De kliek krijgt beter lot
Een eeresaluut aan de burgerij
als allen meedoen
HEEL NEDERLAND KWEEKER
VAN ZONNEBLOEMEN?
Saterdag 15 Juni 1940
Tweede blad
BURGEMEESTER VAN' ZAANDAM
NEEMT INITIATIEF VOOR TWEE
PLANNEN TOT VERSTERKING
VAN ONZE VEEVOEDERPOSITIE:
1. Sterilisatie van kenkenafval
2. Teelt van zonnebloemen, ter
verwerking tot veekoeken
IN SAMENWERKING MET IR. LIE-
NESCH EN DE DIENST VAN WA-
GENINGEN AARDAPPELSTOO-
MERS TER BESCHIKKING.
Veelbelovend
vooruitzicht
(Van onzen eigen verslaggever.)
DE energieke burgemeester
van Zaandam, rnr. J. in 't
Veld, laat het er niet bij
zitten! Zoodra bleek, dat onze
krachtvocderpositie door de uitscha
keling van den invoer in het nauw
zal komen, heeft hij het initiatief
genomen om het keukenafval in zijn
is-tad, voor zooveer mogelijk te be
nutten voor den veestapel, met de
bedoeling een voorbeeld tc scheppen
.voor een landelijke actie. Men zal
zich herinneren dat wij ons in ons
artikel „Tusschen schillenkoeien en
kliekjesvarkens" voor een centralisa
tie van den ophaaldienst voor derge
lijke bedrijven uitspraken.
Tijdens een onderhoud, dat wij met Zaan-
dams burgemeester hadtien, bleek ons, dat
voor Zaandam de plannen daartoe reeds in
een vergevorderd stadium vcrkcercn en wel
licht deze stad de primeur zal hebben van
de „eenheidsvuilnisbak'
Tk had de gedachte, aldus nir. In 't Veld,
om 's zomers de schillen enzoovoort op te
sparen en de koeien die 's zomers schillen
krijgen, tc laten weiden. Maar uit een on-
BURGEMEESTER Mr. J. IN T VELD
VAN ZAANDAM.
derhoud met den heer Brinkman, den voor
zitter van den bond van melkveehouders,
bleek al gauw dat dit piet doenlijk was. We
lijden om Zaandam aan
gebrek aan weiland.
dus als we de schillenkoeien 's zomers de
wei injagen, zouden we te kort hooiland
overhouden en 's winters wèl schillen, maar
geen hooi hebben.
Er komen in Zaandam wel wat schillen
boeren en 't is hier zoo, dat de schillen wer
kelijk naar de koeien gaan en niet voor ko
nijnen enzoovoort worden gebruikt, 't Is nu
niet onze bedoeling dit bedrijf stop Ie zet
ten, wat direct vervoerd wordt laten we zoo.
er schijnt hier echter nog een groot terrein
als 't ware braak tc liggen.
Wel hebben we een verordening
uitgevaardigd we zijn den raad
vooruit geloopen, maar die keurt het
wel goed dat de schillenophalcrs
vóór 20 Juni nauwkeurige inlichtin
gen moeten geven over hun bedrijf
en speciaal over de bestemming van
de schillen.
De resultaten van deze enquête zullen wc
zoo gauw mogelijk nuttig maken aan ons
doel. We zullen dan trachten een soort
eenheidsvuilnisbak
in omloop te brengen, waarin de menschen
thuis al de afval sorteeren, schillen, brood
en groenvoer apart. En natuurlijk letten
op de scherpe voorwerpen. En dan gaan we
de zaak sterilisceren. Met den heer Ir. Lie-
nescb, den productie-commissaris hebben
we daarvoor ook een plan reeds geheel opge
maakt, we kunnen meteen gaan draaien.
De dienst in Wageningen heeft ons alle me
dewerking toegezegd, we krijgen gratis de
beschikking over een
aardappelstoomer
en daar gaan we puree van maken om in te
kuilen, althans zoo tc bewaren dat het
zaakje goed blijft.
Maar U voelt natuurlijk wel, als Zaandam
het alleen doet, haalt het niet veel uit. Als
alle gemeenten echter ook in dezen geest
werken, zie ik er veel goeds uit voortkomen.
Centralisatie beteckent dit niet in de
laatste plaats kostenbesparing, samen
werken is nu eenmaal goedkooper dan al
leen!
En toen deed de burgemeester van
Zaandam ons nog mededceling van
een andere vondst om het gebrek
aan veevoer te helpen opheffen.
Het vermalen vanzonnebloemen
tot veekoeken. Mr. in 't Veld had
zich herinnerd dat in den vorigen
oorlog in België een poging in die
richtin! was ondernomen en stelde
zich eens in verbinding met enkele
deskundigen uit de oliewereld. De
zen achtten een plan tot het gebruik
van zonnebloemen voor veevoer zeer
zeker practisch uitvoerbaar.
En nu zijn we bezig aldus mr. In 't
Veld, het voor elkaar tc krijgen, dat heel
Nederland op alle beschikbare grond zonne
bloemen gaat kwccken. Niet natuurlijk op
den cultuurgrond, maar op alle overgescho
ten hoekjes.
De natuur wacht er niet op, of dc
verordeningen enzoovoort van alle
kanten zijn bekeken, éérst zaaien is
het parool.
Dan zullen we wel zien hoe we ons doel
op de meest practische manier verder berei
ken. Een deskundige kan U daar meer van
vertellen.
Deze deskundige vonden wij in Amster
dam en wel in den persoon van den heer
Beitels, directeur van de Beitels olicfabric-
ken aan den Omval, welke o.a. de bekende
„Bertcls kunstkorrel" fabriceercn.
Oliefabrieken zonder moeite in
te schakelen.
De heer Bei tels vertelde dat het heel geen
moeite zou zijn, dc oliefabrieken in te scha
kelen, de technische installaties kunnen
zonder ombouw het product niaken.
Maar... zei de heer Bertels, 't
moet alleen anders met zonncpit dan
we gewend zijn. We verwerken het al
heel lang, maar tot dusverre krij
gen we de pitten uitgcpeld hier.
Voornamelijk uit Roemenië, Bulga
rije en Argentinië. Hoe ze daar pre
cies dc pit uit het hart krijgcp weet
ik ook niet en 't lijkt me niet doen
lijk om dat hier tc gaan probecren.
Beter is dus het heele hart maar te ver
malen. Dc ruwe vezelstof, waar dc pitten in
zitten, is wel geen krachtvoer, maar de her
kauwers lusten het wel. Er gaat natuurlijk
wel wat olie verloren, anders winnen wc
uit de zuivere pit 18 tot 20 maar wan
neer de vezel wordt mccgemalen dringt daar
zeker olie in. Dc smaak van de koek zal er
niet slechter door worden, 't is zoetig, en dat
lusten de koeien graag.
't Is bovendien gezond eten. er zit heel
wat eiwit in. Hier heeft u de analyse, zoo
ongeveer 23.-4 eiwitachtige stoffen en 9.0 vet.
In Den «parken wordt dergelijk voer al ja
ren gebruikt en nu ziet u meteen eens een
frappant verschil tusschen den Deenschen
en den Hollandschen boer.
De Hollandsche boer wilde van
zonnepitkoeken nooit veel weten
dus als de vezel mccgemalen is zal
hij er hcelemaal wel raar tegen op
kijken, en de Dcensche boer kocht
ze bij voorkeur. De Hollundsche boer
keek naar het uiterlijk, de Dcensche
boer lette op de intrinsieke waarde.
De Hollandsche boer zal wel wijzer
worden!
De aardappelstoomer
waarin de puree ge
maakt zal worden
Hel principe van de aardappel-
stoomers is zeer eenvoudig. De
aardappelen eventueel dus de
„kliek" wordt in een ruimte ge
stort, door welke, na afsluiting,
stoom wordt geleid. Deze stoom sti-
riliseert de massa, die na tien mi
nuten slechts nog wat nagesloomd
moet worden om geheel gereed te
zijn voor het doel: het inkuilen.
Men voert de aardappelen af
naar vaten, die steeds aansluiten,
zoodat men in continubedrijf onder
constante druk kan werken. De
stoomers zijn in 1ö minuten in vol
bedrijf te brengen en zij kunnen
1000—1300 Ko. aardappelen in een.
uur gaar stoomen.
Geen overdreven verwachting.
Nu moet men van deze zonnepittcrij geen
overdreven verwachtingen hebben, vervolg
de de heer Beitels. In den vorigen oorlog
heeft men zich met ware woede op de beu-
kenootjes geworpen en daar kwam ook zoo
veel niet van terecht. Voor de oliewinning
als geheel speelt deze zaak öok geen rol, men
moet ze beschouwen in het raam van de
zen lijd, waarin alle beetjes helpen.
Zonnebloemen doen het overal, en
slechts als allen meewerken, blijft
het niet bij een aardigheidje! Dan
kan het groot practisch nut hebben.
Nieuw is dit alles overigens niet. In
Duitschland gebruikt men alle overschot
aan oliehoudende zaden, als koolzaad, lijn
zaad, enzoovoort in dc eerste plaat» om
de vet productie te verbeteren en dan verder
voor veevoer.
Dus mijnheer Bertcls, heel Nederland zon
nebloemenk weeker?
Inderdaad, heel Nederland zonnebloemen-
kweeker. Maar spoedig, want eigenlijk had
men begin Mei al moeten zaaien.
Met belangstelling mogen zeker de resul
taten van dc afvalactie en de zonnebloem-
actie worden afgewacht, waarbij we ons
gaarne aansluiten bij dc verzuchting dieèn
burgemeester in 't Veld. en dc heer Ir. Lic-
nesch én de heer Bertels slaakten. Als Sint
Bureaucratius zich er maar niet mee be
moeit.
Indgrdaad aan „op papier" heeft Neder
land niets, het heeft alles aan „in den
maag" van tnensch en dier. En verplich
ting nu nog, tot uitzaai van zonnebloem
pitten in alle particuliere tuinen en verlo
ren hoekjes, zou misschien veel menschen
en dierenleed in den komenden winter kun
nen voorkomen.
GEVONDEN EN VERLOREN VOORWER
PEN OVER DE MAAND MEL
Gevonden; diverse portemonnaics, zwart
lederen jas. rij wiel plaatjes, hond aangeloo-
pen. damesrijwiel, zwarte vulpen, gebreide
handschoenen, bruine vulpen, gerbardine re
genjas, diverse rijwielen, parapluie. atlas,
dolkmes in scliecde, pakje tabak, fox terriër,
postcheque, bewijs Nedcrlandschap, hemd
padvindersmes. paar bruine lederen hand
schoenen, zwart* lederen motorhand*chocn,
kinderhandschoen, hoornen bril, zakmes,
twee etcnsblikken, trap. schop, motorrijwiel,
paar dameshandschoencn. pakje verband
middelen. leesboek, halskettine met broche,
partijtje zakken, dubbele rijwieltasch, witte
hond. paar puttcc's.
Verloren^Verzilverd pocdcrdoosje, zwarte
blokfluit, doukerhlauwc motorkap, ceintuur
gekleurd zijden sjaaltje, gladde gouden ring,
diverse portemonnaics, paar glacé dames
handschoenen. Malthezcr leeuwtje, zwarte
vulpen, bril. bruine portefeuille met papie
ren. donkerblauwe jongens trui, diverse rij
wielen, zilveren schakelarmband, gouden
halskettinkje, bewijs voor kostwinnersver
goeding. groote zilveren broche, nieuwe
bruine japon, zwarte vulpen, zwart rubber
snelbinder, sleutel, pensioenaktp. belasting
plataje in étui. vulpen, hruin lederen acte-
tasch, gouden broche, lioven-kant van een
damespolshorloge, kijker in étui, distributie
kaart, lorgnet met gouden brug.
Raad Barsingerhorn
Dank voor het harde werk tij
dens de moeilijke dagen. Onver
getelijke burgerzin. Bouwkosten
school vielen tegen Veel last van
Lutjewinkeler afvalwater
Gisteravond vergaderde de gemeenteraad.
Een korte comitczitting was vooraf gegaan.
Voorzitter, tc\cns secretaris is burgemees
ter Loggers.
De heer Burger is wegens lichte ongesteld
beid afwezig. De voorzitter opent de verga
dering met dc volgende woorden:
Nu ik mij na weken van overweldigende
gebeurtenissen weer bevind te midden van
dc mij zoo \ertrouwde vertegenwoordigers
van onze burgerij is het mij een behoefte
openlijk dank uit te spreken voor dc houding
door onze dorpsgenootcn in deze dagen en
uren van beproeving aangenomen. Dank uit
te spieken voor dc groote saamhoorigheid in
de achter ons liggende dagen aan den dag
gelegd. Ik zou in dit verband graag enkele
namen willen noemen, maar het komt mij
beter voor zulks niet te doen. Iedereen en al
len hebben mcdegeholpcn tc doen wat er in
deze benauwende periode te doen viel. Ik
denk hierbij aan dc werkzaamheden verbon
den aan de evacuatie, de ziekenzorg, dc lucht
bescherming, de ordediensten, enz. Er is een
burgerzin aan den dag getreden, die zonder
overdrijving, onvergetelijk is tc noemen en
die het mogelijk moet niaken ook voor de
toekomst vruchtdragende arbeid tc verrich
ten.
Ik zou tc kort schieten, indien ik onver
meld liet dc zeer groote toewijding, waarme
de het gchccle gpinecntepersoncel zijn plicht
heeft gedaan. Dag en nacht is er gewerkt
met algeheele overgave, niet zulk een zorg
voor de opgedragen taak en de toevertrouw
de belangen, dat een eeresaluut hier zeker op
zijn plaats is.
De van zoovele kanten persoonlijk onder
vonden steun en bemoediging hebben mij
zeer getroffen, meer dan ik bier in het open
baar kan zeggen.
Wij staan voor een toekomst die nou: vele
dingen voor ons verborgen houdt. Groote
moeilijkheden staan ons ongetwijfeld nog te
wachten. Een troost is bet te weten, dat al
onze gemobiliseerden behouden zijn terugge
keerd. Ik moge al deze bevoorrechten na
mens den raad en de burgerij daarmede van
harte gelukwonschen. Over de aanwezigheid
van ons medelid, de heer van dor Laan. ver
heugen we ons wel in bet bijzonder. Echter
niei alle landgenooten keerden naar hun
haardsteden terug... en wij gedenken met eer
bied de gevallenen, die hei grootste offer
brachten, dat in dienst van het Vaderland,
ons dierbare Nederland, gebracht kan wor
den. Moge de Onzienlijke in de vele gezinnon,
waarin thans getreurd wordt, kracht en
troost brengen. Wij sfanu voor een wel zéér
onzekere toekomst. Het is de liefde, zoo las
ik het een dezer dagen in een der dagbla
den. die haar gel>oorteland onvergankelijk
maakt. Nu overnacht de nood over ons is ge
komen. vraagt de bezorgdheid wat van ons
Vaderland worden zal. Maar die liefde be
waart zijn toekomst. Tuiten wij dan in lief
de voor ons vorstenhuis, ons land. ons volk,
do arbeid verrichten, die ook onder gewij
zigde omstandigheden van Uwen Raad en
van ieder onzer persoonlijk, gevraagd wordt,
hoe zwaar die arbeid ons ook vallen moge.
Geen woorden, geen geweeklaag, dorh aan
pakken zij het parool voor U en voor mij.
„Een burgervader."
Weth. Kistemaker spreekt namens den raad
en gemeente zijn Hartelijke dank uit voor «Ie
uitstekende leiding in de droeve dagen. Het
vertrouwen in «ion burgemeester is zoo mo
gelijk nog gestegen, hij was geen burgemees
ter, doch een ware burgervader, die voor al-
Ier nooden een open oog bad! (Applaus).
De notulen der vorige vergadering worden
vastgesteld.
INGEKOMEN STUKKEN.
Op desbetreffend verzoek wordt mevr. G.
Borst—Sleutel te Haringbuizen per 1 Mei
1940 eervol ontslag verleend als lid van liet
Alg. Burg. Armbestuur en aan mevr. P.
KaanBakker te Kolhoni, als lid van liet
Weezen-Annbestuur. Beiden wegens vertrek.
Ingekomen zijn voorts goedkeuringen van
Ged. Staten tot aangaan rekening-courant-
overeenkomst met de Coöp. Roerenleen
bank tc Barsingerhorn, en met die tc Scha-
gen. resp. ten behoeve van Vleeschkeurings-
dienst en gemeente.
Tenslotte oen departementale beschikking
tot vaststelling ex tra bijdrage uit het Werk-
loohcidssubsidiefonds over 1989, verslag
agent arbeidsbemiddeling, con trol era p por
ten van den accountant.
Een en ander wordt voor kennisgeving
aangenomen.
De Bnnne Haringbuizen verzoekt het voet
pad naar Oude Niedorp van bet Openbaar
Verkeer tc willen onttrekken, lil handen
van B. en W. om advies.
De incussolmnk doet inededeeling van ge
wijzigd tarief voor de fraudeverzekering; B.
en W. stellen voor bet verzekerd bedrag iets
lager te stellen, opdat dc premie niet ver
hoogd wordt. De verzekering blijft voldoen
de dekking bieden.
Aldus beshvjen.
D burgemeester van Den Helder verzoekt
een bijdrage voor den bloedtransfusiedienst
a 1 cent per inwoner, ongeveer f 20.
Aldus besloten.
Het departemten van Sociale Zaken deelt
mede. dat evenals vorige jaren een bijdrage
aan dc steun B gegeven zal worden (klee
ding en dekking) als de gemeente dat ook
doet. Aldus besloten.
VOORSTELLEN VAN B. EN W.
B. en W. stellen voor de verordening op
dc beffing v. bonden- en brandassurantiebe
lasting te wijzigen.
Het komt, ter vereenvoudiging van werk
zaamheden. gewenscht voor. in dc verorde
ningen op de heffing van honden- en brand-
assurantiebclasting eenzelfde bepaling op te
nemen, welke reeds voorkomt in dc voorde-
ning op dc heffing van schoolgeld, luidende:
„Onjuist gebleken aanslagen ktinncn ambts
halve worden verminderd of vernietigd.".
Aldus besloten.
WIJZIGING AMBTENARENREGLEMENT.
Naar aanleiding van een \an Ged. Staten
ontvangen schrijven, van 13 Maart 1940, stel
len B. cu W. voor dc bepalingen betreffende
gelijktijdig genot van burgerlijke en mili
taire bolooning door gemobiliseerd perso
neel in dienst der gemeente, zoodanig te
wijzigen, dat deze in overeenstemming wor
den gebracht met bet ingaande 1 Maart
1940 gewijzigde Rijksambtenarenreglement.
Een dergelijke wijziging wordt voorgesteld
ten aanzien van het arbeidsovereenkomsten-
besluit.
Aldus besloten.
BENOEMING.
Tot lid van het Algemeen Burgerlijk Arm
bestuur wordt benoemd mevr. N. Paarlberg-
Glas.
GELDLEENING SCHOOLBOUW.
B. en W. stellen voor. het raadsbesluit
van 2 Mei dienaangaande te wijzigen.
In herinnering wordt gebracht, dat voor
de bestrijding van de kosten van school-
bouw, niet zooals te doen gebruikelijk is
eerst een kasgeldlecning werd gesloten,
teneinde deze om te zetten in een vaste lee
ning. zoodra de werkelijke uitgaven zouden
bekend zijn. In afwijking van den regel,
werd met het oog op den buitengewono la
gen rentestand einde 1938 onmiddellijk een
vaste leening gesloten ten bedragen van bet
geraamde bedrag benoodigd voor bouw en
mcubilecring, zijnde f35450 a 3 'i
Het is dientengevolge noodig voor «Ie
meerdere uitgaven alsnog een aanvullende
vaste leening tc sluiten. De uitgaven bedroe
gen ten laste van 1938 f 11170.95, van 1939
f 2154S.57. De uitgaven ten laste van 1940
zullen bedragen f5200.Totaal 138219.52,
Hiervan bchooron niet tot de kosten van
bouw en meubileering. waarvoor reeds vast
geleend werd: a. koopsom land. b. kadastra
le incting f 410.50. otaal f37803.02. Opbrengst
oude school f580.-, blijft f37223.02.
De aanvullende leening beeft derhalve be
trekking op: a. kosten van grondaankoop
c.a. f 416.50: b. overschrijding der bouwkos
ten (waaronder kosten beplanting) met pl.ni.
4.6 f 1773.02. Totaal f 2189.52.
Het z.g. meerdere werk bedroeg f 1071.35.
Ook financieel is de bouw dus gunstig ver-
loopcn.
B. en W. stelkn voor ter bestrijding van
de kosten van grondaankoop' c.a. cn de
overschrijding der geraamde bouwkosten
een geldlcening aan tc gaan groot f2200,
rentende hoogstens VA af te lossen in 38
jaren, tc beginnen in 1041.
Aldus besloten.
HONDENBELASTING 1940.
Het kohier hondenbelasting wordt vast
gesteld.
SUPPLETOIRS BEGROOTING DIENST '40.
liet saldo van de gcldleening ad f35450
in 1938 aangegaan ter bestrijding van dc
kosten van schoolIïouw, dient overgebracht
tc worden naar 1939. ten behoeve van de
over dat dienstjaar ter zake gedane uit
gaven.
Aldus besloten.
WERKVERSCHAFFINGSPLANNEN.
Een voorstel van B. en W. tot aanvulling
en wijziging van de in de vergadering van
26 Februari 1940 vastgestelde Werkverschaf
fingsplannen. Wordt aangehouden tot de
Heidemaatschappij advies heeft gezonden.
ART. 13, RIJWIELVERGOEDING.
Vastgesteld wordt ingaande 1 Mei 1940:
a. dc aan B. Reinders. F 104 Kolhorn bij
raadsbesluit van 6 Januari 1939 ten behoeve
van zijn zoontje Warner;
b. de aan M. M. Hnmclink. F. 51 Kolhorn
bij raadsbesluit van 16 September 1938. ten
behoeve van zijn dochtertje Maria, vastge
stelde tegemoetkomingen aldus te wijzigen,
dat van 1 Mei tot cn met 30 September deze
wordt bepaald op f 0.005 per af te leggen
kilometer per rijwiel.
Ingekomen zijn verder verzoeken van de
Ingezetenen Hoekstra. J. de Pater, Kempen
en Pothuis. Alle verzoeken worden inge
willigd.
RONDVRAAG.
De heer Kater zegt, dat de kinderen van
Hoogebieren thans langs een slecht pad
moeten om naar school te komen. De over
stapjes zijn zoo glad. Spr. bepleit enkele
zelfsluitendc poortjes in dc hekken te ma
ken.
Voorzitter: Ik vrees dat de gemeente geen
taak hier heeft, maar zat het onderzoeken.
De heer Kater vraagt of er niets te doen
is aan het bederf van het water van dc
Voorsloot, veroorzaakt door toevoer van af
valwater van Lutjewinkcl. In Haringhuizen
is het een treurige toestand.
Voorzitter zégt onderzoek loc, de zaak is
in Haringbuizen zeer moeilijk, als er Hin
derwet voorwaarden gemaakt worden, zullen
betreffenden die niet kunnen nakomen. Men
zit tusschen twee vuren. Ook dc melkfabriek-
directie bestudeert de kwestie.
De beer Blatfulioer vraagt naar het wegen-
rapport.
Voorzitter: Door den oorlog heb ik er geen
blik in kunnen werpen. De gegevens zijn
niet meegevallen, maar u wordt nog volle
dig ingelicht.
Na de rondvraag gaat de Raad in comité
ter behandeling van bclastingreclames.
