N°. 2113.
Donderdag 19 December 1907.
21ste Jaargang
Nieuws- en
Advertentieblad.
Binnenland.
Van week tof week,
Dit blad verschijnt Woensdag- en Zaterdagavond
Advertentiën vóór 10 nnr op den dag der uitgave.
ABONNEMENTEN en ADVERTENTIËN worden aangenomen bij de Uitgevers LANGEVELD& DE ROOIJ, ParkstraatBurg op Texel.
GEDEENTEREINIGIiXG
De Burgemeester der gemeente Texel
verzoekt aan de inwoners van den Burg,
die er prijs op stellen, dat scherven enz.
door den gemeentereiniger worden weg
gehaald, deze niet door ander vuilnis
neder te werpen, doch afzonderlijk te
houden.
Texel, den 14 December 1907.
De Burgemeester voornoemd,
HIDDINGH.
7 14 Dec.
Van de gebeurtenissen der voorbije week
is, wat ons land betreft, stellig wel het
bezoek van Z. M. den Duitschen Keizer, de
voornaamste. Gister en heden brachten
onze groote bladen kolommen bijzonder
heden over dit hooge bezoek terwijl ze tevens
in hooggestemde hoofdartikels den Duit
schen monarch het welkom in ons Vaderland
toeriepen. De gebeurtenis is dan ook niet
van belang ontbloot. Al mogen we gerust
aannemen, dat aan dit Keizerlijk bezoek
geen z. g. „hoogere staatkunde" ten grond
slag lag en Keizer Wilhelm daardoor alleen
een bewjjs wilde geven van zijn genegenheid
voor de telg uit het roemruchte geslacht
der Oranjes, dat geslacht dat ook door Hem
in eerbiedige herinnering wordt gehouden,
de band tusschen het machtige Duitsche
Rijk en ons klein landje is er door ver
sterkt en dat zegt veel in onze veelbewogen
dagen, waarin veel over den vrede wordt
gesproken en toch meermalen de vrees voor
ernstige internationale verwikkelingen niet
geheel denkbeeldig is.
Het heeft den Hoogen bezoeker ni6taan
een geestdriftige ontvangst ontbroken. Ons
volk, dat zjjn beminnelijke Vorstin op de
handen draagt en dat daarvan als de ge
legenheid zich voordoet enthusiastisch het
bewijs weet te geven, trots zijn aard, die
koel en flegmatisch heet te zijn, heeft ook
nu weer getoond, dat het in geestdrift kan
ontsteken voor den machtigen Vorst, die
het niet beneden zich acht, een klein volk
te eeren in zijn Landsvrouwe.
o—o—o—o—
Waar wij ons tot taak stellen de lezers
van ons blad op de hoogte te houden met
de belangrijkste gebeurtenissen, die in
binnen- en buitenland de publieke aandacht
vragen, hadden we in ons vorig overzicht
ook eenige regels behooren te wjjden aan
het kiesrechtrapport der Liberale Unie.
Veelheid van stof bij beperkte ruimte
maakte ons dit evenwel onmogelijk. Daar
evenwel de zaak nog niet verouderd is en
in het begin van het komende j aar als de
Liberale Unie bijeenkomt er over de kies
rechtkwestie nog wel heel wat zal worden
gesproken, achten wjj het niet ondienstig
thans nog een en ander over de zaak mede
te deelen.
Door het Hoofdbestuur der Liberale Unie
is n. 1. een uitvoerig prae-advies gezonden
aan de bij de Unie aangesloten kiesver-
eenigingen, zulks met betrekking tot het
in 1903 uitgebrachte kiosrechtrapport van
de daarvoor benoemde commissie bestaande
uit de heeren Mr. H. P. de Kanter, R. J.
H. Patijn en P. Rink
In dit rapport wordt op den voorgrond
geplaatst, dat het thans bestaande kiesrecht
vervangen dient te worden door een rege
ling, waarbij allen tot de stembus dienen
te worden toegelaten, die niet door de wet
zijn uitgesloten. Het Hoofdbestuur sluit
zich daarbij aan maar het merkt in zijn
prae-advies op dat wanneer de Unie zich
voor de in het rapport verdedigde regeling
verklaart, ze het beginsel van algemeen
stemrecht aanvaardt, doch ook dat het geen
betoog behoeft dat in dat stelsel een rege
ling denkbaar is met zooveel en zoo belang
rijke uitsluitingen dat feitelijk het kiesrecht
in plaats van algemeen, integendeel zeer
beperkt zou worden en het er dus op aan
komt vooral te weten welke uitsluitingen
worden gewenscht.
Te dien opzichte komt het Hoofdbestuur
tot de volgende conclusie
„Van degenen, die Nederlander en inge
zetene zijn, behooren om redenen van al
gemeen belang te worden uitgesloten:
1°. zij, die tot de blijvend bedeelden
behooren;
2°. zij, die den leeftijd van 23 jaren nog
niet hebben bereikt;
3°. zij, die bij onherroepelijk geworden
rechterlijke uitspraak de beschikking of
het beheer over hun goederen hebben
verloren;
4°. zij, die by onherroepelijk geworden
rechterlijke uitspraak ter zake van het
plegen van een strafbaar feit, ontoereken
baar zijn verklaard;
5°. zij, die als krankzinnigen in een
gesticht verpleegd worden;
6°. zij die bij onherroepelijk geworden
rechterlijke uitspraak tot gevangenisstraf
van ten minste één jaar zijn veroordeeld;
7°. zij, die bij onherroepelijk geworden
rechterlijke uitspraak veroordeeld zijn, we
gens landlooperjj of bedelarij;
8°. zij, die bij onherroepelijk geworden
rechterlijke uitspraak zijn veroordeeld we
gens een der overtredingen genoemd in
artt. 420 en 453 van het Wetboek van
Strafrecht, bij herhaling begaan (dronken
schap.)
9°. zij die bij onherroepelijk geworden
rechterlijke uitspraak van hun kiesrecht zijn
ontzet."
Verder behandelt het Hoofdbestuur in
den breede het vraagstuk van het Vrou
wenkiesrecht. Het spreekt zich ten gunste
daarvan uit omdat het meent, dat het in
strijd met het algemeen belang zou zijn
nog langer alle vrouwen uit te sluiten.
Op den voorgrond stelt het hoofdbestuur
dat de volksvertegenwoordiging zooveel
mogelijk de afspiegeling moet zijn van de
verschillende belangen en behoeften van
alle beginselen en denkbeelden, die onder
het volk leven. Natuurlijk kan het ideaal
nooit bereikt worden, zoolang men alle
vrouwen van de stembus weert. Het
Hoofdbestuur wijst er op, dat de invloed
van de vrouw op onze samenleving steeds
vermeerdert. Congressen en tentoonstel
lingen worden door de vrouwen georgani
seerd. Het aantal bedrijven waarin de
vrouw naast den man optreedt, wordt steeds
grooter en op stoffelijk gebied vermeerdert
haar aandeel in de algemeene werkzaamheid
van jaar tot jaar. Bovendien is het Hoofd
bestuur overtuigd, dat het etisch element
in de politiek meer tot zijn recht zal komen
als ook de vrouw wordt toegelaten. Toch
is het Hoofdbestuur van meening, op gron
den in hot prae-advies aangegeven, dat
aan do gehuwde vrouw het kiesrecht niet
moet worden gegeven, terwjjl het wat de
ongehuwde vrouw betreft, opmerkt dat men
niet kan zeggen, dat de vrouwen in het
algemeen reeds denzelfden ontwikkelings
gang hebben doorgemaakt als de mannon.
Rationeel acht het den leeftijdsgrens wat
hooger voor de vrouw dan den man te
stellen, door te bepalen, dat haar op 30-
jarigen leeftijd het kiesrecht kan worden
toegekend, mede omdat er onder de vrou
wen op jeugdigen leeftijd al heel weinige
zijn, die zich met de publieke zaak bemoeien
en omdat bij een onzekerheid, hoe het
vrouwenkiesrecht in ons land zal werken,
een eenigszins geleidelijke invoering van
het kiesrecht de voorkeur verdient.
Ten slotte verdedigt het Hoofdbestuur
nog de invoering van stemplicht en even
redige vertegenwoordiging, waarover we
thans niet kunnen uitwijden, doch waarop
bij een eventueele behandeling later nog
terug kan worden gekomen. Het Hoofd
bestuur zal in den geest van het prae-
advies conclusies aan de vergadering aan
bieden waarover dan gestemd zal worden,
—o—o—o—
Ons vorig overzicht was juist geschreven
toen de telegraaf de tijding bracht van het
overlijden van den Koning van Zweden,
Oscar II. Geheel onverwacht kwam deze
doodstijding niet, want reeds eenige dagen
voor het afsterven hadden de doctoren alle
hoop op genezing opgegeven.
In den overleden monarch is een man
van beteekenis heengegaan. Niet alleen
dat hij een goed vorst was voor zijn onder
danen, hem sierden tal van gaven van
verstand en hart, die hem in breeden kring
bekend en geëerd deden zijn. Zijn groote
liefde voor de studie, die hem tot een
geleerd man worden is algemeen bekend
en werd door verschillende universiteiten
van Europa beloond, doordat ze hem
het eeredoctoraat aanboden. Ook onze
universiteit te Leiden erkende op die wijze
de groote verdiensten van den talentvollen
koning, van wiens hand zelfs verschillende
geschriften het licht zagen.
Een lange reeks van jaren heeft Oscar
II zijn land mogen regeeren, maar de laatste
levensjaren van den vorst waren niet zijn
schoonste. Het Skandinavische geschil
verbitterde hem het leven en de droevigste
dag voor den grijzen monarch zal stellig
wel geweest zijn toen Noorwegen hem de
gehoorzaamheid opzei en daardoor de per-
soneele Unie tusschen de beide Skandina
vische rijken verbroken werd. Maar ook
in die moeilijke dagen der afscheiding
bleek het goede hart van den Koning en
alleen aan zijn vergevensgezind optreden
is het te danken geweest, dat de losmaking
van Noorwegen van het Zweedsche vorsten
huis zonder bloedvergieten is kunnen ge
schieden.
De nieuwe Koning van Zweden Gustaaf
de oudste zoon van den overleden vorst,
heeft reeds de teugels van het bewind in
handen genomen. Koning Gustaaf is 49
jaar oud en sedert 1S81 gehuwd met princes
Victoria van Baden.
—o—o—o—
In de Hongaarsche Rijksraad is reeds de
overeenkomst met Oostenrijk behandeld en
aangenomen en in de Oostenrijksche Kamer
zijn de beraadslagingen begonnen.
Wat de behandeling in Hongarije betreft,
men had niet zoo spoedig den uitslag en
nog wel een zoo gunstige durven ver
wachten.
De Kroatische afgevaardigden toch voer
den tegen de „Ausgleieh" een levendige
obstructie zoo zelfs dat de vergaderingen
van de Hongaarsche Kamer veel weg hadden
van den beruchten Poolschen Landdag. De
Hongaarsche regeering heeft echter het
ijzer weten te smeden toen het heet was
en dat was in dit geval op den dag dat
de Kroaten niet ter zitting aanwezig waren
daar de Kroatische Landdag hen te Agram
riep. Daardoor kwam voor een oogenblik
een einde aan de obstructie en daardoor
kon de regeering haar zin doordrijven.
Deze Kroatische Landdag Zelf had een
zeer rumoerig verloop. De Kroaten waren
zeer verbitterd over de benoeming van den
nieuwen vertegenwoordiger der regeering,
Banus, en ze lieten dit op ondubbelzinnige
wijze blijken. Toen hij in de vergadering
kwam werd hij met gefluit en rumoer
ontvangen en na de gewone formaliteiten
werd een dringend voorstel gedaan om
Banus in staat van beschuldiging te stellen
wat aanleiding gaf tot groot rumoer, dat
eindigde toen Banus een Kon. besluit liet
voorlezen waarbij de zitting van den
Landdag gesloten en deze zelf ontbonden
werd.
TEXEL, 18 DECEMBER 1907.
Vergadering van 't Nut.
Een extra vergadering van 't Nut was
uitgeschreven tegen Zaterdag j.l. We
zeggen extra-vergadering, omdat zij niet
was vermeld bij de eerste opgave van
de buitengewone vergaderingen in dit
seizoen.
Iets bijzonders bleek het ook te zijn,
want zooals den aanwezigen bleek was
deze vergadering speciaal belegd om
propaganda te maken voor de Vereeni-
ging „Steun voor gevallenen en voor
verwaarloosden" of kortweg voor de
vereeniging „Steun".
Nadat de vergadering door den voor
zitter van 't Nut was geopend werd
het woord gegeven aan den eersten
spreker van dien avond de heer dr. Yan
Albada van Helder, die in 't kort mee
deelde wat de vereeniging „Steun" be
oogd n.l. steun verleenen aan gevallenen
of verwaarloosde kinderen, onverschillig
van welke godsdienstige richting. De
vereeniging werd opgericht door eenige
moderne predikanten en telde in 1888
230 leden, welk aantal in 1889 reeds
was geklommen tot 1173, terwijl volgens
het jaarverslag over 1906 de vereeniging
toen telde 17 afdeelingen met ongeveer
3000 leden en begunstigers.
Zooveel mogelijk wordt getracht de
kinderen te plaatsen in huisgezinnen van
dezelfde godsdienstige richting als waar
toe de ouders der kinderen behooren.
Wat de doorgangshuizen aangaat waar
eeu groot deel der kinderen eerst eenigen
tijd moeten verblijven om wat aan orde
en regel gewoon te geraken, hierin vindt
men de vrijzinnige godsdienstige gezind
heid.
De doorgangshuizen zijn 3 in getal
n.l. Boschzicht voor meisjes beneden 15
jaar, Veldzicht voor oudere meisjes en
Beekzicht voor jongens. Beide eerstge-
noemden bevinden zich te Apeldoorn en
dat voor jongens te Epe.
In Veldzicht voldoet echter de slaap
zaal niet aan de vereischten door de wet
gesteld, terwijl de tuin zeer klein is. Er
moet dus worden gedacht aan verplaat
sing der inrichting, doch....hiervoor is geld
noodig, ongeveer f 30,000. Belangrijke
giften en ook kleinere kwamen voor dat
doel reeds in, doch nog meerdere gelden
moeten inkomen om dat plan te verwe
zenlijken. De steun van allen wordt daar
toe ingeroepen om die gelden bijeen te
brengen en in de hoop dat men ook alhier
een steentje zou willen bijdragen, waren
de sprekers van dien avond naar Texei
gekomen.
Abonnementsprijs per 3 maanden.
Voor den Burg 30 Cts. Franco per post door ge
heel Nederland 45 Cts. Naar Amerika en andere
landen met verhooging der porto's.
COURANT.
Prijs der Advertentién.
Van 1 tot 5 regels 30 Cts. Iedere regel meer 6 Cts.
Groote letters en Vignetten worden naar plaatsruimte
berekend. Bewijsnummers 2 Cts. per nummer.
