N°. 2168.,
Donderdag 2 Juli 1908.
21ste Jaargang
Nieuws- en
Advertentieblad.
Binnenland.
Van week tof week.
Dit blad verschijnt Woensdag- en Zaterdagavond
Advertentiën vóór 10 nnr op den dag der uitgave.
ABONNEMENTEN en ADVERTENTIËN worden aangenomen bij de Uitgevers LAN GEVELD DE R O O IJ, ParkstraatBurg op Texel,
HERIJK
van Maten en Gewichten.
Burgemeester en Wethouders van Texel
maken bekend, dat de herijk van maten
en gewichten voor deze Gemeente zal
plaats hebben
te den Burg, in het lokaal van R. Moojen
op 10 Juli 1908, des voormiddags van 9
tot 12 uur en des namiddags van 1 tot 4 uur,
op 13 Juli 1908 van n.m. 1 tot 5 uur en
op 14 Juli 1908 van v.m. 8 tot 12 uur en
van n.m. 1 tot 4 uur, alléén voor den Burg;
op 11 Juli 1908, des voormiddags van
8 tot 11 uur, alléén voor den Hoorn;
op 11 Juli 1908, des voormiddags van
11 tot 12 uur, alléén yoor de Koog;
te Oosterend in het lokaal van IJ. Koppen
op 16 Juli 1908, des voormiddags van 9
tot 12 uur en des namiddags van 1 tot 4
uur, alléén voor Oosterend;
op 17 Juli 1908, des voormiddags van
9 tot 12 uur, alléén voor de Waal;
op 17 Juli 1908, des namiddags van 1
tot 3 uur, alleen voor de buurtschap Oost;
te de Cocksdorp, iu het lobaal van J Buijs
op 15 Juli 1908, des voormiddags van 10
tot 12 uur en des namiddags van 1 tot 3 uur;
te Oudeschild, in het lokaal van H.Dogger
op 18 Juli 1908, des voormiddags van 8
tot 12 uur en des namiddags van 1 tot 3 uur.
20 27 Juni.
Wio onzer lezers herinnert zich niet hoe
eenige jaren geleden een krijgsman uit ons
Indiö als een triomphat6r werd binnenge
haald, een krijgsman van wien men getuigde
dat hy do grondlegger was van een spoedige
en volkomen passificatio van Atjeh, het
broeinest van verzet dat al jaren en jaron
aan ons overzeesch gezag handen vol werk
had gegeven en onze schatkist miljoenen
had gekost Maar nu zou aan al dio misero
spoodig een einde komen want in generaal
Von Heutz begroette men den pacificator
van Atjeh. Hem was het gelukt den weg
te ontdekken waarlangs eindelijk, eens aan
het ernstig verzot een einde zou worden
gomaakt.
En dezen krijgsman, die in Atjeh getoond
had een uitnemend militair en civielbestuur-
der te zijn, hem meende men tot een hooger
ambt te moeten roepen en zoo beklom de
voormalige gouverneur van Atjeh den on
derkoningszetel te Buitenzorg. De regeering
die een voortzetting van zijn beleid voor
Atjeh noodig oordeelde vroeg hem zelfs
zijn opvolger aan te wijzen en hij deed
het. Overste Van Daalen werd tot gouverneur
van Atjeh benoemd en het vaderland had
groote verwachtingen van hem.
Maar helaas de voorspelde passificatie
van Atjeh liet op zich wachten. Integen
deel er kwamen berichten die van ernstige
dingen gewaagden.
En dat was de oorzaak dat in onze Tweede
Kamer ernstig aangedrongen werd op een
onderzoek naar de toestanden in Atjeh. En
dat onderzoek had plaats en wel door gene
raal van Heutz zelf. Geen wonder dat met
groote belangstelling uitgezien werd naar
het rapport, dat deze over zijn bevindingen
zou indienen, te meer, daar voor eenigen
tijd vrij onverwacht de gouverneur van
Daalen ontslag uit zijn ambt vroeg en
verkreeg.
Thans is het rapport van generaal Van
Heutz aan de Kamer toegezonden en open
baar gemaakt. En het is voor hen die van
eenspoedige passificatie van Atjeh gedroomd
hadden een groote tegenslag. Het schijnt
dat gouverneur van Daalen niet aan de
verwachting van generaal Van Heutz heeft
voldaan, en de slechte toestanden die er thans
in het gewest heerschen toegeschreven
meeten worden aan het minder goede beleid
van den gouverneur. Generaal Van Heutz
verklaart zich vergist te hebben in den
man die zijn stelsel van passificatie verder
moest toepassen maar die daarvan blijkbaar
is afgeweken.
Het rapport is dan ook een aanklacht
tegen gouverneur Van Daalen. Maar het zou
intusschen meer waarde bezitten als het
opgemaakt was door een ander dan door
generaal Van Heutz. Deze had naar hij
meende het juiste stelsel gevonden, dat bij
verdere toepassing bevredigende resultaten
moest geven. Nu is mogelijk dat gouverneur
Van Daalen vierkant tegen dit stelsel is
ingegaan, maar lettende op de wijze waarop
en de omstandigheden waaronder hij tot
den post van gouverneur werd geroepen,
is dit haast ondenkbaar. Mogelijk is evenzeer
dat bij de toepassing van het stelsel heel
andere resultaten werden verkregen dan
men meende te zullen krijgen. Bij een
beoordeeling moeten dus twee dmgen vast
gesteld worden öf het stelsel deugt niet
öf Van Daalen heeft het geheel verkeerd
toegepast. Nu spreekt het wel vanzelf dat
generaal Van Heutz vasthoudt aan zijn
stelsel en de laatste omstandigheid naar
voren brengt in zjjn rapport.
Evenwel aangenomen, dat de heer Van
Daalen hier de schuldige is, dan nog gaat
ook generaal Van Heutz niet vrij uit. Deze
zegt o.a. in zijn rapport dat hij wist dat
de heer Van Daalen, daargelaten zijn hoe
danigheden als krijgsman, als bestuurder
een meer dan gewoon toezicht, oplettendheid
van de regeering vereischte. En is het nu
niet den heer Van Heutz als een grief aan
te merken, dat waar reeds lang de toestand
op Atjeh slecht werd genoemd en er van
allo zijden critick werd geoefend, de gouver
neur-generaal nu eigenlijk pas tot de ontdek
king komt hoe ernstig het er wel uitziet
Dat hjj nu pas komt vertellen Van Daalen
heeft niet aan mijn verwachting voldaan
en dat deze als 't ware zonder vorm van
prooes aan don dyk wordt gezet? De heer
Van Heutz heeft dan ook zich aan een
verzuim schuldig gemaakt, hij als de hoogst
verantwoordelijke bestuurder had moeten
voorkomen dat het zóó misliep. Verschil
lende groote bladen die dan ook het Atjeh
rapport bespreken leggen op dit laatsie
uitdrukkelijk den nadruk.
Het rapport zal spoedig een bespreking
uitmaken in onze Tweede Kamer en het
laat zich voorzien, dat er heel wat harde
woorden gezegd zullen worden want het
rapport zal moeielijk onze volksvertegen
woordigers kunnen bevredigen.
De vraag echter wat er nu ten opzichte
onzer koloniën gedaan moet worden, is
door dit alles zeer veel klemmender geworden
En niet alleen voor het onbevredigende
Atjehrapport maar niet minder ook door
de berichten van ernstige gebeurtenissen
die in de laatste dagen uit West Sumatra
tot ons komen. De bevolking weigert daar
de opgelegde belasting te betalen en is ge
wapend in verzet gekomen. Een krachtig
optreden van het gezag zal noodig zijn
aleer in de Padangsche bovenlanden de
rust wedergekeerd zal zijn.
We zijn er nog niet waar we wezen willen
met ons Insulinde en het is voor onzen
nieuwen minister van koloniën geen geluk
kige omstandigheid waaronder hij het beheer
over onze koloniën heeft overgenomen.
Nu geldt minister Idenburg bij alle partijen
als een bekwaam man, maar er zal in de
eerste dagen veel van zijn helder doorzicht
worden gevraagd.
—o—o—o
Als er niet wat over de gebeurtenissen
in Perzië viel te vertellen, dan zouden we
over het buitenland heel kort kunnen zij n
in onze kroniek. Uitgenomen dat een
jonge Spaansche prins het levenslicht aan
schouwde, de oud-president der Vereenigde
Staten Cleveland, het tijdelijke met het
eeuwige verwisselde, en medegedeeld werd
dat de van mijneed verdachte Fürst Eulen-
burg binnenkort voor den rechter zal ver
schijnen, viel er weinig ander belangrijk
nieuws dan omtrent Perzië te vermelden.
Perzie evenwel heeft de laatste dagen
veel van zich doen spreken. Zooals we
reeds gemeld hebben heeft de Sjah voor
eenigen tijd heimelijk de residentie verlaten
met het oog op de dreigende houding die
de bevolking tegen hem aannam, toen hij
weigeren bleef de toegezegde constitutioneele
rechten te geven. De Sjah werd later in
een buitenverblijf teruggevonden en daar
had hij een geheel leger om zich heen
verzameld. Een 3000 man, waarvan het
meerendeels kozakken met 24 maxims
stonden hem ten dienste en nu achtte hij
het oogenblik gekomen een staatsgreep te
doen.
Zooals we reeds melden liet hij eenige
voorname Perzen gevangen nemen. Het
parlement eischte opheldering en de Sjah
antwoordde„Ik wil in mijn land eindelijk
rust hebben. Het parlement heeft die in
al dien tijd niet kunnen tot stand brengen
omdat het teveel lette op den raad van
hen, die slechts op zelfzuchtige gronden
spreken en zich bij elke mogelijke oppositie
aansluiten om bij het volk populair te
worden en dan een goede positie te ver
krijgen. Die personen zal ik thans straffen.
Dan zal de volks\ ertegenwoordiging kun
nen voortwerken in het belang en voor
het welzijn van het geliefd vaderland. Ik
zal de leden van het parlement, dat door
mij werd ingesteld steeds beschermen."
Het parlement was daarmee niet content
en sommeerde den Sjah het leger dat hij
buiten machtiging van den minister van
oorlog had verzameld naar huis te zenden.
Mocht de Sjah weigeren dan zou het parle
ment aan het volk vrijheid van handelen
geven. Hem werd 24 uur bedenktijd ge-
ge ven.
Inplaats dat te doen, besloot de Sjah
met kracht van wapenen op te treden.
Dinsdagmorgen liet hij het parlementsge
bouw omsingelen en eischte uitlevering
van eenige voormannen.
Dit werd geweigerd en het volk dat zich
bij het parlementsgebouw had verzameld
begon op de soldaten te schieten, waardoor
deze terugtrokken om na eenige oogenblik-
ken aanmerkelijk versterkt terug te komen.
Het parlementsgebouw werd door de kanon
nen bewerkt en een bloedig gevecht, waarin
aan beide kanten een aantal dooden vielen
was het gevolg. Sedert dien is er onafge
broken iederen dag gevochten en hoewel
de telegrammen niet geregeld inkomen en
zeer verward zijn, lijkt het er naar dat de
Sjah nog de baas in Teheran is. In de
stad heerscht een waar schrikbewind en
wat het einde zal zijn is nog niet te voor
spellen. Men is in de stad nergens veilig
dan in de consulaten en daarin hebben
verscheidene parlementsleden en ministers
dan ook een onderkomen gezocht.
Dat de Sjah door dezen staatsgreep het
land tot rust zal brengen en het volk aan
zich verknochten is moeielijk aan te nemen.
Want ondanks zijn mooie beloften, geniet
hij weinig vertrouwen en dat is ook geen
wonder, want de heerscher heeft reeds
meer dan eens bewezen het met die beloften
niet zoo heel nauw te nemen.
TEXEL, 1 JULI 1908.
Dat nog veel vee op Texel aanwezig
is bestemd voor afzet, bewees de markt
van Maandag. De aanvoer was nog al
van beteekenis. De handel was vlug,
d. w. z. wanneer de verkoopers geen te
hooge eischeu stelden, dan waren de
kooplieden niet ongunstig gestemd en
was de koop al spoedig gesloten. Op
hooge prijzen viel evenwel niette roemen,
dit kon dus de vlugge afzet niet in de
hand werken. Niet onmogelijk dat bij
de nog al veel voorhanden zijnde koop
waar, ook de droogte, welke het land
in minder gunstige conditie brengt, de
oorzaak moet worden gezocht van de
ruime aanvoer.
De Kermistijd.
Ter nauwernood had Maandagmiddag
de klok van twaalf zich doen hooreu en
was door de bel aan het Gemeentehuis
de kermis officieel ingeluid, of we werden
onthaald op muzikaal genot van ver
schillend allooi of ook wel zang, en dat
dreunde maar toe tot aan den laten
avond. Heusch, we konden het dien
eersten dag er best mede doen, evenzoo
ook de volgende dagen; er bestond zelfs
gevaar van overlading. Laten we er
ons in schikken, 't behoort nu eenmaal
tot de kermisgeneugten.
Er was dien dag veel volk op de been,
waartoe wellicht ook aanleiding gaf de
kerkelijke feestdag van onze Katholieke
medeburgers. Kermisvreugde, zooals
men dat noemt, daarvan was nog niet
veel te ontdekken, men bepaalde zich
er toe om eens heen en weder te
wandelen.
Het kermisterrein was nog maar sober
aangekleed, doch werd in den loop van
den dag ietwat meer gestoffeerd.
Bij de onmisbare kramen met koek,
suikerwerk en galanteriën, en de gelegen
heid tot het bekomen van ververschingen
TEXELSCHE COURANT.
Abonnementsprijs per 3 maanden.
Voor oen Buiig 30 Cla. Franco per post door ge
heel Nederland 45 Cts. Naar Amerika en andere
landen met verhooging der porto's.
Prijs der Advertmtièn.
Van 1 tot 5 regels 30 Cts. Iedere regel meer 6 Cts
Groote letters en Vignetten worden naar plaatsruimte
berekend. Bewijsnummers 2 Cts. per nummer.
Voorts wordt het navolgende onder de aandacht
der belanghebbenden gebracht
le. dat de herijk der maten en gewichten dan
alleen kan geschieden als deze schoon en droog
worden aangeboden en zich in behoorlijken toe
stand bevinden, zoodat verificatie en stempeling
mogelijk is.
2e. dat de onderdeelen van het Gram (Milli
gramgewichten) uithoofde der daartoe benoodigde
fijne balans, ingevolge de ministerieele beschik
king dd. 23 Mei 1872, no. ISO, afd. 12, Nijverheid
uitsluitend aan het IJkkautoor in de standplaats
kunnen worden geverifieerd;
3e. dat onjuiste gewichten, zoo mogelijk, door
den IJker worden gejusteerd, volgens het bij Ko
ninklijk besluit vastgesteld tarief
4e. dat belanghebbenden moeten toezien, dat de
voorwerpen van het vereischte ijkmerk zijn voor
zien en dat de afgekeurde maten of gewichten
niet voorhanden blijven op de plaatsen in artikel
11 der lJkwet aangeduid
5e. dat, volgens beschikking van den Minister
van Waterstaat, Handel en Nijverheid van den
18 October 1907 het goedkeuringsmerk gedurende
dit jaar te bezigen by den ijk en herijk der maten
en gewichten zal zijn de letter r in den gewonen
schrijfvorm.
6e. dat zydie verzuimen hunne maten en ge
wichten bij den IJker, tijdens diens verblijf in
do Gemeente, tot het ondergaan van den herijk
te bezorgen of daarin verhinderd worden, voor
melde maten en gewichten nog aan het IJk kantoor
to Amsterdam ter herijking moeten aanbieden.
Voorts worden de belanghebbenden er nog
bijzonder op gewezen, dat de maten en gewichten
op gevaar van straf, voorzien moeten blijven van
do vereischte stempclmerken, en dat het lantst-
geplaatste goedkeuringsmerk gedurende TWEE
jaren ongeschonden moet worden bewaard.
Texel, den 26 Juni 1908.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
HIDDINGH, Burgemeester.
ltUIBING, Secretaris.