N*. 341.
Donderdag 8 Januari.
A°. 1891.
Nieuws- en
Advertentieblad.
Binnenland.
Dit blad verschijnt Woensdag- en Zaterdagavond.
Abonnementsprijs per 3 maanden
Y®or djkn Bübo 30 Cts. Franco per post door ge-
keel Wmiiif.tmi 45 Cts. Naar Amkbtk a en andere
landen met veriiooging der porto's.
Advertentiën vóór 10 nor op den dag der uitgave.
Prijs der Advertentièn
Van 1 tot 6 rogels 30 Cts. Iedere regel meer 6 Cts.
Groote letters en Vignetten worden naar plaatsruimte
berekend. Bewijsnummers 2 Cts. per nummer.
ABONNEMENTEN en ADVERTENTIËN worden aangenomen btj de Uitgevers LANGEVELD DE ROOIJ, ParkstraatBur.a op Texel
Abonnentcn buiten den Burg woon-
achtig. worden beleefd verzocht de
verschuldigde abonnementsgelden vóór 15 Janu
ari te voldoenna dien datum zal over het
verschuldigde, met bijberekening van 10 cents
voor invordering, per posthwitantie worden
beschikt.
OUD-HOLLAND'S OVERWINNINGEN OP
DEN WATERGOD.
(Uit het Zbl. N. v. d. D.)
Sinds hoeveel jaren we nu al sproken over
eene droogmaking van de Zuiderzee of van
een gedeelte er van, wie zal het zeggen, maar
met dat al laat het werk op zich wachten.
"We hebben reeds op de schoolbanken geleerd,
dat praatjes goen gaatjes vullen, en het schijnt,
dat onze vaderen van de 17de eeuw, waarin
in Noord-Holland zoovele gaten gedicht zijn,
althans iets minder lang gepraat hebben over
hunne goede voornemens. Trouwens de mach
tige Neptunus gunde ze ook minder tijd tot
delibereeren, want tot 't jaar 1600 waren de
Schermer-, Beemster-, Purmer-, Storm-, Lange-,
Berger- en Egmonder meren met het IJ en
de Zuiderzee allengs meer in open gemeen
schap geraakt, zoodat de stormvloeden tot in
het hart van Noord-Holland konden doordringen.
Wilde men den provincialen landbouw, dat is
de welvaart van Noord-Holland, redden, dan
was er geen tijd van praten maar van han
delen. Uit dat oogpunt bezien, hebben we
de tijd met de Zuiderzee, want dat water
vreet niet meer in, doch hoewel die behoefte
niet bestaat, er zijn andere behoeften voor
handen, die zoodanige droogmaking nog vóór
het einde dezer eeuw gewenscht maken.
Gaan wij bij wijze van opfrissching ten
aanzien dezer belangrijke zaak, eens na wat
onze zeventiende-eeuwsche vaderen, en met
veel zwakker werkkrachten dan wij ze bezit
ten, gedaan hebben. De volharding en onder
nemingsgeest van die lieden hebben het visch-
rijke gebied van Neptunus in Noord-Hollandsch
noorderkwartier in een vruchtbare landstreek
herschapen. De drietand van den Zeegod is
omgesmeed tot den hooivork van den landman,
wiens werkplaats, den akker, Ceres tot haar
geliefkoosd verblijf begeerde, zoodat de rijke
oogsten den geroemden veestapel evenaarden.
Behalve vele kleine plassen werden van
1612 tot 1640 de Beemster, Purmer, de Hugo-
waard, de Wijde Wormer, de drie waterlandsche
meren, de Schermer en het Starnmeer droog
gemaakt, vertegenwoordigende alleen benoorden
het IJ eene vlakte van 24,200 hectaren gronds.
Elk dezer droogmakerijen heeft hare geschie
denis, die getuigenis geeft van de energie onzer
vaderen, en te meer moeten wij deze over
winningen op het gebied der nijverheid hoog
schatten en roemen, omdat de ontwerpers en
uitvoerders slechts geringe hulpmiddelen tot
hunne beschikking hadden. Een klein voor
beeld van zoodanige worsteling levert de
droogmaking van het Beemster meer. Dit
water werd nog in 1574, tijdens den oorlog
met Spanje, door oorlogsbodems bevaren (1577),
het daaraan gelegen dorp de Rijp bloeide door
scheepsbouw en zeevaart, en de haringbuizen
en walvischvaarders vertrokken vandaar uit
over het meer naar zee. Door den atslag
zijner oevers nam het meer in omvang gestadig
toe, en hoewel in 1592 octrooi verkregen werd
tot bedijking en droogmaking, was de voort
durende oorlogstoestand een beletsel voor de
uitvoering. In 1607 echter, dus nog vóór het
sluiten van het 12-jarig bestand, vereenigden
zich eenige Amsterdammers en Hagenaars,
onder leiding van Dirk van Os, om het werk
der droogmaking te ondernemen, terwijl Jan
Adriaanzoon Leeghwater van de Rijp belast
werd met het stellen van de watermolens.
In 1609 was de Beemster afgesloten en 26
molens waren gebouwd, zoodat aan 't einde
van dat jaar de Beemster 1 meter was afge
malen. De stormvloed van 1610 (22 Januari)
deed echter den waterlandschen zeedijk bij
Durgerdam bezwijken, een groot deel van
Noord-Holland liep onder water, en de Beem-
sterdijk brak door. De arbeid van twee jaren
en de som van f 800.000 waren verlorendoch
de moed bleef behouden. De gaten werden
gedicht, en 't getal molens tot 48 vermeerderd,
en in Mei 1612 was de Beemster droog.
Leeghwater, de groote droog maker, heeft
de kosten van het geheele werk, zonder den
koop van 't water, op f 1.900.000 berekend.
De Prinsen Maurits en Frederik Hendrik vierden
den 4 Juli 1612 in de Beemster het feest
dezer grootsche overwinning en Leeghwater,
dit inwijdingsfeest beschrijvende, voegt erbij:
„dat hij het mede gezien heeft en de tafels
heeft helpen bedienen." In 't eerste jaar na
de droogmaking bracht de Beemster zooveel
koolzaad op, dat al de oliemolens van Holland
er wel een jaar lang werk van hadden.
TEXEL, 7 Januari 1891.
De heer C. Plaatsman, candidaat, heeft het
op hem uitgebracht beroep naar de Herv. gem.
te Wateringen, ZH., aangenomen en daarmede
voor de overige op hem uitgebrachte beroepen
bedankt.
De winter blijft maar steeds aanhouden,
het tegenwoordig geslacht kan zich nu met
eigen oogen overtuigen, dat de oudelui niet
„ophakten," wanneer ze van winters uit den
ouden tijd verhaalden en toestanden schetsten
zooals die thans bestaan.
Of zulk een echt ouderwetsche winter nu
echter wel precies in den smaak van ouder
wetsche menschen valt, betwijfelen wij zeer.
Oosterend, 6 Jan. De onderlinge Zee-As-
surantie-Maatschappij „Texel", onder directie
van den heer Joh. Eelman, hield jl. Zaterdag
hare algemeene vergadering in het lokaal van
den heer Koppen alhier.
Uit de rekening en verantwoording bleek,
dat het aantal uitgegeven polissen op 31 Dec.
1890 bedroeg 41 met eene totale verzekering
van f «'6400, terwijl de Vermogensstaat een
eindcijfer aanwees van f1115. Dit cijfer be.
droeg op 1 Dec. 1889 f789.55 en op 1 Dec.
1888 f 489.98, zoodat de Maatschappij zich
in toenemenden bloei mag verheugen.
Tot Commissarissen werden gekozen B. v. d.
Vis en J. P. Plaatsman, terwijl als zoodanig
herkozen werd de heer J. D. Vos. De heeren
C. G. Kuijper en J. K. Brouwer, welke mede af
traden, wenschten voor dezen keer niet in
aanmerking te komen.
Verder werd besloten over het jaar 1891
een omslag te heffen van f 5 per duizend,
alsmede voor averijen beneden f50,— f2,5
per schuit, e:i dat schade, bij of door berging
ontstaan, niet meer vergoed zal worden.
Tijdens de vergadering werden drie nieuwe
deelnemers ingeschreven, waarmede het aantal
polissen tot 44 gestegen is.
Door den Directeur van het Ziekenfonds
alhier is van een onbekende, ten behoeve van
dat fonds, in dank ontvangen de som van
f5.-
De Cockseorp, 6 Jan. Te Zuid-Eierland is
een gymnastiek-eursus opgericht onder de lei
ding van den heer Engel, hoofd der school
aldaar, waarbij zich aanvankelijk 5 leden heb
ben aangesloten. Het doel is zich te bekwamen
voor de verlichte acte.
Jl. Zondag kon de ijsvlet wegens het
vele ijs den terugtocht van de Vliehors niet
aanvaarden. De bemanning, die verscheidene
uren aaneen pogingen had moeten aanwenden
die kust te bereiken, zag zich genoodzaakt
tegen het vallen van den avond naar het dorp
Vlieland te marcheeren een marsch van 3
a 4 uren om daar te overnachten. De vol
gende ochtend was zij evenwel reeds vroegtijdig
weer hier.
Uit Neerbosch meldt men
In het afgeloopen jaar is de weesinrichting
opnieuw belangrijk uitgebreid, o. a. door den
bouw van een nieuw weeshuis, waarin 200
kinderen plaats zullen vinden. De strenge
winter belet echter dit gebouw, zoo spoedig
als men gewenscht had, te openen. Dit nieuwe
huis is eene der grootste gebouwen, die hier
zijn gebouwd. Alleen aan timmerhout is voor
meer dan f 12,000 benoodigd geweest. In het
onderste gedeelte is eene zaal, waarin 200
kinderen aan tafels plaats kunnen vinden om
hun maal te nuttigen, terwijl er dan nog over
vloedige ruimte overblijft. Verder vindt men
er achtereenvolgens vier schoollokalen, die elk
voor 50 leerlingen genoegzame ruimte aan
bieden. De tweede verdieping is verdeeld in
twee slaapplaatsen, waar 200 ledikanten ruim
kunnen staanverder bevinden zich daar
lokaliteiten en kamertjes voor hen, die met
het op- en toezicht zullen belast worden. Dit
huis is gedurende het afgeloopen jaar voor het
grootste gedeelte afgebouwd, en zulks alleen
door de weezen onder toe- en opzicht van
hunne bazen.
Een verpleegde in het armenhuis te
Ankel bereikte de vorige week haar 108e
levensjaar. Het moedertje geniet nog een
goede gezondheid.
TEXEISCHE COURANT.
