N°. 1375. Zondag 11 November. A0. 1900. Nieuws- en Advertentieblad. Binnenland. Dit blad verschijnt Woensdag;- en Zaterdagavond. Advertentiën vóór 10 uur op den dag der uitgave ABONNEMENTEN ©n ADVERTENTIËN worden aangenomen bij de Uitgevers LANG-EVELD DE ROOIJ, ParkstraatBurg op Texel GEVONDEN VOORWERPEN. TEXEL, 10 November 1900. Buiten Bestuur en werkende leden van 't fanfarecorps waren Woensdag ter algemeene vergadering van die vereeniging slechts 2 gewone leden (de verslaggevers) opgekomen. Na opening der vergadering door den voor zitter werd door den secretaris een kort verslag uitgebracht over de werkzaamheden gedurende de 2 vorige jaren, terwijl daarna door den penningmeester de rekening werd ter tafel gebracht. Met het oog op den langen tijd, die voorlezing van alle kleine en grootere posten zou vereischen, werd besloten, dat de rekening ter visie zou worden gelegd. Als eindcijfers van de rekening 1897 98 werden genoemd: ontvangsten f 491,18, uitgaven f 584,72, nadeelig saldo alzoo f 93,54. Onder de ontvangsten kwamen o. a. voor legaat remplaqantenfonds f 100 en nieuwe gëldleening f 170, terwijl onder de uitgaven o. a. werd vermeld voor aankoop diverse nieuwe instrumenten, enz. f 259.74. Te rekening 1898/99 had voor totaal der ontvangsten f 181,30 en totaal der uitgaven f 224.79, nadeelig saldo alzoo f 43,49. Besloten werd weder 5 aandeelen uit te loten, terwijl bepaald werd, dat de aandeelen vorige leening nog geldig zouden zijn tot ultimo December 1902. Uitgeloot werden hierop de nummers 15, 4, 2, 16 en 13. In plaats van de heeren L. J. Kikkert en 5. Jz. Keijser, die als leden van 't bestuur moesten aftreden, werden gekozen de heeren A. Ponger en W. Lap, beiden werkende leden. Door beiden werd de benoeming aangenomen. Aangezien bij rondvraag niemand meer iets had mede te deelen in 't belang der ver eeniging, werd de vergadering gesloten. Waal, 8 November. Gisteravond had in de „Rijzende Maan" de eerste bijeenkomst plaats van „Nut en Genoegen De vergadering was goed bezocht. Na opening en na mededeeling, dat het aantal leden het getal 70 aanwijst, trad als spreker op de Heer De Jongh, die metTijs, de Jolleman; Lachen en Schreien; Izak op den Dam, alle van J. van Maurik en ten slotte met Vrienden en Vrouwen door N. N. de aanwezigen aangenaam bezig hield. De volgende bijeenkomst zal plaats hebben in de „Bellevue" en wel op Vrijdag 7 Dec. a.s. In die vergadering zullen als sprekers optreden de Heeren Ds. J. J. Heep en W. R. van Douwen te Den Hoorn. Oudescbild, 9 Nov. De palingvisscherij langs de kust is afgeloopen. De meeste vis- schers hebben hun fuiken weggenomen. Over het geheel heeft deze visscherij niets dan teleurstellingen gebaard, vooral in den laatsten tijd, toen men nog hoopte dat er veel zou terechtkomen. Met de garnalenvisscherij gaat het ook nog niet naar wensch. De beestjes zijn heel klein en zullen dus vermoedelijk ook in 't buitenland niet veel opbrengen. Dit jaar mag tot heden alweer niet tot de gunstigste voor de visschera gerekend worden. TEXELSCHE COURANT, Abonnementsprijs per 3 maanden Voor den Burg 30 Cts. Franco per post door ge heel Nederland 45 Cts. Naar Amerika en andere landen met verhooging der porto's. Prijs der Advertentiën Van 1 tot 5 regels 30 Cts. Iedere regel meer 6 Cts. Groote letters en Vignetten worden naar plaatsruimte berekend. Bewijsnummers 2 Cts. per nummer. Gedeponeerd ten Rfladhuize een wollen dasje, gevonden in de Weverstraat. Uitgaande van de Sociaal-Democratische Arbeiders partij, afdeeling Helder, werd gister in Hotel //Texel" eene vergadering gehouden, waarin als spreker optrad de heer Hugenholtz, vroeger predikant te Schiedam. De vergadering werd met een koit woord geopend door den heer Verstege van den Helder, waarna de heer Hugenholtz het spreekgestoelte beklom. Menig uwer zei spreker, zal zeker min of meer nieuwsgierig geweest zijn wat nu eigenlijk wel bedoeld werd met net onderwerp: //Wat in onzen tijd aller eerst noodig is." Was het in de kerk dat zulk een onderwerp werd opgegeven, men zou het weten, maar zulk een onder werp van een socialist, van een vertegenwoordiger van een partij die gewoonlijk wordt miskent, van wier leden men zegt, dat ze bloot stofvergoders zijn, dat ze geen waarde hechten aan God en godsdienst Maar van een socialist die vroeger predikant was. Hoewel tegen mijn zin, zegt spr., moet ik een oogen- blik spreken meer over mijzelf. Ik ben er toe ge dwongen omdat de afgevaardigde van dit district in zijn blad //Extra Tijding" niet heeft kunnen nalaten mijn optreden aan kritiek te onderwerpen. Dat hij mijn socialistische denkbeelden bestrijdt, daartoe heeft hij het recht, doch geen recht heeft hij mijn godsdienst in twijfel te trekken. Ware ik hier geen onbekende, ik zou het geheel overbodig achten mij tegen zulk een aantijging te ver dedigen, omdat ik zou weten, dat men mij voldoende kende, hier echter kan ik die aantijging niet ongemerkt voorbij laten gaan. Jarenlang was ik predikant, steeds heb ik gepredikt eheel volgens mijne godsdienstige overtuiging, altijd eb ik de godsdienst willen tonpassen in 't leven, maar daar mij bleek dat de grondslag verwaarloosd is en ik naar ik meen meer nut kan doen met te trachten die grondslag te verbeteren, heb ik mij aangesloten bij de Soc. Dem arbeiderspartij. Ik ben socialist ge worden juist omdat ik godsdienstig ben. Hierop begon spreker met de behandeling van zijn eigenlijke onderwerp, n.l. algemeen kies- en stemrecht. Zal er verbetering komen in den toestand voor den arbeider, zegt spr., dan moet deze ook stem hebben In het kapittel. 10 a 15 jaren geleden ontstond er een sterke 3trooming voor algemeen kies- en stemrecht. Een vergadering in 1880 te Amsterdam gehouden werd bezocht door 800 menschen; eene vergadering in 1885 fehoudeu te 's-Hage was zoo druk bezocht, dat 700 a 00 menschen geen plaatsj meer konden vinden in den groote zaal waar de vergadering werd gehouden. Eene meeting te Heerenveen in 1890 werd door 1500 per sonen bezocht. Daarna echter was er verslapping ge komen, men liet den moed min of meei zinken. Verleden jaar 12 Nov. was echter opnieuw een com missie voor algemeen kiesrecht gevormd en in 1901 zal bij de verkiezing naar veler oordeel de leuze moeten zijn: Algemeen kiesrecht voor mannen zoowel als voor vrouwen. Het doet spr. leed, dat geen vrouwen in de zaal aanwezig zijn en spreekt den wensch uit, dat als hij hier weer optreedt ook deze niet zullen ontbreken. Waarom algemeen kiesrecht noodig is P Wel zegt spr. verschillende wetten worden gemaakt zoogenaamd vopr de belangen van den arbeider, doch meermalen is dit meer schijn, dan werkelijkheid en geen wonder de kapitalisten maken ze en deze zien de zaken steeds door nun kapitalistische bril en kennen de zuivere toestanden niet. Uit verschillende voorvallen in het parlementaire leven is zulks maar al te duidelijk op te maken. Enkele voorbeelden werden door spreker aangehaald. De arbeiders, zegt spreker, moeten algemeen kiesrecht eischen, opdat zij zichzelf kunnen doen vertegenwoor digen door personen met hun belangen bekend. Bezwaren zijn er tegen geopperd. De arbeiders zijn voor een groot deel onverschillig daarvoor beweert men. Ze waren dan ook zoolang onmondig, dat men ze eerst moet leeren eerbied voor zichzelf te hebben, doch dan zullen ze hun recht op prijs weten re stellen. Godsdienstige bezwaren, zegt men, zijn er aan ver bonden, omdat dan volgens beweren volks-souvereiniteit zou treden in plaats van Gods-souvereiniteit, maar, zegt spr.. is zulks wel in., overeenstemming met Gods rechtvaardigheid. Zouden de regeerders, gekozen door de bezitters, dan juist de uitverkorenen moeten zijn P Wat hier iemand tot regeerder maakt is hier niet de godsdienst, doch het bezit van geld. In Duitschland, België, Frankrijk, Amerika, enz. heeft men algemeen kiesrecht en wat de godsdienstig heid betreft, behoeft men daar toch zeker niet bij ons onder te doen, vooral in laatstgenoemd land zeker niet. De anti-revolutionaire partij wil geen algemeen, maar huismanskiesrecht. Ook hierbij wordt weer een zekere welstand vereischt, want waarom blijven er zoovele flinke jongelingen en jongedochters ongehuwd P Enkel omdat men niet genoog verdient, om een huishouding te beginnen. De arbeiders, zegt men, zijn te dom om te kiezen, hoe zou het zijn, als men nu alle kiezers eens een examen afnam Zou dan menig deftig heertje het niet verliezen tegen een flink arbeider P De vraag is nu niet hebt ge kennis P maar wel, hebt ge geld P betaalt ge belasting P Nu, belasting betaalt de arbeider genoeg, nl. indirecte belasting op zont, azjjn, gedistilleerd helaas, wat al te veel dikwijls en op rundvleesoh, jammer genoeg, weinig of niet. Maar directe belastingen Ja, eigenlijk wel. door zijn arbeid. De arbeider heeft tal van plichten, doch ook rechten. De tegenwoordige minister Kort van der Linden sprak in 1885 Zoolang de arbeiders er niet om vragen, hebben wij ze het met te geven, doch als ze het eischen, kunnen wij ze het kiesrecht niet weigeren. De arbeiders zijn te veel verdeeld in afdeelingcn naar hun godsdienstige begrippen en verliezen daardoor de andere zaken dikwerf te veel uit het oog. Zij moesten meer verbonden zjjn ter bereiking van het groote doelverkrijging van algemeen kiesrecht, de verbetering van hunnen %>estand. Gedurende de pauze, die nu volgde, werd gecolpor teerd met diverse kleine geschriften op de party betrekking hebbende. Na de pauze ging spreker over tot behandeling van de tegenwoordige kieswet. Deze wet, zegt, spr,, berust op art. 80 der grondwet en volgens dat artikel moet men behooren tot de mannelijke ingezetenen en een zekeren welstand genieten. Geld is dus weer het kenteeken en vrouwen worden uitgesloten. De wet werd'door Van Houten zelf, menschelijker wijze volmaakt genoemd, bezittersgewijze gesproken ten minste. De wet noemt verschillende soorten van kiezers, als belastingkiezers, dus geld, huurkiezers, dus weer zekeren welstand en daardoor kans om in de directe belasting te worden aangeslagen als men zich als kiezer aangeeft. Loonkiezers, vereischte minstens 13 maanden Dy 1 patroon, thans bij hoogstens 2, achtereen werkzaam te zijn, losse arbeikers dus uitgesloten en hoeveel vaste werklieden kunnen het zoolang by een patroon uit houden. Pensioenkiezers, jammer genoeg krijgen de arbeiders maar hoogst zelden pensioen en het ware zeer te wenschen, dat de staat voor pensioen der arbeiders zorgde. SpaarkiezersEisch f 100 op 't grootboekwelke arbeider weet wat het grootboek is P of f 50 op de postspaarbank. Oogenscbijniijk wordt dus de spaarzaam heid beloont, doch als tfe arbeider door omstandig heden, buiten zjjn wil, het gald moet opvragen, verliest hij ook cjjn kiesrecht. Examenkiezers. Welke arbeider kan gaan studeeren P Schijnbaar is de wet in 't voordeel van den arbeider, doch op den keper beschouwd is het niets dan schijn. Meer aan de helft van de mannelijke ingezetenen zijn van bet kiesrecht uitgesloten. Ze worden niet vertegen woordigd in den gemeenteraad, Staten en Kamers. Het tegenwoordig ministerie moge in schijn in 't voordeel werken van het volk, in werkelijkheid kan er maar zeer weinig worden gedaan en wordt de voor uitstrevende Goeman Borgesius tegen gehouden dooi den aristocraat De Beaufort. Verschillende dingen worden aangehaald uit de han delingen van het ministerie in den laatsten tijd. In het jaar der vredesconferentie die op onzo kosten in den Haag werd gehouden, werd voor leger en vloot 40millioen|gulden uitgetrokken tegen slechts 15 millioen voor binnenlandscho zakon, waartoo ook lager, middel baar en hooger onderwijs behoort. Verleden jaar tegen Kerstmis werd nog even een half millioen toegestaan voor vestingwerken, ofschoon door Van Kol werd bewo erd, dat die vestingweeken volgens deskundigen reeds verouderd waren en de socialisten beweren, dat ons land onverdedigbaar is. Yoor aankoop en onderhoud van oorlogsvaartuigen worden millioenen besteed, alles ter verdediging van het land, het land, niet van don arbeider maar van de kapitalisten. De spot werd door spr. gestoken met de vereeniging Volksweerbaarheid, de goedkoopo manier om het Tand te verdedigen, maar welke arbeider heeft tijd zich te oefenen in het schieten. Een pensioenwet is voortdurend in studie, doch vol gens een commissie van onderzoek, hoe mooi en ge- wenscht ook, niet uitvoerbaar. En waarom niet P Omdat men de wet niet kan uitvoeren zonder geld en dit dan van den kapitalist zou moeten worden gevraagd. De leerplichtwet. De anti-revolutionairen zeggen leerplicht is leerdwang, maar wy zeggen het is leerrecht- In de wet had eehter nog moeten worden opgenomen: schadel losstelling voor ouders wier kinderen mede helpen brood te verdienen en verstrekking van kleederen en voedsel aan de behoeftige kinderen, waardoor armoede geen vrijstelling behoefde te zijn. Waarom werd het er niet in opgenomen P omdat het alweer geld zou kosten aan de bezitters. De betrekkelijk geringe kosten zullen nu waarschijn lijk worden gevonden op enkele indirecte belastingon, dus alwëer de arbeider, die er een deel van betaalt. De eerst door de 2c kamer aangenomen ongevallen" wet was mooi, alleen was het wcnschelijk gewoest geen 70° maar 100-/o van het loon uit te kecren bij totale invaliditeit, de le kamer vond de wet echter te mooi. De greote heeren moesten zelf recht hebben hun volk te verzekeren, waardoor het meer van hon afhanke lijk word. Spreker noemt het ministerie dubbelhartig en beweert, dat geene vorbetering er in kan komen zoolang ook de arbeiders geen stemrecht hebben. We willen dat stelsel aantasten en in den grond veranderen. Privaat-bezit van den grond willen we wegnemen. Spreker eindigt zijn rede, die met onverdeelde aandacht was gevolgd, met eene gelijkenis, waaruit duidelijk bleek, dat de tegenwoordige verhouding tusschon arbeider en patroon aanleiding moet geven tot overproductie. Van de gelegenheid tot debat werd door niemand gebruik gemaakt. Met een woord van dank voor de groote belang stelling en onverdeelde aandaoht sloot de heer Verstege de vergadering.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 1900 | | pagina 1