De houtgasgeneraloren
in de praktijk
N1PPER EN PELLE
De Mascotte
Radioprogramma
een bezoek aan de n.v. autobus
dienst noordholland.
Op de laatst gehouden vergadering van
de Kamer van Koophandel te Alkmaar werd
aan de vervoerders sterk in overweging ge
geven over te gaan tot het in gebruik ne
men v. hou tgasgènera toren. Er werd er daar
bij op gewezen, dat het aantal vergunnin
gen beperkt zou blijven, met het oog op de
beschikbaarstelling van hout-brandstof en
dat reeds ongeveer de helft van het toelaat
bare aantal vergunningen was uitgegeven.
Toen we dezer dagen nu vernamen, dat
de N.V. Autobusdienst Noord-Holland reeds
eenige generatoren in gebruik had, ver
zochten we deze ejens te mogen komen be
zichtigen. wat ons gaarne werd toegestaan.
De prijs der generatoren is hoog en dit
is bij de aanschaffing stellig het grootste
bezwaar. Echter, wanneer men de keus
beeft tusschen voortzetting of stopzetting
van het bedrijf, dan is het antwoord spoe
dig gegeven. Zoo zijn bij de genoemde firma
thans drie generatoren in gebruik, terwijl
er vermoedelijk nog drie zullen komen.
Op aanhangwagentjes.
Alle generatoren, welke in gebruik zijn,
zijn geplaatst op aanhangwagent jes. Dit is
duurder, maar deze methode heeft het.
voordeel, dat de carosserie van den wagen
niet wordt beschadigd. En men moet bij
alles rekening houden met een terugkeer
tot normale omstandigheden, wat in het
vervoerwezen nog steeds wil zeggen, dat
men stookt met olie of benzine. Bij een
nieuwe, in aanbouw zijnde wagen heeft
men beide mei boden gecombineerd. De ge
nerator wordt daar ingebouwd en wel zoo
danig. dat men later, indien weer mocht
worden overgegaan tot vloeibare brandstof,
men van deze generator geen last onder
vindt.
In de pradijk voldoen de generatoren
goed. Met één houtvulling kan ongeveer 50
K M. worden gereden, wanneer onderweg
niet. behoeft te worden gestopt. Bif een au-_
tobus echter, die geregeld moet stilhouden
voor het opnemen en uitlaten van passa
giers, wordt de afstand korter. Het traject
AlkmaarHelder echter, dat ongeveer 40
K.M. bedraagt, kan met één vulling worden
gereden.
Overigens is daarbij van invloed de
soort brandstof, welke wordt ge
bruikt. De generator, welke wij in
gebruik zagen, brandde op dennenhout.
.Beukenhout echter is beter en heeft
een hooger rendement, dat zich
openbaart in het kunnen afleggen
van een langer traject. Het is ech
ter ook duurder.
De generator zelf is ongeveer tot de halve
hoogte gevuld en binnen in wordt de brand
stof smeulend gehouden. Het is duidelijk,
dat ze niet tot ontbranding mag komen: dit
proces juist moet. plaats hebben in de cy-
linders van de motoi'.
Door filters.
Nadat het houtgas verschillende filters
heeft doorloopen. wordt het door een wijde
pijpleiding naar voren gehracht. De oude
benzinemotor is door een betrekkelijk kleine
wijziging o.a. is de carburator weggeno
men geschikt gemaakt voor het branden
van houtgas en wanneer het uitstroomende
gas ontvlamt kan de motor worden aange
zet. Dit ontvlammen wordt geprobeerd op
een zijleiding.
Feuilleton
Door
de Vcrc Stacpoolc
Toen de jonge man verdwenen was, haalde
Senor Malora zgn schouders op. Hij had ge
hoopt Cray te kunnen overhalen zich van die
twee kerels te ontdoen, door hen op een of
ander eiland achter te laten, maar thans zag
hij in dat deze daar niet voor te vinden zou
zijn. Als de kerels meegenomen werden naar
Sandabar zou de geheele zaak misloopen, dat
wist senor Malora maar al te goed. Deze
twee ras-schurken waren gevaarlijk, ook voor
senor Malora, want zij zouden zich niet ont
zien ook hem te vermoorden, als zij zich
eerst van Cray en het meisje hadden ont
daan, zelfs al was hij hun partner, dat be
greep Malora met zijn kennis van het men-
echelijk karakter heel goed.
Senor Malora legde zijn patience en wan
neer men hem daar zag zitten, gebogen over
zijn kaartjes, zou men niet vermoeden, dat
zijn gedachten met iets anders bezig waren
dan met zijn spel.
HOOFDSTUK XXXI.
Een zet In het patience-spel.
Vijf dagen na hun vertrek van Ashaura
verlieten zij de Soeloe-zee en trokken de
Zuid-Chineesche zee in.
Het was prachtig weer. Er stond een flinke
bries, die de zeilen van de Itang deed zwellen
en de zee was zoo kalm, dat het schip ge
makkelijk zpnder bestuurder, zou kunnen
zeilen.
Na zonsondergang had Malora plaats ge
nomen aan het stuur, terwijl Jackman op den
uitkijk stond. Het liep tegen middernacht toen
de Portugees het stuurwiel aan zichzelf over
liet en zich naar Jackman begaf om een
praatje te maken.
Ik wilde wel eens met je praten,
fluisterde Malora. den ander toe, Kom wat
dichterbij met je kop. dan behoef ik niet zoo
luid te sprekenWe zijn de Soeloe-zee uit
Waar ia Pelle?1
1. En terwfll Pelle voor zijn
leven vocht, boomt Nipper,
niets vermoedende, de
woonschuit naar het hol,
waar de schat verborgen
is.
2. „Pelle, Pelle! Waar is Pelle
3. „Kurrki groote speurder,
zal Wel vinden Pelle!"
4. „Voorwaarts, wij moeten
Pelle vinden.
Help!
1. „Waw Hoo! Waw Hoo! help
help! Volg me, Nipper."
2. We hebben geen seconde te
verliezen. Pelle zal en moet
gered worden.
Het voordeel van het houtstoken Is,
behalve dat het bedrijf er onder de
tegenwoordige omstandigheden door
in werking kan worden gehouden,
dat het goedkooper is dan benzine.
Daarom zullen de generatoren,
wanneer de tegenwoordige toestand
lang duurt, zich rendabel kunnen
maken.
Snelheid daalt.
De hoofdbezwaren zijn tweeërlei.
In de eerste plaats daalt de snelheid der
wagens met 20 30 De N.V. Autobus
dienst Noord-Holland heeft met he<t oog
daarop alleen snelle Wagens, die ook op
houtgas een behoorlijk aantal KM. per uur
kunnen loopen, laten ombouwen.
Het grootste bezwaar is het schoon
maken van de generator. Dit dient
te geschieden na omstreeks 5 vullin
gen, dus wanneer een wagen circa
200 K.M. heeft geloopen. Of dus,
practisch gesproken, iederen dag.
Geschiedt dit met zorg. dan behoeft
men niet bang te zijn voor stoor
nissen in het bedrijf.
„Wij waren onder de eersten, die een
génerator in gebruik namen," zoo zei men
ons. „We bestelden de eerste reeds in Mei.
We hebben echter nog niet eenmaal onder
weg mankement gehad." In totaal bleken
met de generator reeds c.a. 7000 K.M. te
zijn afgelegd. Zood'at ook op grond hiervan
mocht worden gesproken van ervaring.
We waren getuige van het schoonmaken
van een generator'en inderdaad, we moes
ten toegeven, het was een heel karwei!
In de kinderschoenen.
Intusschen. de aanwending van de hout-
gasgenerator is een nieuwe vinding. Men
heeft vaker kunnen zien, dat een machine
zich eerst dan pas goed begon te ontwikke
len, wanneer ze zoover heen was. dat ze in
gebruik werd genomen. Met de generator
is dit thans het geval, ze heeft haar kans
gekregen.
Zal ze zich zoodanig verder kunnen ont
wikkelen, dat ze. vóór de benzine weer rui
mer wordt, in zulk een mate is gcperfec-
tionneerd. dat ze ook daarna een mededin
ger blijft van de vloeibare brandstof? Ge
schiedt dit, dan heeft ze het machtige voor
deel van goedkooper te zijn. We kunnen in
dit verband vermelden, dat proeven worden
genomen met het stoken van anthraciet en
van turf. Anthraciet heeft op het oogenblik,
vooral bij veel stoppen, een te groote slak
vorming.
Wie zal het zeggen?
Intusschen waren we de N.V. Autobus
dienst Noord-Holland dankbaar voor de
welwillendheid, waarmede ons ta.1 van in
lichtingen werden verstrekt. Vergissen we
ons niet, dan zal men zuivelfabrieken e.a.,
die een eventueele aanschaffing van een
generator overwegen, even bereidwillig
van voorlichting dienen.
Niet goed verduisterd
Nog altijd zijn er menschen, dje zich er
niet voldoende van verzekeren of zij geheel
naar behooren voldaan hebben aan de be
palingen tot verduistering tusschen de tijd
stippen van zonsondergang en zonsopgang.
Steeds weer zijn er ramen te zien, welke
niet goed afgeschermd zijn en waaruit licht
naar builen straalt.
De politie te Amsterdam ziet zich vaak
genoodzaakt krachtig tegen deze overtre
dingen op te treden en dit kost den zorge-
loozen niet alleen een proces-verbaal, doch
ook een gebroken ruit, zooals Zondagavond
onder meer het geval was in de Constan-
tijn Huygensstraat. en de 2e Helmersstraat.
De lichtuitstraling moest ongedaan ge
maakt worden en de surveilleerende poli
tiemannen zagen zich daarbij genoodzaakt
eep ruit in te slaan om het licht uit te
draaien.
De onteigening voor den
wederopbouw
Bepaald is, dat de regeeringscommissa-
ris voor den wederopbouw voortaan den ti
tel '„algemeen gemachtigde voor den weder
opbouw" zal drageri.
De onteigening ten behoeve van den we
deropbouw geschiedt in het publiek be
lang door den algemeen gemachtigde ten
name hetzij van een publiekrechtelijk li
chaam, hetzij van een bijzonderen rechts
persoon of natuurlijken persoon.
De redelijke vergoeding, welke ter zake
van de onteigening verschuldigd is, .wordt
vastgesteld door den algemeen gemachtig
de, na overleg met den secretaris-generaal
van het departement van financiën.
De betaling der vergoeding kan ook ge
heel of ten deele geschieden door toewij
zing van onroerend goed, toebehoorend aan
dengene. te wiens name is onteigend, aan
den eigenaar van het onteigende onroeren
de goed.
De algemeen gemachtigde regelt de groot
te der vergoeding, welke toegekend wordt
aan hypotheekhouders en andere recht
hebbenden. Hij kan ter betaling dezer ver
goeding nieuwe zakelijke rechten op het
toegewezen goed vestigen en zoo noodig de
rangorde der hypotheken regelen.
De op het oogenblik van de onteigening
op het onteigende goed rustendé hypothe
caire inschrijvingen worden ambtshalve
doorgehaald.
Incident te Utrecht
Zondagavond is in de Nachtegaalstraat te
Utrecht een incident voorgevallen, waar
van de precieze toedracht nog niet is op
gehelderd, doch waarover desalniettemin
alle mogelijke, ongetwijfeld sterk overdre
ven geruchten, in omloop zijn gebracht.
Voor zoover tot nu toe kon worden vast
gesteld, schoolden in de late avonduren tal
rijke personen voor een huis in de Nachte
gaalstraat samen, waar het secretariaat
van een politieke partij is gevestigd. Een
groep onbekende personen, die in de duis
ternis moeilijk te herkennen waren, tracht
te toen zich toegang tot het huis te ver
schaffen. Naar het schijnt is hierbij ook
van werktuigen gebruik gemaakt. Nadat
het hun gelukt was in het kantoorlokaal
binnen te dringen, gingen de onbekenden
er toe over de daar staande bureaumeube
len en schrijfmachines door vernieling on
bruikbaar te maken. Het heele voorval
speelde zich zoo snel af, dat de onbekende
daders het bureau reeds weder verlaten
hadden, toen die politie ter plaatse kwam.
Op straat ontstond evenwel in aansluiting
op het hierboven genoemde voorval nog 'n
handgemeen tusschen 4®elnemers aan den
volksoploop en andere voorbijgangers. Bij
het herstel der orde zijn van de zijde der
nolitie verschillende arrestaties geschied.
De terstond begonnen officieele onderzoekin
gen ter opheldering van het voorgevallene
en van de achtergronden ervan zijn nog
niet geëindigd.
WOENSDAG 16 OCTOBER 1940.
Jaarsveld, 414,4 m.
VARA-uitzending.
8.00 Nieuwsberichten ANP, gramofoonmuz.
10.00 VPRO: Morgenwijding.
10.20 Voor arbeiders in de continubedrijven.
12.00 VARA-orkest (12.451.00 Nieuws- en
economische berichten ANP. 1.001.15
Gramofoonmuziek)
2.00 Voor de vrouwen.
3.00 Voor de kinderen.
en het wordt nu tijd, dat we eens praten over
die steenen daar beneden.
Dat wordt zeker tijd. Vanavond zei ik nog
tegen Train dat er nou eens spijkers met
koppen moet worden geslagen. Nou die nik
ker dood is, zijn er alleen nog die vent en
dat meisje tegen ons drieën.
Ja.
We moeten van hen af zien te komen.
Zoo.
We kunnen ook zeggen: we willen ons
deel van die steenen en we zijn niet tevre
den met een klein deel. Gelijk op, anders ne
men we alles.
En als ze weigeren?
Hebben we geen sloep?
Je bedoelt, dat we hen in de boot zet
ten en aan hun lot overlaten?
Juist! We zetten hen in de sloep en
sturen ze naar de hel.
Maar veronderstel, dat ze door een of
ander schip worden opgepikt?
Waarom veronderstellen? Ze zullen na
tuurlijk niet worden opgepikt!
Ik begrijp je, waarde vriend! Maar heb
je goed nagedacht over de gevolgen, die een
dergelijke handelwijze voor ons drieën kan
meebrengen? Het is niet goed als drie man
nen samen een geheim hebben, mannen die.
zooals wij maar heel weinig van elkaar af
weten. Veronderstel, jij komt op een goeien
dag bij mij en je zegt: Vooruit betaal op.
anders vertel ik dat geval van dien man en
dat meisje, die we in een boot hebben gezet
en naar de hel hebben gestuurdNee, het
is niet goed geheimen van dien aard te heb
ben. Die zouden je wel eens ten val kunnen
brengen, zoo bij voorbeeld.-
De Itang helde een weinig over naar stuur
boord. Het was zoo plotseling gebeurd, dat
hjj niet .den tgd had gehad een kreet uit te
stooten, voor hij onderdook. Toen hij weer
boven kwam, was de Itang reeds een twintig
nieter van hem verwijderd. Hij riep.
schreeuwde, maar zijn kreten werden op de
Itang niet gehoord. Malora ging kalm naar
zijn stuurwiel en keek een oogenblik achter
om. De maan verlichtte de zee met haar
heldere stralen en daardoor kon hij Jackman
duidelijk zien, zwemmend achter de Itang.
zooals de mannen v'an de vergane Caraman
achter de boot aanzwommen. Even bleef hij
staan, toen liet hij 't stuurwiel weer in den
steek en liep naar beneden, naar de kajuit.
Cray lag op de slaapbank en droomde dat
hg met Carnahan in Sandabar was. Zij had
den den schat bij zich en waren bezig om de
juweelen te verkoopen. Het volgende oogen
blik bevond hij zich met Carnahan in den
achtertuin van het Hooft-hotel in Sandabar.
Zij werden juist overvallen door eenige Chl-
neezen toen hij bij zijn schouder werd geschud
en geroep hoorde. Toen hij zijn oogen op
sloeg zag hij Malora, die hem toeriep:
Man overboordvlug. ga mee.
Plotseling klaar wakker sprong Cray op
en volgde den ander naar het dek. Malora
wees, maar er was van den drenkeling niets
meer te bespeuren.
Hij is gezonken, zei Malora kalm en
vervolgde: Hij verloor zijn evenwicht toen
de Itang even naar stuurboord overhelde. -Ik
probeerde nog de boot te keeren maar ik
moet hem hebben overvaren; hij kwam niet
meer boven.
Was het Jackman? vroeg Cray.
Ja.
Maar hoe is dat eigenlijk kunnen ge
beuren
Hij verloor zijn evenwicht, terwijl hij
daar bij de reeling stond. Als de reeüng wat
hooger was geweest, zou hg zich hebben kun
nen tegenhouden. Waardoor hij zijn evenwicht
verloor is me zelf een raadsel. Misschien
kwam het doordat de Itang zich juist even
opwierp toen hjj voorover leundeMaar
er is niet veel aan hem verbeurd, Mr. Cray.
Ik had hem juist even voor dit gebeurde weg
gestuurd. Hij kwam bg me met een alles
behalve fair voorstel.
Cray had het stuurwiel genomen en bracht
de Itang weer in den juisten koers. Daarna
gaf hij het wiel weer over aan Malora en
vroeg:
Wat was dat voor een voorstel?
Hij stelde mij voor, dat hij, zijn maat
en ik, bezit van het schip zouden nemen.
Wat bedoelt uWilt u zeggen
dat
Ja. Hij voelde er niets voor aansprake
lijk gesteld te worden voor Üen dood van
Piroli, zoo beweerde hij en daarom wilde hij
u en het meisje in een boot zetten en de
Itang in bezit nemen.
Goede God! riep Cray verontwaardigd.
Waarom heb ik dien schurk eigenlijk ge
spaard?
Tja, Mr. Cray, als u een man een
dienst bewijst, maakt u hem nog niet altijd
tot uw vriend Hoe het ook zij, wat ik u
verteld heb is de waarheid én daarom is het
beter dat onze vriend Jackman thans op den
bodem van de zee ligt, dan hier aan boord
van de Itang.
Cray antwoordde niet. Hij zocht de zee af,
dichtbij en veraf, maar er was geen spoor
meer van den drenkeling te zien.
HOOFDSTUK XXXII.
Cray vertelt.
Den volgende dag vertelde Cray aan Maya
5.15 Nieuws- en economische berichten ANP..
5.30 Esmeralda en solist.
6.15 Wekelijksch sportoverzicht.
6.30 VPRO: „Ibsen's Peer Gynt ten tooneele
gebracht", lezing.
6.45 Actueele reportage of gramofoonmuziek-
7.00 Vragen van den dag (ANP).
7.15 Volkszang.
7.40 VARA-orkest.
8.00 Nieuwsberichten ANP. v
8.10 VARA-orkest en solisten.
9.00 Nieuwsberichten ANP, sluiting.
Kootwijk, 1875 m.
KRO- uitzending.
7.00 Berichten (Duitsch).
7.15 Berichten (Engelsch).
7.30 Wg beginnen den dag.
8.00 Nieuwsberichten ANP.
8.15 Gramofoonmuziek (9.009.15 Berichten
Duitscji. 11.151.30 Berichten En
gelsch).
12.00 Berichten.
12.15 Gramofoonmuziek (12.3012.45 Be
richten Duitsch. 12.451.00 Nieuws- en
economische berichten ANP).
2.00 Berichten (Duitsch).
2.15 „Paljas", opera (gr.pl.).
3.30 Berichten (Engelsch).
3.45 Gramofoonmuziek.
5.00 Berichten (Duitsch).
5.15 Nieuws- en economische berichten ANP.
5.30 Onderwijsfonds voor de Scheepvaart:
Taalles en causerie: „De waterwegen in
West-Europa".
6.00 Rococo-octet (6.156.30 Berichten
Engelsch).
6,45 Berichten.
7.00 Vragen van den dag (ANP).
7.15 Gramofoonmuziek (7.307.45 Berichten
Engelsch).
8.00 Berichten (Duitsch).
S.15 Nieuwsberichten ANP.
8.25 Gramofoonmuziek.
8.30 Berichten (Engelsch).
8.45 Gramofoonmuziek.
8 55 Wg sluiten den dag.
9.00 Nieuwsberichten ANP, sluiting.
wat er .met Jackman was gebeürd. Onbe
wogen luisterde het meisje naar hem. Zij
toonde niet meer belangstelling voor het
ongeluk dat den man was overkomen, dan
voor liet verdrinken van een vlieg in een
kop thee.
Het drong tot Cray door hoezeer dit meisje,
dat hij liefhad en dat ook hem beminde, in
karakter en levensopvatting met hem ver
schilde. Hg meende dat hij haar nimmer ge
heel zou kennen, nimmer het geheim van
haar gedachten zou doorgronden. Deze ge
dachte deed zijn liefde voor haar niet ver
minderen, noch deed zij zgn overtuiging te
niet, dat zij bij elkaar behoorden en dat hij
haar nooit meer zou willen missen. Het
maakte haar integendeel nog begeerenswaar-
diger voor hem. Hij keek haar onderzoekend
aan, toen hij sprak over het voorstel, dat
Jackman aan Malora had gedaan.
.Hij was slecht, mompelde het meisje.
En de andere mannen zijn ook slecht Alle
blanke mannen zijnZij zweeg plotse
ling en keek strak voor zich uit. Cray meen
de te begrijpen waarom zij zweeg. Carnahan,
haar vader, was een blanke man en ook hg
was slecht geweest. Zonder twijfel had zij
behalve haar vader, veel blanken van zgn
soort ontmoet, welke haar tot de overtuiging
hadden gebracht, dat blanke mannen slecht
zgn. Natuurlijk waren gele en bruine man
nen ook slecht, maar weer op een andere ma
nier dan de blanken.
In elk geval, zei Cray na een oogen
blik van zwijgen, is er nu één slechte
blanke minder op de wereld. En van de twee
anderen is de Portugees geloof ik nog zoo
kwaad niet. Hij heeft me in elk geval voor
Jackman en Train gewaarschuwd. Natuurlijk
zal hij in zaken geen 100 procent zijn, maar
wie is dat wel in den handel?
Cray had het plan opgevat om Malora in
vertrouwen te nemen. Hij zag geen kans de
zaak alleen op te knappen nu Piroli gestor
ven was. Waarom zou hij Malora niet als
partner nemen? Malora was parel koopman,
hij had dus verstand van juweelen, kende ver
scheidene juweelenhandelaren, was een ge
wiekst zakenman en zou een waardevolle
hulp kunnen zijn, als hij tenminste te ver
trouwen was. Maar dat moest hg riskeeren.
Hij bevond zich nu eenmaal in een situatie,
waarin het noodzakelijk was iemand in ver
trouwen te nemen en Malora leek hem den
aangewezen man in dit geval.
Wordt vervolgd.
