Vrijzinnige Kiesvereeniging
Naar het „Het (Amsterdamsche) Dagblad"
verneemt is het wetsontwerp, houdende een
credietaanvraag voor nieuws geweren, door
de commissie van rapporteurs gerenvoieerd
aan den Minister van Oorlog, aangezien
naar hare berekening de kosten komen op
15 millioen in plaats van 971 millioen, zooals
door den Minister wordt begroot. Geen kleine
vergissing.
Men zal zich herinneren dat bij de behande
ling in de Tweede Kamer van het adres van ant
woord de heer van Kerkwijk heeft aangedrongen op
verlaging der grondbelasting als middel om den
landbouw tegemoet te komen.
Aan het „Soc. "Weekblad" wordt nu geschreven
dat het zeer te betwijfelen valt of zulk een
maatregel wel altijd of zelfs in de meeste ge
vallen aan de eigenlijke landbouwers ten goede
zou komen. De berichtgever noemt dan de
volgende feiten
„Een bekende familie in het noorden van
Frankrijk bezit in Noord-Brabant en Zeeland een
vijftigtal beste hofsteden in eigendom.
„Door peraequatie der grondbelasting is de
belasting voor elk dezer hoeven verminderd
met f 50 tot f 100. Dit maakt een jaarlijksch
bedrag van f 3 a f 4000, die thans door deze
buitenlandsche eigenaars minder worden betaald
aan de Nederlandsche schatkist en als zuivere
winst door hen kan worden beschouwd, want
geen enkele pachter heeft eenigen afslag ge
kregen. Een enkele, die het waagde schoor
voetend de billijkheid van zulk een afslag te
betoogen, werd, en van het standpunt der
eigenaars waarschijnlijk terecht, er op gewezen
dat de waarde van den grond voor hem ("pachter)
toch dezelfde was gebleven.
Naar wij vernemen, schrijft men aan
de (Meppeler Crt.) is er te Hoogeveen sprake
van, dat een onderwijzer aldaar aan Gede
puteerde Staten zal vragen of hij de bezoldigde
betrekking van „pomper" bij de brandspuit,
a 20 ets. per uur, bij zijn betrekking mag
waarnemen. Een paar onderwijzers hebben
naar aanleiding hunner benoeming tot dit
baantje verleden Vrijdag niet aan de bestaande
schoolregeling kunnen voldoen die voorschrijft
dat de onderwijzers onder schooltijd moeten
bezig zijn met het geven van onderwijs.
BURG OP TEXEL.
Vergadering Donderdag 25 Oct. 94
De Voorz. opende de vergadering met de mede
deeling dat deze vergadering is belegd om tegemoet
te komen aan het verlangen derzuster-kiesvereeniging
„Burgerplicht" te Helder, ten einde den candidaat van
die Vereeniging, de heer J. J. Stooker, in de gelegen
heid te stellen voor de kiezers zgne politieke denk
beelden te ontvouwen.
De heer Stooker bekwam hierna het woord en
bracht allereerst eene stille hulde aan de nagedachtenis
van den heer Land.
Daarna zgn politiek programma ontwikkelende
stelde spr. op den voorgrond de kwestie, die den
staatkundigen toestand reeds sedert geruimen tijd
heeft beheerscht, de kiesrecht-kwestie. Wanneer
htJ lid der Kamer ware geweest tfldens de behande
ling van het ontwerp-Tak, dan zou hg zeker hebben
gestemd tegen het amendement-de Megier en zijn
meegegaan met Tak's ontwerp, althans als dit niet
al te gehavend uit den strgd ware gekomen. Hg
zou echter zgn geweest voor het behoud der schrgf-
proef, welke er zeker zou toe bgdragen dat eene wet
op den leerplicht spoedig tot stand kwam. Met de
tegenwoordige onderwgswet kan spr. zich vereenigen;
van de verhooging der jaarwedden van de onderwgzers
zou hg echter een voorstander zgn. Uitbreiding
van het middelbaar en hooger onderwgs, in dien zin,
dat dit meer algemeen bereikbaar werd, zou bg spr.
steun vinden. Hg verklaarde zich ook voor de
stichting van Rgks Hoogere Burgerscholen in die
gemeenten, die daaraan behoeften hebben. Wensche-
lgk ware het z. i. ook dat aan jongelieden, die van
aanleg doen blgken, door het verleenen van studie
beurzen, de gelegenheid werd gegeven tot het
bekomen eener academische of militaire opleiding.
Ten opzichte van 's lands weerbaarheid, waartoe,
ingevolge art. 180 der Grondwet, alle mannelgke
Nederlanders behooren mee te werken, is spr. de
overtuiging toegedaan dat algemeene en persooolgke
dienstplicht behoudens natuurlgk sommige uitzon
deringen noodzakelgk is. De algemeene dienst
plicht zal echter z.i. wel tot de vrome wenschen
blgven behooren en 't is verre van hem iets onbereik
baars te willen najagen. Waar ook de tegenwoordige
omstandigheden er op wgzen dat er steeds gelegenheid
moet bestaan om ons koloniaal leger te kunnen
versterken, daar zou spr. er voor zgn om hier te
lande een of twee regimenten voor Indië beschikbaar
te hebben, bestaande bg voorkeur uit vrijwilligers
of ook uit dienstplichtigen; die zich daartoe zouden
aanmelden en bepaalde vooirechten zouden genieten,
even als nu b.v. de zeemilitie, die nu reeds naar dé
Koloniën kan worden gezonden.
Verder verklaarde de spreker voorstander te ztjn
van uitbreiding onzer krijgsmacht te landeen
veldleger acht h{j zeer noodig.
Met de belangrijke stelling van den Helder moet
z.i. het maritieme-etablissement aldaar behouden
blijven.
De organisatie onzer zeemacht in Indië eischt
volgeDs spr. dringend verbetering. Hij zou voor de
koloniën een eskader van 6 krachtige en 10 kleinere
oorlogsvaartuigen willen bestemd zien.
Omtrent het belastingstelsel stipte spr. aan, dat
z.i. aan elke belastingwet het beginsel ten grondslag
moet liggenht! die kan, moet betalen.' dus draag
kracht naar vermogen. Hg is voor afschaffing van
alle acctJnsen op de eerste levensbehoeften. Goed-
koope genotmiddelen spiritualiën uitgezonderd
zou hg niet belast wenschen te zien. Eene herziening
van het personeel acht spr. zeer noodzakelijk, ofschoon
deze, nu de opbrengst van vermogens- en bedrijfs
belasting niet aan de verwachting heeft beantwoord,
voorloopig wel achterwege zal moeten blijven.
Een wettelijke regeling van de dikwijls onbillijke
gemeentebelastingen, moet, zeide spr., als een
belangrijk vraagstuk worden beschouwd en behan
deld en ten goede komen aan de noodlijdende
gemeenten. Wat de inkomende rechten betreft, bg
wenBcht de grondstoffen daarmedezoo weinig mogelijk
belast te zien.
Spr, verklaart zich een voorstander van anniuteits-
leeningen (leeningen over vele jaren) voor groote
werken, bv. aanleg van havens en gemeenschaps-
wogen, enz.
Eene scheepvaart-wetgeving zou spr noodzakelijk
achten, waardoor de waarde en het aanzien onzer
handelsvloot zeker zou stijgen.
De belangen onzer vissehert) zullen steeds in
hooge mate sprekers aandacht trekken, terwijl die
van landbouw en veeteelt, die bronnen van nationale
welvaart, door hem krachtig zullen worden gesteund.
Ofschoon tegenstander van beschermende rechten,
is spr. toch ijverig voorstander van het beginsel om
onze industrie te steunen in hare concurrentie met
het buitenlandzoo o.a. door de schepen, voor onze
Marine benoodigd, binnenslands te doen bouwen.
Tot onze koloniale politiek komende kon spr. zich
zeer goed veroenigen met de in de laatste jaren
gevolgde liberale koloniale politiek, die de volks
welvaart in onze overzeesche bezittingen beoogt.
H0 is geen voorstander van de uitbreiding van ons
rechtstreeksch bestuur in Indië, doch waar dat
dringend noodzakelijk is, zooals nu bjjv. op Lombok,
daar zou hfl er zich niet tegen wenschen te ver
zetten. Het opium-vraagstuk besprekende, zeide
spr., eiken maatregel gewettigd te achten tegen het
heilloos opium misbruik in de koloniën; ter bestrijding
daarvan zou hij zoo noodig zelfs de opium-regie
wenschen ingevoerd te zien. - De West-Indische
koloniën zou spr. gaarne zooveel mogelijk financieel
onafhankelijk van het moederland willen maken.
De sociale kwestie aanroerende, zeide spr. van
oordeel te zijn, dat, b{| het streven naar verbetering
op maatschappelijk gebied, de leidende gedachte
behoort te wezenhet steunen van ouden en
gebrekkigen, die niet in hun onderhoud kunnen
voorzien, het stichten van een pensioenfonds voor
arbeiders en het daarstelleD van wetten ter beveiliging
van arbeiders in werkplaatsen en fabrieken en van
zeeliedenzeelieden vooral, omdat maar al te dikwijls
hun leven noodeloos in de waagschaal wordt gesteld,
zonder dat de wetgever daaraan iets kan veranderen. -
Ook op de overlading van schepen dient z. i. van
regeeringswege toezicht te worden uitgeoefend.
Spr -eindigde zgne rede dat, indien hg naar de
Kamer wordt afgevaardigd, hg de woorden van den
heer Land tot de zgne maakt „ik hoop uw vertrouwen
niet te zullen beschamen."
Van de gelegenheid tot het doen van vragen maakte
een der aanwezigen gebruik om te vragen of de
spr. er voor is de natie nog hooger te belasten.
Sinds een menschen leeftijd zoo werd aangevoerd
is de nationale schuld niets verminderd en het
wetsvoorstel thans, tot invoering van nieuwe geweren,
zal die schuld aanmerkelijk vergrooten.
De heer Stooker herinnert er aan dat h(j ten opzichte
van belastingen is voor draagkracht naar vermogen;
verhoogiDg der belasting voor de mindere man daar
is hg per se tegen. Wat het ingediende voorstel
omtreni de geweren betreft, meent hQ dat dit urgent
isvooral voor Indië is eene betere bewapening
noodig daar de Baliërs van betere wapenen zgn
voorzien dan onze troepen.
Met een woord van dank aan spr. en hoorders,
werd de bijeenkomst door den Voorz. gesloten.
Vergadering Vrijdag 26 October.
Dezen avond zou als spreker optreden de heer
H- van Calcar, cand. van de Kiesvereeniging te Zgpe.
De Voorz. deelde evenwel bg de opening der ver
gadering mede dat ook de heep Frowein naar hier
was gekomen om voor de kiezers op te treden, zoo-
dat achtereenvolgens twee candidaten optraden;
Met het oog op de beperkte tgd welke ons rest
om van het gesprokene een verslag te geven, alsook
in verband met de plaatsruimte daarvoor, moeten wg
zeer kort zgn, 't welk ons bovendien mogeigk is
doordien de sprekers van dezen avond niet zulk een
uitgebreid programma ontwikkelden als de spreker
van den vorigen avond, en zg zelve door beknoptheid
hunner voordracht kortheid mogeigk maken.
De heer van Calcar, het eerst optredend, zegt niet
zonder eenigen schroom op te treden, omdat hg,
hoewel niet vreemd om in eene groote vergadering
het woord te voeren, hier over zich zelve moet
spreken, iets wat hg Woensdag in eene vergadering
te Anna Paulowna voor het eerst van zgn leven
heeft gedaan en thans voor de tweede maal zal
moeten doen.
Spr. zegt dat hg gedurende 30 jaren de politiek
heeft gevolgd, echter als leek, niet als staatsman,
vandaar dat hg zich over verschillende vraagstukken
niet beslist kan uitlaten, omdat daarvoor een grondig
onderzoek noodig is. Het doel van zgn optreden
thans is dan ook niet om eene stem te winnen,
wel om door het aangeven van zgne beginselen en
richting de kiezers in staat te stellen te beoordeelen
de vraag: of zg hem waardig achten hem als hun
afgevaardigde te kiezen.
Spr. staatkundige richting is in vrgzinnige geest,
voor vooruitgang.
Het kiesrecht-vraagstuk, moet volgens spr. zoo
spoedig mogeigk voor goed van de baan, omdat
zoolang dat niet is geschied, elke andere en dringende
wetsarbeid wordt tegengehouden en onmogeigk
gemaakt. Spr is voor kiesrechtuitbreiding zoover
als in de gegeven omstandigheden mogeigk is.
De oplossing der sociale kwestie wenscht Bpr.
langs christeigken weg, als beginsel daarvoor stelt
hg op den voorgrond: liefde tot God en tot de menschen.
Beperkende bepalingen tot invoer acht spr. in
ignrechte tegenspraak met de vrgzinnige beginselen
beschermende rechten kunnen volgens hem nooit
worden aangewend tot verbetering op den duur, wel
voor eene oogenblikkeigko verzachting; figuurigker
wgze is 't hiermede als met den patiënt die zware
pgnen heeft. Een verdoovend middel kan de pgn.
voor een oogenblik meer drageigk maken, genezing
kan hetzelve niet bezorgen en in beide opzichten is
dan het geneesmiddel erger dan de kwaal.
Slechts dan wanneer eenig vak dreigde te onder
te gaan zou de Regsering verplicht wezen bescher
ming te verleenen, doch slechts als tgdeigke maat
regel.
Ten opzichte van het Dep. van Oorlog zegt de spr.
steeds tegen die begroeting te zullen wezen, ornaat
het doel waarvoor die gelden werden gebezigd z)
strgd is met Christendom en godsdienst en ei
ruSne voor de schatkist. Spr. is er tegen dat i
klein land als het onze mededoet in den wedsti
om groote uitgaven te doen voor oorlogsmaterie n
wat toch is oorlog de kunst om in den kor t:
mogeigken tgd veel menschen te dooden, en dit ri
in onverzoenigken strgd met beschaving en go o:
dienst en waarachtig volksbelang. Volgens s n
kouden de gelden thans voor oorlogsmaterieel i a
brulkt, nuttiger worden aangewend voor werken v K
algemeen nut Om die reden en meer principi»
om de oorlog zelve als tegenstander van Christendi 0
en godsdienst is spr. tegen elke uitgave daarvo iE
't Is spr. overtuiging dat een land als het onze, D
een wedstrgd om de beste oorlogsmiddelen, niet mo el
medegaan, ons land is daarvoor te klein beter wa p
het dat wij daarvan geheel afzagen on op ande a
wgze, bv. door bevordering van volkswelvaart enz. d u
wereld eerbied afdwingen. Spr. gelooft aan if
zegepraal van het goede over ruw geweld. 1;
Op de vraag van een der aanwezigen wat of
indien de richting des spr. in de laatste jaren wa
gevolgd het gevolg zou zgn met Lombok en i
Oost, moet spr. een rechtstreeks antwoord schuld a
blgvenspr. opvatting tegen het Dep. van Oorli i
is uit een godsdienstig oogpunt: een onverzoenigki 3
strgd. In zake Lombok is het een strgd tegen onb o
sohaafdheid en ruw geweld, doch met zgn bestrgdii
van de oorlog heeft spr. meer het oog op de Christeigt
natiën, de een nog Christeigker dan den ander, di1
toch maar steeds voort gaan met het aanschaftec
van oorlogsmaterieel.
Gevraagd wat spr. meening ie over beschermend ii
rechten voor de landbouwers, zegt spr. dat hg meen 1
dat daarmede de landbouw niet is gebaat, volgen
hom is de wanverhouding tusschen huurprgs ei
de opbrengst van het land meer de oorzaak vai
achteruitgang van den landbouwstand en het heef
spr- zeer verwonderd dat nimmer is aangedrongei
dat de verhouding van verhuurder tot huurde
wetteigk zou worden geregeld, opdat de laatste vooi E
de uitgaven voor verbetering aan het land aangebrach
betere waarborgen zoude hebben. n
Ten opzichte van het onderwgs zegt spr. te zfli |j
voor algemeen kosteloos lager onderwgs, kostelow
middelbaar voor hen die niet kunnen betalen, et
hooger onderwgs mogeigk voor hen die niet kunnei
betalen, door middel van beurzen.
Alsnu trad als spreker op de heer Frowein,
Deze spr. zegt kort te kunnen zgn, omdat in
zgne denkbeelden welke hg hier voor 3 jaret
geleden heeft ontwikkeld geen wijziging is ont
staan. Het doet spr. genoegen te mogen consta-
teeren, dat na dien, door de Regeering werd
gestuurd in den geest zoo als hg destgds aanprees,
Ten opzichte het kiesrecht-vraagstuk is spr,
een voorstander van het ontwerp Tak, volgens
hem is het noodig dat dit vraagstuk zoo spoedig
mogeigk tot een einde kome, omdat het beter
is dat nu vrijwillig worde gegeven wat ter eeniger
tgd zou kunnen worden afgedwongen. Spr. wgst
hierbg op hetgeen in België heeft plaats gehad.
Wat het militaire vraagstuk aangaat, is spr.
voor beperking van uitgaven; door voortdurende
bewapening gaat ons land een fin. ruïne tegemoet;
spr. zou de oplossing van dat vraagstuk in anderen
geest wenschen, b.v. door arbitrage of interna
tionaal scheidsgerecht, tot welker toepassing ver
schillende wegen openstaan. Hg acht het niet
gewenscht dat ons land zal medegaan in den
wedstrgd om het beste oorlogsmaterieel te ver
krijgen; het verschil van meening van de mili
tairen zelve, waarvan de een wil betere aanvals
middelen, een ander betere verdedigingsmiddelen
is alreeds een voorname reden tot beperking van
uitgaven daarvoor; bovendien heeft de oorlog
een onzcdeigk karakter.
De spreker merkt hier op dat sommigen beweren
dat ons district is een militair district hetgeen
hg b6Strgd, daar het grootste deel der inwoners
zich met wgdt aan het. militarisme doch aan
handel, landbouw enz. Spr. last hierbg in de
redenen welke Vooruitgang hebben bewogen Diet
met Burgerplicht mede te gaan, n.l. omdat de
candidaat van deze laatste, de Hr. Stooker schrifte-
igk had te kennen gegeven dat hg art. 184 der
grondwet, luidende„De dienstplichtigen te land
„mogen niet dan met hunne toestemming naar
„de koloniën en bezittingen van het Rgk in
„andere werelddeelen worden gezonden", wenschte
veranderd te zien. Hiermede kon Vooruitgang
niet instemmen.
Ten opzichte van het sociale vraagstuk zegt
spr. een voorstander er van te zgn dat de staat
zooveel mogeigk de zwakke bescherme tegen de
sterkere; hg zou wenschen eene internationale
arbeidswet tot bescherming van producenten,
opdat de concurrentie het niet mogeigk make
dat een menschlievend patroon zijnen arbeider
geen goed bestaan kan verschaffen. Uitbreiding
der arbeidswet ook voor de zeevarenden en voor
hunne veiligheid acht spr. zeer noodig.
Ten opzichte belasting acht spr. herziening* t\
noodig van de person, belasting, opdat niet zooal 1
nu het eerst-nooaige worde belast; z. i. moesterfi?
eerst de luxe artikelen worden belast en het eerst D
noodige het laatst. Het gemeenteigk belasting J
stelsel wenscht spr. in dezen geest gewgzigd tejj
zien dat ook uitwonende eigenaren kunnen worden
getroffen. "Verder is spr. voorstander van leerplicht.
Voor de landbouw wenscht hg de goedkoopste
wgze tot aanschaffing van 't geen benoodigd is
voor het bedrgf. Hg is verder een voorstander
tot invoering van eene Staats-hypotheekbank, land-
bouwcursussen, gemeenschapswegen, bevordering
van zeevaartkundig onderwgs en oprichting van
eene R. H. B. te Helder.
Slottens wgst spr. op oprechte en minder
oprechte politiek en wenschte hg dat in het
staatsleven wat meer idealisme, meer de vraag
wat recht en biligk is zou worden betracht.
De heer Frowein later geïnterpelleerd om
trent het verschil tusschen Burgerplicht en
Vooruitgang inzake de candidaat Stooker, die ten
