Voor den Zaterdagavond
Brabantsche
Brief
OUDERS
Dichters in het „slijk
der aarde"
van Dré "IVCL
't HOEKJE
tiaaii!
De
Gezinsleven I
TUINHOEKJE
Ulvenhout, 19 Sept. 1940.
Amico,
Nuchter, wintersch al valt 't licht in de
dreven, deur de gedurende boomkruinen, ge-
rinneweerd deur 't vroege Najaar.
Op den erf loopt 't zacht, zoo dik liggen er
de struische blaren van den notenleer.
Maar ook den wilden wingerd valt leeg. De
rype, rooie blaren laten geruischloos los van
den muur; vormen kussela onderlangs den
achtergevel. Tot weer 'nen Noordwester uit
de velden giert en 't geblaart verstuift naar
hoeken en kanten, 't Hangt in de mazen van
't kiepengaas, 't sliert in de blompotten veur
't raam, 't glipt achter de blinden; werendig,
't waait soms onder de deurspleet den 'huis
in. En gaandeweg valt wintersch licht op
eerde; klèèr en nuchter dringt 't in den huis,
kil valt 't op den mensch, die er nog aan
wennen mot.
Ook in d'akkers speurt ge de kanteling van
't ty. Leeg liggen daar, in den wind die vrije
baan heeft, de graanvelden. Gunder gaat Dré
IH, achter den ploeg, den lesten stoppelakker
wordt gekeerd. Waar pas nog den goudgeelen
oogst te ruischen stond, daar strekken nou de
zwarte geploegde akkers in de trieste ver
latenheid van deus jaartij. 'n Zilveren wolken
jacht spoeit laag over d'èèrde. Soms breken
de wolkenstapels vaneen en 'nen dikken zon-
nebussel blinkt op den geploegden grond.
Maar rap loopen de lochten weer dicht, 't Is.
of den open, zwarten èèrde 't zonnelicht
opzoog. En kil valt 't nuuwe tij weer op
oewen nek; ge mot daaraan nog wennen.
't Is stil op den buiten. D'n lesten vrimde-
ling al lang vertrokken. Ook de veugels zijn
weg; hoogstens zit hier en daar 'n musch,
dik te turen, met waterige ooggitjes, over
de leege akkers. Z'nen overdaad is weg. Maar
den open grond biedt nog 'n vette tafel. D'n
wind woelt in z'n verfomfaaide veerkes. Trei
tert z'n oogskes. Dan snukt je mee 't astran
te kopke. De zaak verveelt 'm. Hij gaat 'ns
wyerop zien! Ja, ook hij mot aan 't nuuwe
tij nog wennen.
't Nuuwe-ty! 't Jaagt langs den hemel, 't
Stuift over de velden in dwarse motregens,
die soms, lijk natte lakens om oewen kop
flieren.
't Kleddert in de Mark, als 'nen inkt-zwar-
ten wolk leegvalt, die van gunderwyd, van
den schemerenden kim, kwam aangedreven
lyk 'nen machtigen schaduw, die 't land ver
donkerde.
't Nuuwe tij! 't Brandt in de loofboomen,
waarover 'nen geelen gloei te barnen staat,
telkens als 'nen koperen Najaarszon 't natte
loof overglanst.
't Spookt deur de donkere bosschen, waar
*t herfstgerucht suist in oewen kop.
Waar de blinkengroene eikels uit de hoo
rnen smakken; 't dooie hout te kraken hangt
in de zingende dennen. Waar de zware beu
ken de boschgreppels volstrooien mee 't
bruine blad, dat lijk 'nen gouwen regen tus-
schen de boomen wemelt.
't Nuuwe ty! 't Loeit in onze schouw, 't
grist over 't dag, 't rukt aan de blinden en
de bouwsels op den erf, 't Giert om den
huis somwijlen, dat ge 'r van verschiet. Ja,
we motten er nog aan wennen.
Van den grooten mensch tot 't kleine veu-
geltje is gehecht aan 't ouwe. In 't nuuwe,
wintersche licht staan we te knippen mee
natgewaaide oogen, die vrimd 't nuuwe tij
inkijken, den Herfst, die deur de weareld
jaagt. Die 't dooie hout van de boomen brikt.
Die langs den hemel sturmt, bij dag en
nacht, langs zon en sterren. Die woeit over
de uitgebloeide èèrde mee de leeggeoogste
velden; over de schuimende wateren, waarin
de striemen staan van 't sturmgeweld. Die
loeiend, blaffend deur de bosschen tiert,
waar 't veural de hooge boomen zijn, die
den sturm verduren.
Ja, 't is 'n oud sprikwoord: hooge boo
men vangen veul wind. En dat deuze
spreuk 'n wéAr woord is, wordt deus' tijen
wel bewezen! Daar zijn in 't sturmtij, dat
er woei over ons wearelddeel, veul „hooge
boomen" omgewaaid. Veul! Trotsche, ja,
vooró.1 trotsche, boomen, die onwrikbaar
schenen geworteld in den goeien èèrde, waar
uit ze alle voedsel zogen, deur middel van 't
kolossale wortelgestel. Alle zonlicht vongen
op den onmetelijken kroon. Gin licht en gin
voedsel overlieten aan al 't ander klein ge
was, dat in eeuwigen schaduw wierd gehou
den. Die onvrikbaar schijnende boomen,
ze sloegen plat lijk dor riet onder de sturmen
der tijen.
En wy staan te knipperen mee natge
waaide oogen, die onwennig turen naar de
leege plekken, waar 't wintersch licht rijke
lijk weer neerklast op de èèrde.
Ik veur mij, ik zie er gin kwaad in, als
hier en daar 'n plek wordt opengesturmd,
waar zon al veul te lang ontbrak, 't Is in
den buiten van God nie anders! Ook daar
wordt deur onweer en ontij dikkels bar huis-
gehouwen. En niemand die me waarmaken
kan, dat buiten, in den ongerepten natuur
staat, in de maagdelijke schepping, nie alles
gedijt en tiert in den volmaaksten pracht, in
schoonste kracht, in overdaad en weelde!
Ondanks, neeë, dank zij 'nen pootigen sturm,
die deur den Goddelijken wildernis zoo nou
en dan 'ns steuvigtuiniert!
Neeë, ik kan er gin kwaad in zien, dat
ook deur den menschelij ken wildernis, de
zoogenoemde samenleving, zoo nou en dan
tuinier Sturm zon komt brengen op plekken,
die armetierig verschimmelen in verzuurden
èèrde onder den eeuwigen schaduw en over
woekering van 't „hooge hout".
'k Zie 't zoo als boer. die gewoon is te ar
beiden in de eenzaamheid van den akker,
onder den stillen wolken- of zonnehemel, naar
gelang van 't tij. Wijd van de menschen, die
't altij zoo „razend" druk hebben onder mal
kaar en ginnen tijd over houwen, om te zien
naar dieën hemel van wolken en zon, in ge
durige wisseling tot nut van 't land, waarop
den oogst mot rijpen. Den óógst! Waar 't op
aankomt! Die zooveul belangrijker is, dan alle
drukte van die menschen, die op malkaars
teenen trappen, alsof de weareld te klein is
en gin eksteroog meer bergen kan. Den oogst,
zooveul belangrijker dan al die kouwe drukte.
Want daarvan kan ginnen garf koren gebus
seld worden, kan den mulder gin zakske blom
winnen, den bakker gin brooike bakken. Daar
van kan nie éénen buik gekweekt worden, om
alle „belangrijkheid" in gouwe ketens en me
dailles op uit te stallen!
't Is goed als 't 'ns sturmt en tiert, dat alle
dooie hout van de boomen brikt! 't Water, tot
schuimens toe, in den opengeploegden eerde
slaat.
Den bojem bemest wordt mee 't rot van
den blaren val.
Sturmdagen van Herfsttij, zonder die
kunnen we ons eigen den Jaarkring toch nie
denken! Ze hóóren er bij, lijk de schoonmaak-
dagen van Trui. Ge wit genogt; ik ben op die
slameurige schoonmaakdagen van Trui nie
bar gesteld! Integèndeel! Maar 'k heb altij
geren toegegeven: daarnó. blonk ons huiske
als nuuw! En was 't weer dubbel goed om
daar te zijn.
De 'Weareld... ze lag leeggebloeid. Ze had
heuren Zomer gehad. Misschient ook ginnen
schoonen Zomer, maar 't wierd tijd de stoppel
akkers te keeren. Er was rijken oogst gehaald.
En hier en daar lagen de schuren vol. Hier en
daar! Belange nie overal! 't Goud lag op
weinig stapels en die stapels waren hoog. De
weareld lag leeggebloeid! Leeggeoogst.
Verblakerd. Daar was niemeer op te winnen,
veur gin mensch. Den arbeid lag stil. De velden
verlaten. Er waren „wandeleers", die dat nie
zagen, 't Nóg nie zien. Maar daarom was
't verlaten arbeidsveld nog gin bewijs van
feestdag, al... wierden feestdagen menigvul-
diger. „Vacantie" steeds langer. Feest was gin
feest méér! Want genieten kunt ge alleen né.
den arbeid. De levensgenieting verdween. De
weareld... ze lag leeggebloeid.
We wachten op iets. Waarop? Den Zomer
was om. We wachtten op 't sturmtij van
Herfst, ook al was den Zomer nie schoon
gewist.
Zoo zie ik 't als boer. En wie 't anders ziet?
Misschien den wandelèèr, die van 't5 leven
éénen kuier maakte mee plazierige aanleg-
plekskes. En die nou 't hardste foetert, om
dat, mee de sturmdagen van 't tij, de tafels en
stoelen van plaziergie aanlegplekskes zyn bin
nengehaald.
Ik wil zeggen: we motten deus trieste tijen
aanvèèrden mee de gelatenheid, mee de be
rusting van den boer, als den Winter gaat
naken over zijn land.
Hij wit: zijnen uitgepieterden grond kan
zonder den Winter nie. Al valt die lang en
snakt den boer naar 't Voorjaar. Naar 't ty',
dat de groei- en vruchtkracht bekanst nie bij
te houwen is, z'n dagen tekort zyn om den
nuuw deurgewinterden, vorschen eerde,
diën goeien grond zoo vol beloften weer, te
bewerken!
Want één ding weten we, wij allemaal, de
mopperende anti's en pro's; de arbeiders, die
't werken verleerden; de arbeiders, die naar
werk snakken; de geleerden, die aan hunnen
economie gin touwke meer kosten vastknoo-
pen; de... soldaten, die kinderlijk verlangen
naar thuis; de vrouwen, die motten tooveren
mee de bonnekes; de slapeloozen, die heele
nachten liggen te luisteren; de dakloozen, die
alles verloren; één ding weten we: na deuze
komen goeie tijen. Op den langen, donkeren
Winter zal 'n Zomertij volgen, waarin weer te
ai'beiden, mee vrucht te zaaien, op 't end te
oogsten, te winnen valt!
De leeggebloeide, de leeggeoogste, de ver-
blakerde weareld, mee den stilgevallen arbeid,
mee de verlaten velden wordt nóu oversturmd
deur de vlagen van Herfst, maar den schralen,
armtierigen Zomer is alvast veurbij.
We motten deus trieste tijen aanvèèrden
mee de wijze berusting van den boer, die over
den Winter henen ziet naar 't Nuuwe Tij.
Jaja, ik weet wel en daarom ook deuzen
brief, ik weet 't heel goed, ik kom mee
m'nen groentenwagel bij veul menschen,
daar wordt nog al gemopperd. Maar wilde
geren weten, deur wie 't hardst? Deur de
Luie Ploeg, die in 't Nuuwe Tij alleen maar
den werkgever ziet en daarvan kreeg den
luiaard „tabak". Deur „wandelèèrs", lijk ik
ze hierboven noemde, die stiekum beschikken
over 'nen baal koffie, 'n kuip vleesch, 'nen
zak rijst en 'nen zolder vol mee stook. Die
mopperen! Nie den eerlijken werker, die van
't leven niks anders vroeg en vraagt, dan
loonenden arbeid. Meer heeft die nie noodig;
veur de rest zal en kan ie eigens zurgen. De
rest? Ik bedoel den vrede in z'n hart en huis.
Veur z'n levensgeluk! Die snakt naar 'n taak,
al is ze nog zoo zwaar. Die hóópt op zoo'n
taak, al is deus tij no0" zoo triest. Die leeft
als den berustenden boer, die nou en dan in
de ver-eelte klavieren wrijft, jeuken als ze
doen naar de spaai en den ploeg, naar den
eerde, naar den arbeid. Wie zoo in 't leven
staat, die verliest ginnen moed. Die verliest
zn eigen nie. Die wint er iederen dag 'nen
zekeren stap bij, den stap op den weg. die 'm
voert naar betere toekomst. Dieën mensch
stapt mee zekerheid deur den Herfst van z'n
bestaan, ziet op, naar den hemel, waar 'n zil
veren wolkenjacht laag over d'eerde spoeit.
En dan breken de wolkenstapels soms vaneen
en 'nen dikken zonenbussel blinkt dan in den
geploegden grond, die wacht op den dapperen
werker!
Wie zoo doet bezit den vrede al. Zoo 'nen
mensch laat z'n zielement nie lijk 'nen accu
vullen mee 'nen electrïeken stroom van haat,
daar diep in den kelder- of zoldcrhoek mee
'nen... verbojen radló. Mee kletspraat. Mee
angst en vrees. Mee... onvree!
Hij doet als den boer, die peinzend op 't
Nuuwe Tij, aan z'n pepke smoort, die baas,
die Koning is over z'n gedoeike, over z'n eigen,
't ennigste koningschap van belang veur God
en Mensch!
De rest versturmt in de tijen.
Kom. ik schei er af. 'k Gaai mee den Eeker
'ns naar den Ouwenbosch kyken.
Daarover misschient wel de volgende week.
Veul groeten van Trui, Dré Hl, den Eeker
en alt altij gin horke minder van oewen
VOOR DE
Waar wordt het meest opgevoed Men denkt
vaak, dat dit in de school geschiedt en wan
neer een kind iets uithaalt, dat niet bepaald
deugdzaam genoemd kan worden, schrikt men
niet terug de vraag te snellen: „Zoo knaap, en
op welke school ga jij?" De vraagsteller be
wijst hiermede, dat hij nog steeds in de mee
ning verkeert, dat de school eigenlijk het
meest opvoedt. Wie echter goed nadenkt, komt
tot de conclusie, dat, al trekt dit niet onmid
dellijk de aandacht, het ouderlijk huis, het
gezin, de plaats is, waar het kind het meest
opgevoed wordt. Niet de onderwijzer, ook niet
de wereld buiten het gezin, heeft in normale
gevallen den meesten invloed op de vorming
der kinderen. Het is het gezinsleven, dat rich
ting geeft aan het leven van den mensch. En
het kan dan pok nooit genoeg gezegd worden,
dat een betere maatschappi een beter gezins
leven steeds vooraf gaat. Men roept in deze
dagen om een nieuwen tijd, een betere samen
leving, een grooter gemeenschapsgevoel. Alle
maal dingen, welke ik onvoorwaardlijk wil
aanvaarden en begroeten, als men maar be
ginnen wil bij het beginhet gezin.
Heel ons gemeenschapsleven is, als we het
in zijn samenstelling nagaan, opgebouwd uit
de kernen, welke wij gezinnen noemen. In het
gezin wordt het samenleven reeds op zeer
jeugdigen leeftijd gelee."!. In het gezin leert
het kind blijven samenleven met anderen, zijn
ouders, zijn broertjes en zusjes. In het gezin
botsen de karakters en slijten de scherpe kant
jes; iets, wat voor de samenleving juist van
zooveel groote waarde is.
In het gezin wordt zelfverloochening ge
leerd.
In het gezin worden dingen aangeleerd en
afgeleerd, welke later in de wijdere samen
leving van beteekenis zijn en niet geduld kun
nen worden.
Ook in deze dagen schreeuwen velen van
de daken de fouten der huidige samenleving,
maar ik vraag me wel eens af. of deze men
schen in hun eigen gezin de fouten kunnen en
durven aanpakken, welke mede schuldig staan
aan de verscheurde gemeenscnap. Zoo dikwijls
heeft de geschiedenis het ons geleerd, dat
groote woorden niet gedekt worden door daden
Laat men juist in dezen tijd, ieder in eigen
kring, streven naar een gezond gezinsleven.
Een gezinsleven, waarbij de leden van het ge
zin elkaar liefhebben, dienen, zelfverloochening
in praktijk brengen en orde en gezag aanvaar
den.
In vele gezinnen verloor vader het recht van
spreken, toen hij werkloos werd en alleen de
zoon of dochter nog geld inbrachten. Vader en
moeder werden den mond gesnoerd door zoon
lief. die geld verdiende en nu meteen maar
dacht, dat hij geen opvoedkundige lessen van
zijn ouders noodig had.
Maar ook het tegengestelde is dikwyls waar:
vader en moeder hebben het zoo druk met het
maatschappelijk leven, zij houden van pretjes,
feestjes, uitstapjes, enz. en verwaarloozen de
opvoéling der kinderen. Hoe dikwyls geschiedt
het, dat vader en moeder naar de bioscoop zijn
en de kleintjes alleen achter blijven in het
donkere huis? Laat in den nacht kwamen de
ouders thuis en vonden daar hun snikkende
kinderen, die door angst gekweld tevergeefs
om hun ouders riepen en den slaap niet konden
vatten. Men moet dergelijke dingen mee ge
maakt hebben om te weten, hoe voor korten
tyd nog het gezinsleven in vele gezinnen een
voudig verscheurd en gebroken was. Orde,
gezelligheid, liefde, zelfverloochening, het wa
ren dingen, welke in vele z.g. moderne gezin
nen niet meer gevonden werden. Allerlei fac
toren bevorderden deze gezinsverscheuring. In
vele gevallen hutode het ouderpaar op vèel te
jeugdigen leeftijd. Vader en moeder waren nog
kinderen, toen zij den grooten stap onderna
men. Zij hielden nog te veel van het leven om
zich beperkingen op te leggen. Zij konden de
bioscoop nog niet missen, de gang naar de
dancing was hun nog te dierbaar... Dan moet
de invloed der werkloosheid genoemd worden.
Ook het politieke gemeenschapsleven bedierf
veel. Vader ging avond op avond weg naar
vergaderingen; moeder was lid van de vrou-
wenclub en had haar besognes en hoe groot
ook het belang van dit maatschappelijk werk
moge zijn, wanneer het gezinsleven er onder
lijdt, verliest het toch zijn waarde voo" de
gemeenschap. Wat aan de eene kant gewon
nen wordt, wordt ter andere zijde verloren. En
het verlies is juist daardoor zoo groot, omdat
het op het terrein van de opvoeding ligt.
Wat het kind in zijn jeugd heeft moeten
derven, blijkt vaak t n geheele verdere leven
van invloed te zyn,
Het kluchtig verhaal van Heel
en lilacs.
In vele gevallen is de dichtkunst de be
waarster van vroegere benaming van geld
stukken geweest. Zelfs dichters van de bo
venste plank achten deze aanraking met
bet „slijk der aarde" volstrekt niet beneden
zich, zegt het Vad. En dat de volkspoëzie
er zich mee bezig houdt, ligt nog meer vóór
de hand.
Vele ouderen zullen zich misschien nog de
intrede van de margarine in de keuken en
het gezinsleven herinneren, een wereldge
beurtenis in het klein. En mogelijk schiet
sommigen van hen dan ook nog wel liet
kermisbedje te binnen, dat daaraan zijn
ontstaan te danken had.
In een poëem op dit onderwerp kon
zooals vanzelf spreekt 't woord „boter"
niet ontbreken en een gelukkig toeval wil
de, dat „boter" rijmt op „stooter" (lSHct.),
hetgeen de prijs van dat eerste margarine
product schijnt te zijn geweest. Het eerste
couplet luidde dan ook:
O, margarine! nagemaakte boter!
O, margarine! een pondje kost een stooter!
O, margarine! als dat zoo voort moet gaan,
Dan is do heele boterpot al naar de maan.
Verhaal van Heel, de „dikketon".
Constantijn Huygcns, de Haagsche dich-
ter-diplomaat-staatsman, hpeft ons in zijn
puntdicht „Houwelicks Goed van Klaes en
Neel" (nr. 114 van het eerste boek der „Snel
dichten") de herinnering bewaard aan een
drietal andore oude munten die destijds
(de „Sneldichten" zijn van 16271657) nog
gangbaar waren, n.1. de „Stukken van ach
ten", de „Blanken" en de „Ducaton', deze
laatste ter wille van de woordspeling "Dik
ke ton" genoemd.
Het zesregelig gedichtje komt niet In aan
merking om hier in zijn geheel geciteerd
te worden. Daarvoor is liet &1 tc ondeugend.
Genoeg zij, dat daarin het geval wordt ver
haald van Klaes, een weduwnaar met 7
kinderen (het 8ste was gestorven), die ten
huwelijk ging met Neel, een weduwe, die 2
blonde dochtertjes had en sterk de uiterlijke
kentcekenen vertoonde, dat er haast bij het
huwelijk was. De twee echtgenooten nu
maakten de grappige calculatie (d.w.z. dat
Huygens het deed voor hen), hoeveel zij wel
samen ten huwelijk brachten. Zij kwamen
tot het volgende resultaat: Klaes bracht
7 stukken van Achten in (zie boven); Neel
zelf werd op een „Ducaton" (zie óók boven)
gesteld, cn haar twee blonde dochtertjes
gingen door voor 2 „Blanken" (een Blank
was 6 duiten, d.i. 3%. ct.). Constantijn
Huygens dicht dan:
Soo maeckten sy haer rekening,
Dat sy ten houwelick brachten
Twee Blancken, met een Dicketon,
Een 7 Stucken van Achten. 1)
Vondel tenslotte heeft do „Pistolet" ver
eeuwigd in zijn van wrevel, verontwaardi
ging cn wrok vervulde „Geuzenvesper", en
wel bij de vraag of men ooit ecnig bewijs
had kunnen leveren van de bewering dat
Oldenbarneveldt zich met vreemd geld had
laten omkoopen oin stemming te maken te
gen Prins Maurits:
Vondt men ooit de Pistoletteh
Van t verraet,
Uitgestrooit om scherp te wetten
„Vollecks haat
met het indrukwekkende slot:
„Spltgell, spiègelt u dan echter,
„Wie gij zijt:
„Vreest den worm,, die dezen rechter
,;t Hart afbijt
Schent uwhanden aan geen Vaders
Dol van haet.
Schelt geen Vromen voor verraders
Van den Staet.
1) Als men deze berekening letterlijk
noemt, kan men niet zegden, dat zij geflat
teerd is. Immers zijn:
2 Blanken 3%ctf 0.07K
1 Ducaton a, 3.15 gldf 3.15
7 Stukken v. achten 2.50 gld. f 7.50
Totaal f 20.72M
BESCHAVING.
Ja, wat is eigenlijk „beschaving?"
Veel menschen verstaan onder „bescha
ving" gepolyste nagels, kleeren uft een duur
magazijn, bezoeken aan een duren kapper,
kortom zij verwisselen „beschaving" met
welgesteldheid, want de drie bovengenoemde
dingen zijn een questie van financiën, en met
financiën heeft de ware, innerlijke bescha
ving niets uit te staan.
Men kan welgesteld zyn, zelfs rijk, en
daarby onbeschaafd. Men kan behoeftig zijn
er Innerlijke beschaving bezitten, want deze
is niet op dure cursussen te leeren, noch uit
boeken. Het eenige wat beschaving kan aan
brengen of beschaving verdiepen is: erva
ring.
En aL-cen de gevoelige, oprechte mensch,
die eerlyk en critisch tegenover zïchzelve
staat zal het verstaan, uit zijn ervaringen
een gewin aan beschaving te verkrygen.
Elke diepgaande menschelyke eigenschap
raakt de psychologie. Wij willen U eenige
kenmerken van ware beschaving noemen,
dan kunt U zelf de maatstaf aanleggen in
dien U wilt wete-i of U met een innerlijk
beschaafd mensch in contact komt.
1. Beschaving is voor alles bescheiden en
vermijdt perüooruyke vragen naar onder
werpen, die een nieuwe bekende zelf niet
aanroert zooals: afkomst, politieke over
tuiging, inkomsten.
2. Beschaving ontziet de rechten en het
comfort van anderen, ook van vreemden,
en ste't zich nimmer op den voorgrond.
3. Beschaving heeft evenveel, zoo niet
méér consideratie voor de rechten en gevoe
lens ran minderen dan die van meerderen.
4. Beschaving zal overal, waar een twist
tusschen twee andere personen dreigt uit te
breken, deze twist trachten te oorkomen of
te sussen.
5. Beschaving zwijgt overal waar het juiste
woord niet of niet snel genoeg te vinden is.
6. Beschaving verdedigt, beheerscht maar
verdedigt.'t zwakkere tegenover het sterkere.
7. Beschaving vermydt eèn openhartigheid,
die bewust beleedigt omdat deze ruw is. Zij
zwijgt. (Zie 5).
8. Beschaving vermijdt overbodige gebaren
en elk overbodig lawaai.
9. Beschaving staat te hoog om kwetsbaar
te zyn dooi hen, die over minder beschaving
beschikken.
10 Beschaving beschermt de dieren.
11. Beschaving glimlacht déAr, waar onbe-
r -haafdheid heftig reageert.
Wy zouden nog meer toetssteenen kunnen
noemen, maar deze tien zijn wel de voor
naamste. Leest U er óók uit dat voor ware
beschaving de drie voornaamste vereischten
zyn: f nge voeligheid, zelfbeheersehing en
edelmoedigheid?
Misschien kunnen wy deze drie eigenschap
pen samenvatten onder één naam: goedhar
tigheid.
Een goedhartig mensch bezit een mate
van fijngevoeligheid en is geneigd deze mate
te vergrooten, terwyl zyn aanvoelen fijner
wordt naarmate hij meer van het leven ziet.
DR. JOS DE COCK.
ROTSPLANTEN IN DEN TUIN.
De tuinliefhebber ziet met genoegen, dat
hier en daar een gedeelte van een tuin er
eenigszins ongewoon uit ziet, omdat dit als
rotatuin is ingericht. Ook is er soms in een
tuin een muurtje gebouwd. Zoo'n muurtje
kan gemetseld worden ter dikte van een
halve steen. Als materiaal neemt men liefst
tufsteen, omdat deze poreus is. Een muur ter
dikte van een heele steen zou te dik zyn, om
dat daar de wortels der planten moeilijk in
kunnen doordringen. Een muurtje kan ook
dienst doen om een terrasje af te sluiten,
waardoor de tuin een afwisselend aanzicht
biedt. Op verschillende plaatsen worden ope
ningen in het muurtje gelaten, die met vr(j
zwaren grond gevuld worden. De steenen
moeten wat naar binnen hellen, zoodat het
regenwater goed in den grond, waarmee de
openingen gevuld zijn, kan dringen. Oude
ruïnes ziet men vaak dicht begroeid met het
muurleeuwebekje.
Welke planten komen nu in aanmerking
om in het rotstuintje geplaatst te worden?
Het zullen planten zijn, ^ie zich in den ge
wonen grond niet gemakkelijk ontwikkelen.
De voorkeur verdienen kleine kruipende plan-
ten of planten, die een zode vormen. Er zyn
er, die veel zon behoeven en die men daarom
aan de zonzijde zet, terwijl schaduwplanten
aan de tegengestelde zijde hun plaats vinden,
Sommige planten kunnen goed tegen de
droogte en komen daarom op den top van het
muurtje of de rots, terwijl er ook zijn, die
meer van een vochtige standplaats houden en
dus in een holte gezet worden. Inheemsche
planten zyn te vei-kiezen boven vreemde, om
dat die aan het klimaat gewend zijn.
Hier volgen enkele geschikte planten.
Leontopodium alpinum of Edelweiss. Dit is
een echt Alpenplantje en tevens zeer bekend.
Het wordt daarom hier het eerst genoemd.
Cerastium tomentosum. Een rijk wit
bloeiende plant, die men ook wel in bakken
bij de muren ziet. De stengel en de bladeren
zijn witviltig terwyl de bloemstengels wollig
viltig zijn.
Iberis sempervirens. Zij behoort evenals de
vorige tot de familie der Cruciferen. Deze
plant is heesterachtig. De bladen blyven altijd
groen.
Nepeta of Kattenkruid. Wordt ze na den
bloei afgesneden, dan tooit ze zich na eenige
weken weer met haar paarse bloemen.
Sedum sempervivum. Dit is een vetplantje,
dat ruim 50 cm hoog kan worden.
Een plant die in de schaduw gezet kan wor
den is de Gentiana accaulis. Dit is een sier
plant uit de Alpen. Een vertegenwoordiger
van dezelfde familie komt bij ons,op vochtige
heidevelden voor. Het is de Klokjesgentiaan.
Zij bloeit met mooie blauw.e klokvormige
bloemen. In den winter behoort Gentiana
acaulis gedekt te worden met turfmolm. Het
zware sneeuwkleed, dat haar in den winter op
de Alpen beschermt, is hier niet altijd, zoo
dat een extra dek wel noodig is.
Als laatste plant noemen wij nog de Pri-
inula, ofschoon er natuurlijk nog vele andere
genoemd kunnen worden.
A. v. d. LIJN.
