N°. 1375.
Zondag 11 November.
A0. 1900.
Nieuws- en
Advertentieblad.
Binnenland.
Dit blad verschijnt Woensdag;- en Zaterdagavond.
Advertentiën vóór 10 uur op den dag der uitgave
ABONNEMENTEN ©n ADVERTENTIËN worden aangenomen bij de Uitgevers LANG-EVELD DE ROOIJ, ParkstraatBurg op Texel
GEVONDEN VOORWERPEN.
TEXEL, 10 November 1900.
Buiten Bestuur en werkende leden van 't
fanfarecorps waren Woensdag ter algemeene
vergadering van die vereeniging slechts 2
gewone leden (de verslaggevers) opgekomen.
Na opening der vergadering door den voor
zitter werd door den secretaris een kort
verslag uitgebracht over de werkzaamheden
gedurende de 2 vorige jaren, terwijl daarna
door den penningmeester de rekening werd
ter tafel gebracht. Met het oog op den
langen tijd, die voorlezing van alle kleine en
grootere posten zou vereischen, werd besloten,
dat de rekening ter visie zou worden gelegd.
Als eindcijfers van de rekening 1897 98 werden
genoemd: ontvangsten f 491,18, uitgaven
f 584,72, nadeelig saldo alzoo f 93,54.
Onder de ontvangsten kwamen o. a. voor
legaat remplaqantenfonds f 100 en nieuwe
gëldleening f 170, terwijl onder de uitgaven
o. a. werd vermeld voor aankoop diverse
nieuwe instrumenten, enz. f 259.74.
Te rekening 1898/99 had voor totaal der
ontvangsten f 181,30 en totaal der uitgaven
f 224.79, nadeelig saldo alzoo f 43,49.
Besloten werd weder 5 aandeelen uit te
loten, terwijl bepaald werd, dat de aandeelen
vorige leening nog geldig zouden zijn tot
ultimo December 1902.
Uitgeloot werden hierop de nummers 15,
4, 2, 16 en 13.
In plaats van de heeren L. J. Kikkert en
5. Jz. Keijser, die als leden van 't bestuur
moesten aftreden, werden gekozen de heeren
A. Ponger en W. Lap, beiden werkende leden.
Door beiden werd de benoeming aangenomen.
Aangezien bij rondvraag niemand meer iets
had mede te deelen in 't belang der ver
eeniging, werd de vergadering gesloten.
Waal, 8 November. Gisteravond had in
de „Rijzende Maan" de eerste bijeenkomst
plaats van „Nut en Genoegen De vergadering
was goed bezocht.
Na opening en na mededeeling, dat het
aantal leden het getal 70 aanwijst, trad als
spreker op de Heer De Jongh, die metTijs,
de Jolleman; Lachen en Schreien; Izak op
den Dam, alle van J. van Maurik en ten
slotte met Vrienden en Vrouwen door N. N.
de aanwezigen aangenaam bezig hield.
De volgende bijeenkomst zal plaats hebben
in de „Bellevue" en wel op Vrijdag 7 Dec.
a.s. In die vergadering zullen als sprekers
optreden de Heeren Ds. J. J. Heep en W. R.
van Douwen te Den Hoorn.
Oudescbild, 9 Nov. De palingvisscherij
langs de kust is afgeloopen. De meeste vis-
schers hebben hun fuiken weggenomen. Over
het geheel heeft deze visscherij niets dan
teleurstellingen gebaard, vooral in den laatsten
tijd, toen men nog hoopte dat er veel zou
terechtkomen.
Met de garnalenvisscherij gaat het ook nog
niet naar wensch. De beestjes zijn heel klein
en zullen dus vermoedelijk ook in 't buitenland
niet veel opbrengen. Dit jaar mag tot heden
alweer niet tot de gunstigste voor de visschera
gerekend worden.
TEXELSCHE COURANT,
Abonnementsprijs per 3 maanden
Voor den Burg 30 Cts. Franco per post door ge
heel Nederland 45 Cts. Naar Amerika en andere
landen met verhooging der porto's.
Prijs der Advertentiën
Van 1 tot 5 regels 30 Cts. Iedere regel meer 6 Cts.
Groote letters en Vignetten worden naar plaatsruimte
berekend. Bewijsnummers 2 Cts. per nummer.
Gedeponeerd ten Rfladhuize een wollen dasje,
gevonden in de Weverstraat.
Uitgaande van de Sociaal-Democratische Arbeiders
partij, afdeeling Helder, werd gister in Hotel //Texel"
eene vergadering gehouden, waarin als spreker optrad
de heer Hugenholtz, vroeger predikant te Schiedam.
De vergadering werd met een koit woord geopend
door den heer Verstege van den Helder, waarna de
heer Hugenholtz het spreekgestoelte beklom.
Menig uwer zei spreker, zal zeker min of meer
nieuwsgierig geweest zijn wat nu eigenlijk wel bedoeld
werd met net onderwerp: //Wat in onzen tijd aller
eerst noodig is."
Was het in de kerk dat zulk een onderwerp werd
opgegeven, men zou het weten, maar zulk een onder
werp van een socialist, van een vertegenwoordiger van
een partij die gewoonlijk wordt miskent, van wier
leden men zegt, dat ze bloot stofvergoders zijn, dat
ze geen waarde hechten aan God en godsdienst Maar
van een socialist die vroeger predikant was.
Hoewel tegen mijn zin, zegt spr., moet ik een oogen-
blik spreken meer over mijzelf. Ik ben er toe ge
dwongen omdat de afgevaardigde van dit district in
zijn blad //Extra Tijding" niet heeft kunnen nalaten
mijn optreden aan kritiek te onderwerpen. Dat hij
mijn socialistische denkbeelden bestrijdt, daartoe heeft
hij het recht, doch geen recht heeft hij mijn godsdienst
in twijfel te trekken.
Ware ik hier geen onbekende, ik zou het geheel
overbodig achten mij tegen zulk een aantijging te ver
dedigen, omdat ik zou weten, dat men mij voldoende
kende, hier echter kan ik die aantijging niet ongemerkt
voorbij laten gaan.
Jarenlang was ik predikant, steeds heb ik gepredikt
eheel volgens mijne godsdienstige overtuiging, altijd
eb ik de godsdienst willen tonpassen in 't leven,
maar daar mij bleek dat de grondslag verwaarloosd is
en ik naar ik meen meer nut kan doen met te trachten
die grondslag te verbeteren, heb ik mij aangesloten
bij de Soc. Dem arbeiderspartij. Ik ben socialist ge
worden juist omdat ik godsdienstig ben.
Hierop begon spreker met de behandeling van zijn
eigenlijke onderwerp, n.l. algemeen kies- en stemrecht.
Zal er verbetering komen in den toestand voor den
arbeider, zegt spr., dan moet deze ook stem hebben
In het kapittel. 10 a 15 jaren geleden ontstond er
een sterke 3trooming voor algemeen kies- en stemrecht.
Een vergadering in 1880 te Amsterdam gehouden werd
bezocht door 800 menschen; eene vergadering in 1885
fehoudeu te 's-Hage was zoo druk bezocht, dat 700 a
00 menschen geen plaatsj meer konden vinden in den
groote zaal waar de vergadering werd gehouden. Eene
meeting te Heerenveen in 1890 werd door 1500 per
sonen bezocht. Daarna echter was er verslapping ge
komen, men liet den moed min of meei zinken.
Verleden jaar 12 Nov. was echter opnieuw een com
missie voor algemeen kiesrecht gevormd en in 1901
zal bij de verkiezing naar veler oordeel de leuze moeten
zijn: Algemeen kiesrecht voor mannen zoowel als voor
vrouwen.
Het doet spr. leed, dat geen vrouwen in de zaal
aanwezig zijn en spreekt den wensch uit, dat als hij
hier weer optreedt ook deze niet zullen ontbreken.
Waarom algemeen kiesrecht noodig is P Wel zegt
spr. verschillende wetten worden gemaakt zoogenaamd
vopr de belangen van den arbeider, doch meermalen
is dit meer schijn, dan werkelijkheid en geen wonder
de kapitalisten maken ze en deze zien de zaken steeds
door nun kapitalistische bril en kennen de zuivere
toestanden niet.
Uit verschillende voorvallen in het parlementaire
leven is zulks maar al te duidelijk op te maken.
Enkele voorbeelden werden door spreker aangehaald.
De arbeiders, zegt spreker, moeten algemeen kiesrecht
eischen, opdat zij zichzelf kunnen doen vertegenwoor
digen door personen met hun belangen bekend.
Bezwaren zijn er tegen geopperd. De arbeiders zijn
voor een groot deel onverschillig daarvoor beweert men.
Ze waren dan ook zoolang onmondig, dat men ze eerst
moet leeren eerbied voor zichzelf te hebben, doch dan
zullen ze hun recht op prijs weten re stellen.
Godsdienstige bezwaren, zegt men, zijn er aan ver
bonden, omdat dan volgens beweren volks-souvereiniteit
zou treden in plaats van Gods-souvereiniteit, maar,
zegt spr.. is zulks wel in., overeenstemming met Gods
rechtvaardigheid. Zouden de regeerders, gekozen door
de bezitters, dan juist de uitverkorenen moeten zijn P
Wat hier iemand tot regeerder maakt is hier niet de
godsdienst, doch het bezit van geld.
In Duitschland, België, Frankrijk, Amerika, enz.
heeft men algemeen kiesrecht en wat de godsdienstig
heid betreft, behoeft men daar toch zeker niet bij ons
onder te doen, vooral in laatstgenoemd land zeker niet.
De anti-revolutionaire partij wil geen algemeen, maar
huismanskiesrecht. Ook hierbij wordt weer een zekere
welstand vereischt, want waarom blijven er zoovele
flinke jongelingen en jongedochters ongehuwd P Enkel
omdat men niet genoog verdient, om een huishouding
te beginnen.
De arbeiders, zegt men, zijn te dom om te kiezen,
hoe zou het zijn, als men nu alle kiezers eens een
examen afnam Zou dan menig deftig heertje het
niet verliezen tegen een flink arbeider P De vraag is
nu niet hebt ge kennis P maar wel, hebt ge geld P
betaalt ge belasting P
Nu, belasting betaalt de arbeider genoeg, nl. indirecte
belasting op zont, azjjn, gedistilleerd helaas, wat al te
veel dikwijls en op rundvleesoh, jammer genoeg, weinig
of niet.
Maar directe belastingen Ja, eigenlijk wel. door
zijn arbeid.
De arbeider heeft tal van plichten, doch ook rechten.
De tegenwoordige minister Kort van der Linden sprak in
1885 Zoolang de arbeiders er niet om vragen, hebben
wij ze het met te geven, doch als ze het eischen,
kunnen wij ze het kiesrecht niet weigeren.
De arbeiders zijn te veel verdeeld in afdeelingcn
naar hun godsdienstige begrippen en verliezen daardoor
de andere zaken dikwerf te veel uit het oog. Zij
moesten meer verbonden zjjn ter bereiking van het
groote doelverkrijging van algemeen kiesrecht, de
verbetering van hunnen %>estand.
Gedurende de pauze, die nu volgde, werd gecolpor
teerd met diverse kleine geschriften op de party
betrekking hebbende.
Na de pauze ging spreker over tot behandeling van
de tegenwoordige kieswet.
Deze wet, zegt, spr,, berust op art. 80 der grondwet
en volgens dat artikel moet men behooren tot de
mannelijke ingezetenen en een zekeren welstand
genieten. Geld is dus weer het kenteeken en vrouwen
worden uitgesloten.
De wet werd'door Van Houten zelf, menschelijker
wijze volmaakt genoemd, bezittersgewijze gesproken
ten minste.
De wet noemt verschillende soorten van kiezers, als
belastingkiezers, dus geld, huurkiezers, dus weer zekeren
welstand en daardoor kans om in de directe belasting
te worden aangeslagen als men zich als kiezer aangeeft.
Loonkiezers, vereischte minstens 13 maanden Dy 1
patroon, thans bij hoogstens 2, achtereen werkzaam te
zijn, losse arbeikers dus uitgesloten en hoeveel vaste
werklieden kunnen het zoolang by een patroon uit
houden. Pensioenkiezers, jammer genoeg krijgen de
arbeiders maar hoogst zelden pensioen en het ware zeer
te wenschen, dat de staat voor pensioen der arbeiders
zorgde.
SpaarkiezersEisch f 100 op 't grootboekwelke
arbeider weet wat het grootboek is P of f 50 op de
postspaarbank. Oogenscbijniijk wordt dus de spaarzaam
heid beloont, doch als tfe arbeider door omstandig
heden, buiten zjjn wil, het gald moet opvragen, verliest
hij ook cjjn kiesrecht.
Examenkiezers. Welke arbeider kan gaan studeeren P
Schijnbaar is de wet in 't voordeel van den arbeider,
doch op den keper beschouwd is het niets dan schijn.
Meer aan de helft van de mannelijke ingezetenen zijn
van bet kiesrecht uitgesloten. Ze worden niet vertegen
woordigd in den gemeenteraad, Staten en Kamers.
Het tegenwoordig ministerie moge in schijn in 't
voordeel werken van het volk, in werkelijkheid kan
er maar zeer weinig worden gedaan en wordt de voor
uitstrevende Goeman Borgesius tegen gehouden dooi
den aristocraat De Beaufort.
Verschillende dingen worden aangehaald uit de han
delingen van het ministerie in den laatsten tijd.
In het jaar der vredesconferentie die op onzo kosten
in den Haag werd gehouden, werd voor leger en vloot
40millioen|gulden uitgetrokken tegen slechts 15 millioen
voor binnenlandscho zakon, waartoo ook lager, middel
baar en hooger onderwijs behoort.
Verleden jaar tegen Kerstmis werd nog even een
half millioen toegestaan voor vestingwerken, ofschoon
door Van Kol werd bewo erd, dat die vestingweeken
volgens deskundigen reeds verouderd waren en de
socialisten beweren, dat ons land onverdedigbaar is.
Yoor aankoop en onderhoud van oorlogsvaartuigen
worden millioenen besteed, alles ter verdediging van
het land, het land, niet van don arbeider maar van
de kapitalisten.
De spot werd door spr. gestoken met de vereeniging
Volksweerbaarheid, de goedkoopo manier om het Tand
te verdedigen, maar welke arbeider heeft tijd zich te
oefenen in het schieten.
Een pensioenwet is voortdurend in studie, doch vol
gens een commissie van onderzoek, hoe mooi en ge-
wenscht ook, niet uitvoerbaar. En waarom niet P Omdat
men de wet niet kan uitvoeren zonder geld en dit
dan van den kapitalist zou moeten worden gevraagd.
De leerplichtwet. De anti-revolutionairen zeggen
leerplicht is leerdwang, maar wy zeggen het is leerrecht-
In de wet had eehter nog moeten worden opgenomen:
schadel losstelling voor ouders wier kinderen mede helpen
brood te verdienen en verstrekking van kleederen en
voedsel aan de behoeftige kinderen, waardoor armoede
geen vrijstelling behoefde te zijn.
Waarom werd het er niet in opgenomen P omdat het
alweer geld zou kosten aan de bezitters.
De betrekkelijk geringe kosten zullen nu waarschijn
lijk worden gevonden op enkele indirecte belastingon,
dus alwëer de arbeider, die er een deel van betaalt.
De eerst door de 2c kamer aangenomen ongevallen"
wet was mooi, alleen was het wcnschelijk gewoest geen
70° maar 100-/o van het loon uit te kecren bij totale
invaliditeit, de le kamer vond de wet echter te mooi.
De greote heeren moesten zelf recht hebben hun volk
te verzekeren, waardoor het meer van hon afhanke
lijk word.
Spreker noemt het ministerie dubbelhartig en beweert,
dat geene vorbetering er in kan komen zoolang ook
de arbeiders geen stemrecht hebben. We willen dat
stelsel aantasten en in den grond veranderen.
Privaat-bezit van den grond willen we wegnemen.
Spreker eindigt zijn rede, die met onverdeelde aandacht
was gevolgd, met eene gelijkenis, waaruit duidelijk
bleek, dat de tegenwoordige verhouding tusschon arbeider
en patroon aanleiding moet geven tot overproductie.
Van de gelegenheid tot debat werd door niemand
gebruik gemaakt.
Met een woord van dank voor de groote belang
stelling en onverdeelde aandaoht sloot de heer Verstege
de vergadering.