Heemkunde
IRAK
M eester Westenberg doet het an
ders dan vele andere meesters. Die
doen het natuurlijk óók wel goed,
want welke schoolmeester doet het
ooit verkéérd, maar we zouden zoo
zeggen: meester Westenberg doet het
tóch beter. Dat komt. hij is zoo bru
taal ook eens buiten de zéér wijze en
deugdelijk bevonden, dus alleenza
ligmakende leerboekjes voor mees
ters om te Kaan en de jeuKd ook
eens iets anders bij te brengen,
dan dat de pinksterblom zes meel
draden heeft en een overblijvende
plant met een wortelstok is. Hij trekt
rpet zijn jongens en meisjes de wei
in en den weK op, en leert ze het
leven van de planten uit eiKen aan
schouwing En als het moKelijk was,
zou meester WestenberK het rad van
den tijd een eeuw of zes teruK
draaien.
WESTENBERG IN DE OPEN
EEN MIDDAG BIJ MEESTER
BARE LAGERE SCHOOL TE
BROEK OP LANGENDIJK.
Een eenvoudige dorpsschool waar
den kinderen alles wordt qeleerd
om ze tot goede vaderlanders te
maken.
ken, we zullen nog
kunnen zien waar die
Eenlgenburcht heeft ge
staan."
Dfw moois teekende een
Het Heem van een kind is het ge
bied, waarin het zijn jeugd door
brengt, hetwelk het uit eigen erva
ring leert kennen en waarin het
jeugdervaringen opdoet, welke
sterk tot het gevoel spreken.
Het Heem is de verbinding van
het IK met de gcheele omgeving,
door al de duizenden draden, welke
uitgaan van de plekjes, van de na
tuur, van de menschen uit dezen
tijd,met hun beschaving en van de
menschen uit vroeger tijden, wier
denken, voelen en willen als cul
tuur tot ons is gekomen. Zoo ge
zien is het Heem de som der be
trekkingen tusschen mij en de om
geving, de verbinding tusschen mij
en mijn levensgemeenschap.
Deze betrekkingen beteekenen op
de eerste plaats een aantal gevoels
complexen. Deze zijn echter onbe
staanbaar, zonder een aantal be
grippen en voorstellingen, zonder
een zekere mate van kennis, welke
op het Heem betrekking heeft,. Het
is de belangrijkste en aantrekke
lijke taak der school door en haast
het aanbrengen van deze kennis
dit Heemgevoel te ontwikkelen.
J. L. H. J. WESTENBERG.
Dan zou hij met zijn leerlinKen op een vei-
liiK plekje achter den Huigendijk kruipen
om zélf te zien. hoe de Langendijkers van
leer trokken tegen de mannen van Floris dè
Vijfde, opdat ze maar goed zouden begrij
pen dat die Floris wel een beste brave ion
gen was, maar toch niet heelemaal deri
naam van der Keerlen God. den troost en
den toeverlaat van de armen verdiende.
Een deel van die armen, de vrijbuiters uit
het Geestmerambacht, de roemruchte geest
mannen, had immers een gloeienden hekel
aan hem, want toen de edelen Van Aemstel
en Van Velzen Floris in 1296 nabij het Mui-
iderslot deden sneven, gingen ze van pure leut
en bij wijze van een verzetje alle burchten
afbranden en verwoesten, die de graaf in
Westfriesland had gebouwd om de Geest
mannen beter onder den duim te kunnen
houden.
Maar omdat zoo'n rad van den tijd
terugzetten nog niet is uitgevonden,
teekent meester voorloopig prachtige
kaarten op het bord. en de jop-
gens en meisjes tooveren allerlei calligrafi-
sche kunstproducten in hun schriften Zoo on
der het vertellen door komen ze uitmuntend
op de hoogte van de geschiedenis van hun
eigen streek, ze leeren de namen van de
dorpen, van die wegen begrijpen, zooals die
uit de grijze historie zijn voortgekomen, ze
krijgen zooais Dr. Jac. P. Tijsse dat zoo pre
cies uitdrukt: intelligente en gevoelvolle be
langstelling in eigen omgeving. Belangstel
ling, welke volgens dezelfde leermethode la
ter wordt uitgebreid tot de dingen, welke
buiten de grenzen van ons vaderland lig
gen. Ze leeren reeds op de lagere school de
Heemkunde
volgens sommigen een nieuwe wetenschap,
volgens anderen een opbloei van het, .cul
tuurbewustzijn der Nederlanders. Nieuw
lijkt ons de heemkunde allerminst., alleen
noemde men het vroeger anders. Er, wa
ren vroeger reeds meesters. die gingen
school wandelen om in de vrije natuur Hol-
landseh „heem1' met eigen oogen te aan
schouwen en er is al jaren een commissie
voor Heemkunde, welke vroeger een deftige
naam had- „com-nissie Ier bevordering van
de heemschutgedac.hfe". Dezelfde Dr. Thvsse
dien wij hierboven citeerden en deze ge-
leerde is waarlijk niet die eerste de beste
vindt het bepaald noodig dat het vak heem
kunde dwingend wordt opgelegd aan de
kweekscholen voor onderwijzers en dat de
goede bestaande leerboeken aan den eisch
voor dezen aanschouwingsvorm worden aan
gepast. Geen overhaasting, geen beunhaze
rij, geen overlading en veel herhaling oor
deelt hij. Het moet levensgenot blijven.
Dnitscb weermachtHericht
NEGEN BRITSCHE KOOPVAARDERS
GEZONKEN.
Het opperbevel van de Duitsche weermacht
maakt bekend1:
Duikbooten hebben in een taaien aanval
van verscheidene dagen op een door torpe
dojagers krachtig beschermd konvooi ne
gen vijandelijke koopvaardijschepen met te
zamen 56.248 brt. tot zinken gebracht. Daar
mede zijn door aa'nvallen van het duikboot
wapen op dit konvooi, met inbegrip van
de reeds vermelde resultaten, dertien vijan
delijke koopvaardijschepen met tezamen
76.248 brt. tot zinken gebracht.
Het luchtwapen bombardeerde in den af-
geloopen nacht met goede uitwerking ha
vensteden in Zuid- en Zuidoost Engeland
Gevechtsvliegtuigen brachten overdag
voor de Schotsche kust een koopvaardijschip
van 8.000 brt. tot zinken en in den afgeloo-
Pen nacht een klein oorlogsschip hij Lands-
end. Door bommen en beschieting met
boordwapens werden bovendien twee groole
koopvaardijschepen en een patrouillevaar
tuig zwaar beschadigd.
In Noord-Afrika hebben pantserauto's van
het Duitsche Afrikacorps bij Tobroek een
Britsche batterij in elkaar geschoten. Plaat
selijke aanvallen van Britsche pantserwa
gens werden afgeslagen. Bij Sollo.em: we-
derzijdsche activiteit van verkenners. Duit
sche gevechtsvliegtuigen'en duikbommen
werpers bombardeerden tezamen met forma
ties van het ïtaliaansche luchtwapen ravi-
tailleeringsinlichtingen van den vijand bij
Tobroek. In de* haven werd een schip in
brand a-ebombardeerd. In de baai van Soéda
en ten Zuiden van het eiland Kreta bescha
digden Duitsche gevechtsvliegtuigen ver
scheidene. kóopvaard'iischepen. op ernstige
wijze. Op het eiland Malta viel het Duitsche
luchtwapen belangrijke militaire inrichtin
gen. o.a. het vliegveld Lucca en de haven
La Valetta met goede uitwerking aan.
De vijand wierp vannacht met zwakke
strijdkrachten hommen in West- en Zuid
west Duitschland. In eenige steden, o.a.
Mannheim en Keulen, ontstonden branden
in woonwijken en fabrieken. De mirtcrieele
schade en de verliezen aan dooden en ge
wonden zijn gering.
Een formatie duikbommenwerpers onder
bevel van den eersten luitenant Rieger heeft
zich bij den succesvolen aanval op een
Britsche vlootformatie voor Bcnghasi in
denn acht van 10 op 11 Mei bijzonder on
derscheiden.
(taliaaosch weermachthericbt
BEZETTING VAN DEN EPIRUS
VOLTOOID.
Het ïtaliaansche weermachtsbericht luidt
als volgt.
Onze troepen hebben bij de voltooiing van
de bezetting der veroverde gebieden ten
oosten van Albanië, Pee, Prizren, Tetovo,
Gostivar en Kicevo bereikt, in Griekenland
werd de bezetting van den Epirus en van de
landstreken Akarnanie en Etolie voltooid en
Missoongi en Lepanto aan de golf van Pa
tras bereikt.
In den nacht van 11 op 12 Mei hebben
formaties gevechtsvliegtuigen van het Duit
sche vliegerkorps belangrijke doelen van
de steunpunten op het eiland Malta met
zichtbaar succes aangevallen.
In Cyrenaica levendige aétiviteit van ïta
liaansche en- Duitsche vooruitgeschoven
eenheden bij Solloem en Tobroek. ïtaliaan
sche en Duitsche formaties vliegtuigen heb
ben herhaalde malen de steunpunten van
Tobroek gebombardeerd. Een torpedojager
werd getroffen Munitie- en benzineopslag
plaatsen werden in brand geworpen.
In Oost Afrika blijven onze troepen on
danks de grootste moeilijkheden heldhaf-
tigen tegenstand bieden, bezield en aange
spoord door den daad en het voorbeeld van
Zijne Koninklijke Hoogheid, den hertog van
Aosta.
WINKELIERS PAST OP UW BONNEN!
Een bakkersfirma in de Tolstr. te A'dam
heeft bij de politie aangifte gedaan van
diefstal van 5 opplakvellen, elk met 200
broodbonnen en een opplakvel met 100
bloembonnen.
Uit een fabriek aan de Schagerlaan heb
ben inbrekers 300 brood- en 65 vleeschbon-
nen gestolen.
meisje van elf Jaar.
Meester en zijn
leerlingen.
„En daar gaan we nu
van den zomer eens kij-
GELAATSEXPRESSJESl
Te beginnen links bovten:
Ik wou dat ik er btj
weest was, wat zou ik 1
geraakt hebben.
- Ik zou best in zoo'n bui
willen wonen.
Achthonderd dooden, sj
ge wat een boel.
Die Floris was ook nitst
gisteren jongens...
Om nu weer naar meester Westenberg en
zijn klas terug te keeren, het leeren moet
daar wel een genot zijn. en o zoo graag
badidien we zelf weer eenis zalig willen wor
den door den jongcnskiel nog eens om d©
schouderen te laten glijden o zoo graag
waren we zelf in de bank eekrop>en om die
spannende geschiedenis van dien Floris
de Vijfde en zijn zoon Jan de Eerste, alles
in verband met eigen slreek en plaats in
het schrift te schrijven en er teekeningen
uit van die fijne gekleurde inkt bij te ma
ken.
Meester vertelt
We waren gebleven jongens, vertelt
meester, bij den dood van Graaf Willem de
Tweedie. dat was die man. die om de Berk
meer trok. Waar is die Berkmeer Jan?
Juist, goed onthouden, zwaar geharnast op
zijn paard en zoo. rhaar daar praten we
allemaal niet meer over, dat zou vervelend
worden. We gaan nu praten over Floris de
Vijfde; over hem hebben we het, trouwens
vroeger'.ook al eens gehad, een goeie brave
man, weten jullie nog wel. van de samen
zwering te Utrecht van van Aemstel en van
Velzen. maar nu gaan we dien Floris es uit
uit een andier oogpunt bekijken, hoe de
Langen dijkers, jullie voorvaderen, hem za
gen. Nou. die vonden bet ook een besten,
braven man, maar ze waren toch erg blij.
toen hii eenmaal dood was. En zelf
had bil' aan die konpiee West friezen een
gloeienden hekel. De Langendijkers maak
ten zelfs van niid den Huiigendijk kanot,
Maar Floris was ook niet van gisteren. Die
dwong een stuk of wat boeren om den dijk
weer in orde te maken. Boogschutters van
de lijfgarde zouden hen wel beschermen.
Maar toen kwamen de Geestmanoen uit
bun boeken en gaten» en alle boog
schutters on de vlucht. En miaar loopen!
Tot Heiloo. Daar daar kregen de Goed
mannen klop. want die waren wel thuis in
„de poelen en plassen, maar op de boogere
gronden niet en er kwam rouw over den
Langendiik. want er waren 800 dooden..
Jan Kuiper zit recht.
Ja, en toen stuurde Floris zijn
veldheer Brcderode. een eerste klas.
vechtjas. Die kwam langs de vaart van
Vronen over de Dellen en on slot moesten
de Langen dijkers naar Alkmaar naar de
Torenburcht waarom zou die zoo hee-
ten9 K"k maar on dte kaard
„Omdat er zooveel torens waren, mees
ter."
Goed zoo. Jannie en als ie nou in Alkmaar
komt. vindt ie bij de Friescbe brug altijd
nóg ©en straat die Toren burcht heet. Dan
weet je nu hoe die straat aan zijn naam
komt. Goed. naar Torenburcht dus om te
zeggen bos aardig ze Floris nu wel vonden.
Ze gingen natuurlijk met looden schoenen,
die uit Suskerwout, uit Noorskerwout en uit
Broec met een c. Zware belasting werd opge
legd, ook zelfs aan de weduwen van de-ver
slagenen. Die moesten de helft van hun be
zit afstaan,. Denk je da,t es in. hè, die we
duwen, die daar verslagen om de tafel zaten
te treuren, omdat de man en vader nooit
meer terugkwam, moesten óók nog de helft
van alles wat ze bezaten afstaan. Maar dèt is
wat. En bovendien ging Floris toen „ge-
meene wegen" aanleggen, daaraan moesten
de boeren ook al helpen. En wie weet nu
wat gemeene wegen waren? Die boeren von
den 't niets lollig, dat kan ik je verzekeren.
Die laatste opmerking had meester maar
niet moeten maken, of misschien was het
juist goed. anders had een van de knapen
misschien zoo'n origineel antwoord niet ge
geven:
„Ze hackten zoo'n hekel aan dat
wegenbouwen meester, dat ze die
wegen gemeene wegen noemden..."
Een van de bolleboozen weet het
beter, want in den stijl van de
keurige leerboekjes zegt hij: dat wa
ren algemeene wegen meester, die
iedereen mocht betreden.
Da's mooi gezeid. Henk. vindt
meester met een knipoogje naar
den kranten luisteraar achter mees
ters lessenaartje.
(Morgen vertellen we meer van dit inte
ressante onderwerp).
0 land en volk
Hoewel het land Irak, aan de beide stroo
men Euphraat en Tigris gelegen, tot de
oudste kultuurgebieden ter wereld behoort,
is het onder den naam „Irak" pas in de
laatste jaren bekend gekorden. Het woord
Irak beteekent in het Arabisch ongeveer
hetzelfde als Nederland -het land der
laagte. De opgravingen van Duitsche ge
leerden hebben eerst kortelings nauwkeu
rige gegevens opgeleverd over de vele heer
schar s en machtige krijgslieden, die het land
in oude tijden hebben geregeerd. Men zou
kunnen zeggen, dat Irak voor den wereld
oorlog de Schoone Slaapster in het Bosch
was. die pas in den jongster) tijd gewékt
werd. Tot 1914 was het niets anders dan
een afgelegen, stoffige Turksche provincie.
Toen de Engelschen over Basra binnen
drongen. begon men pas. de hulpbronnen
van het land te onderzoeken en de gewel
dige petrol eura voo r rade n in het. Miosoel-
gebied uit te buiten. Sindsdien is de aan
dacht van Europa meer en meer op dit
gebied gevestigd.
Het tegenwoordige koninkrijk Irak omvat
geheelMesopolamië met inbegrip van het
Mosoel-gebied. Het is ongeveer 1000 K.M.
lang. 500 K.M. breed en heeft aan den Per
zisch en Golf een kustgebied, dat ongeveer
110 K.M. lang is. De geheele oppervlakte
'bedraagt c.a. 370.000 vierkante K.M.. het is
(iius 11 maal zoo groot als Nederland. In 1920
werd de bevolking op 2.8 millioen inwoners
geschat: thans kan deze 3.4 millioen bedra
gen. Het land kan nog vele menschen be
val ten. want het is vruchtbaar en de ont
wikkeling is er de laatste jaren geweldig
vooruitgegaan.
Na den wereldoorlog werd uit het vroegere
Turksche vilajet Mosoel en. de steden Bas-
ra en Bagdad door den Volkenhond het
koninkrijk Irakgevormd, dat aks mandaat
door Engeland zou worden bestuurd. 1932
besloot c'e Volkenhond het mandaatsrecht
op te heffen. Eerst moest echter Irak met
Engeland ©en bondgenootschaps- en vriend-
schansverdrag sluiten, en moest toestaan,
dat Engeland ter bescherming zijner be-
Gemeene wegen zij in
gen, die door een ieüer I
treden kunnen worden.
Ik vind de oorlog van vr
ger lolliger dan tegenwo
dig
(Foto's en montage Fred. Gr<
langen Engelsche troepen in het land
derhield. Verder zon Engeland, evenaüs
Egypte, voor de bescherming der Ir aks
grenzen zorgen, zoodiat de Engelsche
vloed er zeer groot was.
Hot onderscheid tusschen de bewon
van Irak en de Arabieren in Egypte at
lestina. is tamelijk groot. .De eersten
meer met de woestijn verwant en hejbl
meer Bedouïnenbloed. Behalve 2 milïi
Aipbieren wonen, ©r in Irak ook Koeqd
Turken Iraniërs en Armeniërs. De „fe
kers" hebben meer vrijheidszin dan de
dere volken in Voor-Azië. Sinds den
reldoorlog is de bebouwing van het Ut
met tarwe, gerst, katoen, rijst en dad-elk
het boren naar petroleum zeer toegenoB
Rondom de hoofdstad Bagdad, die
200.000 inwoners telt, zijn een groot aal
moderne tuindorpen ontstaan. Het land hl
overvloed aan voedingsmiddelen en de a
trekkingskracht voor de bewoners der i
liggende landen is groot.
Het onderwijs is sinds 1920 zeer bei
derd. 1928 bestonden er in Irak 264 op
bare volksscholen!, tien middelbare seho
twee middelbare technische scholen,
scheid-ene kweekscholen voor onder wij/:
en onderwijzeressen en, te Bagdad.'een x
versiteit. die in 1926 is opgericht.
Het koninkrijk Irak is het gelukt,
eerste der Arabische landen onder B
sche heerschappij een. zekere zelfstandigl)
te bereiken. Thans! tracht het, zich gel
van de vreemde heerschappij vrij te mak
Waarbij Duitsche hulp zeer welkom zal z
Engelsche aanval op
Bremt
In den nacht van Zondag op Maand
hebben de Britten opnieuw-een aanval
Brefhen gedaan, waarbij zij wederom h
brisant- en brandbommen willekeurig 1
ven het geheele stadsgebied neerwierpi
Een lagere school werd o.a. door brai
grootendeels vernield, een meisjesiyeeu
door brandbommen getroffen en een hisl
risch museurn, waarin niet te vervasnff
verzamelingen waren ondergebracht, we
door een zware brand beschadigd. Vam e
ziekenhuis werden de wasscherij, de miacl
nekamer en het lijkenhuis totaal verniel
DOOR VRACHTAUTO OVERREDEN
EN GEDOOD.
Gistermorgen om 9.50 uur is de vïer'jarif
C. Barendse, gewoond hebbende aan df
Hilledijk te Rotterdam, in de omgeving vi
de ouderlijke woning, door een vraclitau
welke beladen was met zand, o verre dien f
gedood.