Roomijs zonder room....
Opper-Qostenrijk en
Turksehe angst «oor de
„vijfde colonne"
Huiveringen
sprookjesgrot
Zuid-Afrikaansche
vrouwen willen vrede
Hoe Engeland zich
wapent
Dinsdag 23 Juli 1940
Tweede blad
in een
Van mixe-ketel tot bioscoopzaal,
(van een bijzonderen verslaggever)
„Roomijs-ij-ijs!" het is de solo in
het zomeravondconcert van straat
geruchten... Een zonderling concert:
menschenstemmen, voetstappen, kin
dergeschneeuw, nieuwsberichten,
door 'n open venster, geratel van wie
len, het zoeven van fietsbanden over
den weg... en daar boven uit, steeds
wéér, met een cresendo van je wel-
ste, de roep: „Roomij-ij-ijs!"
Er komt aan de boter- en vet distributie
een spreek-technische moeilijkheid te pas!
Wat zegt U? Ja, want geen room meer in
het ijs, dat beteekent, dat de ijsventers een
anderen toon moeten aanslaan, ze mogen
niet meer heerlijk uithalen op de laatste let
tergreep van dat kostelijke woord, dat ieder
mensch op een snikheeten Julidag doet wa
tertanden... Ze moeten inderdaad een toon
tje lager zingen, alleen naar „IJs"!... Of
zouden de ijsfabrikanten er wat op gevon
den hebben? Iets dat op room lijkt, maar het
niet is, iets, wat den weelde-smaak aan ons
vijfcents-ijsje weeromgeeft, een ersatz-pro-
duct voor het vetste van de melk? We den
ken met beklemming aan de strenge clau
sule van de desbetreffende verordening:
„Het is verboden een op room gelijkende
waar uit boter of melkproducten te berei
den"...
Het onderste nit de kan...
Teneinde het ijselijke probleem te kunnen
oplossen, zijn we naar een ijsfabrikant toe-
gestapt, de bekende V.A.M.I. (N.V Vereenig-
de Amsterdamsche Melkinrichtingen), 't Is
daar een drukte van belang op de Prinsen
gracht in de hoofdstad. Juist worden talloo-
ze blikken melk „gelost" en een beetje achter
doch tig kijkt het personeel naar ons bloc
nootje en potlood, zichtbaar gedragen, gereed
voor den slag... Crisis-controle? Dat kan niet
meer, dat is voorbij... Inventarisatie? Nu, zoo
iets. Een journalist doet eigenlijk niet an
ders dan inventariseeren: altijd maar den
■Voorraad copie opmaken èn..." 't onderste
uit de kan", met het blijmoedig-geloopen ri
sico van het deksel-op-den-neus!
De chef van de ijsafdeeling, de heer Völker
verzekert ons in de eerste plaats, dat het
z.g.n. consumptie-ijs even lekker is als room-
«s.
Het ontbreken van den room is
meer een kwestie van mindere voe
dingswaarde dan van smaak; het
vetgehalte wordt n.1. van 12 tot 3%
verlaagd, doch men eet geen ijs om
zich te voeden, maar bij wijze van
tractatie! Het publiek zal er geen erg
in hebben; bovendien mag de aan
wezige voorraad nog worden uitver
kocht en die strekt nog voor een
héélen tijd, zoo verzekert men ons.
Hoe de lekkernij wordt bereid.
Hoe ontstaat ons ijsje? We hebben het
proces van melkblik tot verpakking ge
volgd. Eerst worden er groote hoeveelheden
melk. suiker en vanille in een enormen
mixe-ketel gepasteuriseerd. Een geurige
witte cocktail... De volgende bewerking is
het „homogeniseeren", dat is het uitwisse
len van alle bestanddeelen, suikerkristal
len, vetbollen, water, enz. todat alles homo
geen is. Daarna wordt de massa naar een
aantal zilverig-blinkende tanks geleid, de
zg. „rijpers". Dit zijn geïsoleerde allumini-
um ketels, van binnen met emaille bekleed
Hierin moet het mengsel „rijipen". de zuur
graad wordt opgevoerd, terwijl een koeler,
welke zich met gelijkmatige slagen door 't
vocht beweegt (met beste te vergelijken met
pap roeren) voor de juiste temperatuur
zorgt. Vier en twintig uur blijft de massa
«taan, dan begint de reis naar den vriezer.
Bevroren.
De vriezer is wel de belangrijkste machine
in dit ijspaleis. Hij staat een verdieping la
ger dan de éérder genoemde installaties;
door een stel buizen van roestvrij staal
atroomt de blanke substantie vanuit de
„rijpers" een étage lager naar den vriezer
en komt terecht in een grooten cylinder.
Hier heeft het „voorvriezen" plaats, wat,
populair gezegd, neerkomt op een zeer snel
roeren en koelen van de vla, zooals deze
.verstijft. „De lucht slaat in", zegt onze ge
leider en de vla wordt stijf, tenminste ze
krijgt een stroopachtig karakter.
Interessant is het te zien, hoe de tot
„pudding" omgetooverde vla vanuit den cy
linder wordt opgepompt naar een grooten
metalen bak en vandaaruit door een kraan
tje in tallooze kleine bekertjes stort. Deze
bekertjes komen aan den loopenden band
aangewandeld en stoppen één voor één pre
cies onder de kraan, wippen dan even op,
vulpn zich in een seconde tijds met het kos
telijke product, schuiven verder en worden
automatisch van een dekseltje voorzien.
Veertig graden onder nnl.
Jongens in witte jassen zetten de bekers
op groote bladen en deze bladen verdwijnen
in de hardingsruimten oftewel de koelkast!
„Gaat U even mee?" noodigt de heer Völker.
Een zware deur valt achter ons dicht; een
huiver bevangt ons want achter die
zware deur vriest het 40 graden onder nul.
Brrr..We kijken eens om ons heen en wa
nen ons in een winters.che wereld. Dik glin
stert de ijzel aan binten en buizen, het heeie
intérieur schijnt als met een sneeuwige laag
bedekt.
Langs de wanden houten stellingen,
van elke plank hangt als een ha
gelwitte kastrand de ijzel in grillige
rafels neer En in die kraak
heldere omlijsting lokt het ijs, staven
ijs, bekers, pakjes, rollen en platen
ijs, glashard, zuiver, koel en verlei
delijk.
Een snijmachine hakt juist een verrukke
lijke staaf sinaasappelijs in „mootjes"; die
krijgen een zilveren omhulsel (staniol), al
dus verpakt, verhuizen ze weer naar een an
dere koelcel, waar een temperatuur van der
tig graden onder nul heerscht...
„En blijven de ijsjes nu hard?", informee-
ren we.
„Mits ze 24 uur in de eerste verhardings
ruimte gelegen hebben", verklaart de chef.
Kabouters in Luilekkerland.
De mannen, die in deze koel kamers wer
ken, hebben natuurlijk een extra beschut
ting noodig tegen de felle kou. Ze dragen een
warm wollen pak met dito hoofdkap, liooge
laarzen en wanten. Over deze dikke spullen
een smetteloos witte overall met witte punt
muts. Groote kabouters in een blanke
Sprookjesgrot, vol glinsterende pegels, vol
crêmig- en oranje getinte ijs taartjes, zóó voor
het grijpen, o, heerlijk Luilekkerland, de kou
de rillingen loopen ons over den rug van
genot èn van de veertig graden
Een chocolade-bad.
Onze gids door de Sprookjes-grot laat ons
niet te lang bibberen. De poort gaat weer
open en we treden in een ander heiligdom,
het heiligdom der ijschocolade. U kent ze
wel, van buiten een extra-vette reep, van
binnen niets dan roomige smetteloosheid...
een truffel in 't groot. Hoe komt. dat cacao-
dek er om heen? Of, technisch gezegd, hoe
geschiedt het cacheeren?
Zóó: boven een bassin vol vloeibare cho
colade draait een rad. Aan dat rad zitten
grijparmen, die elk zoo'n maagdelijk ijsje
gevat houden en hun prooi op het juiste
oogenblik in het bruine bad doopenOp,
neer, gaan de armenDe negerinnetjes
krijgen vervolgens, natuurlijk ook automa
tisch, een zilveren kleedje aan. hup-hup!
plooit de machine het zilverpapier keurig
in de juiste vouw en dan zijn ze klaar
voor haar entrée in de bioscoopzaal, tus-
schen de voorfilm en het hoofd-drama
Onsterfelijke solo...
Tenslotte belanden wc in de expeditie-af-
deeling, hiér haalt de ijscp-man zijn koude
vrachtje af. De ijsstaven, 'welke de waar
moeten conserveeren, worden in de fabriek
zelf gemaakt. Ook zien we nog de geweldi
ge compressors, waarop vriezer en koel
kasten zijn aangesloten, in werking. Dit
vormt den laatstcn indruk van het mooie
bedrijf; 't had eigenlijk onze éérste moeten
zijn, want zonder deze machtige compressors
zou de zaak niet kunnen draaien...
„Roomij-ij-ijs! IJ-ij-ijs!" de onster
felijke solo in 't zomeravondconcert
klinkt ons thans ènders in de ooren,
nu we weten wat er échter zit., nu
we weten, dat ze gecomponeerd
werd in de witte Sprookjesgrot...
Beschouwingen van
gaaleiter Eigruber
Uw kinderen zullen het goed
hebben.
In een persconferentie heeft de Rijks
stadhouder en gouwleider van de gouw
Ober-Donau beschouwingen gehouden naar
aanleiding van de reis \an meer dan 6000
Nederlandsche kinderen naar dit gebied.
De streek waarin uw kinderen thans
eenige vacantie gaan genieten, aldus de
heer Eigruber, ligt in de uitloopers van de
Alpen aan den bovenloop van de Donau.
Het is de gouw, waarin de Führer is ge
boren en opgegroeid. Het landschap en de
menschen zijn er Duitsch. In het verleden
moge dan al door een misleidende propa
ganda buiten het Duitsche Rijk de mee
ning verbreid zijn, dat de Oostenrijkers na
den Anschluss ontevreden zouden zijn met
hun lot en heimwee hadden naar een keizer-
huis, waarvan de Oostmarkers allen een zeer
ongunstige herinnering met zich dragen. Er
is thans geen Oostmarker, die er aan denkt
Oostenrijk weder zelfstandig te maken.
Sinds St. Gennain heeft Oostenrijk zoo ont
zettend veel ellende en nood meegemaakt.
Nederland kent dien nood, door de opneming
van zoovele Oostenrijksche kinderen in dit
mooie land. De blokkade van toen trof in de
eerste plaats de Oostenrijkers. Daarna heeft
het land langen tijd voortgeleefd zonder ini
tiatief en zonder den wil eigen lot in handen
te nemen. 600.000 werkloozen waren het re
sultaat van de regeeringen Dollfuss en
Schuschnigg.
Thans is alles veranderd. Reeds voor den
oorlog waren er geen werkloozen meer, in
tegendeel, meer dan 40.000 vreemde arbeids
krachten vinden thans in de Gouw Ober-
Donau werk.
Het onderscheid met voorheen is weer
galoos. Waar voor vier jaar slechts braaklig
gend land te zien was zijn thans nederzettin
gen en fabrieken verrezen. Het Amerikaan-
sche tempo is in dezen streek verre geslagen.
In één jaar tijd is aan een der meren de
grootste kunstzijdefabriek ter wereld ge
bouwd, waarin 140.000 ton kunstzijde per
dag wordt afgeleverd. Voorts zijn er o.a. fa
brieken van de Her'mann Goeringwerke met
12 hoogovens gesticht. Ook voor de boeren is
ontzettend veel gedaan. Niemand wenscht
den tijd terug, dat famielies van drie gulden
per week moesten leven.
Gisteren heb ik, zoo vertelde de heer
Eigruber, voor de eerste maal Nederland
gezien, en heb in gezelschap van den rijks
commissaris Rotterdam, Utrecht, het Na
tionale Park op de Vcluwe bezichtigd en de
zeekust bewonderd.
Er is in landschap een geweldig onder
scheid tusschen de hooge bergen in mijn
geboortestreek, waar zomer en winter de
sneeuw te zien is, en de laagvlakte aan de
zee. Het is een eigenaardig gevoel voor het
eerst een zonsondergang boven zee te aan
schouwen. Ik weet niet wat schooner is, het
Alpengloeien of zulk een zonsondergang
aan de zeekust.
De helderheid en de vriendelijkheid van
het landschap en van de steden en dorpen
vallen dengene, die uw land voor het eerst
bezoekt, liet meeste op. De menschen lijken
mij naar uiterlijk en naar gemoed eigenaar
dig verwant met de Zuid-Duitschers en de
Oostmarkers.
Ik verzeker u, wij bedoelen geen propa-
ganda-actie met deze kinderuitzending. Wij
achten dit niet noodig. Wij bedoelen in den
eerste plaats dank te brengen aan Neder
land voor zijn hulpvaardigheid in de jaren
1920 en 1921.
Uw kinderen zullen het goed hebben en
zullen heusch geen honger lijden. Zij zullen
geen grootere porties krijgen dan ieder an
der, doch als zij thuiskomen zal hun ge
zondheid bewijzen, dat er geen nood is aan
de Ober-Donau.
Als de diepste zin van onze actie voor de
uitzending van Nederlandsche kinderen
naar de Oostmark moet u zien het verlan
gen om te bewijzen ,dat wij geen vijanden
zijn, doch vrienden, die elkaar gevonden
hebben in het streven eenmaal in vrede,
arbeid en brood voor onze volken te vinden.
De oorlogsgraven 'm Nederland worden versierd. Met medewerking van de Nederlandsche Sierteelt
Centrale is bet daartoe gevormde comité met Kaar werkzaamheden begonnen
Visschen in den regen bij stevigen
Noord Westenwind tijden den Zilveren
Molen-hengelwedstrijd in den Zunder-
dorperpolder
Gelaatsstudie onder het jeugdig audi
torium bij de opvoering der lotgevallen
van Hans en Grietje in het nieuwe
openluchttheater op het Minerva-terrein
in Amsterdam-Zuid
Vredespetitie aan Smuts,
De vrouwen van de Boersche bevolking in
Zuid-Afrika hebben den ministerpresident
der Zuid-Afrikaansche Unie, Smuts, een vre
despetitie overhandigd, welke meer dan
60.000 hand teelten ingen draagt en waarin zij
eischen, dat Zuid-Afrika terstond een einde
maakt aan den oorlog met Duitschland. Daar
Smuts de petitie van de hand heeft gewezen
zal het document thans aan het parlement
worden voorgelegd.
Ook de nationalistische studenten in Zuid-
Afrika komen openlijk tegen de politiek van
Smuts in opstand. De voorzitter van den na-
tionalen studentenbond heeft tot Smuts een
brief gericht, waarin hij verklaarde, dat de
studenten weigeren, zich te houden aan het
insigneverbod en de geweren in te leveren.
Voorts eischte hij het staken van de eenzij
dige radiopropaganda en het onmiddellijk
sluiten van vrede tusschen Zuid-Afrika en
Duitschland.
De Turksche bladen maken melding van
twee voorvallen in Anatolië, welke een ge
volg zijn van de „voorlichting" der bevol
king, door middel van lezingen, over het
bestrijden van de „vijfde colonne" en de
valschermspringers.
Twee doktoren in staatsdienst bereisden
met een witte ambulance-auto afgelegen
Oost-Anatoolsche dorpen. De boeren, die
zulk een wagen voor de eerste maal zagen,
overvielen de doktoren met houweelen, zei
sen en jachtgeweren en namen hen gevan
gen. Pas toen de autoriteiten gewaarschuwd
waren, kon het misverstand worden opge
helderd.
Op soortgelijke wijze werd bij Koniya een
rijwielhandelaar gevangen genomen. Deze
reisde per motorrijwiel de dorpen af en had
op zijn rug een fiets vastgegespt. Boeren
boeiden den handelaar en gaven hem aan
de politie over.
Persfoto's uit Engeland, die sedert eendge
dagen in de Vereenigde Staten gepubliceerd
worden, wijzen erop, dat Engeland zich in
derdaad op een Franctireursoorlog voorbe
reidt. De foto's vertoonen in alle variaties
burgers, die in het gebruik van allerlei
schietwapens worden opgeleid. Een opname
toont leden van het Lagerhuis, die in bur-
gerkleeding op het binnenplein van het
Parlementsgebouw exereeer'en. Maandag
publiceerde het „New York Journal Ame
rican" een foto van een Britse-hen geeste
lijke in priestergewaad, wien een Engelsch
onderofficier de juiste manier wijst om een
geweer vast te houden. Het onderschrift
luidt, dan onder de laatste reserves, die
Engeland als voorbereiding voor den drei
genden inval op de been brengt, thans ook
de kerk van Engeland een plaats in de
rijen der strijdenden krijgt.
