N°e 2114.
Zondag 22 December 1907
21ste Jaargang
Nieuws- en
Advertentieblad.
Binnenland*
Van week tof week
Dit blad verschijnt Woensdag- en Zaterdagavond
Abonnementsprijs per 3 maanden.
Voor den Borg 30 Cts. Franco per post door ge
heel Nederland 45 Cts. Naar Amerika en andere
landen met verhooging der porto's.
Advertentiën vóór 10 nnr op den dag der uitgave.
Prijs der Advertentiën.
Van 1 tot 5 regels 30 Cts. Iedere regel meer 6 Cts.
Groote letters en Vignetten worden naar plaatsruimte
berekend. Bewijsnummers 2 Cts. per nummer.
ABONNEMENTEN en ADVERTENTIËN worden aangenomen bij de Uitgevers LANGEVELD& DE R O O IJ, Parkstraat, Burg op Texel.
BERICHT.
Uithoofde het Kerstfeest dit jaar invalt
op Woensdag en Donderdag, zal deze
week de courant voor Donderdag, Woens
dagavond niet worden uitgegeven.
In het Nieuwjaarsnummer dat op den
Oudejaarsdag zal worden gedrukt, zal
als naar gewoonte gelegenheid worden
gegeven tot het plaatsen van Nieuwjaars
groeten a 20 Cts. contant
Voor eeue tijdige inzending daarvan
houden wij ons beleefd aanbevolen.
Wij maken er opmerkzaam opdat
voor ons niemand rondgaat tot liet opvra
gen van dergelijke adverrtenties.
De Uitgevers.
GEVONDEN VOORWERPEN.
Gedeponeerd ten Raadhuize:
1 portemonnaie, 1 want en 1 ceintuur,
gevonden te den Burg.
GEDEEiMEREliVIGlNG.
De Burgemeester der gemeente Texel
verzoekt aan de inwoners van den Burg,
die er prijs op stellen, dat scherven enz.
door den gemeentereiniger worden weg
gehaald, deze niet door ander vuilnis
neder te werpen, doch afzonderlijk te
houden.
Texel, den 14 December 1907.
De Burgemeester voornoemd,
HIDDINGH.
De Burgemeester der gemeente Texel
Gelezen de beschikking van den Minister
van Landbouw, Nijverheid en Handel dd 9
Dec. 1907, no. 5345, houdende aanwijzing
van de gemeente Texel als plaats waar ge-
doodo zeebonden kunnen worden vertoond,
ter verkrijging van de vastgestelde premiën;
Brengt ter kennis van belanghebbenden,
dat ter bekoming dier premiën vanaf 1 Janu
ari 1908 gedoode zeehonden kunnen worden
ingeleverd bij den havenmeester Bernardus
Beümkes te Oudeschild alhier.
Texel, 19 Dec. 1907.
De Burgemeester vnd.,
HIDDINGH.
14 21 Dec.
Maakten we in ons vorig overzicht mel
ding van het uitvoerige kiearechtrapport
der Liborale Unie, thans vraagt het kies
rechtrapport der Roomsch Katholieken onze
aandacht. In de algemeene vergadering
der R. K. Kiesvereenigingen, gehouden in
Mei van het vorig jaar werd een commissie
benoemd om een kiesrechtrapport op te
maken. Deze commissie, bestaande uit de
heeren Jhr. J. W. van Nispen tot Sevenaar,
Jhr. Mr. L. J. M. van Tisenne, Mr. Dr. Ch.
Raaymakers, Mr. J. K. H. van Schaick en
H. W. J. Stins, heeft de haar opgedragen
taak volvoerd en in een boekdeel van 216
bladzjjden haar gevoelen over het kiesrecht,
vraagstuk neergelegd. Voor zoover onze
ruimte zulks toelaat willen wo onze lezers
uit dit lijvige rapport een on ander mede-
deelen.
Omtrent de kiesrechtregeling voor de
Tweede Kamer lezen wo in het rapport(
dat een der commissieleden zich verklaarde
voor gezinshoofden kiesrecht. De invoering
van een volledig organisch kiesrecht achtte
dit lid echtor op dit oogenblik niet mogelijk,
omdat onze volksgemeenschap, door het
liberalisme ontwricht, haar natuurlijke or
ganisatie nog niet heeft teruggekregen.
Twee andere leden, die ten deele tot
dezelfde gevolgtrekking kwamen, plaatsten
zich evenwel op het standpunt dat de
regeling van het kiesrecht in Nederland
zich minder met theoretische eischen dan
met practische maatregelen moet rekening
houden en dat uitbreiding van kiesbevoegd
heid min of meer een kwestie van oppor
tuniteit mag genoemd worden. Zij stellen
daarbij met nadruk op den voorgrond de
zienswijze, dat het kiesrecht een functie is
uit te oefenen in het belang van den Staat,
door hen die daarvoor geschikt geacht
worden. Beide commissieleden gaan uit
van de grondgedachte, dat het kiesrecht
alleen mag worden toegekend aan hen, van
wie te verwachten valt, omtrent wie voor
het minst het vermoeden bestaat, dat zij
belang hebben by een ordelijk voortbestaan
der samenleving, verder dat naar positieve
kenteekenen moet gezocht worden, welke
het kiesrecht met zoo weinig administra
tieven omslag bekleeden en ten slotte dat,
deze voorwaarden tot punt van uitgang
gekozen, het kiesrecht zoo ruim mogelyk
moet worden toegekend. Zy wenschen
daarom huismanskiesrecht voor de manne
lijke gezinshoofden, uitgebreid door capa.
citeitskiesrecht en census kiesrecht. Voor
de gezinshoofden eischen de beide leden
den 23-jarigen en voor de capaciteits- en
belastingkiezers den 25jarigen leeftijd.
De twee andere leden der commissie
verklaren zich voor de invoering van alge
meen kiesrecht voor alle mannelijke inge
zetenen van 25 jaar en die niet om per
soonlijke redenen uitgesloten zijn. Ze xijn
van oordeel dat de historische ontwikkeling
ten onzent thans zoover gekomen is, dat
algemeen kiesrecht dient te worden inge
voerd. Een bevredigende oplossing kan
niet bestaan indien niet de Tweede Kamer
„uit en door allen" wordt gekozen.
Hoewel een lid zich verklaarde voor de
geleidelijke invoering van vrouwenkiesrecht
was de meerderheid van oordeel dat de
eisch voor vrouwenkiesrecht niet is gerijpt
bjj de vrouwen zelf maar dat hij een gevolg
is van het beginsel der staatkundige gelijk
heid van mannen en vrouwen. Ten einde
onberaden stappen te voorkomen wil de
meerderheid in de grondwet de mogelijkheid
van vrouwenkiesrecht onmogelyk maken.
De invoering van meervoudig kiesrecht
acht de commissie bezwaarlijk practisch te
regelen.
Van het kiesrecht dienen volgens haar
uitgesloten te worden krankzinnigen en
idioten, voor zoover ze onder curateele staan
of in gestichten verpleegd worden, personen
die uit andere hoofde onder curatele staan,
de gefailleerden gedurende 3 jaren nadat
het faillissement wordt uitgesproken, per
sonen die uit openbare of bijzondere kassen
ondersteund worden en zij, die onwaardig
zyn het kiesrecht te bezitten o.a. zij die
in gebreke blijven hunne belastingen te
betalen. De meerderheid wilde bovendien
de houders van speelhuizen en huizen van
ontucht met hunne ondergeschikten uit
sluiten en verder de gedetineerde en mili
tairen in actieven dienst in de uitoefening
van het kiesrecht schorsen.
Verder verklaarde de commissie zich voor
de invoering van stemplicht en evenredige
vertegenwoordiging.
Tot zoover wat de Tweede Kamer betreft.
Omtrent de Eerste Kamer was de com
missie van gevoelen, dat deze niet behoort
te worden afgeschaft. Wel echter wil zij
de .verkiesbaarheid uitbreiden door personen
die gewichtige ambten en betrekkingen
bekleeden in particulieren en kerkelijken
dienst. De Prov. Staten dienen de Kies
colleges der Eerste Kamer te blijven. De
meerderheid verklaarde zich tegen ontbind
baarheid der Prov. Staten en de geheele
commissie tegen de toekenning van het
recht van amendement aan de Eerste Kamer.
Verder verklaarde de commissie zich
tegen de invoering van een wettelijk
referendum. Wel wenscht ze de Koningin
het recht te geven een volksreferendum
uit te lokken over alle ontwerpen van wet
door de Staten Generaal aangenomen en
de mogelijkheid te openen dat een dergelijk
referendum kan plaats hebben als -/s der
leden van de Eerste of de Tweede Kamer
dit wenschen en het besluit daartoe valt
binnen 8 dagen na de eindstemming in de
Eerste Kamer.
Het kiesrecht voor de Staten en de ge
meenteraden wenscht de commissie gere
geld te zien als door haar voor de Tweede
Kamer aangegeven.
Ten slotte verklaarde de commissie zich
tegen het blanco artikel. Zjj acht dat op
den duur gemakkelijk een parlements-
meerderheid is te vinden om een verouderd
en onhoudbaar grondwetsartikel te wijzi
gen, maar niet zoo gemakkelijk acht zij
het een meerderheid te vinden, die wat
eenmaal uit de grondwet is gelicht, daar
weder in zal brengen. Tevens achtte de
meerderheid der Commissie grondwetsher
ziening op dit oogenblik absoluut niet
urgent.
—o—o—o—
In Perzie is plotseling een revolutie uit
gebroken. De jonge Sjah niets tevreden
met de door zijn vader uitgevaardigde
grondwet deed in den laatsten tijd alle
moeite de alleenheerschappij weer in handen
te krijgen. Als gevolg van een en ander
heerschte er sinds eenigen tijd een opge
wonden stemming onder het volk inzonder
heid te Teheran, die nog ernstiger werd
na een kloppartyonlangs tusschen de
constitutioneelen en de reactionairen.
Dezer dagen nu kwam het opnieuw tot
een botsing in de hoofdstad, waarbij een
tweetal kooplieden door soldaten werden
gedood. De moordenaars werden gevangen
genomen. Hunne kameraden boden losgeld
aan voor hunne invrijheidsstelling maai
de bloedverwanten van de vermoorden,
daarin gesteund door enkele parlements
leden, drongen aan op het terechtstellen
der schuldigen. Verder werd er door de
parlementsleden bij den Sjab opaangedron-
gen, dat de aanvoerder van de lijfgarde
gevangen zou worden genomen, omdat
deze onder één hoedje speelde met de
vijanden van den constitutioneelen regee-
ringsvorm.
De Sjah beloofde een onderzoek maar
zonder dit afte wachten besloot het Ministerie,
waarschijnlijk het aanhoudend tegenwerken
van den Sjah moede, om af te treden,
wat natuurlijk de verwarring in het rijk
nog grooter maakte. De Sjah evenwel
beantwoorde deze daad met eene van geweld
want hij liet, behalve den gouverneur van
Sjiras en den oud gouverneur van Tabris,
gevangen nemen den minister president
en den minister van binnenlandsche zaken.
Die daad bracht het volk tot de grootste
opwinding. Het stroomde naar het parle
mentsgebouw en verzamelde zich voor de
daarnaast staande moskee, waarbij het door
priesters toegesproken werd die tegen de
handelwyze van den Sjah protesteerden.
Ook in het parlement wekte het voorval
groote beroering en tot den Sjah werd
een schrijven gericht waarin de vrijlating
der gevangen genomen ministers wordt
geëischt en ophelderingen over zijn daad
werden gevraagd.
Ook heeft het parlement namens het
Perzische volk aan de buitenlandsche mo
gendheden gericht manifest uitgegeven.
Daarin wordt verklaard, dat de jonge Sjah
onder den invloed staat van personen, die
nog gewoon zijn aan de bestuursmethoden
van den ouden despotischen regeeringsvorm,
waarvan een gevolg is, dat tegen de grond
wet wordt gezondigd.
Verder worden in het manifest de naties
van de gansche wereld opgeroepen, het
Perzische volk in den strijd voor zijn
rechten bij te staan.
Op het oogenblik dat wij dit schrijven
is nog verder niets bekend, maar onwaar
schijnlijk is het niet dat als deze letters
onder de oo'gen der lezers komen ernstige
dingen hebben plaats gegrepen of plaats
grijpen in Perzië.
TEXEL, 21 DECEMBER 1907.
Uitvoering „Sparta."
Wij herinneren er aan dat heden,
Zaterdagavond, de eerste uitvoering in
dit saizoen door de Gymnastiekvereni
ging wordt gegeven in „Hotel Texel."
Bijzondere omstandigheden, fongesteld-
heid van den Directeur)is oorzaak dat
deze uitvoering niet eerder heeft kunnen
plaats hebben; wij verwachten dat de
belangstelling er evenwel niet minder
op zal zijn.
Voor de Kerstdagen.
Wij willen er de aandacht op vestigen
dat aan den avond van den tweeden
Kerstdag weder eene Kerstfeestviering
zal plaats hebben met de kinderen van
de Zondagschool, in het kerkgebouw der
Ned. Herv. Gemeente aan den Burg.
Evenals ten vorige jare zal ook nu
weder eene Kerstboom daar prijken,
en toespraken, zang, onthaal der kinde
ren en uitreiking van prijzen elkander
afwisselen.
Wie vorige jaren deze Kerstfeestviering
bijwoonde zal ook nu zeker gewis van
zijne belangstelling doen blijken. De
aanvang is bepaald te 5 uur.
Ook aan den Hoorn en te Oosterend
zal met de kinderen der Zondagscholen
het Kerstfeest in de kerkgebouwen wor
den gevierd.
Op verzoek vestigen wij gaarne de
aandacht op eene adv. in dit nummer,
behelzende de aankondiging van eene
tooneeluitvoering op den avond van den
2den Kerstdag in het „Hotel Texel."
De leden der Red.-Kamer U. d. I. ver-
leenen tot deze uitvoering hare mede
werking, wat zeker alreeds eene aan
beveling is. De netto opbrengst zal
komen ten voordeele van de kas der
Alg. bewaarschool, hetgeen zeker niet
minder voor velen een reden zal zijn
om op dieD avond een bezoek te brengen
in „Hotel Texel."
In de Donderdag gehouden alge
meene Vergadering der Coüp. Boeren
leenbank te Texel werd gekozen tot lid
voor den Raad van Toezicht, ter voor
ziening in de vacature ontstaan door
het overlijden van den heer de Boer, de
heer J. W. Roêlofis alhier.
De voorstellen van het Bestuur om
den rentevoet der spaargelden en voor
schotten te verhoogen werden door de
vergadering goedgekeurd en bekrachtigd.
Voor spaargelden werd vastgesteld
TEXELSCHE COURANT.
