BOUWT
Oud bont
Onze „leveusmiddeleii"
HERFSTSTORMEN
nieuwe molens
En wat wij er van
maken kunnen
thans meer dan
ooit gewaardeerd
Uitvoer van aardappelen
Zaterdag 23 November 1940
Vierde blad
De triomphtocht van de
gestroomlijnde wieken
Een medewerker .schrijft aan de N.R.Crt:
Regenstormen jagen over onze lage lan
den. Tal van polders moeten enorme hoe
veelheden water verwerken'. Maar het is
oorlogstijd. Oorlogstijd met schaarsclite aan
motorische brandstoffen. Wat. in de jaren
voor het uitbreken van den oorlog herhaal
delijk van de zijde der vereeniging I)e IIol-
landsche Molen werd voorzien is waarheid
geworden: tal van maalwerktuigen kun
nen niet. of niet in voldoende mate over
oliebrandstof beschikken. Men is gedwon
gen terug te keeren tot den windmolen,
die immers gratis de noodige kracht le
vert. Terecht zegt dan ook de secretaris
generaal. wnd. hoofd van het departement
van handel, nijverheid en scheepvaart in
een publicatie: „Molenaars en houtzage
rijen moeten, waar mogelijk windkracht
gebruiken." Zullen ook de centrales altijd
over voldoende kolen beschikken, in stren
ge winters bijvoorbeeld?
liet treft wel zeer gelukkig, dat de bewe
ging tot eerherstel aan den windmolen zich
reeds eenige jaren lang krachtig heeft doen
gelden: tal van molens zijn immers geres
taureerd, door stroomlijnwieken en andere
technische vindingen in belangrijke mate
verbeterd. Van bevoegde zijde deelt, men
ons mede, dat men in het Zuid-IIolland-
sche waterland reeds tot samenwerking
tusschen polders is overgegaan. De „ver-
delckerde" molens kunnen meer bedienen
dan vroeger. Zoo bedient de molen van den
polder Steekt te Alphen aan den Rijn, die
het vorige jaar verbeterd werd, thans ook
den Binncnpolder te Zwarnmerdnm, die
451 ha groot is (samen met den polder
Steekt 1102 ha), omdat deze Binnenpolder
geen olie in voorraad heeft en ook niet
krijgt. De molen kan nu best hel werk
aan. De verdekkerde molens van den droog-
gemaakten polder Westzijde Aarlander-
veen moeten zich gereed houden om hulp
te bieden aan den Zuid- en Noordeindpol-
der te Alphen aan den Rijn, omdat het
oliegemaal vSn dezen polder slechts een
beperkt aantal maaluren mag maken. Deze
polder beschikt overigens nog over een
verminkten windmolen, welke bedrijfs
klaar dient te worden gemaakt. Voorts
voorziet de verbeterde molen van den TToo-
geveenschen Polder te Noordwijkerhout
ook nu in de bemaling van den Zilveren
polder, samen 927 ha, ook wegens - olie-
gebrek.
liet is thans wel bijzonder duidelijk ge
worden. dat het niets meer dan een so
ciale plicht is om alels te doen om voor
polderbemaling en liet. malen van veevoe
ders en granen' de windmolens weer aan
het werk te zetten, d.w.z. men dient nieuwe
molens te bouwen en de verwaarloosde
weer op te knappen. Niemand heeft de ze
kerheid. dat de moeilijke tijden kort du
ren, waar mogelijk moet. windkracht wor
den gebruikt. Men kan dan ook reeds hiér
en daar van een „hausse" in windmolens
spreken. In de provincie Groningen is,
door de opening van den verdokkerden
Boltjerpoldermolen bij Ten Boer, het aan
tal in gebruik genomen stroomlijnmolens
tot niet minder dan 25 gestegen. Bovendien
zijn er nog minstens een 15-tal voorzien
van kwartstroomlijn, die in het Zuiden
naar den molenbouwer Van Bussel als het
systeem-Van Bussel bekend slaat. Hierbij
wordt de stroomlijn' niet geheel om de
roede heen gebouwd doch tegeri de roede
aan, namelijk aan den kant van de zoo
genaamde windborden. De wiekvorm is
goedkooper, en aesthetisch misschien waar
devoller. Beslissend is echter de prestatie
van den molen: niet alle molens hebben
aan kwartstroomlijn voldoende.
Voorts kunnen wij nog mededeelen, dat
verbeterd worden de molen te Schalkhaar
van de wed. Te Riele, die te Wilp van H. G.
Pijnappel, die te Groenekan van A. L.
Schuurman. De Zoeker te Koog a. d. Zaan
werkt weer. Hersteld zijn de molen te Rijs
wijk G. van J. v. d. Beek en Zoon, die ie
Driewegen van C. Mol. twee molens van liet
zoo in den oorlog geteisterde Mill van .Tac.
en Jan Reijnen, de molen van De Kinderen
Verbruggen te St. Hubert. In 't Land der
Zes Molens bij Hoornaar, waar twee wip
molens jarenlang stil hebben gestaan, wordt
weder-inbedrijfstelling overwogen. Bekend
is, dat de Oranjemolen te Willemstal her
steld is. In Brabant is de beweging tot
herstel van den windmolen wel lnsel sterk
dank zij vooral Jhr. rar. F. van Rijckévor-
sel, bestuurslid der vereeniging Dè Holland
sche Molen, doch ook elders neemt de me
dewerking aan deze vereeniging zeer toe.
zij krijgt overal haar vrienden, zooals ons
mej. F.. F. Caro. secretaresse, van wie ook
bovenstaande gegevens afkomstig zijn,
mededeelde. Interessant zijn ook de brieven
van molenaars, die nn pas de voordeelen
van de stroomlijn leeren waardeeren. „Ik
heb ooit kunnen gelooven, dat een molen
door stroomlijn zoo gemakkelijk zou draaien
en zoo'n kracht knn ontwikkelen. F.erst nu
weet ik het", schreef er een. Inderdaad, de
meesten moeten een voorordeel overwinnen
dat door niets gerechtvaardigd wordt,
GEEN SCHAARSCHTE
AAN ZOUT
's-G ravenhae, 22 November.
Van bevoegde zijde verzoekt men ons mede
te deelen, dat de van tijd tot tijd opduikende
geruchten over schaarschte aan zout, in
strijd zijn met de feiten en ierleren grond
missen.
De zout rijkdom van eigen bodem en de on
gestoorde aanvoer van huitenlandsch ruw
zout als grondstof voor de zoutziederijen,
zoomede de productiecapaciteit der Xeder-
landsche zoutfabrieken, waarborgen «le voor
ziening van elke Nederlandsche behoefte aan
zout. Van dit artikel kunnen bovendien nog
zelfs aanzienlijke hoeveelheden uit ons land
naar andere landen worden uitgevoerd zoo
als reeds sedert jaren het geval is.
De wind zwiept langs de straten,
De storm giert om het huis,
Hij schudt de hooge boomen
Met ver en hol gedruisch,
Hij grijpt de dorre blaren,
Zoo wild en ongestoord,.
En langs den grijzen hemel
Jaagt hij de wolken voort!
Het loeit in donk're nachten
Van ver en van nabij,
Dan trekken woeste vlagen
In al hun kracht voorbij,
Dan fluit het om de huizen,
En tolt de tuinen rond,
Dan buigen sterke boonven
Hun kruinen tot den grond!
Zij, die de zee bevaren,
Waar hoog de golven slaan,
Waar reeds zoovele levens
In stormweer zijn vergaan,
Ze bidden en ze hopen
Op d' allerhoogste Macht,
Die, boven storm en noodweer,
Vaak uitkomst heeft gebracht!
En in zoo menig woning
Bidt vrouw of moeder mee
Voor allen, die hun lief zijn,
Ginds op de donk're zee.
En boven al het buld'ren,
Langs duin en heuveltop
Gaan innig de gebeden
Recht naar den hemel op!
Ook door het menschenleven
Gaat storm van land tot land,
En hooger slaan de golven,
Langs menig levens-strand!
Dan giert het door de luchten,
Vol angst voor groot en klein...
Beschermc God hen allen,
Die in dit noodweer zijn!!
Noycmher 1940.
KROES
(Nadruk verboden.)
vaak uit, of we kunnen een muts met bont
omzoomen. Kraag, mouwopslagen en ran
den voor de handschoenen... Men kan het
allemaal op de teekening zien. Héél een
voudig, maar ook heel sierlijk!
Afbeelding b.
Bij nat weer draagt onze kleine meid
gummilaarsjes, of ook wel gummischoen
tjes. Men kan hier heel geschikt een bont-
rand op maken. Geef haar daarbij een mof,
Moderevue
MAAR DOET HET NAUWKEURIG.
De proeftuin, het laboratorium der natuur.
Wanneer we' een buitengewoon mooien
tros druiven of een zeldzaam groolen en
sappigen peer 'koopen, dan flitst er mïs-
misschien wel eens even door ons hoofd:
„M at een goede kweeker moet dat geweest
zijn, die zóó iets heeft afgeleverd!" Dat
zoo'n kweeker, wanneer hij een vooruitstre
vend man is, dikwijls advies inwint bij een
proeftuin, het laboratorium der natuur, en
we dus ook daaraan ons smakelijk dessert
of bordje malsche groente te danken heb
ben. is evenwel minder bekend en daarom
wil ik in dit artikeltje de aandacht eens
vestigen op den proeftuin.
Ja. dat is een wonderlijk oord van ge
leerde experimenten in lange kassen met
stekjes en vreemde gewassen, waaronder
zelfs koffie, mals, tabak en paprika. Vooral
deze laatste schijnt hier goed te gedijen en
zoo is het dus niet onmogelijk, dat wij Ne
derlanders nog eens evenzeer zullen smul
len van allerlei paprikagerechien als de
Hongaren!
En heeft ook U altijd gedacht, dat. het
eigenlijk alleen aan de grondsoort ligt, of
een bepaald gewas goed of slecht wil
groeien? Dan. leert deze proeftuin het U
wel anders! Want behalve dit element zijn
er nog zoovele in het spel, die hun invloed
op het gewas doen gelden, dat de grond
soort hiervan eigenlijk maar een onderdeel
is.
De deskundige op dit gebied bestudeert
nauwkeurig de nooden en behoeften van
iedere plantensoort en dan voegt hij aan de
aarde toe, wat er niet of in te geringe mate
in voorkomt; hij bestudeert de reactie er
van op de plant, maakt, er een intensieve
studie van, hoe het gewas veredeld kan
worden, hoe hij de kwaliteit kan opvoeren,
welke de aard is van verscheidene ziekten,
die zich kunnen voordoen en hoe hij deze
kan bestrijden.
Zoo is oen proeftuin dus van onschatbare
waarde voor allen, die advies willen inwin
nen.
En waar er dus door vele menschen zooveel
moeite wordt gedaan, om een ruime keuze
uit allerlei heerlijke groenten mogelijk te ma
ken en waar er zooveel studie en zorg en
vaardigheid bewerken, dat er op onze fruit
schaal zulke gave, mooie vruchten kunnen
liggen daar dienen wij toch, niet alleen
als waardeering voor deze „cosf-winners".
doch vooral ook ter wille van onze gezond
heid, als het. kan ruime hoeveelhe
den van deze onschatbare bronnen van vi
tamines, mineralen en vele andere onmisbare
voedingsstoffen tot ons te nemen. In vele ge
zinnen is het groentengebruik nóg te gering,
daar men er niet voldoende van doordrongen
is, wat groenten en ook vruchten voor onze
gezondheid heteekenen.
En indien men daarvan wèl doordrongen
is, laat men zoo vaak nog een groot deel der
voedingswaarde verloren gaan door een ver
keerde bereidingswze!
Zet dus groente met. zéér weinig water pp
een flink vuur tot ze kookt en daarna op een
zachter vuur, niet langer dan een half uur
(in goed gesloten pan): mocht er kooknat
over zijn, maak daarvan dan een sausje, zoo
dat de voedingsstoffen niet verdwijnen door
den gootsteen, doch ons zelf ten goede ko
men! Sudder of sloof Uw groenten niet, doch
doe er op liet laatst een klontje boter door.
zooals b.v. doperwten. U weet natuurlijk al.
dat de soep, de stamppot en de saus beter
worden met melk en dat kaasonze goed-
koope eiwitbron de voedingswaarde van
menige groenteschotel uitnemend kan aan
vullen.
En wat de vruchten betreft. eet ze als
het kan mèt de schil en zet er, in plaats van
ze in keurige partjes te snijden, stevig Uw
tanden in, dat is uitstekend voor het gebit.
Een goed gebruik dus van groenten en
vruchten, een juiste bereidingswijze, nu en
dan ook eens rauwe groenten als een slaatje
klaargemaakt.en de proeftuin en de kwee
ker werken niet voor niets van vroeg tot
laat, om ons te voorzien van het goede der
aarde.
MANYA BEUKMAN.
Naar aanleiding van een in de pers ver
schenen mededeeling, betreffende het besluit
van den secretaris-generaal, waarnemend
hoofd van liet departement van landbouw en
visscherij, d.d. 18 November j.1., waarbij een
wijziging wordt gebracht in de uitvoeringsbe
palingen van de pootaardappelenwet 1932,
maakt de directeur-generaal van den land
bouw het volgende bekend:
De bedoeling dezer wijziging is, tijdelijk, te
weten tot en met 30 April 1941, aan een even-
tueelen export van ongekeurde poolaardap-
pelen naar België én Frankrijk uit hoofde
van de pootaardappelenwet geen belemme
ring in den weg te leggen.
Ter voorkoming van misverstand zij er de
aandacht op gevestigd, dat deze maatregel
dus uitsluitend betrekking heeft op een tij
delijke wijziging van de pootaardappelenwet.
Overigens blijft de toestand met betrekking
tot den uitvoer van aardappelen, dus ook van
pootaardappelen, ongewijzigd, zoodat, deze
zonder toestemming van de Nederlandsche
Akkerbouwcentrale niet mogelijk is.
Hoe bewerken wij het oude bont?
Men knipt er eerst alles af, wat zeker
niet meer is te gebruiken en maakt de goe
de deelen dan voorzichtig schoon. Men kan
dat het eenvoudigst doen met warm zand,
warm zout of met heete witte klei. Men
wrijft het reinigingsmiddel goed in de ha
ren en laat het gereinigde deel dan een
uur liggen. Daarna wordt het goed uitge
klopt, ook aan de zijde van den huid, omdat
Ook het beste bont duurt niet eeuwig!
Er komt een tijd, dat we onze bontjas met
een kwalijk oog aanzien. Moeten wij onzen
trouwen makker dan maar meteen aan den
voddenman meegeven? Ik hoor onze lezeres
sen lachen! Neen natuurlijk, dat doen we
niet en vooral nu niet. Er zitten bovendien
nog zooveel goede stukken aan. Ja, en die
goede stukken nu kunnen nog véél goede
diensten bewijzen!
Afbeelding a.
Vóór ons dochtertje, die den bakvischleef-
tijd heeft bereikt, zit er zoowaar nog een
heel garnituur aan. Een bontmutsje kan er
Drogen hij den-kachel is niet aan te be
velen, omdat, deze warmte de huid'te droog
en te rimpelig maakt.
Is het vef zoover klaar, dan teekenen wij
met potlood een goed patroon. Zonder pa
troon, dat men van papier kan nemen, zal
het bijna nooit gelukken dames! Eén ver
keerde snede en de zaak is grondig bedor
ven. Het uitsnijden moet men met een zeer
scherp mesje doen, het scheermes van uw
man bijvoorbeeld. Men drukt niet te sterk,
omdat onder geen omstandigheden in de.
haren gesneden mag worden. Alleen het vel
zelf moet men doorsnijden.
▲AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAO
er anders licht restjes blijven zitten. Men
borstelt dan dc haren weer recht en kamt
ze zorgvuldig uit. Om het vel mooi glad le
krijgen, houdt men de rugzijde boven een
ketel kokend water, strekt het daarna goed
en spant het met spelden of stevige kleine
spijkertjes met de haarzijde naar beneden,
op een houten bord. Men iaat het dan in. de
buitenlucht drogen.
Daarna zoomt men het vel af, opdat deze.
tusschenvoering mooi strak komt te liggen.
Tenslotte naait men dan een zijden voering
op.
Wanneer men denkt, dat' uit een bontjas
nog een cape of zooiets gemaakt kan wor
den, moet mennaar een bontwerker
gaan. Daar komt zooveel aan te pas dat we
onzen dames moeten ontraden er zelf aan
te beginnen.
een kaboutermuts en een-bontkraag. Ze kan
door weer en wind en zal de koning te rijk
zijn. De stukken, die te klein geworden zijn,
om er nog iets uit te maken, naait men
eenvoudig aan elkaar, vooreen voeten
zak. Als dc brandstofeenheden opraken zul
len de leden van uw gezin er om vechten!
Kleine stukjes kan men zóó samenhechten,
dat de heohtsteek onzichtbaar wordt. Men
moet alleen daarvoor zorgen, dat de haren
in gelijke richting liggen en ook de kleuren
gelijk zijn, dus geen lichte .naast een don
kere plek. Bij het aaneenhechten van lang
harige pelswerken is het aanbevelenswaar
dig een zig-zag-sieek te gebruiken.
Van groot belang is het inleggen van de
voering; als dit niet goed gebeurt, voegt het
bontwerk niet. Eerst moet men een zachte
wolachtige stof tusschen voering met lange
rijksteken direct aan den huid naaien.