DE BLADLUIS véél
op zijn geweten
1
Anna Paulownapolder
de brandhaard
- HET P-E.N* -
Torenburg
Een bedrijf
Vooral!
„van allen - voor allen"
Bladrolziekte iri de
pootaatdappelen
dit jaar van zeer
grooten omvang
Kasteelen in N oord - Holland
hei iroische kasteel
van Alkmaar
Een versterking in
„de tweede linie"
Overtollig haar
Terlep's Drogisterij
Zaterdag 15 Juni 1940
Derde blad
OM DE KWALITEIT TE BEHOUDEN,
VROEGER ROOIEN NOODZAKELIJK
EN KLEINERE OPBRENGST HET
DE heer Jan Paulus Waiboer,
die nu voor (ie twee-cn-twin-
tigste maal de pootaardappc-
len heeft zfen opkomen in de
rijke gronden rond zijn statige be-
liuizinge „De Florishoeve" aan den
Lotwesr in den Anna Paulownapol
der, is dit jaar niets in zijn schik...
En behalve deze pionier en vakman
bij-uitnemendheid in de moeilijke
kunst van het sclecteercn, zijn tal
van zijn collega's het óók niet.
Oorzaak?
De bladrolziekte in het gewas, die
dit jaar van ongekenden omvang is,
èn aanleiding dat dag en dag een
sectie selecteurs de aardappelvelden
rondspeurt en alles wat aan stoelen
maar eenigszins verdacht lijkt, op
ruimt.
En daarbij komen bijna eiken dag dc
keurmeesters van hel N.A.K. op de akkers
en zenden contróle-rapporten naar dezen
dienst.
Er zijn andere selecteurs in dc Wie-
ringermeer troffen wij er een aan die
over het verschijnsel van deze ziekte niet
zoo'n pertinent oordeel hebben en het voor
een groot deel aan de droogte toeschrijven.
Zelfs, aldus werd ons medegedeeld zijn
de professoren in Wageningcn het er niet
over eens.
Do lieer Waiboer grondt zijn oordeel ech
ter op nauwkeurige waarnemingen en zoo
als reeds gezegd op jarenlange ervaring in
Het reeds lang afgedankte stationnetje
Lent is nieuw leven ingeblazen door
het drukke treinverkeer voor Nijmegen,
^pn nood-restauratie verleent er zelfs
een kleurig cachet aan
KEURMEESTERS STAPPEN DEN AKKER
AF. LINKS DE HEER KOOIMAN, RECHTS
DE HEER RAVEN, KEURMEESTERS VAN
HET N.A.K.
het vak en het is wel zéér interessant, wat
deze heer ons vertelde!
E$n oude ziekte,
•deze bladrolziekte, die zich bij elk aardap
pelras op verschillende wijze openbaart,
maar niet is te verwarren met de „gewone"
aardappelziekte, phytoftera infestans. De
naam geeft in het algemeen de aard van
de ziekte aan, het blad, vooral het onderste,
gaat krullen of rollen. Bij de vroegste soort,
de Eersteling, is dit duidelijk te zien. De
bovenste bladeren gaan eenigszins 6pits
slaan en nemen
een koperachtig® kleur
aan. Wèl komen er kleine poters van de
stoelen, maar absoluut is de eersto nabouw
reeds voor honderd procent ziek. Het is
voor een leek moeilijk de zieke planten te
vinden, de vakman ziet het vrij gemakke
lijk aan de hcele structuur, don bouw dus.
De eenige wijze van bestrijding voor
de toekomst is, na de selectie vroeg
rooien, en wel vóór de bladluis de
sappen uit de zieke plant heelt
kunnen overbrengen naar de gezon
de, die dan op hun beurt worden
besmet.
Het is hier een gezonde streek, zegt de
heer Waiboer mistroostig, in 22 jaar ben ik
nooit teleurgesteld, maar verleden jaar pre
cies tegen den roqjtijd moet de bladluis aan
het werk zijn gegaan, en van het toen nog
betrekkelijk klein aantal aangetaste planten
door opzuigen van bet sap, de ziekte op de
gezonde stammen hebben overgebracht.
Bladluizen zijn er altijd, maar als ze van
gezonde $tam op gezonde stam gaan is het
niet erg. Maar nu is het lcclijk misère. Het
DEN HELDER
De kinderboerderij in „Ariis"
thans in vol bedrijf
De schilderachtige kinderboerderij in „Ar-
tis", is nu vol jeugdig leven en bedrijvig
heid. Kalveren, schapen, geitjes, lammeren,
ezelsveulens, jonge varkentjes, konijntjes,
Guineesche biggetjes en verder allerlei ge
vogelte, bevolken in gezeliigen drom het
ruime boerenerf met zijn hooiberg, stallen,
wagenschuur, hoender- en duiventoren. Al
le dieren, tot de pa iel hoenders en Brahma-
poetra's toe, zijn volkomen mak. Zij gaan
voor niemand uit den weg, in tegendeel, zij
komen nieuwsgierig en vertrouwelijk, in af
wachting van getracteerd te worden, op ei
ken bezoeker af. Goedmoedig steekt het
blanke ezeltje, afkomstig van het eiland
Aruba, zijn kop in iederen kinderwagen, ba
bygeitjes laten zich door zorgvol dit werkje
opknappende kinderen dc flesch geven,
schapen en kroezige lammeren schuilen,
om rustig te kunnen herkauwen, onder den
grooten boerenwagen, waarop kinderen
rondklauteren en door hun ouders gekiekt
worden. Het is er een poëtisch en genoege-
lijk omgaan met jonge dieren, onder de
vriendelijke ?n tactvolle hoede van den op
gewekt toezicht uitoefenenden en rnadge-
vonden 4>edrijfsboer", die overal een oogj»
in bet zeil houdt en voor ieder kind of
ouders een vriendelijk woord heeft.
is wel eigenaardig dat de kweekers, die
hebben gerooid
vóór den fatalen datum,
geen last hebben. De gevolgen van de be
smetting zijn, dat de smetstof de vaten in
den stengel ziek maakt. Daardoor kan de
plant geen suikers uit den stengel naar
den knol brengen, dus niet in zetmeel om
zetten en mist de plant haar voedingsstof
fen.
Voor dit jaar zal de schade wij verna
men dat ook bij verschillende kweekers el
ders zeer aanzienlijk zijn en de Anna
Paulownapolder is wel de brandhaard.
De lieer Waiboer achtte het waarschijn
lijk, dat de keuringsdatum vervroegd zal
worden, waardoor dus ook
de rooidatum verschoven
wordt naar vroeger in den tijd, om den
aanval van de bladluizen te voorkomen.
Echter... de poottijd zal men moeilijk in
dezelfde verhouding kunnen vervroegen,
want de natuur gaat haar eigen gang.
De opbrengst zal door de ingekorte
groeiperiode dus dalen, een omstan
digheid. die in dezen tijd verre van
prettig is!*
Echter, het moet, want voor alles zullen
de kweekers den naam van hun product
willen hoog houden, en liever veel offeren
aan de kwantiteit, dan iets aan de kwali
teit.
Met dat al: een leelijke tegenvaller!
voorkome men: verstopping, slechte ont
lasting, overmatig vet, die de oorzaak
zijn van aambeien, rheumatiek, vale onreine
huid, hoofdpijnen, enz door grondige
zuivering van bloed en Ingewanden met
Dr. SchiefFer's Stofwuselingzout.
Een weldaad voor het oiganisme!
Flacon f i.OS. Dubbele flacon f Ut bij apotnekert
•n vakdrogisten.
Het vastrechttarief wordt niet verlaagd
De heersohende onzekerheid omtrent een
hernieuwden en regclmatigen aanvoer van
brandstoffen, benoodigd voor dc productie
van electrischen stroom in onze Centrale
maakt het noodzakelijk op de verbruikers
een dringend beroep te doen het elcctrici-
teitsverbruik zooveel mogelijk te beperken.
Van de wijze, waarop onze verbruikers
aan dit beroep gevolg zullen geven én van
het verdere verloop der omstandigheden zal
het afhangen of tot scherpere maatregelen
tot bezuiniging in het electriciteitsverbruik
zal moeten worden overgegaan.
Zomertijd en verduisteringsmaatregelen
hebben onze klanten geholpen bij de electri-
citeitsbesparing; mede daardoor kon er op
het kolenverbruik der Centrale worden be
zuinigd.
Maar de vaste kosten der electri-
citeitsopwekking en distributie naar
de woningen der kleinverbruikers
bleven. Dat zijn die kosten, welke er
altijd zijn, of onze klanten veel of
weinig afnemen. Als voorbeelden
noemen wij rente en afschrijving,
personeel- en administratiekosten,
onderhoudskosten.
Neem eens aan, dat al onze kleinverbrui
kers plotseling tot een zeer gering deel van
h'un normale verbruik zouden teruggaan;
alsdan zouden de vaste kosten, althans 'n
deel daapan weliswaar iets kunnen terug-
Ioopen, maar 't grootste gedeelte zou op het
Bedrijf blijven drukken, d.w.z. op al de ver
bruikers gezamenlijk.
Ons Bedrijf is nu eenmaal een Bedrijf
„van allen voor allen", het maakt geen winst
en eventueele exploitatie-overschotten ko
men aan de verbruikers ten goede in den
vorm van verstevigingen van het Bedrijf
(bijv. betere afschrijvingen) en/of tariefsver
lagingen.
De bovenbedoelde „vaste kosten", voor
zoover ztj door de kleinverbruikers moeten
worden opgebracht, moeten dan ook over
die verbruikers worden omgeslagen en dat
geschiedt zoo goed mogelijk via het Vast
recht.
De grondslagen hiervan zijn vastgesteld
in tijden, dat de aangeslotenen gemiddeld
een heel wat kleiner electriciteitsverbruik
hadden dan thans. Het tegenwoordig gemid
deld verbruik kan nog heel wat terugloopen
eer het vroegere uitgangspunt weer is be
reikt. Tot zoolang moeten wij het eens aan
zien.
Van verschillende zijden is ons
gevraagd waarom, nu zoo belang
rijk op clectriciteit wordt bezui-
ni(fd, door het P.E.N. geen kor
ting op de vustrechttarteven wordt
gegeven.
De prijs per verbruikte kilowatt
uur is daardoor soms alle perken
te buiten gaand.
Wij hebben deze vraag aan de
directie van hel P.E.X. voorge
legd, die in bijgaande uiteenzet
ting het standpunt van het Provin
ciaal bedrijf geeft.
De directie verklaart zich bo
vendien bereid tot nadere inlich
tingen indien een of ander nog
niet recht duidelijk mocht zijn.
Indien de opbrengst aan vastrecht zou
worden verminderd bij gelijk blijvende voste
kosten, dan zou men. om het Bedrijf gezond
te houden, zelfs moeten overgaan tot een
verhooging van het tarief. Dat zouden
onze verbruikers in de tegenwoordige tijden
toch zeker niet gewenscht achten!
Men zal dus nu wel begrijpen, dat er
voorshanls voor het Bedrijf geen aanleiding
is de vastrechten te verlagon.
Worden de belemmeringen in den kolen-
aanvoer opgeheven, en kan het Bedrijf ook
overigens weer normaal loopen, dan kun
men weer geheel vrij zijn in het benutten
van zijn electriciteitsaanleg.
Een andere kwestie zou het zijn, indien,
zooals bij andere bedrijven het geval is. het
enkeltarief normaal gold en daarnaast de
mogelijkheid bestond het vastrechttarief te
kiezen, indien men daarin zijn voordeel ziet.
Bij deze tariefieering is het begrijpelijk,
dat de beheerder van zulk een Bedrijf, in
dien hij zijn verbruikers tot zuinigheid aan
zet, maatregelen neemt, die practisch neer
komen op een verlaging van den vastrecht
aanslag, teneinde te voorkomen, dat zijn
vastrecht verbrui kers aan het enkeltarief «le
voorkeur zouden gaan geven.
Bij liet P.E.N. vervalt de aanleiding tot een
dergelijke verlaging, omdat bij dat Bedrijf
uitsluitend het vastrechttarief geldt en bij
de vaststelling daarvan dc grondslagen
werden gebaseerd op een universeeie toe
passing.
ZOOALS we in de vorige artikelen al
hebben doen uitkomen, heeft ook
Alkmaar in vroeger eeuwen zijn
kasteel gehad. Het eigenaardige van
het geval is, dat men nauwelijks
een Alkmaarder aantreft, die van het be
staan er van ook maar iets meer afweet.
Wel is er een straatje, dat den naam van
Toreivburg draagt, slechts heel weinigen
weten u te vertellen, dat deze naam alles is,
wat er over is van het slot, dat eenmaal op
deze plaats zijn tinnen tot hoog in dc lucht
verhief. En dat de in de nabijheid gelegen
Kooltuin zijn naam dankt aan het feit, dat
hier eens de moesttijuin was te vinden, die
bij bet slot behoorde, terwijl kool dan blijk
baar behoorde tot de geliefkoosde gerechten
van den slotheer.
Omtrent het bestaan van het slot bestaat
geen twijfel. De oude kronieken geven zoo
veel bijzonderheden cn weten alle zoo pre
cies te vertellen, dat bet dateerde uit het
jaar 1255, dat deze feilen als vaststaand mo
gen worden aangenomen.
Hofdijk verhaalt ons weer een legende.
Maar deze is zoo weinigzeggend en zoo af
gezaagd, dat we het verhaal aan zijn fan
tasie wagen toe te dichten.
Er is een schout, die de dorpers van Alk
maar op een verschrikkelijke manier onder
drukt. Er groeit verzet, maar als dc schout
de zondaren zal gaan berechten, verschijnen
twee onbekende personen ten tooneeïe. Het
zijn Heer Gerrit van Heemskerk, baljuw van
Kennemerland en niemand minder dan
graaf Willem II van Holland. Het eind is een
goede afloop bij uitnemendheid. De booze
schout wordt door Graaf Willem afgezet, in
zijn piaatskomt een jder dorpers, die zich bij
zonder edel heeft betoond. Alkmaar krijgt
stadsrechten en het doet denken aan het
aanbieden van een cadeau in onzen tijd
op het tooneel staat geheel omhuld een stan
der, die, wanneer het doek wordt weggeno
men, het Alkmaarsche wapen blijkt te bevat
ten, de blanke burg op 't roode veld. De stad
zal een sterk kasteel krijgen, kortom, eind
goed al goed.
Dat dit alles vermoedelijk niet in overeen
stemming is met de waarheid, blijkt uit Ei
kelenburg, die schrijft: „Kort daar na op den
„elfden van zomermaand, gaf de Vermin-
„noar (graaf Willem), voorhebbende, zoo
„uit velerlei blijk af te nemen is, Alkmaar
„door aangroei van welvaart, burgeren en
„versterking, ten voormuur van Kennemer-
„land en onaantastbaar te maken, de Sleede
„een voorreehtbrief'.
Deze voorrechtbrief is het oudste Alkmaar
sche privilege. Een afschrift er van is te vin
den in de raadzaal en men neemt vrijwel
algemeen aan, dat met het verleencn er van
de geschiedenis van Alkmaar als stad begint.
Het slot Torenburg kwam eerst een jaar
later. „Gedurende de toorustigen tot dezen
„tot dezen oorlogstocht (natuurlijk weer tc-
„gen de West-Friezen), in ditzelfde jaar 1255,
„werd er op koninklijk bevel oostwaarts van
«Alkmaar, tot nu toe door geenerlei vesting-
„werken gedekt, een slot gebouwd, dat den'
„naam Torenburg wierd toegeëigend, zoo
„men zegt, ter geheugonis van 's Vorsten
„toorn tegen de Friezen", aldus Eikelenberg.
Wanneer van der Woude schrijft: «Anno
„1254 kwam koning Willem weder tot Alk-
„tnaar, en beducht zijnde, dat onze stad we-
op gezicht, armen en beenen verdwijnt
onmiddellijk door DULMIN ONTHA
RINGSCRÊME. Volkomen onschadelijk
Prijs per tube 85 cent.
Hoogzijde Schagen
„der mocht aangetast worden door de rebel-
„lischc Friezen, liet hij een serk kasteel
„dicht voor de stadswallen maken, dat hij
„noemde Toorncnburg", dan behoeft dit niet
in strijd te zijn met dc woorden van Krkelen-
burg, die de bouw legt in 1255, omdat graaf
Willem, Roomsch koning, vermoedelijk ge
durende den winter van 1254 op 1255 in Alk
maar bleef. Een en ander in afwachting
van het oogenblik, waarop hij over de be
vroren plassen West-Friesland zou kunnen
binnentrekken.
Een lange geschiedenis heeft het kasteel
niet gehad. Aangelegd als een fortificatie te
gen dc West-Friezen, werd het, na den houw
van de Oostelijker gelegen kasteelen Middel-
burcht en Nijenbureht een sterkte van de
tweede linie, waaraan al spoedig weinig
meer ton koste werd gelegd. Tegen het einde
der 14de eeuw. vóór 1400 dus, raakte het
reeds in verval.
En toen later in het begin der zestiende
eeuw de Alkmanrdcrs vergunning kregen
hun stad weer te mogen bewallen, het was
in het jaar 1517, verdween het kasteel.
Hofdijk schrijft hierover:
„Daar het stadje zich allengs oostelijk op
„dc aan het water ontwoekerde landerijen
„had uitgezet, moest ook de buitengerucht
„in die richting worden verlengd. Dit ge-
„geschicdde: de eerste steen aan een ntcu-
„we poort, de Frieschc poort, werd gelegd;
„de grond van Torenburcht doorgaven, en
„een deel daarvan, met den wannoeshof,
„binnen de stad getrokken; terwijl weder een
„gedeelte dezer,erven in 1509 werd verkocht,
„om bebouwd en betimmerd te worden". v
Dat hier inderdaad een kasteel heeft ge
staan. bleek o.a. in 1835 bij het graven van
het N.H. Kanaal, toen grondslagen van zwa
re torens en muren, bouten schoeiingen en
paalwerk, wapentuig, huisraad en een aan
tal mcnschenschcdels.uit den modder wer
den opgehaald.
Torenburg is dus niet van oudsher «le
zetel geweest van een ridderlijke familie,
bij den bouw bestond er geen familie To
renburg.
Gekomen is deze echter wel. Blijkbaar
heeft later een der slotvoogden de naam van
het kasteel op zijn geslacht overgebracht.
Hofdijk althans vermeldt, hoe op 24 De
cember 1412 op de naamrol der Alkmaarsche
vroedschap Hcnrie van Torenhurgh onder
dc schepenen werd genoemd. Hij verhaalt
verder hoe deze Henrie van Torenburgh,
schout geworden, in 1427 op straat door
eenige zeelieden, die zich onrechtvaardig
door hem behandeld achtten, werd ver
moord, waarbij Henrie's zoon, Niclaes mede
in het complot zou hebben gezeten. Niclaes
van Torenburch wordt dan herhaaldelijk op
zijn beurt als schout genoemd.
Dan echter is er sprake van een verar
ming van het geslacht, welks zon blijkbaar
even kort heeft geschenen ais die van het
trotsche kasteel zelf.
Sic transit gloria mtindi
