Holland s Glorie
Wees zuinig met alles!
De bevolking
van Nederland
GESLOTEN
Hoornsche Crediet- Effectenbank N.V.
groot PAKHUIS
Verandering
van het bedrijf.
W. KEMPEN
Jan de Hartog
Trapman N.V,
Noodlottige rit
Autobus over den
kop geslagen
4570 DOODEN DOOH DEN OORLOG
2100 MILITAIREN, 2400 BURGERS.
In November a.s.
negen millioen inwoners
Op 1 Januari van dit jaar telde ons land
ongeveer 8.922.000 inwoners (Cijfers ontleend
aan het Maandschrift van het Centraal
Bureau voor de Statistiek.) Een jaar tevo
ren was dit getal 8.834.000; de aanwas in
1940 bedroeg dus 88.000. Dit is aanmerkelijk
minder dan de 100.000, waarmede onze be
volking gedurende langen tijd jaarlijks toe
nam. In het tiental jaren 19311940 bedroeg
de bevolkingstoename 986.000. In het daar
aan voorafgaande tiental 1921-1930: 1.070.000
Het aantal levend geborenen was in 1940
hoogcr dan in de vorige jaren. Het bereikte
een dieptepunt in 1937 met 19,8 per 1000 in
woners, en steeg sindsdien geleidelijk tot
20,9 in 1940. Hiermede staat het iets boven
het gemiddelde van het afgeloopen tiental
jaren, dat 20,8 bedroeg. Het huwelijkscijfer
veranderde weinig, vergeleken met een
reeks voorafgaande jaren. Het vorig jaar,
1939, was het echter plotseling zeer hoog: de
mobilisatie, en vooral de uitkeering aan ge
huwde gemobliseerden, die veel hooger
was dan die aan ongehuwden, was blijkbaar
in groote mate een aanleiding om te gaan
trouwen. Het huwelijkscijfer bedroeg voor
dat jaar 9,2 per 1000 inwoners, terwijl het
voor 1940 was 7,6, evenals het gemiddelde
in de jaren 1931-1940.
Het sterftecijfer was in het afgeloopen
jaar belangrijk hooger dan in de daaraan
voorafgaande jaren. Het was in de jaren
1931-1940 gemiddeld 8,9 per 1000 inwoners;
in 1937 en volgende jaren resp. 8,8, 8,5 en
8,6. In 1940 bedroeg het 9,9 Hierin is ook
begrepen de sterfte tengevolge van den
oorlog. Zonder deze zou de sterfte 9,4 bedra
gen. Dit is een aanzienlijke verhooging. De
ze verhooging betreft verschillende leeftijds
klassen en verschillende doodsoorzaken.
Zij raakt hier dus een teer punt inzake de
zorg voor onze volksgezondheid.
Het sterftecijfer ten gevolge van oorlogs
handelingen bedraagt, volgens deze, 0.5 per
1000 inwoners Of wel. in absolute cijfers:
4570. Dit zijn 2111 militairen (waarbij niet
med©gerekend 200 omtrent wie nog geen
zekerheid bestaat) en 2459 burgers.
In November 9 millioen inwoners.
Het Centraal Bureau voor de Statistiek,
aan welks maandschrift wij deze cijfers ont-
leenen, heeft ook prettiger nieuws.
In den loop van de maand Novem
ber kan men den dag tegemoet
zien, dat de bevolking van ons
vaderland de negen millioen zielen
zal bereiken. Immers, op Oudjaars
dag stonden we op 8.922.000. dus
er nog 78.000 onder, terwijl de toe
neming in 1940 heeft bedragen
8S.000. Men kan dus niet ver mis
zijn. wanneer men aanneemt, dat
deze mijlpaal in November aal
worden gepasseerd.
De cijfers der volkstellingen gaan helaas
niet verder terug dan tot 1830, toen ons
land 2.6 millioen inwoners telde. Wanneer
we de twee millioen zijn gepaseerd, is dus
niet bekend, doch daarna is het als volgt
gegaan: 1842 drie millioen gepasseerd, 1879
vier millioen gepasseerd. 1898 vijf millioen
gepasseerd. 1911 zes millioen gepasseerd,
1922 zeven millioen gepasseerd, 1931 acht
millioen gepasseerd.. 1941 negen millioen
gepasseerd.
Zooals men ziet, deden we er en dat
is om allerlei redenen ook zeer begrijpe
lijk 37 jaar over om van 3 op 4 en 19
jaar, om van 4 op 5 millioen zielen te ko
men. doch daarna, dus na de eeuwwisse
ling is het véél sneller gegaan. In de
dert dien verstreken vier tijdvakken van
tien jaar zijn er evenzoovele millioerrien
inwoners bijgekomen. En dit gemiddelde
komt ook vrijwel overeen met den werke-
lijken groei in elk dezer vier decennia. Per
millioen toeneming hadden we toen nl. noo-
di gresp. 13. 11, 9 en 10 jaren.
Het toenemen of dalen eener bevolking
hangt uit den aard der zaak in hoofdzaak
af va ntwee factoren: geboren worden en
stenen. Wanneer men deze twee nu na
gaat in de periode van 1S30 tot zeg 1920,
dan ontwaart men, dat in dien tijd het
sterftecijfer, zoowel als het geboortecijfer
d a a 1 de n. twee tegengesteld werkende
factoren weliswaar, doch het éérst; genoem
de verschijnsel overheerschte het tweede,
zoodat als resultante de totale bevolking
toch kon s t ij g e n.
Gerekend per 1000 inownere. be
droeg' het aantal geboorten een eeuw
geleden 34; thans bedraagt het rond
20, een daling dus met 14 of 40
Het sterftecijfer, eveneens per 1000
inwoners, daalde in dien zelfden
tijd van rond 27 op rond 9. dus met
18 of 67
Hoe in de toekomst?
De vraag dringt natuurlijk naar voren:
hoe zal het in de toekomst gaan? Dan
moet men, zegt het Hsb., uit den aard der
zaak niet rekenen met het verschil tus-
schen geboorte en sterfte van het óógen-
bliik, maar met het aantal vrouwen tus-
schen de 20 en 45 jaar in verhouding
tot het aantal geboren wordende meisjes,
de toekomstige moeders dus. Het kan
dus b.v. voorkomen, dat een volk op een
gegeven oogenblik, ondanks afnemende
geboorte en dank zij dalende sterfte (lan-
geren levensduur) een geboorte-overschot
vertoont, maar dat er niettemin onvol
doende meisjes worden geboren als noodig
zou zijn met het oog op de reproductie der
moeders van thans. In zulk een geval is 't
waarschijnlijk, dat de bevolking dan o p
d/ e n duur zal gaan afnemen.
Welaan, zulk een zg. netto-reproductiecij-
fer beneden nul komt voor in vele Euro-
peesche landen, b.v. Engeland, Zweden, Zwit
serland en Noorwegen, waar het tusschen
0.75 en 0.80 ligt, benevens in België en
Frankrijk (tusschen 0.80 en 0.85). In Neder
land echter ligt het nog steeds boven 1,
doch hieraan moet worden toegevoegd, dat
het dalende is, n.1. van 1.28 in 1930 tot 1.12
in 1937. In elk geval zal onze bevolking
voorloopig dus nog wel blijven toenemen,
al zal het „millioen per tien jaar" dan mis-
schen niet meer precies opgaan. Naar de
10 en 11 millioen inwoners gaan we, thans
gezien, vrijwel zeker toe.
Merkwaardig verschijnsel In
Duitschland*
Een zéér merkwaardig en ook veelzeg
gend verschijnsel doet zich voor in Duitsch-
land; ook daar was de zg. netto-reproductie
ALKMAAR
Oudegracht 297
HOORN
Dal 8
SCHAGEN
Torenplein E 76
Alle Bank- en Effectenzaken.
Moderne Kluisinrichting
Het ideaal voor
den wielrijder!
Officieels Publicatie
van het Departement
van Handel, Nijver
heid en Scheepvaart
DISTRIBUTIE VAN VASTE
BRANDSTOFFEN.
De Secretaris-Generaal van
het Departement van Handel,
Nijverheid en Scheepvaart
maakt bekend, dat de geldig
heidsduur van de toewijzingen
voor vaste brandstoffen, welke
door de distributiediensten op
of na Maandag 28 Juli a.s. wor
den uitgereikt, vier maanden
zal bedragen in plaats van één
maand.
De geldigheidsduur van de
togwijzingen voor vaste brand
stoffen, welke de distributie
diensten hebben uitgereikt ge
durende het tijdvak van 1 Juni
tot en met 26 Juli 1941 en welke
dus geldig waren verklaard tot
een datum, gelegen tusschen
30 Juni en 27 Augustus 1941,
wordt met drie maanden ver
lengd, derhalve tot den datum,
welke drie maanden na den op
de toewijzingen vermelden
laatsten datum van geldigheid
is gelegen.
Officieels Publicatie
van het Departement
van Landbouw en
Visscherij
DISTRIBUTIE VAN TARWE
BLOEM E.D.
De Secretaris-Generaal van
het Departement van Land
bouw en Visscherij maakt in
verband met de distributie van
tarwebloem e.d. het volgende
bekend.
De detaillisten dienen de vóór
9 Augustus door hen van hun
klanten ontvangen bonnen
voor „één rantsoen tarwe
bloem" in het tijdvak van 11
tot en met 15 Augustus a.s. bij
de distributiediensten in te le
veren. Deze bonnen zullen bij
de bepaling der toewijzingen
worden gewaardeerd op 280
gram.
De toewijzingen voor tarwe
bloem, welke vóór 10 Augus
tus a.s. zijn of zullen worden
uitgereikt, geven, in afwijking
van het gewicht van het nieuw
vastgestelde rantsoen, nog
recht op 280 gram per rant
soen. De toewijzingen, welke
nè. 10 Augustus worden uitge
reikt, zullen de opdruk „één
rantsoen is 70 gram" bevatten
en geven dan ook slechts recht
op 70 gram per rantsoen.
TE HUUR:
staande aan verkeersweg. Zeer
geschikt voor opslag van gra
nen e.d. Tevens garageruimte
aanwezig.
Lengte van het geheele pand
ongeveer 30 M., breedte 7 M.
en 9 M.
Te bevragen bij Tj. BUMA,
Beltststraat 55, Hippolytushoef
(Wieringen).
VELDSLATELERS
gevraagd, bij Jb. VAN DUIN,
Meerweg. Anna Paulowna, Tel.
25. Breezand.
MAANDAG 28, DINSDAG 29
WOENSDAG 30 JULI is
VAN GEELEN's Geschenkenhuis
LAAGZIJDE - SCHAGEN
Ondergeteekende maakt de
burgers van Winkel en omge
ving bekend, dat zijn schoen
reparatie-bedrijf is overgegaan
aan
Hopende dat hij veler gunst
waardig mag worden, en be
tuigt tevens zijn hartelijken
dank voor het groote vertrou
wen, dat hij sinds jaren van U
genoten heeft.
Hoogachtend,
J. ROMAR
WINKEL.
In aansluiting op boven
staande advertentie bied ik mij
bij de geachte Clientèle beleefd
aan. En hoop hetzelfde ver
trouwen te verkrijgen, als de
heer Romar van U gehad heeft
Uw dw. dienaar,
W. KEMPEN
Onder Rijkstoezicht gedi
plomeerd schoenenher
steller.
Te koop gevraagd: 2e hands
SCHRIJFMACHINE.
onverschillig welk merk. Aan
biedingen onder letter XY
Bur. van dit blad.
Gevraagd: Flinke
DIENSTBODE,
voor dag en nacht. Boven 16
jaar, bij C. ROOS, Polder W,.
N., Wieringen.
Te koop aangeboden:
DAMESRIJWIEL,
voor f25. Adres: Roosstraat
C 160, Schagen.
gcb. f 4.70
Ëen glorie die nog nimmer
oeschreven werd.
Jan de Hartog voer of, één
van deze zeesleepbooten. Hi|
heeft er 't harde, ruwe leven
leeren kennen en de stof er ge
vonden voor een roman, zool
dramatisch, zoo fantastisch'
en bewogen als alleen de wer
kelijkheid zijn kan.
Boekhandel
Schagen
gaan dalen; in het jaar 1933 bedroeg zij
nog slechts 0.70, dus lager dan in eenig an
der Europeesoh land. In dat jaar is zij ech
ter gaan stijgen en in 1939 werd het getal
1 al weer bereikt! Een duidelijk bewijs dus,
dat het geboortecijfer scherp reageert op
welvaartsfactoren.
De wijze, waarop de problemen in de
naaste toekomst zullen worden opgelost, is
wellicht voor Nederland belangrijker, dan
voor wélk ander land op het Europeesche
continent ook. Het is van het allergrootste
belang, dat het Nederlandsche publiek leert
inzien, waarom het eigenlijk gaat, omdat
ons volksbestaan er van af hangt.
Gebrek aan inzicht in deze vraagstukken
heeft in de oudheid reeds vele volken te
gronde gericht, die met hun voeding afhan
kelijk waren van het buitenland en op het
beslissende oogenblik geen voldoende macht
hadden, om dat buitenland te beheersohen.
Steeds hadden dan de geldbelangen de le
vensbelangen van het volk overwoekerd.
Zooals de productie- en consumptiever
houdingen thans liggen, behooren de kolo
niën tot de levensruimte van Europa. In
dien Europa de zeeën niet kan beheersdhen,
doch wel Afrika in zijn sfeer zou kunnen
betrekken, moet binnen Europa en Afrika
nog alles op alles gezet worden, om op den
duur tot een behoorlijke voedings- en ver
zorgingsbasis te komen.
Wel is de toestand zoo, dat geen honger
dreigt, ook niet in ons dicht bevolkte land,
maar b.v. ten opzichte van de vetvoorzie-
ning zal het bij een Europeesche zelfvoor
ziening geen „vetsoppen" worden. Aanvul
ling uit meer tropische streken blijft zeer
gewensoht, om 'het levenspeil te doen stij
gen.
Zoolang echter de oorlog duurt, moet Ne
derland binnen zijn grenzen het uiterste
uit den bodem zien te halen."
Het eerste bataljon van het Deensche vrijw illigerscorpe k in Duitschland aangekomen.
Met den commandant aan hot hoofd mar cbe eren de manschappen naar de hun toe go-
wezen Kazerne. (Orbia-Holland)
VERNIETIG NIETS, ALLES HEEFT
WAARDE.
Niets is zoo sterk als de sleur, ontstaan
uit tientallen jaren van levensgebruiken, wel
ke tot levensgewoonten zijn geworden. Was
iedereen er altijd en overal van doordrongen,
dat een toenemende schaarschte dwingt tot
een economische benutting van den aanwe
zigen voorraad en handelde iedereen daar
bij wijze van spreken instinctief naar, dan
waren allerlei dwang- en strafmaatgelen fei
telijk niet noodig. Door straf en dwang wordt
hij, die den nieuwen vorm van zuinigheid
schendt, er aan herinnerd, dat hij verkeerd
handelde. De actueele noodzaak tot vermin
dering van het gas- en electriciteitsverbruik
is hiervan het jongste voorbeeld, hij, die zijn
kleeren of huisraad onnoodig laat slijten,
die slordig omgaat met wat hem in een zorg
vuldig georganiseerd en consentieus uitge
voerd distributiesysteem nog kan worden
toegewezen, wordt echter niet door straf of
dwang van verordening of officieel besluit
bedreigd, maar hij wordt gestraft met het
onnoodig gemis aan waardevolle objecten,
waarmede hij zoo lichtzinnig of gedachten-
loos slordig heeft gehandeld.
Te zeer leven velen nog in de sfeer van den
tijd, waarin ruimere maatstaven dan die
van thans golden. Men moet zichzelf dikwijls
dwingen er aan te denken, dat deze tijd thans
zoo geheel anders is. Dit geldt in bijzondere
mate voor de Nederlandsche bevolking, aan
gezien wij altijd kwistig met onze materialen
konden omgaan.
Thans moet steeds in het oog worden
gehouden, dat de Nederlandsche eco
nomie in zware moeilijkheden be
vindt
Vrijwel ons geheele economische
leven draait om de acute schaarschte,
welke thans heerscht en welke het
noodig maakt met onvoldoende mid
delen in alle opzichten te woekeren.
Steeds meer producten worden in het
distributie-systeem opgenomen en ook niet-
gedistribueerde goederen worden schaar-
scher. Verordeningen en voorschriften dwin
gen, verbieden, doch voeden niet op. Het is
noodzakelijk de breede massa van ons volk
op te voeden tot zuinigheid en soberheid.
Wees zninig met alles wat gij hebt. Breek
met een sleur en besef, dat andere tijden ook
andere levensomstandigheden met zich bren
gen.
Wees zuinig met uw textielgoederen, met
uw huisraad, met uw brandstof, met uw gas
en electriciteit, met uw rubberbanden, met
uw fietsen. Lever uw batterijen en uw oude
gramofoonplaten in, indien ge nieuwe
wenscht. In verschillende campagnes inzake
een doelmatig gebruik heeft de economische
voorlichtingsdienst reeds tal van waarde
volle adviezen gegeven. Thans moet men ech
ter verder gaan. Niet een campagne voor:
wees zuinig met dit of dat, doch nu: wees
zuinig met alles.
Vernietig niets, gooi niets weg, want alles
heeft waarde. Eenige voorbeelden uit het da-
gelijksche leven: Waarom zoudt ge 'n papie
ren zak niet meermalen gebruiken? Waarom
uw gebaksdoos niet bewaard en een volgen
de keer weer gebruikt? En hebt ge wel eens
aan oud papier gedacht? Weet u, dat oud
papier op het oogenblik de meest waardevolle
grondstof is voor de papierindustrie?
Wij moeten van de noodzakelijkheid tot
zuinig-zijn doordrongen zijn. Uit eigen over
tuiging en niei op grond van een verordening
dient gespaard te worden.
Als één roep moet door het land gaan:
Wees zuinig met wat ge hebt De overheid
gaat in deze zuinigheidscampagne voor.
Hebt waardeering voor dit streven der
overheid en help haar de moeilijkheden te
verlichten door inderdaad „zuinig te zijn"-
Ernstig ongeval te Gilze.
Zaterdagmorgen, voor den aanvang van
de school reed een leerling van de tweede
klasse der jongensschool, de achtjarige Jos.
Vermeeren, wonende te Verhovcn, op een
boerenwagen mee. Bij het St. Jozefgesticht
wilde hij het voertuig verlaten. De jongen
struikelde hierbij en viel op de keien, met
het gevolg dat hij een der wielen van den
wagen over het lichaam kreeg. Het kind
werd door een onderwijzer de school binnen
gedragen, waar een geneesheer een ernsti
ge schedelbasisfractuur constateerde. De
toestand van den jongen was zeer ernstig.
Steunverleening en
kinderbijslag
NADERE UITEENZETTING»
's-Gravenrage, 26 Juli. De secretaris-ge*
neraal van het departement van sociale
zaken heeft in een schrijven aan de gemeen*
tebesturen de volgende nadere uiteenzetting
gegeven van de wijze, waarop met den kin*
derbijslag bij de vaststelling der steunbe*
dragen moet worden rekening gehouden.
Wanneer de kinderbijslag aan een arbel*
der, die in de steunregeling is opgenomen,
wordt uitgekeerd, is er geen bezwaar tegen,
dat dit bedrag wordt uitgesmeerd over het
aantal weken, dat hij gedurende de periode,
waarover deze bijslag werd berekend, ge*
werkt heeft. Komt hij. rekening houdende
met het dan gevonden weekloon, aan de
hand van de ter plaatse geldende wachttijd*
regeling, voor een wachttijd in aanmerking,
dan behoort hem alsnog een wachttijd ta
worden opgelegd.
Bij de bepaling van dezen wachttijd moet
uiteraard rekening gehouden worden met
eventueele wachtweken. welke hij al heeft
doorgemaakt, voordat hij in de steunrege-
ling werd opgenomen. Korting van den kin
derbijslag op het steunbedrag behoeft in dit
geval niet plaats te hebben.
Wordt iemand na ontvangst van den kin
derbijslag werkloos en meldt hij zich aan
voor steun, dan kan mutatis mutandis even
eens bovenstaande gedragslijn worden ge
volgd.
De kinderbijslag echter, uitgekeerd aan
gedeeltelijk werkloozen of aan personen, die
een tegemoetkoming ontvangen, omdat zij
door de bijzondere economische omstandig
heden minder dan het normale loon kunnen
verdienen, behoort voor 2/3 deel c.<T. ten
volle van de berekende uitkeering te worden
afgetrokken.
Is de kinderbijslag aan laatst bedoelde
arbeiders uitgekeerd, toen zij nog hun nor
male inkomen hadden, terwijl zij zich daar
na voor een aanvullend steunbedrag of een
tegemoetkoming hebben aangemeld, dan be
hoort aan de hand van het bovenstaande
in bepaalde gevallen eveneens een wacht
tijd te worden opgelegd.
Een doode en vier iwaar <?e-
wonden.
Op Duitsche gebied vlak bij de Nederland
sche grens, in de buurt van Lutte, is een
autobus over den kop geslagen. In dezen
autobus zat een dertigtal Nederlandsche
arbeiders, die in Duitschland werkzaam zijn
en die naar huis terugkeerden. Van deze
arbeiders is er een gedood, terwijl er vier
zware verwondingen opliepen. De overige
passagiers liepen allen min of meer ernsti
ge verwondingen op.
Het slachtoffer is de Hengelosche arbeider
Wassink. vader van drie kinderen.
-
