StVincentsnacht te
Schagen
Het volksvermogen in
Schagen en omgeving
Zaterdag 31 Mei 1941
Twèede blad
in 1168
Inderdaad.
PRIJS 15 CENT
Poldersche
Prikjes en Preekjes
De St. Vincentsnacht te Schagen, is
een boeiend verhaal uit den ouden
tijd, een verhaal waaraan liefheb
bers van ridderromans zullen
smullen en bewonderaars van sen-
sationeele films zullen genieten...
Een verhaal, geschreven in ouden
trant, in ouden stijl, waaraan wij
nietshebben veranderd. Wij ma
ken in dit verhaal kennis- met
booze en edele ridders, moedige
dorpelingen en 'n onverschrokken
jonkvrouw en zullen de trouw en on
verschrokkenheid van onze koppige
IVestfriesche voorzalen bewonderen.
Een vertelsel, dat xpaard is gespeld
te worden.
Ter verduidelijking drukken wij
bij dit eerste gedeelte een situatie-
kaart af, waarop men de nachte
lijke tocht der roofridders op den
voet kan volgen. Het is waarschijn
lijk een Duitsche nadruk van een
oorspronkelijke houtsnede met La-
tijnsche namen uit het jaar 1250
Wij geven dit verhaal in zoo moge
lijk wekelijksche vervolgen in on
ze Zaterdagsche nummers.
(Foto ontleend, aan een los blad
van een blijkbaar oud historisch
werk.)
Aan den oever van een liefelijk meertje,
welks watervlak is omzoomd door breed-
gebladerd en hoog opgaand, riet, en over
schaduwd door de wijduitgestreikte takken
en twijgen van het omringend geboomte,
rijzen op hooge en aaneengeschakelde ter
pen, de daken van het aloude Scagera; te
midden dier rijen eenvoudige woningen rij-
met stille luister de kerk en de gevels
der meer weelderige geestelijke gestichten
en spiegelen zich af in den helderen water
plas, waardoor zij wordt bespoel d.
Aan de oostzijde strekt zich een lange
door geboomte overschaduwde laan uit tot
op bijna een half uur afstand langs de
Oude Kaag. Trotsch prijken daar aan het
einde van die laan op een verheven ge
deelte der kaag de torentinnen en zware
muurwerken van den ouden Burgt der edele
en dappere Heeren van Scagen, die volgens
ovexdeveringen om hun verheven moed t
in hun geslacht den naam van de groo-
t e n voerden en ten dien tijde tot de mag-
ligste der Friessche poedestaten behoorden.
Ter zijde van die Burgt is het. dorpje Ha-
rinxhuizen. en daar achter, bijna aan den
zoom der Zuiderzee, de Burgt des Heeren
van Harimxhuizen. Iets meer noordwaarts
liggen de verspreide woningen van het later
meer uitgebreide dorp Barsingerhorn en in
het verschiet vertoonen zich de mede zeer
oude dorpen Winkel en Nijdorp.
Ginds in het zuiden aan de overzijde van
de zachtjes golvende en uitgestrekte Sca-
gerwaard of Witsmeer. Woud- en Bleek-
menen, bemerkt men tusschen opgaand ge
boomte de torentransen van Oudcarspel,
St. Jans- en St. Pieterscarspel, het tegen
woordige Noord- en Zuidscharwourie.
In het noórden en westen valt het oog op
i wijd uitgestrekte waterplassen yan de
Zijpe en Burghorn. 'Aan de ecne zijde in
verband met de Noordzee en aan de andere
zijde geheel open aan de Zuiderzee, is dat
water bijna altijd in beweging, en soms
zelfs als een onstuimige zee*, aan de over
zijde wordt het begrensd door de rijen der
blinkende ketolduinen, terwijl eindelijk, in
het zuidwesten de dorpen Valcoog, Haring-
cars>pel en Warmenhuizen zich vertoonen.
en daar achter als een zilverstreeip het
Reekerwad zich door het. land kronkelt, al
les aan die zijde begrensd door kreupel-
bosschen en de hooge Scoorler duinen.
Waar het oog zich ook wendde, overal
sterk bebouwde terpen (een terp in de
omgeving van Schagen vindt men nu nog
op Avendorp) bespoeld door de menigte
toen allen nog onbedijkte meren en water-
stroomen, omzoomd met riet en kreupel-
boschjes, die in het geheel een aangename
afwisseling teweegbrach ten
Het was vooral in het liefelijke zomer
seizoen een der schoonste en schilderachtig
ste landschappen van Westfriesland1, het
welk men thans, na bijna 7 eeuwen, tever
geefs in het tegenwoordige Schagen en des-
zelfs omstreken zou trachten te herkennen
en terug te vinden.
Op den 21 Januari van het jaar 11GS was
echter het geheele landschap getooid in
winterkleed; ofschoon de winter open was
geweest, was evenwel nu sinds weinig da
gen de vorst met zulke gestrengheid inge
vallen, dat de meren en stroormen allen
reeds met een ijskort van eenige dikte wa
ren overdekt.; daarenboven was er tevens
vrij wat sneeuw gevallen, zoodat in eens
alles een zilvergrijze wintertiht had verkre
gen.
Niettegenstaande den winter heerschte
overal in het land-schap een buitengewone
drukte en bedrijvigheid.
Graaf Floris TTT van Holland, aan het
hoofd van een magtig Ipeer. nog gesterkt
door alle Kcnnem-er. Piinlandsche en vele
andere, ja zelfs Geldersche en Vlaaimsche
Edelen en Ridders met. hunne gewapende
dorpers en vassallen. had zijn leger opge-
slaeen in de vlakte van Scoorl onder de
luwte der hooee duinen, als het geschiktste
punt. van waar hij een inval in Westfries-
jand wilde ondernemen, ten einde zich on
dat dappere volk voor de vele geleden ver
liezen te wreken en hetzelve aan zijnen
scerv'er te onderwerpen. Slechts wachtte tyf
ori het doorzetten van de vorst, om met zivn
lecer de meren en moerassen over te trek
ken.
Geen wonder dus. dat het geheele land-
gereed te zijn. Geen moeite werd gespaard
om alles in staat van tegenweer te stellen.
Het ontzaggelijke leger, dat Graaf Floris
had bijeen getrokken, dreigde Westfriesland
meer dan ooit met een gewissen onder
gang. Wat toch zou de geringe Westfrie-
sche krijgsmagt kunnen ondernemen tegen
dat magtige leger, waarvan het getal Ede
len en Ridders allén reeds zoo groot was
als de helft hunner geheele krijgsmagt. En
wee dan Scagen! Ongetwijfeld zou het de
eerste schok moeten doorstaan. Nauwelijks
drievierdejaars geleden hadden de Scagers
in vereeniging met andere Westfriezen on
der aanvoering van hun dapperen Poede-
staat eenen krijgstogt gemaakt in Kenne-
IEDER IN DE VERMOGENSBELAS
TING AANGESLAGEN SCHAGE-
NAAR BEZAT IN 1940 GEMIDDELD
I 47000.—.
Stijging In Anna Paulowna, Bar
singerhorn en Callantsoog.
Teruggang in Schagen, Sint
Maarten en Waxmenhnlzen.
In een vorig artikel hebben wij de ver
anderingen belicht, die in het laatste jaar
aan den dag traden met betrekking tot het
volksinkomen in Schagen en de omliggen
de gemeenten. Wij zullen thans nagaan
welke wijzigingen ontstonden in het volks-
vermogen. Ook deze gegevens zijn ont
leend aan de belastingadministratie
door het Centraal Bureau voor de Statistiek
verzameld.
Vooraf moge de opmerking gaan,
dat veranderingen in het volks
in k o m e ii bijna steeds verband
houden met de meer of minder gun
stige ontwikkeling van het plaat
selijke bedrijfsleven. In de meeste
gevallen immers wordt het inko-
men verdiend in de plaats van in
woning. Met het vermogen is
dat vaak anders, vooral wanneer
dat vermogen in effecten is be-
In onderstaande tabel geven wij aan hoe
veel aangeslagenen in de vermogensbelas
ting, er in de beide laatste belastingjaren
in elk der gemeenten van onze streek woon
achtig waren. Wij teekenen hierbij aan, dat
slechts zij in de vërmogensbelasting wor
den aangeslagen, die ten minste zestiendui
zend gulden bezitten.
Aanslagen in de
vermogensbelasting.
1939 1940
Vermogen per
1939
1940
SCHAGEN
38
35
Anna Paulowna
20
20
Barsingerhorn
33
34
Callantsoog
17
17
Sint Maarten
17
16
Warmenhuizen
17
16
Voor- Schagen blijkt de daling van het
verhoudingscijfer het gevoeligst te zijn ge
weest, al wonen er ook thans in deze ge
meente nog meer vermogende ingezetenen
per duizend inwoners dan in de omliggen
de gemeenten. Voor Callantsoog en Anna
SCHAGEN
Anna Paulowna
Barsingerhorn
Callantsoog
St. Maarten
Warmenhuizen
153
119
62
17
23
40
145
124
65
18
21
37
Deze cijfers vertoonen voor Schagen, Sint
Maarten en Warmenhuizen een daling,
voor de andere gemeenten een toename;
voor de streek als geheel genomen liep het
aantal vermogende ingezetenen terug van
414 tot 410. Ook hierbij speelt het bevolkings
cijfer natuurlijk weer een rol, zoodat ook
hierbij omrekening per duizend inwoners
aanbeveling verdiedt. Zulk een omrekening
leidt tot het volgende resultaat:
sohap door een leven en beweging werd op
gemerkt. zooals zelden plaats had. In aller
ijl waren de Wcstfriesche Edelen en Ridders
met hunne slechts weinige krijgsmagt
naar deze zijde op ontboden, om bij den te
verwachten inval tot verdediging des lands
merland en hadden tot zelfs binnen de mu
ren van Haarlem hunne brandschattingen
en losprijzen geëischt De zucht tot wraak
der Kennemer Edelen, die zich in het Gra
felijke leger bevonden, was nauwelijks te
bedwingen, en m*t vreugdegejuich werd
door hen de vorst begroet, nadat zij gedu
rende verscheidene weken in het legerkamp
tevergeefs daar op hadden gewacht.
Toch durfden zich de Westfriezen niet
alleen in den omtrek van Scagen of de
beide Burgten legeren, want de Graaf kon
bij het doorzetten van de vorst wel eens
in de gedachte krijgen om langs Oudcarspel
op Nydorp en Winkel aan te vallen. Daar
om verdeelden zij zich. en een gedeelte le
gerde zich daar. om zich dan op het eerste
sein te kunnen vereenigen, daar waar de
aanval plaats had. (Wordt vervolsd.)
het nageslacht zal ons vragen of
wij al datgene gedaan hebben wat
wij alsgoede Nederlanders konden
doen, om de zelfstandigheid van
het Nederlandsche Volk en van de
Nederlandschecultuurte redden.
Wat er gedaan wordt en hoe 't gebeurt,
zegt Dr. van Genechten in zijn brochure
'N BEROEP
0P HET GEZOND VERSTAND
Deze nltuwt brochure 11 verkrijgbaarr
Op de i(otlom, bij de kiotken. Kringhuizen
N S 8 en bij den Dienst Materiaal der NS B.
Maliebaan 29 Ie Utrecht (18 cc postzegels
bijsluiten voor franco toezending).
Vroagt ook Uw boekhandelaarl
ANNA PAULOWNA, 30 Mei mi.
Beste Reintje
Wat las ik me daar onder het Scha-
ger nieuws? Had je je vergist en de
vroedschap maar uit zeven wijzen In-
ten bestaan, terwijl er toch elf zijn?
Pas maar op! In je laat sten brief schreef
je ook al dat de Schager de „vaak feilen
toonende vriendis. Maar als je ze
zachtjes op hun falen wijst en den weg
terug nog erg gemakkelijk maakt, kij
ken sommigemenschen toch al leelijk.
Laat staan als je je vergist. Dan vlie
gen ze vast op je af, als een slier op een
rooie lap'k Geloof trouwens niks van
die vergissing van jou. Je wou die vier
zeker liever niet in het eerste elftal zet
ten, hè? Nee, vooral nu er zooveel Hel-
derschen in jullie veste zijn, zal jij je
dorp, zooals ze het bij voorkeur plegen
tc noemen, niet zelf omlaag gaan halen
in de oogen van de „stedelingen", die
ze zichzelf vinden. Ik moet altijd even
lachen als de vrienden uit dat uiterste
hoekje van 't land waar geen land meer
achter ligt, zoo grootscli zijn met hun
„stad". De rest ten noorden van Alk
maar is maar dorp, „buitenveld", of
polder. En als puntje bij paaltje komt,
zouden jullie, Schagenaars, geloof ik,
toch nog meer recht hebben te zeggen
dat je in een stad woont, dan de luitjes
uit het. visschersdorp Den Helder, niet?
Nou, als ze ons op 'f platteland in onze
waarde laten en niet, zoodra ze naar
onze rimboe verdwalenmaar dadelijk
mcenen, hier nou eigenlijk eens de be
schaving en de cultuur te moeten bren
gen, dan gun ik hun de pret om te vin
dendat er toch maar één Den Helder
is. Dan vind ik dat zelfs erg leuk. Wij
vindpn onzen Polder je ware, jullie
Schagen en als ieder dat van z'n eigen
woonplaats vindt., behoeven we elkaar op
dit punt tenminste niet te benijden en
hebben we al vast allemaal'één ding,
waar we gelukkig mee kunnen zijn; ons
eigen heem, zou meester Westenberg
zeggen. Daar hooren de menschen, die er
wonen toch ook bij? Dan houden we
daar vanzelf meteen ook van en alles
komt in orde. Geen twist, geen twee
dracht meer.
Zoo was 'f nog niet bij onze zwem-
club, dat heb je wel geleze.ii. Die jon
gens, pardon heeren, hebben mekaar
eens even goed de waarheid gezegd-
Maar, zooals zij t deden mag ik t welen
vind. ik 't ook heelemaal niet in tegen
spraak met wat ik daarnet zei. Zoo'n
onweersbuitje werkt verfrisschend, ten
minste als daarna, de. rust in de natuur
weer terugkeert. En al zijn 't nog geen
mannen met baarden, ze gaven met hun
manier van vergaderen aan menig oudere
een lesjeEr was iets uit te knobbelen.
Goed, dan geen blad voor den mond,
Maar aan 't einde toch even terugzien
op wat de „zondebok" voor goeds heeft
gedaan. Daar ook waardeering voor
hebben. Aan den anderen kant, al is t
dan niet prettig om op je vingers getikt
te worden, daarover niet blijven morren,
maar als je tijdelijk het doel van je ver
eeniging in den weg staat, even een
stapje op zij maken en aan anderen de
eer laten haar naar dat doel voor te gaan
Sportief hoor, van beide kanten o en
Slijntje zegt dan ook: Alle hulde!
B.K.C. heeft het niet gehaald tegen
D.T.S. Het interesseert mij wel niet zoo
veel, maar Jan zooveel te meer en jouw
Dirk stelt er geloof ik ook nog al be
lang in. Jan was er Zondagavond zelfs
een beetje van uit z'n humeur. Hadden
ze maar een van de vijftien doelpuntjes
van den vorigen keer voor vandaag be
waard, zei-'t ie. Maar Maandag was ie al
weer wat bijgedraaid. Och, zei iè toen, 't
was natuurlijk wel aardig geweest als
ze in de derde klas waren gekomen,
maar dan zouden ze toch zeker een har
den dobber hebben gehad, en altijd op
je nek te krijgen valt' niet mee. Dat is
voor 't publiek ook niet leuk. En voor
den penningmeester nog minder, zei ik.
want ik heb al lang d.oordat heel'veel
kijkers toch maar t dolst zijn op hun
favoriet, als die niet al te vaak verliest.
De liefde zit soms niet erg diep en als
't een club niet voor den wind gaat, la
ten die vrienden haar vaak alleen in de
kou. Verkeerd natuurlijkwant. don heb
ben ze juist steun noodig. hè? Zoo'n be-
slissinaswedstrijd om het kampioenschap
had de penningmeester natuurlijk wel
toegelaten. Wal zou dat een geld in 't
laatje gebracht hebben!
Daan Pool was laatst ook weer
eens in den Polder. Die heeft
zeker zoolang de lier aan de
wilgen gehangen, want ik
hoor of lees tenminste heele
maal niets van hem don laat-
sten tijd, zou 't ook al in de
punten zitten? Geen doelpunten,
waar B.K.C. gebrek aan had, maar tex
tielpunten? Daan zonder mooie pakjes
en mooie lappen aan den wand zou Daan
niet zijn en hoe kom je daaraan tegen
woordig. 't Zal vast wel gebrek aan
sloffen zijn, waardoor we hem van 't
jaar niet zien, want aan stof voor z'n
liedjes en praatjes is er zeker geen ge
brek. Stijnlje kan er wel op rekenen,
dat ze ook een veeg uit de pan krijgt,
zoodra Daan weer op de planken staat
in den Polder! Zou-ie-'t niet eens met
surrogaat-lapjes kurrnen probeeren? Je
moet nou wel eens wat, hè? Zoo heb ik
surrogaatkoffie gekocht van eikels en
spinaziezaad. 't Ziet er op 't oog werke
lijk net als koffie uit. Geproefd heb ik
't nog niet. 'k Ben er eigenlijk een beet
je huiverig van, want ik moet altijd
weer denken aan de gekke films van die
zeeman, die eerst een bus spinazie leeg
eet voor-ie een krachtstootje moet ver
richten. 'k Ben nou maar zoo bang voor
de gevolgen als ik Jan een bakkie van
dat aftreksel te drinken geef! Eigenlijk
lijkt me de mocca van de Breezander
plantages toch onschuldiger.
Waar ze 't al niet over Slijntje en
Reintje hebben! Langs een omweggetje
hoorde ik, dat m'n vorige brief geen
onverdeelde instemming vond aart de
ronde tafel, 'k Had het over het koude
najaar en dat alles zoo slecht groeide,
weet je nog wel? Nou, snap ik in m'n
onschuld het verband niet heelemaal, of
en dat zal aan de ronde tafel mis
schien wel meer voorkomen de cri
tici waren niet era logisch in hun re
deneering, maar d'r werd dan beweerd,
dat. er binnenkort toch maar heel wat
baby's verwacht kunnen worden. Enfin
'k, zal aan de rubriek „Uit het fami
lieleven" extra mijn aandacht wijden. Die
zal de krant toch zeker wel onverkort
blijven opnemen? Maar, omdat ik er niet
zeker van ben, dat miin gebabbel even
genadig wordt behandeld, maak ik er nou
maar gauw een eind aan. Veel groeten
van huis tot huis,
JE STIJNTJE.
Paulowna bleven deze cijfers stationnair,
voor Sint Maarten en Warmenhuizen was
de daling gelijk terwijl alleen Barsinger
horn in dit opzicht een vooruitgang kon
boeken.
Ook in het gemiddelde bezit van deze
vermogende inwoners traden natuurlijk
veranderingen op. Deze wijzigingen komen
in het volgende staatje tot uitdrukking:
Gemiddeld bezit
der vermogenden
SCHAGEN
Anna Paulowna
Barsingerhorn
Callantsoog
Sint Maarten
Warmenhuizen
1940
47.000
41.000
43.000
26.000
33.000
32.000
Het gemiddeld vermogen der kapitaal
krachtigen blijkt in Schagen grooter te zijn
dan in de omliggende gemeenten. Overigens
ging dit gemiddelde echter met duizend gul
den terug. Wat wij in ons eerste artikel op
merkten over de tegenovergestelde oorza
ken, die aan een stijging, c. q. een daling
van het gemiddelde inkomen ten grondslag
kunnen liggen, geldt ook voor het gemid
deld vermogen. In Schagen evenwel gaat de
daling van het gemiddelde bezit gepaard
aan een teruggang van het aantal vermo
genden én dit wijst dus wel op een ongun
stige ontwikkeling van het plaatselijk volks
vermogen.
In Sint Maarten en Warmenhuizen is
een stijging van het gemiddeld bezit, doch
deze moet geheel worden toegeschreven
aan de daling van het aantal aangeslage
nen, zoodat ook hier van een onbevredigen
de ontwikkeling sprake, is.
Barsingerhorn vooruit
In Barsingerhorn gaat de toename van
het aantal aangeslagenen gepaard aan een
stijging van het gemiddelde vermogen de
zer aangeslagenen; hier hebben wij dus
met een duidelijk symptoom van vooruit- -
gang te doen.
Tenslotte vermelden wij in de volgende
tabel het gezamenlijke belastbarè vermogen
van alle aangeslagenen in elke gemeente:
Totalq vermogen
1940
SCHAGEN
Anna Paulowna
Barsingerhorn
Callantsoog
St. Maarten
Warmenhuizen
Voor onze streek als geheel geven deze
cijfers eenige vooruitgang aan: het geza
menlijke in de zes gemeenten gehuisveste
vermogen blijkt n.1. gestegen te zijn van
f 17.019.000.— tot f 17.124 000—maar voor"
Schagen valt een d«Wng van niet minder
dan f 466.000.vast f1? s'aRen! Pa-rtegen-
over staat een beduidepHe trpn-me (met
f 383.000.van het tasit der g*wr»«nlijke
aangeslagenen in Anna Paulowna.