Open brief
DAGBLAD VOOR HOLLAND'S NOORDERKWARTIER
Het Oostfront na den val
van Kief
aan den aartsbisschop
van Canterbujy
Duitsch soldaat in
Parijs vermoord
Duitsch op .de
lagere school
Vulkaan op Java werkt
GROOTE BRAND
IN ISTANBOEL
Dnifsch convooi voor
Niderlandsche kost aangevallen
TWEE DAGEN IN
KERELSLAND
HET ONKRUID
Verduisteren
19.38 uur
Hoofdredacteur: J. KEESMAN. Schagen.
DINSDAG 23 SEPTEMBER 1941. 85e Jaargang. No. 11605.
Üitgove <fer N.V. Ui tg.-Mij". „Hollands Noorderkwartier" Schagen.
EEtf FINSCHE CfcESTELIJKE OVER
DE GELOOFSVERVOLGING IN DE
SOVJET-UNIE.
H e 1 s i n k22 Sept. A.N.P.) Het blad
Jjuomen Sosialdemokraatti", het orgaan
van de sociaal-democratische partij van
ifinland, heeft een open' brief gericht tot
den aartsbisschop van Canterbury. welke
geschreven is door den aan het Finsche Oos"
lelijke front vertoeveuden evangelischen
geestelijke A. Rantamaa en welke in de
Finsche openbare maening sterk de aan
dacht heeft getrokken.
In dezen open brief wordt het volgende
„Met het oog op een door de bolsjewisten
iC geschonden kerk schrijf ik dezen brief en
richt hem juist aan u, als. hoofd van de
Atglicaansche kerk, omdat u zich in een
zaak gemengd hebt. die 'ook mij als jeugdig
Finsch geestelijke diep geschokt, heeft. Ik
heb eén kerk gezien, waarin Christus' kruis
was afgerukt. Waarom? Omdat hier twee
jaren lang de bolsjewieken geheerscht sheb-
;e- ben. Wij Finneif. als naburen, kennen dat.
Vanuit de verte zou het er wellicht anders
kunnen uitzien. Maar in de. twintig jaren,
dat de Sowjet-Unie bestaat, moet de mare
van haar houding tegenover de kerk ook
elders ter wereld wel bekend geworden
rijn."
De Finsche geestelijke beschrijft dan het
geschonden godshuis; „Van het altaar werd
een tooneel gemaakt, daarop een piano en
roode beschilderde lappën. Op de plaats
van de muurschilderingen kwamen leuzen
van den bond van goddeloozen; waar de
banken gestaan hadden, verrees een dans
vloer en aan den zijkant werd een har in
gericht. Voor het orgel werd ruimte ge
maakt voor balalaika en harmönica's. De
sacristie, waar de geestelijken zooals
mijnbeer de aartsbisschop wel weet, in stil
te mediteerèn. werd door de Russen als w.c.
gebruikt. Ik heb foto's gemaakt opdat ik
iet bewijzen kan. Ook de parterre van den
klokkentoren diende voor deze doeleinden.
Ook dit heb ik gefotografeerd, opdat de
raarheid niet vergeten wordt. Maar 'dit- is
ïog niet alles. Op een zijdeur waren af
beeldingen geschilderd, die slechts afkom
stig kunnen zijn uit een bordeel. Daar stond
een tekst bij geschreven, die eén scherp
licht werpt op het beschavingspeil en de
denkwijze van het bolsjewistische leger.
Ook daar heb ik foto's van' gemaakt. Ik
geloof wel niet, dat zij ergens zullen wor
den gepubliceerd, maar met duizenden an-
bewijsstukken, die het Finsche leger
verzameld heeft, zullen zii een licht werpen
op het moreel van het Sowjet-leger. Op het
kerkhof een beeld van verwoesting en van
ergste grafschending.v
Maar er was nog iets anders, dat
mij nog heviger griefde. Dat i& uw
oproep, mijnheer de Aartsbisschop,
aan miilioenen leden van det Enge.1-
sohc kerk om in de godshuizen en
thuis te bidden voor de overwin
ning en het succes van het „dap
pere Russische leger"
U hebt onwetende menschen verzocht te
bidden voor de wapens, die juist onschul
dige burgers in de Baltische landen gedood
hebben, welke landen na den eersten we
reldoorlog Vooral door de Engelsche politiek
in het leven geroepen werden Wij, Finnen,
kunnen ons niet onderwerpen aan het bols
jewisme. dat het gezinsverband uiteen
rukt. de kinderen van hun ouders weg
neemt en de vrouwen laat vernederen en
schandvlekken, zooals dit in de Sowjet-Unifc
gebruikelijk is. dingen, waarvan de Engel-
fiche diplomaten wel afweten. Ik als
telijke vrees de ontzettende verantwoording,
welke u als protestantsch bisschop op u
genomen hebt, ,toen gij uw verzoek, hebt ge
richt tot miilioenen menschen, die het ware
karakter van het bolsjewisme niet kunnen
weten. Er bestaat een God en die zal een
maal van ons allen rekenschap vragen.
Dan zullen wij elkaar ontmoeten en zullen
wij de duizenden geestelijken en christenen,
die sinds het jaar 1917 door de bolsjewisten
vermoord zijn en wier bloed om wraak
roept, ontmoetten. Wij zullen ook de gees
telijke ontmoeten, wiens kerk hier geschon
den staat en die in dezen oorfog voor vrij
heid en christendom zijn leven heeft gela
ten. Ter verantwoording zullen ook die
machtige heeren geroepen worden, die dui
zenden menschen in het ongeluk gestort
hebben. Dan zal ook de vraag beslist wor
den of men de zaak van het bolsjewisme in
Christus' naam mag zegenen.'"
DERTIG SOVJETDIVISIES VERNIETIGD.
WAARDEERING VAN ENG7LSGHE
ZIJDE VOOR *DE DUITSCHE
KRIJGSTACTIEK
Zooals uit de Duitsche weermachts-
berichten blijkt, hebben In de Zui
delijke Oekraïne de Duitsche troepen
via ^fikolajew en Cherson den _3njepr
overschreden en de zee van Azof be
reikt De zwarte lijn op het kaartje
geeft de stand der militaire operaties
.aan het Oostfront Weer vanaf de Fin
sche Golf tot aan de Zwarte Zee. De
eilanden Oesel en Moon, twee zuide
lijke eilanden ten noorden van Riga,
zijn genomen, om dé twee noordelij- -
ke eilanden Dagö en Worms wordt
nog gestreden.
Mfe) V.
ff O E M E fff#
DERTIG SOVJET-DIVISIES
VERNIETIGD.
B e r 1 ij n, 22 September (D.N.B.)
In' het omsingelde gebied tusschen den
Dnjepr en de Desna zijn, naar het D.N.B.
van welingelichte zijde verneemt, in de tot
dusver geleverde gevechten ongeveer dertig
Sowjet-divisies vernietigd. Uit welke uiteen-
loopende onderdeelen de Sowj et-formaties in
het omsingelde gebied ten Oosten van Kief
thans reeds bestaan, blijkt uit het feit, dat
op eén plaats gevangenen zijn gemaakt, die
afkomstig zijn uit 34 verschillende Sowjet-
divisies.
De Duitsche omsingeling van Kiewiis een
der .moeilijkste en .meest grandioze" onder
nemingen, waartoe in het geheele verloop
van den veldtocht tegen de Sowjets is ge
komen. verklaart de Londensche Times.
Het blad constateert dan, dat reeds groote
bolsjewistische productiecentra- onder den
voet zijn geloopen en dat de bedreiging van
nog vitalere gebieden acuut is geworden.
De verliezen van de Sowjets aan oorlogs
materiaal en productiemiddelen moet reeds
groot genoeg zijn om de "verdediging moei
lijkheden- te bereiden.. Het zou zinloos Zijn
te beweren, dat aldus het blad, volgens
het D.N.B.'verder, in een veldtocht van
zoo'n omvang aanvoeren van buiten op pas
sende wijze de eigen ravitailleering der
Sowjets zouden kunnén vervangen, wan
neer hun oorlogsppoductie zou worden ver
lamd.
In zake de mededeeling der Sowjets, dat
Kief geevacueerd is, verklaart de Britsohe
berichtendienst: „De toestand der Sowjets is
thans teel erger dan veertien dagen gele
den."
Naar uit Helsinki Wordt gemeld, heeft de
Sowjet berichtendienst eerst thans het ver
lies van Kief toegegeven.
In den strijd om de verdedigingswerken
van Leningrad heeft op 21 September naar
het D.N.B. verneemt, een Duitsche divisie in
fanterie een doorbraak bewerkstelligd door
een door de bolsjewisten taai verdedigde
hunkerlinie. Stormenderhand namen de,
Duitsche «infanteristen een plaatsje en een
in de nabijheid gelegen belangrijke hoogte.
Bij hun verderen opmarsch overschreden de
troepen van deze divisie een riyer en won
nen verder terrein.
Twaalf communisten ais repres-
saille doodgeschoten.
Parijs, 22'Sept. (D.N.B.) De militaire
bevelhebber in Frankrijk heeft via de pers
bekend gemaakt, dat op 10 Sept. een laffe
moord is gepleegd op een Duitsch soldaat.
Als verdedigingsmaatregel zijn twaalf met
name genoemde communisten, die wegens
agressieve handelingen jegens Duitsche sol
daten, daden van sabotage, verspreiding van
communistische pamletten en het dragen
van wapenen gearresteerd waren, doodge
schoten. De militaire' hevelhebber kondigt
voorts aan, dat indien een nieuwe aanslag
gepleegd wordt, een aanzienlijk grooter aan
tal communisten zal' worden doodgeschoten
Oproep van maarschalk Pétain.
Vichy, 22 Sept. (DNB.) De chef van den
staat, maarschalk Pétain, heeft zich door
den omroep tot de Franschen van het bezette
In het zevende leerjaar.
's-Gravenhage. 22 Sept. De Nederland-
sche staatscourant bevat een besluit van
den secretaris-generaal van het departe
ment van Opvoeding, Wetenschap en Cul
tuurbescherming. waarbij, o.m. wordt be
paald. dat aan het leerpla^ van een school
voor gewoon lager onderwijs, voor wat be
treft het zevende leerjaar, het vak Duit
sche taal wordt toegevoegd.
De vakken Fransche taal en Engelsche
taal mogen' behoudens goedkeuring door
den secretaris-generaal van 't departement
van Opvoeding. Wetenschap" en Cultuur
bescherming. in het in het vorig lid ge
noemde leerplan niet aan het leerplan
worden toegevoegd.
Het leerplan van een school voor gewoon
lager oinderwiis wijst aan. dat in hét ze
vende leerajar drie uren aan Duitsch zifl-
len worden besteed.
gebied gericht öm hen er op te wijzen, dal
aanslagen, op soldaten van het bezettings
leger gepleegd, misdadig zijn en sléchts on
geluk teweeg kunnen brengen. De regeering
keurt de aanslagen in eiken vorm af, en ver-I
zoekt dg bevolking de opsporingswerkzaam
heden zooveel mogelijk te bevorderen.
Het Nederlandsch-Indische Persbureau
Aneta meldt, volgens U.P., een uitbarsting
van den vulkaan Smeroe op Midden-Java.
Een aschregen heeft den hemel boVen Ma-
lang volkomen verduisterd.
Honderd huizen en twee kleine
moskeeën in de asch gelegd.
Istanboel, 22 Sept. (D.N.B.) Als
gevolg van een zwaren brand in de stads
wijk Faner zijn behalve twee kleine mos
keeën in totaal honderd woonhuizen totaal
vermeld. Vijfhonderd personen zijn dakloos
geworden. Een 70-jarige bezoekster x van
een moskee is het slachtoffer van dezen
brand geworden. Het gebouwencomplex van
het. patriarchaat heeft zwaar geleden. De
gebouwen, waarin verschillende autoriteiten
gehuisvest* zijn. zijn vernield, alsmede een
deel van de patriarchale kerk. Verder zijn
de vergaderzalen van de heilige synode en
de eetzalen van den orthodoxen clerus ver
nield De oude archieven, de schatkamers en
de vertrekken, waarin kostbare gewijde va
ten en kerkgewaden worden bewaard, heb
ben 'van het bluschwaler te lijden gehad.
Behalve kostbare schilderijen zijn ook de
nieuwe actcn en documenten, welke terug
gaan tot 1923. verbrand. Over de oorzaak
van den brand tast men nog in het duister.
Drie Britsche bommenwerpers
neergehaald.
B e r 1 ij n, 22 September (D.N.B.)
Naar het D.N.B. van militaire zijde
verneemt, hééft op 20 September een
vrij groote formatie Britsche bom
menwerpers een Duitsch
convooi
voor do Nederlandsche kust aange^
vallen. De Duitsche marine-artillerie
legde een gordijn van vuur rond de
schepen en schoot drie Britsche bom
menwerpers neer, .welke door de ver
sperring trachtten heen te vliegen.
OOK ZONDER DEN CULTUURTECHNI-
SCHEN DIENST ZOU HET GAAN, MAAR
WAT DE INGENIEURS WETEN,
BEHOEFT DE BOER NIET
MEER TE GISSEN.
Het groóte probleem
(Van onzen eigen Verslaggever).
Iemand die zoo enthousiast kaïn worden
over een daar-pog-nooit-gezién-goedje als Ir.
Feekes van de plantkundige afdeeling van
den cultuurteotyiischen dienst der Wierin-
germeerdirectie, moet wel een groot natuur
vriend zijn. En natuurvrienden hebben door
gaans weinig vijanden.
Maar er is één maar
Dat „maar" is het onkruid in het nieuwste
land, onze dertiende provincie, den Noord-
Oostpolder, het onkruid dat de gronden- zeer
.snel overwoekert, zoo snel, dat Ir. Feekes
er dagwerk aan heeft, het den baas te blij
ven en met zijn assistenten dagelijks in zijn
lalboratorium-vol-listen-en-lagen, weer nieu
we plannen uitbroedt om straks het land
zoo goed en zoo schoon mogelijk aan de
pachters op te leveren.
Men zal begrijpen dat het noodig is de
ontwikkeling van de natuurlijke planten
groei in den polder in den ruimsten zin te
bestudeeren. Om het verband met heb „oude
land" "uit de omgeving met de vegetatie in
het nieuwe land te kunnen leggen, wordt,
déze omgeving ook' nauw in het onderzoek
betrokken.
Verwacht kan worden, dat de reeds ont-
zilte Noordoostpolder (reeds in den begin
ne niet zoo zout door het voortdurend in-
stroomen van het zoete IJselwater en later
ontzilt door het leggen van den afsluitdijk)
de Wieringermeer in onkruidgroei zal over
treffen, hetgeen nu reeds aan de planten
groei en op de nog maar *amper drooggeko-
men gronden is te zien. Immers het meeste
zaad waaruit de plantengroei opgroeit, ligt
al op,den zeebodem. Beoosten Schokland is
bijvoorbeeld
„Van ouds" bekend. Een' kapconstructie in
een werkschuur, welke sterk aan'die uit de
Wieringermeer doet denken.
(Foto Fred. Groot).
400 BUNDER REEDS BEGROEID
met meer ^dan honderd plantensoorten, en
nog wel vrij dicht ook.
„Hoe bestrijdt U nu het doelmatigst het
onkruid, mijnheer Feekes?" vragen wij.
Wij zorgen er z0ov.ee! mogelijk voor de
eerste plantengroei niet tot zaad te laten
komen, omdat de zaadproductie van on
kruid zoo ontzettend groot is.
„Met-vergif dus?"
Juist, met natriumchloraat. Wij sproeien
of strooien dat goedje, én verder moet er
natuurlijk braaf geschoffeld en gemaaid
worden. Later kan dan de normale bestrij
ding door ploegen enzoo volgen.
„Hebben daar al veel menschen aan ge
werkt"?
In het „hoogseizoen", zomer 1941 meer
dan honderd. Het ging best, maar je komt
af en toe van dat goed tegen, dat bijna niet
weg te krijgen is. De wortelonkruiden bij
voorbeeld, als distel, melkdistel, hoefblad en
een enkel zaadonkruid ook nogvwel,- zooals
Duist Als je die hun gang laat gaan kan je
ze later practisch niet meer verdelgen. Dat
moet gauw en anders is het hopeloos mis.
Blijft er nog tijd voor ander werk ook
over?"
Ja, ja, we zijn aan het onderzoeken in
hoeverre men in den p'plder zal kunnen over
gaan tot eigen teelt van gras- en een enkel
klavebzaad. Wij zorgen dan natuurlijk heel
schoon zaad te krijgen, en dat zaaien we op
grond die beslist vrij van onkruid is. Dan
hébben we een groote kans dat we onkruid-
vrij zaad telen. En-ook doen' we nog aan
onderzoek naar de bruikbaarheid van het
veen dat aan de oppervlakte komt. En zoo
komt U vanzelf op het terrein van mijnheer
Bosma, den man van de landbouwkundige
afdeeling."
„Veldproevensop de proefvelden nemen wij"
zegt deze, „al weer zóó als men dat kent uit
de Wieringermeer, dus om ons te orientee-
ren ten aanzien van den verhouw van ge
wassen op de.rirooggekomen gronden. We
gaan weer na den invloed van de akker-
breedte, dus van de intensiviteit van de ont
watering op de caltuurresultaten, de be
hoefte van de grovere zandgronden aan in
filtratie, welke eischen de grónd stelt faan
de bewerking, welke gewassen de eerste' ja
ren kunnen worden geteeld, welke afwijkin
gen zic-h voordoen bij bepaalde vruchtop
volging, het bémestingsvraagstuk, de doel
matigheid van grasklavermengsels voor
graslandaanleg, enfin zoo het gewone rijtje.
We hebben in 1938 bij Kadoelen een proef
veld aangelegd, en daarvoor is van den bo
dem van den toekomstigen polder op twee
plaatsen grond opgebaggerd, lichte en zwa
re zavel. Deze hebben we in een laag van een
meter op het proefveld gebracht zoo van
elke grondsoort ongeveer een bunder. Drie
jaar lang hebben wij op dat veld proeven
genomen.
„En hoe waren de resultaten?"
„Zóó,.dat wij er de noodige richtlijnen uit
kunnen halen We zullen het onderzoek irf
den polder zelf voortzetten, en ons dan na
tuurlijk niet alleen bepalen tot de zavel
gronden, maar er ook de andere belangrijk
ste in "betrekken. Een stuk fijnzandige grond
hebben wij trouwens dezen zomer al onder
handen genomen m de oostelijke kuststrook
tusschen Blokzijl en Kampen. Maar zooveel
weten wij nu al wej, dat we hier envten,
paardeboonen, en vlas voor eerste gewas niet
kunnen gebruiken. Er komt maar wéinig
van terecht."
Als bewijs toont Ir. Bosma ons een arme
tierig bosje vlas van nog geen halve meter
lang.
„Het is wel merkwaardig, dat de slech
te groei van de erwten en de paardeboonen
geen gevolg is van een onvoldoende vorming
van de wortelknolletjes want enting van
het. zaad gaf aan het. gewas hoegenaamd
géén betere ontwikkeling."
Ir. Zuur van de botfemkundige afdeeling
gedachtig aan het spreekwoord dat beschei
denheid den mensch siert, begint met - te
vertellen... dat het zonder den dienst heusch
-óók wel gaat, om land te winnen, want
Kampen doet dat al jaren met goed gevolg
Vanavond gaal de
verduistering in om
en duurt tot morgenochtend
7.28 uur
op het Kampereiland. En ook heeft de fij-
densgeschiedenis van deó Anria Paulowna-
polder en het drama van den Waard en
Groetpolder,- waar men worstelde met ohtzil-
tings- en ondoorlatendheidproblemen, de
landwinners wel zoo wijs gemaakt, dat zij
de maatregelen om het beter te doen al
lang kennen. In de Wieringermeer ten
slotte. waar de bodembacteriën, die de on
ontbeerlijke stikstof moetpn vrij maken,
niet wilden gedijen, of de stikstof, niet vrij
konden maken, heeft men ook al weer veel
geleerd, en de. stikstofarme grond rijk ge
maakt door een voor d| kleigronden onge
kende! bemesting met stikstofzouten. Waar
om dim toch* nog een omvangrijke studie
en voorlichtingsdienst die overigens
maar een mager millioentje van d^ 120 mil-
lioen, welke de inpoldering kost, mag op-
soupeeren noodig is?
Zoo ziet de^bódem in het pas drooggevallen
kleüand er op vele plaatsen nog uit. De
lichte voorwerpjes zijn een lucifersdoosje
en een schelp, men ziet nu wel hoe groot
de kluiten zijn)
(Foto Fred. Groot).
„Omdat er altijd nog kleine kwaaltjes
zijn, waaraan de abnormale- gronden lijden,
maar in hoofdzaak omdat de intensiteit
waarmede men de maatregelen om de be
zwaren van het in cultuur brengen op moet
heffen van geval tot geval verschilt, zegt
Ir. Zuur. We hebben de middelen heusch
niet meer te zoeken, maar wij hebben te be
palen in hoeverre wij ze moeten toepassen
en kunnen toepassen met de minste kosten.
Neem bijvoorbeeld h.et greppelvraagstuk.
Leggen wij 'ze te ver, dan zijn ontwatering
en oogst onvoldoende, leggen we ze te dicht,
dan gooien we £eld weg. De heele ontwate
ring van den Noordoostpolder zal een
twaalf millioen omtrent kosten, lukt het
pns de intensiteit van de ontwatering 10
dichter bij het meest gewenschte te brengen,
dan is weer een slordig millioentje bè-
spaard. U ziet dus: de dienst brengt meer
op dan hij kost
Wat nu verder de belangrijkheid van het
bodemkundig onderzoek voor de vaststel
ling van de grenzen der polders betreft, le
vert de Noordoostpolder een aardig voor
beeld op. De grenzen zijn heel anders ge
worden. dan men ze aanvankelijk had go-
dacht. Eerst was het fóó dat ten noorden
van Urk de dijk een heel stuk naar het
westen uitsprong en dat de zuiderdijk over
Schokland direct naar Vollenhove liep.
Door het grondonderzoek in de ja
ren 1931-1934 bleek dat het ten Wes
ten van Urk veel zandiger was dan
men hjad gedacht, en dat bezuiden
Schokland een heel stuk prachtige
zware grond precies huiten de dijk
zou vallen. Natuurlijk is toen de
polder in het Westen verkleind en
in het Zuiden vergroot 'en het per
centage goede grond in tien polder 1
weer aanmerkelijk gestegen.
En verder hangt het verkavelingsplan
nauw samen met de grondgesteldheid. Im
mers van het 'verkavelingsplan vormt de
loop van de kanalen een belangrijk onder
deel en de kanalen worden al voor het
droogvallen gebaggerd. Nog een voorbeeld:
het is van belang te weten waar zich de
zandgronden bevinden, omdat die na het
drooggevallen het eerst toegankelijk zijn, en
het eerst in cultuur gebracht kunnen wor
den. In de buurt van deze lichte gronden
moeten dus de technische randwerken als
wegen, bruggen, woonketen, enz., voor het
droogvallen klaar zijn, om zoo gauw moge
lijk te kuïmen beginnen. Nu moet U niet
denken, besluit Ir. Zuur, dat wij èlles al
weten. In groote lijnen zal het wel uitko
men, maar^pf de grenzen op deze bodem-
kaart ook werkelijk wel zoo mooi recht
zullen zijn, of de grenslijn tusschen zand en
lichte zavel wel zoo precies zal loopen als
wij die geteekend hebben, of in de klei-
vakken niet eens een stuk lichtere grond
zal voorkomenhet is alles mogelijk. On
derzoeken onder water blijft altijd onnauw
keurig. Maar elke dag brengt ons nader,
elke dag weten we meer. Het is hier ook
al.weer precies als in de «Wieringermeer»
wat wij weten behoeft de boer later niet
meer te gissen!
Dan steekt Ir. Kalisvaart zijn hoofd om
de deur, de o, ongekende weelde auto
staat voor en deze zal ons naar het beloofde
land brengen.
Naar de grens althans, want dan zal het
loopen zijn. En hoe we geloopen hebben,
daarvan vertellen we dan in ons slotartikel.'
