DAGBLAD VOOR HOLLAND'S NOORDERKWARTIER
DiMrjjflijlte verwoesting
Kippen op den terugtocht
IN KIEF
Lijstencollecte van
Winterhulp
Noorderlichtverschijnselen
Zee van Azof bereikt
De inschrijving van
vrachtauto 's
Verduisteren
19.41 uur
Hoofdredacteur: J KEESMAN. Schsgen.
HAANDAG 22 SEPTEMBER 1941. 85e Jaargang. No. 11604.
Uitgöve dor N.V. Uitg.-Mij*. „Hollonds Noorderkwortiei^* Behagen.
bolsjewisten brengen door hun
vernielzucht leven van tien-
duizenden in gevaar.
Kroonstad gebombardeerd
Berlijn, 21 September (D.N.B.):
Van militaire zijde wordt gemeld, dat de
Duitsche troepen in Kief onbeschrijfelijke
verwoestingen hebben aangetroffen, die de
Bolsjewisten hebben aangericht, alvorens zij
de vlucht namen. Zonder rekening te hou
den met de bevolking van de stad en de om
geving, werden alle voorraden, die voor de
inwoners van het grootste gewicht waren,
weggesleept of verbrand. Waterleiding en
ejectrische centrales werden vernield. Overal
ziet men de ravage van opgeblazen spoorlij
nen en bruggen. Het strikt noodzakelijke kan
e bevolking zich niet verschaffen.
De Duitsche soldaten, in de eersite plaats
de pioniers, zuiverden het gebied en de we
gen, die voor opmarsch en ravitailleering
noodig waren, van mijn versperringen en an
dere obstakels, zoodat de verzorging der strij
dende troepen gewaarborgd is. De Bolsje
wisten echter hebben door hun vernielzucht
het leven van tienduizenden op de wreedste
wijzean gevaar gebracht.
Hoofdkwartier van den Führer,
21 Sept. (D.N.B.):
Het opperbevel der weermacht maakt be
kend:
In het verloop van den ten oosten van
Kiew aan den gang zijnden omsingelingsslag,
hebbèn het leger van generaal-veldmaar
schalk von Reichenau en de pantserlegers
Ivan de kolonels generaal von Kleist en Gu-
derian sterke doelen van den omsingelden
vijand vernietigd en reeds thans ruim 150.000
gevangenen binnengebracht, benevens 151
tanks, 602 kanonnen en een onoverzienbare
hoeveelheid ander oorlogsmateriaal buitge
maakt. Het uiteenslaan van de overige dee-
len van den ingesloten vijand is in vollen
gang. Verdere, groote aantallen gevangenen
en buit kunnen verwacht worden.
Kroonstad gebombardeerd.
'Naar van bevoegde zijde wordt medege
deeld, hebben Duitsche gevechtsvliegtuige
gisteren met succes de haven en 'de vesting
kroonstad aangevallen. Vijandelijke artille
riestellingen werden tot zwijgen gebracht,
troepenconcentraties, vliegtuigen en colonnes
verstrooid en ten deele vernietigd.
Bij den toegang tot. de Jagorlitzki'baai, aan
den mond van den Dnjepr, hebben Duitsche
gevechtsvliegtuigen een sowjet torpedojager,
een klein oorlogsschip en een troepentrans-
portschip van 2000 ton tot zinken gebracht.
Pantserwagens noodig.
Berlijn, 21 Sopt. (D.N.B.) Naar Reuter
meldt, heeft de Sowjet ambassadeur te Lon
den, Maisky in-een oproep tot Groot-Brit-
tannië onder meer gezegd:
Wij hebben pantserwagens en nog eens
pantserwagens noodig. want onze verliezen
aan pantserwagens zijn aan het 2000 mijl
lange front groot. Wij hebben uw hulp
dringend noodig. Wij hebben een gemeen
schappelijk front met u. Zendt uw pantser
wagenversterking onverwijld naar het front
dat thans den grootsten vijandelijken druk
ta doorstaan heeft. Wie te juister tijd en
op de juiste plaats geeft, geeft dubbel.
De conferentie te Moskou.
Berlijn, 21 Sept. (D.N.B.) Naar de Brit-
sche berichtendienst meldt, heeft lord Bea-
verbrook een gedetailleerd plan voor de
Engelsch Amerikaansche hulp aan de Sow-
jet-Unie naar Moskou medegenomen. Dit
plan is door het Britsche kabinet goedge
keurd.
OP 3 EN 4 OCTOBER A-S.
's-Gravenhage, 20 Sept. De werkzaam
heden, welke „Winterhulp Nederland"' vo
rig jaar is begonnen, zullen a.s. seizoen zoo
mogelijk op nog breeder schaal worden
voortgezet. Immers de practijk. heeft bewe
zen, dat een groote groep Nederlanders in
de wintermaanden dermate kommert. dat
hulp een dringende noodzaak is.
Gelukkig zijn er ook landgenooten, die
helpen kunnen en willen, zoodat bij velen
de nood eenigszins gelenigd kan worden.
Het hierin schuilende bewustzijn van on
derlinge verbondenheid moet zoozeer toe
nemen. dat het motto van Winterhulp „voor
het volk. door het volk" werkelijkheid
wordt.
Laten daarom diegenen, die zich nog in
een zekeren materieelen welstand mogen
verheugen, aan hun in kommer levende
langenooten denken, wanneer hun op 3 én
4 ctober a.s de lijst voor de eerste collecte
van Winterhulp wordt aangeboden.
De winter zal door de omstandigheden
harder zijn dan ooit te voren en er zal dus
ook veel meer geld noodig zijn.
Nederlanders, kent uw naastenplicht,
Keeft gul.
Prachtige
Sterke magnetische storingen.
Het Nederl. meteorologisch instituut te de
Bilt meldt: in den morgen van 18 Septem
ber meldde het magnetisch station te Witte-
veen (Drenthe) sterke magnetische storin
gen. Des avond werden omstreeks 22 uur in
de Noordelijke provincies prachtige Noorder
lichtverschijnselen waargenomen. De waar
nemers maken melding van een helgroen
segment, vanwaar stralenbundels uitschoten
tot nabij en over het zenith. In het midden
was de hemel overwegend betrokken en
werden de stralenbundels tusschen 21.30 en
22 uur door enkele personen opgemerkt. La
ter op den avond verraadde het Noorder
licht zich in een verwonderlijk groen schijn
sel achter het gesloten wolkendek.
Uit het Zuiden werden £een berichten ont
vangen.
Het magnetisme bleef gestoord tot den
morgen van den 19den. Het sterkst was de
storing te 2 uur in den nacht.
Steeds
rrouwelijke bolsjewistische soldaten krijgsgevangen
gemaakt en naar Duitsche concentratiekampen overgebracht
(Orbis-Holland)
Duitschland strijdt voor Europa
Vernietiging van den ingesloten
tegenstander gaat voort.
Hoofdkwartier van den Fuehrer, 21 Sept.
(D.N.B.) Het opperbevel van de weermacht
maakt bekend:
Aan deii Zuidelijken vleugel van het Duit
sche aanvalsfront is de Zee van Azof bereikt
De voorwaarde hiertoe .was het heroieke op
treden van een infanteriedivisie, die den
overtocht over den breeden benedenloop, van
de Dnjepr bij Berislaw, op 60 K.M. ten N O.
van Herson, onder de moeilijkste omstandig
heden voltrokken en ondanks alle tegenaan
vallen gehandhaafd had.
De vernietiging van den in het gebied ten
Oosten en Zuidoosten van Kief ingesloten te
genstander gaat voort. De Duitsche forma
ties, die uit het Westen Kief waren binnen
gedrongen, zijn via de Dnjepr naar het Oos
ten opgerukt en hebben zich vereenigd met
de strijdkrachten, die over de Desna uit het
Noorden hadden aangevallen. De felle door
braakpogingen van den vijand mislukten. De
aantallen van gevangenen en buit nemen
ieder uur toe.
Eenheden der marine zijn diep doorge
drongen in de Finsche Golf, zij versterkten
den gordel van mijnen en -beveiligden de te
gen. de Baltische eilanden ingezette opera-
tiesl
Het ludhtwapen heeft ten N.W. van de
Krim een patrouilleboot tot zinken gebracht
een kanonneerboot en drie koopvaarders met
in totaal 10.000 brt. inhoud, terwijl bomtref-
fers werden geplaatst op een Sowjettorpedo-
boot
In den strijd tegen Groot Brittannië heb
ben sterke afdeelingen gevechtsvliegers in
den afgeloopen nacht haveninstallaties en
ravitailleeringsbedrijven van Southampton
bestookt met bommen van zwaar en van het
zwaarste kaliber. Treffers op opslagplaatsen,
docks en militaire installaties der stad heb
ben 'aanzienlijke vernielingen aangericht.
Een reeks groote branden werd waargeno
men. Andere gevechtsvliegtuigen deden aan
vallen op verscheidene vliegvelden en ha
veninstallaties in Zuid- en Oost, Engeland en
brachten ten N.O. van het Wash een vracht
schip van 4000 brt, tot zinken. Een tweede
groote koopvaarder werd beschadigd.
In het gebied van het, Kanaal heeft het
Britsche ludhtwapen gisteren bij een aan-
valspoging, die geen effect had, 39 vliegtui
gen verloren. Daarvan werden 35 door ja
gers en 4 door marmegeschut neergeschoten.
Twee eigen vliegtuigen worden vermist.
In Noord Afrika hebben Duitsche gevechts
vliegtuigen een Britsc'h tentenkamp bij'To-
broek vernield.
In den afgeloopen nacht is de vijand naar
Noord- en Zuidwest Duitschland gevlogen en
met enkele vliegtuigen doorgedrongen tot
aan de Rijkshoofdstad. Door neergeworpen
bommen ontstond schade van gering belang
in woonwijken. Nachtjagers en luchtafweer
geschut hebben drie Éngelsche bommenwer
pers neergeschoten.
RAADSELACHTIGE VERDWIJNING.
Op het terrein van een hou tschroe ven fa
briek aan den Gruguiusweg te Amsterdam
kwam men tot de minder aangename ont
dekking, dat niet minder dan 75, kisten, in
houdende ijzeren schroefbouten, ter waarde
van f 7000, verdwenen waren.
Hoe en wanneer deze verdwijning heeft
plaats gehad, heeft men tot nog toe niet
kunnen achterhalen. De politie is thans
doende, klaarheid in deze duistere zaak te
brengen.
Verzuim kan nog worden her
steld.
Het. is gebleken, dat tal van personen, die
op 15 Mei 1941 houder waren van vracht
auto's, als bedoeld in de inschrijvingsbe
schikking 1 1941 verzuimd hebben deze
voertuigen tijdig te doen inschrijven in de
vanwege den Secretaris generaal van het
departement van waterstaat te houden re
gisters. Tot 1 October 1941 bestaat voor de
hier bedoelde personen de gelegenheid om
hun verzuim te herstellen. Zij zullen daar
toe bij den rijks(hoofd)inspecteur van het
verkeer voor ieder voertuig een (rose) for
mulier (inschrijvingsformulier 1 1941 voor
vrachtauto's) moeten aanvragen en dit be
hoorlijk ingevuld voor 1 October 1941 bij
dien rijks hoofdinspecteur moeten inzenden
of inleveren.
Voor zoover de aangever thans niet meer
houder van het voertuig is, behoort de in
schrijving toch door hem te geschieden,
doch dient daarbij te worden vermeld, wat
met dit voertuig is geschied. Tegen allen,
die op 1 October niet aan hun verplichting
hebben voldaan, zal een strafvervolging
worden ingesteld. Niet nakoming van de
ze verplichting kan worden gestraft met
hechtenis van ten hoogste een jaar of geld
boete van'ten hoogste tienduizend gulden,
alsmede verbeurdverklaring van het mo
torrijtuig.
Hieronder te verstaan motorrijtuigen,
opleggers en aanhangwagens, geheel of ge
deeltelijk ingericht tot vracht- of veever-
voer, alsmede motorrijtuigen, uitsluitend
bestemd tot het voortbewegen van opleg
gers of aanhangwagens (met uitzondering
van landbouwtractoren.)
TOEZICHT OP PUBLIEKE VROUWEN.
Het nieuwe Verordeningenblad bevat een
besluit van de secretarissen-generaal van ju
stitie en van sociale zaken, welke het toe
zicht bepaalt en regelt op publieke vrouwen,
d.w.z. vrouwen, die van ontucht haar beroep
maken. Zij zullen zijn verplicht, steeds een
legitimatiebewijs bij zich te dragen, en moe
ten zich op bepaalde tijden onderwerpen aan
een geneeskundig onderzoek.
Vanavond gaat de
verduistering in om
en duurt tot morgenochtend
7.26 uur
Nieuwe acties der
Amerikaansche vloot?
BESPREKINGEN VAN
ROOSEVELT.
New York, 21 September (D.N.B.)
President Roosevelt heeft Zaterdag
middag besprekingen gevoerd met
staatssecretaris Huil. en met den
chef van de marine-operatieafdee-
ling, admiraal Stark. aldus meldt
de New York Herald Tribune uit
Washington. Volgens het blad zijn
toonaangevende waarnemers van
meening. dat deze besprekingen
voorloopers zijn van een bekend
making betreffende nieuw© acties
van de Amerikaansche vloot tegen
schepen der spil op den Atlanti-
schen Oceaan.
N e w Y o r k. 21 Sept. (D.N.B.) De New
York Post meldt uit Washington, dat de
Amerikaansche vloot schepen van alle na
ties. met inbegrip van de oorlogvoerende,
die Amerikaanseh oorlogstuig vervoeren, in
convooi zal nemen, zoolang de schepen zich
bevinden in wateren, die vitaal zijn voor
de defensie van de Ver. Staten. Er is niet
gedefinieerd, hoe ver deze wateren zich uit
strekken, om den Duitschers geen aanwij
zingen te geven, maar er zijn gegevens
voorhanden, die er op wijzen, aldus het
blad, dat de convooieering zich uitstrekt
over den geheelen Atlantischen Oceaan en
niet alleen tot IJsland.
De New Yorksche bladen staan nog geheel
onder den indruk van de Duitsche over-
winningsberiehten van het Oostelijke front.
De interventionistische New York Post geeft
de alarmeerende stemming in Londen en
Washington weer en verlangt, dat de beste
Amerikaansche oorlogsvliegtuigen zoo snel
mogelijk naar de Sowjet-Unie zullen worden
gezonden
BRITSCHE BOMMEN OP ONS LAND.
In den nacht van Vrijdag op Zaterdag vlo
gen enkele Britsche vliegtuigen boven ons
land. Door de neergeworpen brisant- en
brandbommen werden in een plaats in
Noordholland zes woonhuizen en een school
beschadigd.
Dê ontstane branden konden snel ge-
bluscht worden. Een persoon werd zwaar en
een licht gewond.
MENSCHEN GAAN VOOR!
Glunderende Nieuwediepers
in hun nieuwe verblijven
m.
De auto van den directeur van Vluchte
lingenzorg rijdt door den Pofder. Een kleine
jongen aan de Zandvaart stata te roepen:
„Meneer, daar is de Stoomweg en daar de
Balgweg". Hij heeft gisteren den heer v. d.
Pluym den weg gewezen en wil zich van
daag weer verdienstelijk maken. De direc
teur lacht hem dankbaar toe. „Dank je
wel", zegt hij tegen den dreumes en die
staat nog wat te gebaren aan den kant van
den weg, als wij draaien en stoppen aan de
Zandvaart, waar in een tuin met vruchtboo-
men, onder het groen, kippenboeten ver
scholen liggen.
Een timmerman staat bij den ingang van
het perceel te zagen. Een schuur wordt op
geknapt. We kijken er even naar en zien op
welke afdoende wijze, deze boet tochtvrij
wordt gemaakt met asbestplaten en aan den
binnenkant wordt bekleed met z.g. board, dat
het idee geeft van een landhuis. Hier moet
straks de behanger en de schilder nog komen
en dan eerst 'zal men kunnen bewonderen wat
het resultaat van dezen gezamenlijken arbeid
is geweest.
Dieper in den'tuin staan kippenboeten,
die klaar zijn. Een glundere, ons bekende
Heldersche dame staat ons met haar
dochters op te wachten. We worden, bijna
in den letterlijken zin des woords, met
open armen ontvangen. En als we bin
nenstappen begrijpen we het enthou
siasme.
Was dit een Idppenboet?
Was dit een kippenboet? 't Lijkt meer op
een Engelsch landhuis van klein formaat. Een
gezellige woonkamer, frisch en licht, crème
geschilderd, met een vroolijk, licht behang,
in alle opzichten keurig afgewerkt, daarach
ter twee slaapkamers. Een keuken, met roya-
len aanrecht, met gootsteen en kraan. Elec-
trisch licht, en water. Alle moderne gemak
ken. De betonnen vloer van woon- en slaap
kamer belegd met een zwaar soort karton,
warmte isoleerend. In één woord „een snoes
van een huis". Is het wonder, dat burge
meester Ritmeester gisteren vroeg, toen hij
deze woning bezocht, of de menschen nog
wel terug zouden komen, als de oorlog straks
voorbij was. Op hun bevestiging, dat dit ze
ker het geval zou zijn, was de burgemeester
eerst gerust. We kunnen begrijpen, dat er
menséhen zouden zijn, die dit landelijke leven
ook voor de toekomst prefereerden boven het
leven in de stad. v
Het is een groote kippenschuur waarin
we beland zjjn. Men heeft er drie woningen
van gemaakt. Aan den achterkant treffen
we de familie Gerssen. Ze zijn ingenomen
met hun modern verblijf. Het ziet er ook
keurig uit. Nu komen de meubelen weer tot
hun recht, nu krijgt men weer huiselijk leven.
En dat alles is door Vluchtelingenzorg in een
minimum van tijd voor elkaar gebracht.
Nog verder op het erf woont „opoe''. Haar
boet is nog niet verbouwd, maar ze vertrouwt
op de belofte van de heeren, dat er werk van
gemaakt wordt. We zien het enorme verschil
tusschen de oude kippenboet en de nieuwe
huisvesting en we kunnen niet anders dan
een woord van hulde brengen aan het. initia
tief tot dezen verbouw.
Voor iedere verbouwde schuur is een wind-
hok. In dit windhok is ook het toilet onder
gebracht. Alles goed afgewerkt. Door het
windhok wordt meteen voorkomen, dat bij
het openen van de deur alle warmte In de
kamer daarachter verloren gaat. Men ziet,
dat hier een practische geest aan het werk
is geweest.
Dit was een koolschuur.
We rijden nu naar de Burg. Lovinkstraat,
hk. Stoomweg. Daar staat een koolschuur.
Dat was een ongezellig, groot en ongerieflijk
verblijf. Nu de timmerlui en schilders de zaak
echter onderhanden genomen hebben is het
tot een woonverblijf geworden, waarin de be
woners zich „thuis" bevinden. Ze hadden de
ramen wel graag wat lager gehad, want de
stoof moet erbij te pas komen, als ze op den
weg willen zien, maar ja, de boer heeft zijn
voorwaarden gesteld. Als de tijdelijke bewo
ners straks weg zijn, dan moet hij zijn
schuur weer kunnen benutten voor de kool,
die hoog opgestapeld tegen de muren moet
staan. Er valt echter meer dan voldoende
licht naar binnen en de slaapkamers zijn nu
gescheiden van de woon- en zitkamer, zoodat
men weer het idee krijgt in een woning te
zijn.
Weer rijdt de auto verder en we stoppen
voor een bollenachur, met een groote zolder
erboven. Op d^zen zolder hebben maan
denlang drie gezinnen bij elkaar gewoond. Ze
zaten practisch bij elkaar op tafel en sliepen
bij elkaar in bed. Het was gelukkig, dat de
menschen het goed met elkaar konden heb
ben, maar prettig was de situatie niet. Nu
zijn op dezen zolder twee keurige zitkamers
gebouwd. Even licht en vroolijk als die in de
kippenboet en heeft ieder echtpaar zijn eigen
slaapkamer. Men is zeer dankbaar voor deze
oplossing. Een ruime, gemeenschappelijke
keuken is ook nog aangebracht.
Permanent wave.
Dan rijden we naar den Schorweg en stop
pen voor een bollenschuur aan den buitenkant
waarvan men een bord heeft aangebracht,
waarop met rood en zwart is geschilderd,
dat hier een dameskapsalon is van Mevr.
Bak, een voortvarend kapster, die haar toe
stel naar den Polder heeft óvergebracht en
nu' de gévluchte dames en de Breezander
huisvrouwen van een. permanent wave voor
ziet. Het is een modern ingerichte salon. Een
electrisch toestel, door den heer v. d. Pluym
heel vriendelijk als „vrouwenmartelwerktuig"
gekwalificeerd, staat klaar om de dames te
bedienen. Vluchtelingenzorg heeft ook hier
begrip getoond voor de speciale eischen van
zoo'n bedrijf en inplaats van het houten wind
hok, is er veel glas, zoodat het licht onge
stoord naar binnen kan vallen.
Een in Den Helder vernietigd bedrijf wordt
hier voortgezet en het is verheugend, dat de
eigenares tevreden kan zijn over de resulta
ten van haar arbeid.
„Nu moet ik u nog een geval laten zien
van wel zeer slechte en bedroevende huls
vesting. Het betreft hier dan alleen het on
derbrengen van vluchtelingen voor den
nacht," zoo zegt de heer v. d. Pluym.
We "rijden tot onder den rook van Den
Helder en stoppen bij een groote boerderij.
De heer v. d. Pluym kent hier den weg. Hij
stapt den deel binnen en trekt een groot zeil
opzij. Daarachter is het eerst stikdonker,
maar als we even aan de duisternis gewend
zijn, ontdekken we ledikant naast ledikant
Een lange, lange rij. Aan het eind voert een
ladder naar boven, naar den hooizolder en
daar staan ook de noodige ledikanten. Een-
en-twintig families vinden hier een onder
komen voor den nacht. De lucht is bedompt
Er is weinig ventilatie, het is hier ongezond
en ook de toestand is ongezond. Maandenlang
slapen hier tal van echtparen naast elkaar,
zonder eenige scheiding. Volwassen kinderen
liggen daar en jonge kinderen moeten er rust
trachten te krijgen. Hier moet verandering
komen, liefst zoo spoedig mogelijk.
„Er sliepen hier langen tijd 700 men
schen",' zegt de hr. v. d. Pluym. De boer,
die we later spreken noemt zelfs het
getal van duizend Heldersche menschen,
die veertien dagen lang in zijn boerderij
sliepen, na het zware bombardement van
vorig jaar Juni.
Je staat even verbaasd te kijken en be
grijpt niet, dat dit mogelijk waa, onder den
rook van Nieuwediep en je beseft sterker
nog, dat de arbeid van Vluchtelingenzorg een
gezegende arbeid is en dat het enthousiasme
van directeur en personeel een goede zaak
geldt.