstandigheid die ook overdag nuttig is, vooral omdat do nummers zijn voorzien van duidelijke pijlen in de richting waarin de nummering loopt. In vele plaatsen in Nederland zijn gelijk bekend, verscheidene nummers zoo klein cn daarbij zoo hoog aangebracht, alsof zij be stemd waren voor bijziende musschcn eni spreeuwen. Al hopen wij dat zij nooit noodig zal zijrt toch bereiden wij dc verduistering voor; in navolging van Berlijn zou daartoe ook een vergrooting en gelijktijdig verlaging der huis nummers in aanmerking kunnen komen. De nieuwe borden blijken overdag niet minder dan in het duister dc orienteering zeer tc ver gemakkelijken. Een tweede in het oog loopendc verande ring is dc plotselinge verdwijning van dc j0ffCj scheerbekkens uit messing, welke tot dus- g. ver aardig in dc wind bungelend cn het zon- ^lem licht weerkaatsen, reeds uit dc verte de wo- 2 F C 3LME1 M k st ti st Ru lan Uit Bat c gerst grens gebie yan Afde* A: Jleld E: Afde 1 N-< Li ml jnon Afde GY Achi &S.I Af Klkr Af 4\rat Af A Ï).T. At fc-V At t-l Al Hr.c. A1 dort Pet! Ai &lk A e—i A t-y A frog Ia 1-

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Schager Courant | 1940 | | pagina 2