Keizer
Hirohito
Tropisch fruitparadijs
in een Poollandschap
Waar werd
oprechter trouw...
God en
vaderland
japanners
Donderdag 23 Mei 1940
Tweede "blad
Hot "anderhalf jaar geleden genomen be
sluit van de regeering van IJsland om te
beginnen met den bouw van geweldige
electriciteitswerkcn. zal het eiland van de
Noordelijke Poolcirkel tot een der meest
geëlectrificeerde landen van de geheele we
reld maken. Reeds nu staat IJsland in dit
centrale verwarming rechtstreeks uit de
aarde ontvangen; in verreweg de meeste
gevallen stroomt het hecte geyserstoom
eerst naar de centrale, waar enorme ketels
met water verwarmd worden, welke water
voorraden op hun beurt dan naar de stad
worden geleid.
Gratis electriciteit.
Het stadsbeeld heeft zijn traditioneel uiterlijk herkregen. De marktdagen hebben weer de
belangstelling als voorheen. - De kraampjes op de Nieuwmarkt te Amsterdam
Door ELSA KAISER.
Een klein ruzietje komt in de beste fa
milies weieens voor. Dat is geen drama of
noodlot, of wat ook! Volstrekt niet! Het is
soms zelfs zeer noodzakelijk teneinde de at
mosfeer te zuiveren of om een prettige ver
zoening te kunnen vieren. Doch hieraan
denkt men allerminst, als het meeningsver
schil begint en ook Eva dacht daar niet aan.
Het eenigc waaraan zij dacht was, dat zij en
Henk ruzie hadden. Het was verschrikkelijk,
niet te gelooven! Pas getrouwd waren zij en
nu was Henk al zoo ruw, hij had haar zelfs
bij de schouders gegrepen en geroepen:
„Kun je dan nooit eens verstandig worden?
Waar zijn je horsenen? Heb je ze wel?" En
Eva was zoo verschrikt ontsteld en boos ge
worden over deze grofheid, dat zij, terwijl
ze zich losrukte, slechts één woordje uitriep:
„Neen'.
Een woordje, maar in dat eene woordje
lag een wereld van woede, trots en droefheid.
Henk had zich, zonder een woord omge
keerd en de kamer veriaten, een oogenbtik
later viel de straatdeur dreunend achter hem
dicht.
Zoo, zoo! dacht Eva, dat was Henk, zoo
was hij dus, zoo leelijk
Zonder een blik was hij weggegaan en had
haar hier achtergelaten. Moeder had wel ge
lijk toen zij het voorspelde. Had zij, Eva,
maar naar moeder geluisterd!
Vandaag had hij haar hij de schouders ge
grepen en den volgenden keer sloeg hij haar!
Eva snikte. Zij zou Henk verlaten, het moest!
Zoo konden ze niet doorgaan. Moeder be
greep haar, verwende haar en had, zoolang
als Eva zich herinnerde, alle moeilijkheden
voor haar kind uit den weg geruimd.
Eva stond vastbesloten op, stopte enkele
dingen in haar koffertje, zette haar hoedje
op en poederde toen zorgvuldig haar behuild
gezichtje.
Toen zij aangekleed stond, keek zij de ka
mers nog eens rond en opeens viel haar iets
in. Haastig ging zij naar Henk's schrijftafel
en nam een vel papier. Met groote bevende
letters schreef zij daarop: „Henk, ons huwe-
oogenhiikken de smalle gestalte van den kei
zer. die met snelle schreden, diep huigend
voor zijn gevolg uit, voorbijgaat cn in een
apart paviljoen plaats neemt, om na cenige
seconden weer te verdwijnen.
Dit is één van de 21 koeren, dat keizer Hi-
rohito in het openhaar verschijnt; enkele an
dere keeren zijn o.a.: op 3 Januari ter gele
genheid van den Nieuwjaarsdienst, op 9 Fe
bruari ter gelegenheid van den stichtingsdag
van het rijk. op 21 Maart voor het Lente-of
fer, op 23 September voor de herfstzegen, op
17 Octobcr voor de vruchtenoogst en op 23
Novergber voor het rijstoffer. Bij die gelegen
heden oefent hij niet zoo zeer wereldlijke als
godsdienstige functcs uit. Hij spreekt slechts
(Ie voorgeschreven formules. Want ook zwijg
zaamheid is een typische eigenschap van
den .onzichthuren man' van Japan.
lijk was een vergissing! Ik ga naar moeder
terug. Dag, Eva".
Zij legde het papier op de tafel en verliet
het huis. In den taxi gezeten die haar naar
haar moeders huis moest brengen, begon zij
na te denken over haar plotseling besluit.
„Ik heb het je wel gezegd", zou moeder be
ginnen en er zou een beetje triomph in haar
stem klinken en het lachje op moeders ge
zicht zou niet prettig zijn om naar te kijken
Eva verschoof op de lederen bank en be
sloot opeens niet naar moeder te gaan. Zij
klopte tegen de vooruit: „Rijdt U maar door",
zei ze tot den chauffeur, die hel raampje om
hoog schoof, ,,L' hoeft niet naar het adres
te gaan, dat ik u opgaf, ik zal u wel waar
schuwen."
Een blik op haar horloge vertelde haar,
dat Henk over een half uur van kantoor zou
komen. Hij zou natuurlijk dadelijk
den brief vinden. Wat zou hij doen? Mis
schien was hij wel bedroefd. Hoe graag zou
ze hem zien, als hij den brief las...
Opeens kreeg zij een idée. Weer klopte 7.1J
tegen de voorruit en riep den chauffeur
haar adres toe.
Enkele oogcnblikken later betrad zij, hij
gend. de kleine hal van haar huis. Geluk-
kig! Henk was er nog niet! Zij stopte haar
koffertje weg en kroop snel onder den di
van in de zitkamer. Van daar uit kon zij
Henk ongemerkt bespieden. Nauwelijks lag
zij goed en wel onder don divan, toen Henk
de kamer binnenkwam.
„Eva", riep hij en zij daar onder den di
van. meende een klank van schrik en vrees
in zijn stem te hooron.
Hij keek de beide kamers door en ging
'oen naar de kleine keuken. Hij kwam dooi
de gang naar binnen en nu had hij ecu
boquet bloemen in de hand. Hij ging bij dc
tafel zitten. Eva gluurde voorzichtig onder
den divan uit en zag nu dat Henk den
biief las. Zijn gezocht stond droevig en Eva
had op dit oogenbtik een verschrikkelijk,
medelijden niet hem.
Opeens sprong Henk op. liep vlug naar
de andere kamer en draaide toen dc num
merschijf van de telefoon.
„Nu belt hij moeder op!' 'dacht Eva en
luisterde, doch haar gezichtje trok strak cn
hoos. toen zij hoorde wat Henk zei:
„Hallo, je spreekt met Henk. Hoe gaat
het?... Wat?" Nieuws? Ja groot nieuws!
Eva is weg!Wat zeg je? O. dat vertel
ik je wel. Heb je tijd om met mij te eten?
Goed. gezellig. Ik verheug me er al op!
Even veskleoden. Tot straks!"
Eva was woedend. Zooiets had zij in 't
geheel niet voorzien. En terwijl Henk zich
in de slaapkamer vroolijk fluitend ver
kleedde. lag Evan onder den divan en huil
de zachtjes, maar diep wanhopig.
Het duurde een eeuwigheid eer Henk ge
reed was met zijn toilet, maar toen hij ein
delijk de deur achter zich dichttrok, kroop
Eva onder den divan uit. Zij was stijf van
hel liggen en haar rok was gekreukeld..
Langzaam liep zij op haar stijve beenen
naar de tafel en nam even de bloemen in
haar hand, daarbij viel haar blik op haar
brief. Henk had onder haar groote bevende
letters iets geschreven. Eva nam het pa
pier in de hand.
„Eefje, ik zag je onder den divan liggen.
Zet gauw de bloemen in- 't water en trek
dan je nieuwen mantel aan. Ik wacht \oor
de straatdeur op je. Wij gaan samen eten
in Hoyal. Henk".
Een antiek ver
voermiddel in eere
hersteld. Nu er
geen auto's rijden
doen de „aapjes"
weer opgeld.
opzicht op een niveau van culfüur en be
schaving. dat in dat opzicht zelfs niet dooi
de Vcrcenigde Staten werd bereikt, al was
het alleen maar omdat daar op IJsland, in
het hooge Noorden, electriciteit en warmte
op zoo goedkoopc wijze wordt verkregen
dat concurrentie in welken vorm ook is bui
tengesloten.
Het geheim van IJsland's groote
vooruitgang.
Het groote geheim van IJsland's enorme
«vooruitgang heet: Gcyserkracht. De wereld
beroemde heetwater-springhrónnen. die met
de regelmaat van een uurwerk hun heet-
iwatcr- en heete stoomstralen op vaste af
standen de lucht in slingeren, zijn sedert
lang niet alleen meer een aantrekkelijkheid
,voor de toeristen, die IJsland bezoeken. In
dc laatste tientallen jaren hebben de inge
nieurs terdege begrepen dat zij er hun voor
deel mee zouden kunnen doen. wanneer zij
die natuurlijke gaven opvingen oni met be
hulp daarvan ware wonderen op het ge
bied van comfort te verrichten.
Centrale verwarming, die prac-
tisch niets kost.
Vandaar dat op deze min of meer afge
legen plek der wereld „moderne" toestan
den hecrschen die men in andere streken,
welke een meer geciviliseerd accent dragen,
nog niet eens gevonden worden. Vandaar
dat reeds nu dc meeste huizen van Reikja-
vik voorzien zijn van centrale verwarming,
hetgeen zeggen wil dat zij verwarmd wor
den op een wijze die practisch niets kost.
De geysers verwarmen nu niet meer slechts
de lucht in de omgeving maar zij spuien
hun warm water of wel rechtstreeks in hui
zen. die naar de huizen loopen of naar een
centrale, vanwaar hecte lucht en heet water
naar de buizen geleid wordt.
Oorspronkelijk meende men te kunnen
volstaan met het heete water van de gey
sers rechtstreeks naar de huizen te leiden.
Aangezien het heete water echter niet che
misch zuiver was. maar vermengd met al
lerlei stoffen, vooral zwavelverhindingen,
deden zich al spoedig moeilijkheden voor,
ook al doordat de leidingsbuizen regelma
tig verstopt raakten. Op grond daarvan kun
nen nog maar weinig huisbezitters of be
woners op IJsland beweren dat- zij hun
Terwijl aldus de centrale verwarming
van de voornaamste stad van het eiland
nagenoeg volmaakt is, kon de electriciteits-
voorzicning tot nu toe nog niet op dezelfde
schaal geregeld worden. Aanvankelijk wer
den kleine proefstations aangelegd, voorna
melijk om vast te stellen of het gcysenva-
tcr zich wel leende cn rendabel gemaakt
kon worden voor het clectricitcitsbcdrijf.
Nadat door proeven en onderzoekingen, die
vele jaren in beslag namen, afdoend kon
worden vastgesteld dat zich hier geen noe
menswaardige moeilijkheden zouden voor
doen en dat de op die wijze gewonnen elec-
trischc stroom nagenoeg niets kosten zou,
werd een reusachtige centrale gebouwd
zij is nog lang niet geheel voltooid die
niet alleen Reikjavik zelf. maar ook het
kleinste boerenplaatsje bij de Vatna-Joe-
kull-gletschers van elcctrfschc stroom voor
ziet.. Maar nog verder strekt deze moderni
seering van dit Noordelijke plekje op aarde.
Reeds nu kan worden vastgesteld dat bin
nen afzienbaren tijd geen huis op IJsland
zonder telefoon zal zijn en zeer waarschijn
lijk zal het eiland een electriscbe spoorweg
net krijgen, waardoor dc verhoudingen op
verkeersgebied uiteraard enorm verbeterd
zullen kunnen worden.
Meer vermogen en minder be
lasting dan welk volk ter wereld
ook.
Terwijl vrijwel overal ter wereld de electri-
cifeering van een land in de eerste plaats
afhankelijk is van de vraag of bet verbruik
der afnemers cn dc gelden die zij voor elec-
triciteit-voorziening betalen, wel groot ge
noeg zijn, bestaat een dergelijk probleem
voor IJsland niet. De staat kan het zich ver
oorloven de kosten voor clcctrificatie alleen
te dragen, zonder dat de begrooting daar
door in de war gebracht wordt of gevaar
loopt.
liet meeste geld hebben de IJslanders tot
nu toe nog uitgegeven voor den invoer van
steenkool; ongeveer het zesde deel van den
totaal-invoer word.t door den kolen-import
in beslag genomen. Wanneer echter het gc-
hcelc electrificatie-programma uitgevoerd is
en dat zal binnen enkele jaren het geval
zijn dan zullen de IJslanders zich niet al
leen het geld van de steenkool besparen,
maar bovendien zullen zij een comfort ge
nieten dat elders in de wereld met hooge
uitgaven gepaard gaat.
De „onzicht
bare man"
van fapan:
2600 Jaar achter elkaar wordt Ja
pan thans geregeerd door dezelfde
dynastie. Keizer Hirohito is de hui
dige vertegenwoordiger dezer dynas
tie en volgens traditie de onfeilbare
heerscher over millioenen Japan-
Keizer Hirohito spruit voort uit de oudste
dynastie der wereld. Het rijk dezer dynastie
is niet alleen het wereldlijke, maar ook het
religieuze. De heerscher is opperpriester en
godheid tegelijk. De op voorvadcrenver-
eering gebaseerde staatsreligie die door
het in dc 8ste eeuw uit China geïmporteer
de Boeddhisme weinig geschaad werd
ontrukt hem aan het aardsche gedoe. Wan
neer er dus op deze wereld een erkend
„Uebermensch" bestaat, dan is dit keizer
Hirohito, heerscher over 05 millioen Japan
ners en 30 millioen Koreanen. en bescherm
heer van 30 millioen Mandsjoes. Ongetwij-
feild weet men van Hirohito minder af dan
van de andere monarchen ter wereld. En zoo'
eenig koning zich op een afstand van het
volk houdt, dan is dit wel de keizer van
Japan. De oor/aak hiervan moet niet zoozeer
Sn eenzelvigheid gezocht worden, als wel in
liet streng gehandhaafde hofceremonieel
van Tokio, dat den keizer wel goddelijke eer
bewijst, maar hem zooveel mogelijk vrij-
.waart voor contact met de buitenwereld.
De keizer Is onbeperkt heer
scher, maar neimand weet hoe
Hiroto denkt over politieke
vraagstukken. De volle verant
woordelijkheid berust bij de mi
nisters.
Ilij is onbeperkt heerscher, maar staat
toch ver boven iedere politiek. Zijn woord is
de goddelijke wet. De constituticrechter, die
„op bevel van den keizer tot stand kwam,
teneinde de regeering van Zijne Majesteit te
regelen", ontheft hem van iedere verant
woordelijkheid. Ook in Japan kent men de
.volle ntinisterieele verantwoordelijkheid.
Niemand weet hoe Hirohito denkt over
politieke vraagstukken. In dc dagbladen
wordt trouwens ook slechts zeer zelden zijn
naam genoemd met betrekking tot politieke
aangelegenheden van Japan. Iedere advi
seur van den heerscher zou eerder harakiri
plegen dan over den keizer en zijn opvat
tingen één enkel woord te zeggen. De kroon
blijft buiten ieder debat.
Een zéér teruggetrokken keizer.
Van het politieke leven van Hirohito
weet de gewone burger weinig af. De keizer
heeft nooit in het openbaar een toespraak
van de
KEIZER HIROHITO.
gehouden, nooit een interview toegestaan,
nooit door de microfoon tot zijn volk ge
sproken. nooit een „eerste steen gelegd",
nooit een ziekenhuis geopend, en is nim
mer bij een sportief evenement aanwezig
geweest.
Men beweert, dat hij in den tuin van zijn
paleis vaak en goed golf speelt; maar nie
mand weet wie zijn partners zijn! Twee lie
velingsbezigheden van den monarch zijn: de
stldie van antliropologischo vraagstukken
en het miscroscopisch onderzoek. In zijn
werkkamer hangt een portret van pater
Mcndel, die naam verworven heeft door
zijn erfelijkheidstheorie en die als leer
meester van Hugo de Vries beschouwd mag
worden.
Heeft Hirohito geen particulier leven, om
datmen" het niet kent? De keizer van
Japan is waarschijnlijk dc cenige monarch
op aarde, die niet gehinderd wordt door dc
-publieke nieuwsgierigheid. Wanneer hij in
zijn wagen door dc residentie rijdt, dan zijn
de straten, waar hij langs komt. geheel uit
gestorven. Niet alleen worden alle wande
laars van de straat geiangd. maar ook de
huizen worden grondig onderzocht en voor
de ramen mogen geen nieuwsgierigen staaf».
Dit alles heeft echter" waarschijnlijk minder
te maken met de officieele ..nfstand-hewa-
ring" tusschen den mikndo en het volk. als
wel met het feit. dat ongeveer vijftien Jaar
geleden een moordaanslag werd gepleegd
op den toenmalige» kroonprins. Bovendien
moet hier ook opgemerkt worden, dat in tal.
rijke Europeesche landen de koninklijke
personen juist, doordat zij zich zoo veelvul
dig in het openhaar vertoonen zonder ce
remonieel. minder worden gehinderd door
de publieke nieuwsgierigheid dan anders
het geval zou zijn.
Het leven aan het Japansche hof.
De dag van keizer Hirohito begint om zes
uur. Hij duldt geen bedienden om zich,
wanneer hij zich kleedt en scheert. Om ze
ven uur nuttigt hij in gezelschap van zijn
gemalin een Kngelsch ontbijt. De voor
oudere van Hirohito aten aan het ontbijt
een groentesoep, die den naam „miso"
draagt. De tegenwoordige Mikado geeft de
voorkeur aan een steviger ontbijt: hij eet
havermoüth, ham met eieren, toast, en
drinkt er koffie hij, welke hem door Japan
sche emigranten uit Brazilië wordt ge
stuurd.
Voordat de keizer zich aan zijn werk
begeeft, begroeten hem nog zijn kinderen:
zijn drie dochters van 15, 11 en 9 jaar. en
zijn twee zoons van zeven (de kroonprins)
en 5 jaar. Het kleinste dochtertje, dat het
vorig jaar geboren werd, wordt dan een
wijle toevertrouwd aan de rustige cn voor
liet publiek weinig zichtbare keizerin Naga-
ko. Met een kleine buiging begroeten
ouders en kinderen elkaar', zij kussen el
kaar niet, omdat deze Westersche zette aan
het Japansche hof ten strccngstc verboden
is De kinderen grthn vervolgens naar een
moderne school, die buiten hot keizerlijke
palcis ligt.
Dc keizer leest eerst de twaalf belangrijke
kranten van Tokio cn ontvangt duarrt*
zijn ministers voor het ochtend-rapport.
Dan rijdt de Mikado uit, of speelt golf op
een terrein, dat in de keizerlijke tuinen
voor hem aangelegd is. I>e middag is we
derom gewijd aan besprekingen met de
belangrijkste staatslieden. Om zes uur der
tig eet de keizer alteen. zonder gezelschap.
Bijna nooit verlaat hij 's avonds het keizer
lijk paleis. Men zal hom tevergeefs hij
ontvangsten zoeken. De Mikado brengt zijn
avonden meestal zeer eenzaam door. Hij
leest of luistert naar de radio, sedert een
ministerraad heeft vastgesteld, dat de in
stallatie van zulk een apparaat geheel in
overeenstemming met de zeden van het
land is. Vrijwel altijd luistert de keizer
dan naar wetenschappelijke lezingen, die de
zcixler van Tokio met het oog op de
dagindeeling van den monarch - 's avonds
geeft. Om hoogstens elf uur worden de
lichten in het paleis gedoofd.
Het feest van de witte chrysant
Een paar avonden in liet jaar ontvangt de
keizer in zijn tuinen. De gasten ontvangen
bij de uiuioodiging een witte chrysant, die
voor op den auto bevestigd wordt, voor de
tocht naar hot keizerlijk paleis begint. Dit
toeken verschaft den wagen op de drukste
verkeerspunten steeds den voorrang. In de
keizerlijke tuinen wordt aan kleine tafeltjes
de thee geserveerd, en koekjes, welke men
wel aanneemt, doch niet opeet, omdat ze als
aandenken mee naar huis moeten worden ge
nomen. Wanneer de hplft van den tijd voor
hij is, weerklinkt van verre de nationale
hymne, de gaston loopen snel naar den groo-
ten weg door het park, en zien voor enkele
Paralel met het „kracht-programma" loopt
het „fruit-programma". Het land is onvrucht
baar; zes/zevende deel van het land is voor
landbouwdoeleinden niet te gebruiken. De
overblijvende smalle akkerbouw gordel aan
den Zuidrand van het groote eiland is in
klimatologisch opzicht niet geschikt voor
fruitteelt. Dientengevolge hebben de IJslan
ders tot nog toe ieder jaar millioenen uitge
geven voor den import van vruchten. Maar
nu worden' enorme broeikassen gebouwd, die
zich over verscheidene morgens land uit
strekken.
De noodige warmte wordt wederom aan
de gevserbronnen onttrokken. En in de kas
sen en kweekhuizen worden niet alleen ap
pelen, peren en kersen, maar ook uitgespro
ken zuidvruchten zooals bananen gekweekt,
een en ander tot een kostprijs die heel wat
lager ligt dan de invoerprijzen. IJsland -is
aldus bezig een tropisch fruitparadijs in het
leven te roepen te midden van een Pool
landschap!
Tropisch fruitparadijs in het
Poolgebied!