N°, 2371.
Zondag 19 Juni 1910.
238te Jaargang
Nieuws- en
Advertentieblad.
nnenland.
Uit blad verschijnt Woensdag- en Zaterdagavond
Abonnementsprijs per 3 maanden.
Voor de Burg 30 Cts. Franco per post door ge
heel Nederland 45 Cts. Naar Amerika en andere
landen met verhooging der porto's.
Advertentiën vóór 10 uur op den dag der uitgave
Prijs der Advertentién.
Van 1 tot 5 regels 30 Cts. Iedere regel meer 6 Ct
Groote letters en Vignetten worden naar plaatsruimte
berekend. Bewijsnummers 2 Cts. per nummer.
ABONNEMENTEN en ADVERTENTIËN worden aangenomen bij de Uitgevers LAME VELD DE R O O IJ, Parkstraat, Bubg op Texel.
EEN SOCIAAL VRAAGSTUK-
Op het 62e Nederlandsche Landhuishoud-
kundig Congres te Zevenbergen gehouden
van 13—16 Juni 1910 was door den heer
Hora Siccama van de Harkstede aan de
commissie ter behandeling opgegeven het
volgende vraagpunt:
Verdient het zonder meer aanbeveling
9aan den landarbeider grond te verstrek
ken om daarop het Landbouwers- of
„Tuindersbedrijf uit te oefenen? of is
dit slechts onder bepaalde omstandig-
heden en bepaalde voorwaarden geivenscht?
De heer C. Nobel te Schagen, die het
verzoek ontving mede dit punt te willen in
leiden, heeft daarover prseadvies uitgebracht
waarvan wij de kennisname wel mogen aan
bevelen aan allen die belangstellen in dit
sociale vraagstuk.
Het zou te veel van onze plaatsruimte
in beslag nemen om dit prae-advies in
zijn geheel over te nemen, wij bepalen
ons dus slechts tot aanhaling van het
volgende
Om nu den landarbeider in staat te
stellen zijne arbeidskracht zooveel mogelijk
productief te maken, behoort de gelegen
heid te allen tijde voor hem open te staan
om grond in eigen beheer te verkrijgen
als hij dit ernstig uienscht en in staat is
zijne daaruit ontstaande uerplichtingen na
te komen.
Als de arbeider grond in eigen gebruik
wenscht te bezitten, toont hij daarmede de
overtuiging te bezitten, dat hij daardoor
voor zich en zijn gezin meer welvaart zal
kunnen verkrijgen dan hem alleen door
het werken bij anderen mogelijk is.
Dat wil nog niet altijd zeggen, dat zijn loon
in geld en producten hooger zal zijn. De
ondervinding leert zelfs, dat een arbeider
in eigen bedrijf desnoods bereid is zich
met een geringere belooning voor zijn arbeid
tevreden te stellen, dan wanneer hij voor
een ander werkt. De onafhankelijkheid, die
hjj en zijn gezin in eigen bedrijf genieten,
vormt een deel van hunne welvaart, en
wordt door hem als een voldoende ver
goeding voor deze loonderving beschouwd.
Door een langeren arbeidsduur en een meer
intensieve arbeidsverrichting zien zij dan
in den regel nog wel kans, het inkomen
tot het normale, of zelfs tot een hooger
bedrag op te voeren.
De verstrekking van grond kan op twee
erlei wjjze geschieden.
Men kan hem in de gelegenheid stellen
geheel zelfstandig het landbouwers- of
tuindersbedrijf te gaan uitoefenen, zoodat
hij ophoudt landarbeider te zijn, en men
kan hem, terwjjl hij landarbeider blijft,
een stuk grond verschaffen om daarop in
zijn vrijen tijd producten te verbouwen. In
het laatste geval blijft in den regel zijn
loon als arbeider zijn voornaamste bron
van inkomsten, terwijl het bebouwen van
het eigen stuk grond voornamelijk dient
voor het telen van eigen levensbehoeften.
Het geval is echter ook denkbaar, dat
de arbeider er voordeel in ziet, arbeider
te blijven, doch daarnaast zooveel eigen
grond te hebben dat deze, behalve voor de
teelt van eig6n levensbehoeften, ook nog
een hoeveelheid producten voor verkoop
kan opleveren. Hij zal er dan natuurlijk meer
tijd aan moeten besteden en dus ook meer
vrijen tijd moeten hebben, tenzij misschien
de leden van zjjn gezin een groot deel van
den arbeid kunnen verrichten.
Het is naar mijne meening zeer verkeerd
den arbeider een lapje eigen grond of een
eigen bedrijf te onthouden, uit de overwe
ging dat hij met zijn gezin daardoor in
welvaart achteruit zal gaan. Men kan zich
in die meening immers vergissen en be
hoort hem daarom volkomen vrij te laten
zelf zjjne belangen te beoordeelen en zelf
te beslissen of het hebben van een eigen
bedrijf dan wel hot verrichten van loon
arbeid het meest bevorderlijk is voor zijn
welvaart, en of hy door het bebouwen van
een eigen stuk grond in zijn vrijen tijd
zijn inkomen zal kunnen vergrooten of zijn
leven veraangenamen.
Mocht ineu van meeuing zijn, dat een
arbeider vaak onbezonnen handelt, dat hij
zich wel eens wat al to gemakkelijk door
de schijnbare voordeelen van een eigen be
drijf laat verlokken om een vast weekloon
daarvoor op te offeren en dat hij met de
verlieskansen te weinig rekening houdt,
dan zal men moeten trachten hem door
overreding, voorlichting en onderwijs tot
een juister inzicht te brengen, doch in
geen geval zal men hem belemmeringen
in den weg mogen leggen om in volle
vrijheid over eigen welzijn te oordeelen en
t.e beschikken.
Wanneer men van oordeel is, dat hij de
opbrengsten en onkosten van een eigen
bedrijf niet voldoende kan berekenen, dan
trachtte men hem daarbij te helpen door
van bestaande bedrijven de volledige re
kening over een aantal jaren publiek te
maken.
Men lichte dus den arbeider zooveel mo
gelijk voor, zoodat hij in staat is volledig
te begrijpen, waartoe hij zich verbindt,
wanneer hij voor eigen rekening grond gaat
exploiteerenen welke belooning hij voor
zijn arbeid te verwachten heeft in ruil voor
het vaste loon, dat hij prijs geeft. Doch
men late hem overigens geheel vrij in de
keuze, dat zal zijn verantwoordelijkheids
gevoel vergrooteD, zijn energie prikkelen,
en zijn tevredenheid verzekeren.
En wanneer de mogelijkheid bestaat hem
door land- of tuinbouwonderwijs zoodanig
te ontwikkelen, dat hij daardoor in staat
wordt gesteld een eigen bedrijf te beginnen
dan zal dit niet worden nagelaten.
De overweging, dat daardoor arbeids
krachten aan de grootere bedrijven ont
trokken worden, zal in geen geval gewicht
in de scbaal mogen Jeggen.
Als aan de arbeiders de gelegenheid
wordt gegeven een eigen bedrijf te beginnen
dan houden wjj binnenkort geen arbeids
krachten meer over en dan kunnen wij
onze boerderij wel aan kant doen. Menige
boer, die zoo redeneert en het met leede
oogen aanziet, wanneer propaganda wordt
gemaakt voor net verschaffen vaD bedrijven
aan arbeiders.
Die redeneering houdt evenwel geen
steek. Zoolang er arbeiders noodig zijn,
zullen er arbeiders blijven, want als zij
inderdaad niet gemist kunnen worden, zal
men hen zooveel loon aanbieden, dat zij
daardoor van het ondernemen van een
eigen bedrijf afzien".
Hierbij zullen wij het laten. Na deze
inleiding, want zoo kan men het boven
staande wel noemen, volgt eene uitvoerige
uiteenzetting op welke wijze het beoogde
doel zal kunnen worden bereikt, omtrent
de rechten en verplichtingen van den
pachter, en al hetgene in deze te doen
door Gemeente of eenige daarvoor in het
leven te roepen commissie.
Daarvan een uittreksel te geven zou
toch onvolledig blijven en daarom willen
wij belangstellenden aanraden kennis te
maken met het door den heer Nobel in
druk belangrijk verstrekte prae-advies, het
welk als volgt besluit:
Het verdient aanbeveling voor de
landarbeiders in de streek, waar zij reeds
geruimen tijd gewoond hebben, de gelegen
heid open te stellen om een stuk grond
of een bedrijf in eigen beheer te verkrijgen.
De verstrekking behoort te geschieden aan
ieder, die dit wenscht en niet ongeschikt
geoordeeld wordt om op eigen beenen te
staan, doch wordt beëindigd als de be
trokkene zijne verplichtingen niet behoor
lijk nakomt.
De gemeente is voor deze verstrekking
van giond het aangewezen iicbaam en
moet, als zij nalatig blijft, door een plaat
selijke vereeniging hiertoe kunnen worden
genoodzaakt.
De grond mag door de gemeente niet
worden verkocht, maar moet aan de be
langhebbenden worden verpacht.
De pachttermijn moet laDg zijn, de pacht
som moet wisselen met de marktprijzen
en bij h6t aangaan der pacht op een recht
vaardige manier worden vastgesteld, zoo
dat het bedrag daarvan niet hooger wordt
genomen dan de pacht, die gemiddeld voor
de reeds bestaande bedrijven wordt betaald
of noodzakelijk is om de onvermijdelijke
kosten te dekken.
Bij het eindigen dor pacht moet de
pachter het recht hebben op vergoeding
voor aangebrachte verbeteringen, terwijl
de gemeente de pacht moet kunnen doen
eindigen b\j gebleken wanbeheer of ver-
waarloozing.
TEXEL, 18 JUNI 1910.
Verkiezing.
De Donderdag 16 dezer gehouden
stemming voor twee leden van de Prov.
Staten had ten uitslag dat gekozen
werden de heeren Dikkers en Bok, resp.
met 2159 en 2032 stemmen; de heer
Korver bekwam 659, Staalman 1287 en
Wijs 656 stemmen. Herstemming is
alzoo niet noodig. Per bulletin deelden
wij dezen uitslag aan onze geabonneer-
den op Texel mede.
Het Badseizoen.
De reeds vroegtijdig ingetreden zomer
zal voor de badplaatsen ongetwijfeld van
groote beteekenis zijn;
Ook Texel, met name de Koog, zal
daarvan een goed aandeel bekomen naar
het zich laat aanzien. De aanvrage
om plaats in het Badhotel Prinses Juli- f
ana is naar wij vernemen zoo groot,
dat nu reeds voor een deel van den
zomer alle kamers zijn verhuurd Diet
alleen, doch ook is de beschikbare ruimte
ia het dorp door den heer Flens gehuurd
ea zal dus ook het dorp dezen zomer
gestoffeerd zijn met badgasten. Het laat
zich aanzien dat gedurende eenige weken
eiken dag zestig gasten dagelijks aan de
welvoorziene tafels in het Hotel den
inwendigen mensch zullen bevredigen.
Een zeer groote verbetering wordt
door den heer Flens aangebracht door
het maken van een steenen looppad
vanaf het dorp langs het Badhotel tot
aan het strand. Door de badgasten
alsook door andere bezoekers aan het
strand, zal deze verbetering zeker op
hoogen prijs worden gesteld. Zij 't den
ondernemer ten voordeele.
Het Fanfarecorps.
Het Texelsch Fanfarecorps zal Zondag
26 dezer wederom aan een wedstrijd
deelnemen, ditmaal te Wijk aan Zee.
Met veel ambitie hebben de werkende
leden zich geoefend en zeker zal wel
iedereen het corps een goed succes toe-
wenschen.
Zijn wij wel onderricht dan zal het
corps voor den terugtocht des avonds
„De Dageraad" afhuren waardoor het
mogelijk zal zijn met de trein te 12.45
des avonds te Helder aankoraeDd nog
naar Texel te vertrekken.
Voor hen die dezen wedstrijd willen
bijwonen of eens een langen dag aan
den vasten wal zouden willen doorbren
gen, is dit een mooie gelegenheid om
van te profiteeren.
Kostelooze waarschuwing1.
Laten wij belanghebbenden er aan
mogen herinneren dat vóór Juli de
Grondbelasting en de belasting op het
personeel voor de helft moeten zijn aan
gezuiverd.
Een ieder wachte zich voor schade.
Oosterend17 Juni.
Verg. Vrouwenkiesrecht.
D6 vergadering van de Vereeniging voor
Vrouwenkiesrecnt, hier op Woensdagavond
j. 1. gehouden in „Het Wapen van Amster
dam", was zeer goed bezocht.
Na opening door de Presidente, Mevr.
van 't Hof, werd de vergadering verder
geleid door Mej. Langeveld, Vice Presidente
der afdeeling
Mevr. van 'tHof behandelde nu het on
derwerp: „Waarom vragen svij, vrouwen,
het kiesrecht?"
Na den wensoh uitgespioken te hebben,
dat do kiem van het rechtvaardigheids
gevoel voor en door de vrouwen meer en
meer zal groeien, opdat men mag komen
tot een nieuwe dageraid voorde verdrukte
sekse, werden ontwikkeld de strijd en de
beweging voor vrouwenkiesrecht, het eenige
middel, om tot verbeterde toestanden te
komen. Niet spoedig moet men moedeloos
worden, omdat de weg der evolutie steeds
lang is. Doch de strijd is er een, die niet
meer verloren kan worden. Er zijn er nog
velen, die niet mede strijden, doch dit zal
anders worden. Er zijn nog vrouwen, die
zich heerscheres in eigen huis gevoelen,
doch ze zijn dit niet werkelijk, omdat de
gehuwde vrouw bij haar trouwen onmondig
geworden is. Dan mag ze niet meer ge
tuigen, geen executrice zijn, geen legaten
aanvaarden. Dan heeft ze geen beschikking
meer over eigen middelen. Is dat de plaats
der vrouw? Is dat recht? Zij mag niets
zonder toestemming van den man. Zonder
kiesrecht geen verbetering. De mannen
kiezen mannen, die hunne belangen voor
staan. Die niet vertegenwoordigd zijn,
worden niet gerekend Op de belangen der
vrouwen wordt niet gelet. Daarom vragen
wij om het kiesbiljet. Die vraag is geboren
uit den drang der tijden, en wordt gedaan
door vrouwen uit alle partijen en richtin
gen. De vrouw wil verbetering van de
slechte en eenzijdige huwelijkswetten,
meerdere rechten voor hare kinderen.
De vrouwen hebben belang hij de be
lastingwetten, bij de militiewet, bij de ar
beidswet, bij het woningvraagstuk, bij de
rechtspleging, bij de leerplichtwet enz. Er
is geen wet, waarbij de vrouw niet even
veel belang heeft, als de man.
"Waarom mag zij dan niet medehelpen
tot het maken van goede wetten. Wij eischen
het kiesrecht,, omdat wij weten en gevoelen,
dat het algemeen belang er door gediend
wordt.
Gewezen werd op andere landen, als
N. Zeeland, Finland, Zweden, Noorwegen,
e.a. waar men reeds vrouwenkiesrecht heeft
en gevraagd„Moeten de Nederlmdsche
vrouwen achterstaan bij die allen Waarom
dan gedraald. Gij mannen, waarom wilt
gij niet medewerken tot verkrijging van
recht voor uwe vrouw, voor uwe moeder?
Vrouwen en mannen van Oosterend Wij
roepen u toetreedt toe tot de vereeniging
voor Vrouwenkiesrecht."
Een luid applaus volgde op deze, met
overtuiging uitgesproken duidelijke lezing.
Jammer, dat het siraatlawaai nu en dan
stoornis gaf. In de pauze traden 12
nieuwe leden toe. Verder zongen Mej.D.
Keijser en de hr. Franssen„Het lied der
Anti's", terwijl Mej. Gr. Keijser declameerde
„Twee zielen", „Het sprookje van den
stroom" „Der vrouwen Moed" en „De tijd
wil strijd", waarna nog door allen gezongen
werd „Vrouwenstrijdzang". De heer Lunter
accompagneerde en gaf meerdere piano-
nummers.
Een en ander voldeed bijzonder en
maakte dat de aanwezigen een rnooien
avond doorleefden.
De Vice-Presidente sloot met dank aan
allen en met de beste wenschen voor de
Vereeniging.
Oudeschild, 16 Juni.
Met 3 veebooten werden hedenmorgen
204S lammeren naar de Leidschemarkt
vervoerd.
Hedenmiddag werd in de Zeven
Provinciën aanbesteding gehouden van
het bouwen van een pakhuisje voor re
kening van de T. E. S. O.
Ingekomen waren 6 inschrijvingsbil
jetten en wel:
G. Groot Helder f S97.
A. Krijn en f 8S3.
A. Blom Oudeschild f645.
Ju. Veen f639.
Gabrs de Wijn 1479,90.
Vlieland.
Het Nederl. tjalkschip Neerlandia,
kapitein Hekeman, van Wilhelm-burg
naar Deventer bestemd, geraakte wegens
dikken mist, in aanvaring met het
Duitsche stoomschip Alfred, in de Noord
zee nabij het lichtschip Terschellinger-
bank. De Neerlandia kwam hier binnen
met beschadigd s hip en gescheurd
grootzeil, de Alfred kon zonder schade
do reis vervolgen.