N°. 2432.
Donderdag 19 Januari 1911.
24ste Jaargang
Nieuws- en
Advertentieblad.
Binnenland.
Van week tot week
Dit blad verschijnt Woensdag;- en Zaterdagavond
Advertentiën vóór 9 nar op den dag; der uitgave
ABONNEMENTEN en ADVERTENTIËN worden aangenomen bij de Uitgevers LANÖEVELD DE ROOIJ, Parkstraat, Burg op Texe l.
7—14 Jan.
De werkzaamheden op parlementair gebied
liggen thans weder voor een poosje geheel
stil. Ook de Eerste Kamer, die de vorige
week nog enkele zaken afdeed, is thans
weer uiteen, waarschijnlijk tot het einde
der maand en de Tweede Kamer zal mis
schien wel niet voor half Februari weder
bijeenkomen. Voor de ministers dus een
goede gelegenheid om eens flink aan den
arbeid te gaan. En dat ze de handen uit
5 den mouw steken blijkt ook in de laatste
dagen. De nieuwe bewindsman voor „Oorlog"
I minister Colijn heeft reeds de door
I zijn ambtsvoorganger aanhangig gemaakte
ij wijzigiDg der Militiewet gereed en naar den
j Raad van State gezonden. Ook de herziene
I editie van de regeling der Bakkersraden en
I der Bakkerswet moet zoo goed als gereed
I zijn, terwijl de minister van Financiën zijn
I ontwerp tariefherziening reeds bij den
I Raad van State aanhangig maakte. Hoewel
I nog niet precies kan gezegd worden hoe
I dit laatste ontwerp er uit zal zien, werd
I toch in een buitenlandsch blad dezer dagen
met stelligheid beweerd, dat gemiddeld op
I een verhooging van 7 pCt. gerekend zal
moeten worden. Het maximum zou 12%
I bedragen. Graanrechten zullen niet worden
geheven en ook zal de invoer van ruwe
I stoffen, voor de fabricatie van verschillende
I goederen benoodigd, niet getroffen worden.
Minister Kolkman denkt uit de tariefs-
1 herziening ongeveer 15 millioen te kunnen
halen. We hopen later nog op dit belangrijk
I' ontwerp wanneer de inhoud ervan be
kend zal zijn - terug te komen.
Voor de Kamers is er dus voorloopig nog
heel wat „in 't vet", heel wat ook waarvoor
I in den lande meer dan gewone belang-
stelling bestaat. Dit laatste geldt stellig ook
ten opzichte van het ontwerp inzake de
Kustverdediging waarover in de voorbije
j week weer nog al het een en ander ge
schreven is. Het ging daarbij inzonderheid
om de plannen tot versterking] van Vlissingen
j waartegen van Belgischen kant nogal be
zwaar gemaakt wordt. Het Belgische blad
j „Le Soir" is begonnen met het plaatsen
van een aantal interviews, die zyn ver-
I legenwoordiger had met eenige van onze
bekende mannen op dit gebied. Onze groote
bladen toonden nogal belangstelling voor
die artikels en brachten er lange uittreksels
van onder de oogen hunner lezers,
—o—o—o
In België volgt men al eenige dagen met
I bezorgden blik de beweging onder de mijn-
werkers. In het kolengebied van Luik is
J n. 1. weder eens een werkstaking uitge-
I broken. Het aantal stakende werklieden in
het bekken van Luik bedraagt reeds meer
dan 10000 en in dat van Seraing 5000. Ook
S heerscht er onder de stakers een bittere
I stemming, welke kan blijken uit enkele
I botsingen, die reeds plaats gehad hebben,
[j Daar het zeer wel mogelijk is dat do be-
I weging zich in de komende dagen zal
B uitbreiden is het niet overbodig hier even
3 stil te staan by de oorzaak van het conflict.
In België is den 1 Januari j. 1. de ge-
wijzigdo mijnwet in werking getreden,
I waardoor de arbeidsduur in de mynen
verminderd is van 10 tot 97o uur, bjj wyze
van overgang tot den 9-urigen arbeidsdag.
Door de directies dor mynen zyn evenwel
met ingang van denz,elfden datum nieuwe
arbeidsvoorwaarden i.ngevoerd en de schaft
tijden zoodanig geregeld dat zij van het
„verloren" half uur geen schade ljjden. De
arbeiders hobbon al hot mogelijke gedaan
om de directies 'te bewogen de nieuwe
voorwaarden in te trekken, doch zonder
succes. Het gevolg daarvan was, dat een
deel der werklieden den arbeid neerlegde
en de kans dat de staking zich ook tot de
mijnen te Charleroi en de Borinage zal
uitbreiden.
De directies zijn met kracht tegen de
stakers opgetreden. Niet alleen hebben ze
elke onderhandeling met de stakers gewei
gerd, doch tevens bij voorbaat verklaard
dat als de stakende mijnwerkers nog weer
aangenomen mochten worden deze in elk
opzicht als nieuwe arbeiders beschouwd
zullen worden en zij dus alle premies,
zooals voor langen diensttijd enz. zullen
verliezen. En de directies zyn nog verder
gegaan. Ze hebben zelfs niet met den
gouverneur van Luik willen onderhandelen
over de kwestie. Deze had op verzoek der
stakers op zich genomen, bemiddelend op
te treden.
Het lijkt er dus wel naar dat het hard
tegen hard zal gaan en wie in dezen ten
slotte het hoofd zal buigen is nog moeilijk
te zeggen. In elk geval, de directies be
schikken over financieele kracht wat van
de stakers niet gezegd kan worden. Van
de 37000 mijnwerkers zijn er maar 6 a 7000
georganiseerd en alleen de laatsten kunnen
een beroep doen op de weerstandskas,
die echter ook niet zoo heel „vet" is
men zegt 800,000 francs, te gering voor
langdurige ondersteuning.
—o—o—o—
Na een tweetal maanden lang de aan
dacht gevraagd te hebben is het.Moabiter
proces dezer dagen eindelijk geëindigd.
Zooals te verwachten was zijn enkele der
grootste belhamels tot vrij zware straffen
veroordeeld dochuit het proces is niet
gebleken dat waar was dat de eigenlijke
schuldigen de sociaal-democraten waren.
Integendeel, in de rechterlijke uitspraak
wordt daarvan niet gerept, doch wel van
het optreden der politie, dat volstrekt niet
oordeelkundig was, ofschoon er verschil
lende verzachtende omstandigheden aan
gevoerd konden worden.
Men herinnert zich hoe onlangs bij het
scherpe debat in den Ryksdag de politie
in bescherming genomen werd door Von
Bethmann Holweg en hoe deze degeheele
schuld op rekening der socialisten schreef.
En al wil het lijforgaan van den kanselier
ook niet toegeven dat de rechterlijke uit
spraak eigenlijk een halve nederlaag voor
Von Bethmann is, de meerderheid der
bladen oordeeld anders.
Dat de „Vörwarts", het roode orgaan met
de uitspraak in de wolken is, ligt voorde
hand.
—o—o—o—
Ü6 „geest des tijds" baant zich overal
een weg. Zelfs in landen waar voor enkele
jaren nog de meest autocratische regeerings-
vorm heerechte, b. v. in Turkye, Perzië e. a.
heeft die voortstuwende kracht een weg
weten te vinden om haar invloed te doen
gelden. Zoo is ook in den laatsten tijd h6t
kleinste sou vereine Vorstendommetje Monaco
aan de beurt gekomen. En „de geest des
tyds" heeft ook daar een opene deur ge
vonden.
Monaco is wel een eigenaardig rykje.
Er heerscht naast de grootste mogelijke
vrijheid een uiterst autocratisch regime.
De vryheid is er echter een van bedenkelijk
karakter, want het is de speelvryheid. In
het wapen van het Vorstendom behoorde
een speelbank voor te komen, want dez6 is
de eenige bron van inkomst voor het
Vorstendom. Een bron die zoo mild vloeit
dat de vorst van Monaco er door in staat
gosteld wordt naar de eischen van den tijd
te leven en die tevens de onderdanen
vrijstelt van het weinig beminde offeren
op het altaar van den fiscus. Er heerscht
algeheele belastingvrijheid, dank zij de
groote opbrengst van de pacht der speel
banken. De hofstaat, het staatsbestuur, het
onderhouden van het Monacaansche leger
van 5 officieren en 70 minderen, benevens
het 50 personen sterke politiekorps, alles
wordt er uit de opbrengst der speelpacht
bestreden.
De economische toestand der onderdanen
is dus niet zoo slecht temeer daar de vorst
in zijn vaderlijke wijsheid verboden heeft
dat de onderdanen de speelbanken bezoeken
waar zij hun hebben en houden zouden
kunnen verliezen.
Tot nog toe hadden de burgers van
Manaco derhalve niets te betalen, doch
ook niets te zeggen. Medespreken in 's lands
zaken was voor hen uitgesloten. Frankrijk
zorgde voor de invoerrechten, spoorweg
en den post- en telegraafdienst en het
overige regelde vorst Albrecht zelf. Hij
maakte zelf de begrooting op en besteedde
het geld naar eigen goedvinden. Doch de
„geest des tijds" is gekomen en heeft den
vorst in zijn souvereine rechten getast.
Ge Monagassen hielden een paar keer een
betooging voor constitutioneele rechten en
vorst Albrecht was zoo verstandig zich
niet tegen den „geest des tijds" te verzetten.
Hij gaf een proclamatie uit waarin hij het
„tot het gelukkigste land der wereld ge
worden en aan de spits der beschaving
marcheerend vorstendom" een grondwet
beloofde. Aan een drietal Fransche rechts
geleerden gaf hij de opdracht deze Grond
wet te ontwerpen en in de afgeloopen week
is deze reeds in concept verschenen. De
hoofdinhoud komt ongeveer op het volgende
neer
lo. Het vorstendom is een vrije onaf
hankelijke staat onder souvereiniteiten van
Vorsten, zooals bepaald is bij verdragen
met Frankrijk.
2o. Alle burgers van Monaco zijn gelijk
voor de wet.
3o. De constitutie waarborgt de persoon
lijke vrijheid, de onschendbaarheid van het
domicilie, den eigendom, de vrijheid van
godsdienst, meening en vereeniging. De
Regeering berust onder de hooge autoriteit
van den Vorst, bij een Minister bijgestaan
door een raad.
4o. De wetgevende macht wordt uitge
oefend door den Vorst en een nationalen
raad van 21 leden.
5o. Het recht van initiatief, de bekrach
tiging en de uitvoering van de wetten be
rusten bij den Vorst.
6o. Het gebied van het vorstendom is
verdeeld in drie gemeenten, die elk een
gemeenteraad hebben. Vrouwen mogen deel
nemen aan de verkiezingen voor de ge
meenteraden.
7o. Ten opzichte van de rechtspleging
is niets gewijzigd.
Wel houdt de vorst nog een deel van zijn
souvereine macht, doch zijn onderdanen
krijgen toch ook hun constitutioneele
rechten. En zelfs de vrouwen krijgen een
aandeel zooals men zi6t.
—o—o—o
Ook in de afgeloopen week hebben jle
buitenlandsche bladen, inzonderheid de
Engelsche, zich bezig gehouden met de
Russisch-Du itsche overeenkomst, waarvan
we reeds melding maakten. Intusschen
heeft Sasonaf de Russische minister van
Buitenlandsche Zaken getracht de veront
ruste Fransche en Engelsche gemoederen
te kalmeeren door aan de respectievelijke
regeeringen geruststellende verklaringen toe
te zenden. Ook verklaarde Sasonaf aaneen
vertegenwoordiger van de „NowojeWremija"
dat, hoewel hij niet in bijzonderheden kon
treden, hij slechts de reeds vroeger gegeven
mededeelingen gestand kon doen. Mocht
inmiddels de ontworpen overeenkomst tot
stand komen tusschen Petersburg en Berlijn
dan zou deze volstrekt niet geheim worden
gehouden, doch volledig publiek worden
gemaakt.
Verschillende' bladen wisten in de afge
loopen week reeds verschillende bepalingen
uit de overeenkomst op te sommen, doch
het is alles nog een gissen daar de onder
handelingen nog niet eens geëindigd blijken
te zijn.
In de Fransche Kamer zijn intusschen
dezer dagen de beraadslagingen aangevan
gen over de buitenlandsche politiek der
regeering en minister Pichon heeft daarbij
al dadelijk gelegenheid gehad over de
Duitsch-Russisebe overeenkomst het woord
te voeren. Wat hij mededeelde klonk al
zeer geruststellend. Gevaar voor verzwak
king der triple entente, daarvoor behoefde
volstrekt geen vrees te bestaan De toestand
zou geen enkele wijziging ondergaan, de
verhouding met Rusland was nog altijd
even vriendschappelijk. En dat er te Potsdam
besprekingen zijn gehouden kon geen aan
leiding geven tot ongenoegen. In dezen toon
redeneerde de minister alle bezwaren weg.
Ook over de verschillende andere buiten
landsche aangelegenheden was Pichon zeer
optimistisch gestemd. Geen wolkje aan de
lucht,
Het debat over de buitenlandsche aan
gelegenheden, waarin inzonderheid Jaurès
een werkzaam aandeel had is nog niet
geëindigd.
o—o—o
De ministerieele crisis in Oosteniijk
behoort thans tot het verleden. Minister
president Bienerth is in de afgeloopen week
met het samenstellen van zijn derde Kabinet
klaar gekomen. Het is een combinatie van
ambtenaren, Ministers en eenige partij ver
tegenwoordigers. Bienerth heeft getracht
de kerk midden in het dorp te laten door
zoowat alle partijen in zijn Kabinet te doen
vertegenwoordigen. Dat was met het vorige
echter ook het geval en heeft toen niet
veel uitwerking gehad. Intusschen kregen
nu de Polen een streekje voor. Weliswaar
moesten ze het aanzien, dat de gehate
Minister van Financiën, Billinski die hun
kanaalplannen zoo tegengewerkt heeft, aan
het bewind is gebleven, doch daartegenover
staat dat twee der hunnen een zetel in het
Kabinet kregen. Mogelijk dat ze nu wat
volgzamer worden. Doch de Regeering heeft
meer noodig dan hun steun Zal er vrucht
bare parlementaire arbeid verricht worden,
dan is noodig dat de Tsjechen en Duitschers
eindelijk eens tot overeenstemming komen.
En daar is nog niet veel kans voor zoo
het schijnt. Mogelijk dat het Bienerth gelukt
enkele ondergeschikte wetsontwerpen af te
handelen, doch overigens ziet het er voor
het nieuwe Kabinet nog niet zoo hoopvol
uit.
TEXEL, 18 Januari 1911.
i'apendreclitsche Strafzaak.
De bekende strafzaak, bovengenoemd,
die reeds zooveel tongen en pennen in
bewegiDg bracht, was het hoofdnummer
van het programma Zondagavond in het
Hotel „Texel."
Het publiek, voor een deel van verre,
was niet in groote getal opgekomen,
de zaal was maar matig bezet.
TEXELSCHE COURANT.
Abonnementsprijs per 3 maanden
Voor de Borg 30 Cts. Franco per post door ge
heel Nederland 45 Cts. Naar Amerika en andere
anden met verhooging der porto's.
Prijs der Advertentièn.
Van 1 tot 5 regels 30 Cts. Iedere regel meer 6 Ct
Groote letters en Vignetten worden naar plaatsruimte
berekend. Bewijsnummers 2 Cts. per nummer.