N°„ 2569.
Donderdag 16 Mei 1912.
25sfce Jaargang
Nieuws- en
Advertentieblad.
Binnenland
Van week tof week.
Uit blad verschijnt Woensdag1- en Zaterdagavond
Adrertentiën vóór 9 nar op den dag der uitgave
ABONNEMENTEN en ADVERTENTIÈN worden aangenomen bij de TJitg. Firma LANGEVELD DE R O O IJ, ParkstraatBurg opTexel,
TEXELSCHE COURANT,
Abonnementsprijs per 3 maanden-
Voor den Borg 30 Ct-s. Franco per post door ge-
be Nederland 45 Ct-s. Naar Amerika en andere
1 ,nden met verhooging der porto's.
Prijs der Advertentièn.
Van 1 tot S regels 30 Cts. Iedere regel meer S Ct.
Groote letters en Vignetten worden naar plaatsruimte
berekend. Bewijsnummers 2 Cts. per nummer.
4—11 Mei.
Het nieuwe pantserschip van minister
Wentholt is door de ongewisse parlemen
taire baren verzwolgen en de minister,
die weigerde het schip te verlaten is mee
de diepte ingegaan. M.a.w. het is gegaan
zooals gevreesd werd, de Tweede Kamer
heeft het wetsontwerp tot aanbouw van
het pantserschip verworpen, nadat de
motie-Lohman vooraf ingetrokken was.
Onverwacht kwam die beslissing geens
zins. Het wetsontwerp heeft zich geen
enkel oogenblik in veel sympathie mogen,
verheugen. Men weet nog altijd ten onzent
niet wat noodiger is voor de verdediging
van Indië en de handhaving onzer onzijdig
heid, een artillerievloot of een torpedovloot
en waar het schip dat de minister wilde
eigenlijk in geen der beide stelsels thuis
behoorde, was het door slechts enkelen
gewild, Met groote meerderheid 63
tegen 26 stemmen werd dan ook het
wetsontwerp verworpen, niettegenstaande
de verdediging van den marine minister
en de waarschuwende stem van den
minister-president Heemskerk, die namens
het Kabinet aandrong op intrekking van
de motie-Lohman en aanneming van het
wetsontwerp. De motie werd weliswaar
ingetrokken doch het voorstel werd ver
worpen. Niet minder dan 23 leden der
rechterzijde stemden tegen, meerendeels
Katholieken en Christ, historischen. Op
een enkele uitzondering na bleven de
anti-revolutionairen den minister trouw.
Mogelijk is op de houding van dezen niet
zonder invloed geweest de oproep van den
Driestarschrijver van den Standaard, die
aan den vooravond van de beslissing in
zijn blad aandrong op aanneming van het
ontwerp, waarbij door hem tevens gewezen
werd op het gevaar dat by verwerping het
kabinet zijn lot aan dat van den minister
van marine zou kunnen verbinden. Dit
laatste is evenwel niet geschiedt. Wel
heeft minister Heemskerk het ontwerp
van zijn ambtgenoot met warmte verdedigd,
wel heeft hij daarbij gewezen op de
moeilijkheden, die uit een verwerping
zouden kunnen voortspruiten, wel was het
geheele Kabinet in de beslissende zitting
aanwezig, doch de Kabinetskwestie werd
niet gesteld. Eenige vrees daarvoor had
wel bestaan, maar de ministerraad schijnt
tot de overtuiging gekomen te zijn dat
voor het nemen van ontslag eigenlijk een
dringender reden noodig is dan het weigeren
van een pantserschip, vooral als het verzet
niet gold het principe van vlootuitbreiding.
Met den minister van marine was het geval
anders gesteld. Meer dan eens had hij
verklaard het aangevraagde schip niet los
te kunnen laten, zelfs het uitstellen van
do behandeling, den vorigen herfst, kon
nauwelijks zijn goedkeuring wegdragen.
Dat hij dan ook na de gevallen beslissing
het ministrieele bijltje er bij neerlegt is
verklaarbaar. Toch verwachtte een deel
der liberale pers dit eerst nog niet zoo
grif. Minister Wentholt heeft zich nooit
recht in een goede pers kunoen verheugen.
Men vond dat hij wat te veel laveerde en
niet recht op het doel afging. Zij n overgang
uit het vorige kabinet der linkerzijde in
dat van den heer Heemskerk en zijn
houding inzake de vlootpredikantenkwestie
had hem heel wat liberale vrienden gekost.
£ijn ministerieele loopbaan is thans ten
einde.
De Kamer is na verwerping van het
pantserschip begonnen met de Bakkerswet.
De aanvankelijk gekoesterde vrees dat dit
ontwerp van de baan geschoven was, is
ongegrond gebleken. Met belangstelling
mag bet resultaat der behandeling afge
wacht worden, 't Valt niet te ontkennen
dat ze voor minister Talma wel gevaren
meebrengt. De houding der chr. historischon
is niet met zekerheid te voorspellen en de
sociaal-democraten hebben nog een aantal
wenschen.
Den 21 dezer zal begonnen worden met
de Ziekteverzekering, waarover wel heel
langdurige discussies verwacht mogen
worden, 't Zal do vraag zijn of de Kamer
daarmee tegen het zomerreces g6reed komt.
—o—o—o—
Een ongehoord feit heeft zich in de
afgeloopen week voorgedaan in het
Pruisische Huis van Afgevaardigden. Een
der sociaal-democratische leden isn.l.door
de politie op bevel van den president
uit de vergaderzaal moeten worden ver
wijderd. 't Was't socialistisch lid Borchardt
dat zich niet aan de leiding van den voor
zitter wenschte te onderwerpen en door
allerlei interupties de sprekers hinderde.
Na herhaalde aanmaningen sloot de voor
zitter het lastige lid van de vergadering
uit en schorste de zitting. Na heropening
kwam Borchardt echter weerter vergadering
waarop de president hem verzocht heen te
gaan. Toen daaraan niet voldaan werd
ontbood de president de politie die den
tegeustrevenden sociaal-democraat met
geweld uit de vergaderzaal verwijderde,
tot tweemalen toe.
Het geval heeft groote opschudding
verwekt De pers is er vol van, protest
vergaderingen worden overal gehouden en
in den Rijksdag is reeds een interpellatie
aangekondigd. De sociaal-democratische
pers schreeuwt moord en brand over de
bejegening die een partijgenoot moest
ondervinden en over het onwettig optreden
van den voorzitter. De conservatieve pers
toont zich met diens optreden zeer inge
nomen en gaat hevig tekeer op de sociaal
democraten die steeds alles in het werk
stellen om den boel in de war te sturen.
De liberale bladen betreuren het geval zeer.
Ze keuren het optreden van den sociaal
democraat af maar nemen de houding van
den president geenszins in bescherming,
temeer waar deze gewoonlijk niet zeer
onpartijdig pleegt op te treden als het de
sociaal-democraten betreft.
Het aantal rooden is in den Landdag
niet zeer groot, hoofdzakelijk als een gevolg
van het ongelukkige Pruisische kiesrecht.
Daarbij deelen de jonkers de lakens uit en
moet de voorzitter zeer partijdig optredeD
tegen het kleine groepje sociaal-democraten.
Mogelijk ook weren deze zich wat al te zeer.
De Duitsche sociaal-democraten voelen zich
nogal, niet het minst na de groote over
winningen bij de jongste rijksdag ver
kiezingen.
In ieder geval de waardigheid van den
Pruisischen Landdag is door het incident
niet weinig geschaad en't is te verwachten
dat daarover in den eersten tijd nog wel
heel wat geschreven en gewreven zal
worden.
—o—o—o—
De buitenlandsche pers heeft het alweer
eenige dagen zeer druk over den inter
nationalen politieken toestand. De z g.
hoogere politiek laat zich weer eens geducht
gelden. De oorzaak hiervan moet gezocht
worden in de verandering die Duitschland
bezig is te brengen in zijn gezantschappen.
Baron von Marschall von Bieberstein, die
15 jaren lang Duitschland te Konstantinopel
vertegenwoordigd heeft zal naar Londen
verplaatst worden. Graaf Metternich de
tegenwoordige Duitsche gezant te Londen
heeft reeds ontslag aangevraagd. Zaterdag
had de keizer met von Marschall te
Karlsruhe waar hij pas van zijn Middel-
landscho Zeereis aangekomen was een
samenspreking, waarbij ook do rijkskan
selier en de minister van buitenlandsche
zaken tegenwoordig waren.
In verband met een en ander liepen er
in de laatste dagen allerlei meer of minder
geloofwaardige geruchten. De juistheid
van alle zal nog moeten blijken, doch dat
er wat achter de schermen van het inter
nationale politieke to'oneel afgespeeld
wordt is wel zeker.
Natuurljjk wordt overal de vraag gehoord
waarom Von Marschall gezant te Londen
wordt. En do antwoorden op deze vraag
gegeven zjjn nogal zeer verschillend. Zoo
wordt van eene zyde beweerd dat Duitsch
land en Engeland beide aansturen op een
betere verstandhouding, doch dat deze in
den weg gestaan wordt doorgraafHetternich
die doorloopend met den Engelschen
minister van buitenlandsche zaken over
hoop ligt. Zal de toestand verbeteren dan
moet er te Londen een ander gezant komen.
Daarvoor is dan Von Marschall aangewezen,
juist mot het oog op. de Oostersche aange
legenheden waarbij Duitschland en Engeland
beiden geïntresseerd zijn.
Daarentegen wordt weer van andere zjjde
beweerd, dat het vertrek van baron
Marschall uit Konstantinopel in verband
staat met een verbond tusschen Engeland
en Italië, waardoor dit laatste de vrije hand
wordt gelaten en waardoor Italië zich van
Duitschland en Oostenrijk zal afscheiden
om zich bij de tripple entente te voegen.
Zoo werden er meer vermoedens uitge
sproken maar 't rechte weet niemand nog.
—o—o—o—
De burgemeester van Stockholm is
sociaal-democraat en heeft blijkbaar zeer
republikeinsche neigingen. Meer dan andere
Zweedsche sociaal-democraten. Men ziet
zooiets wel eens meer en weet dat de
mensch zoo spoedig van het eene uiterste
in het andere vervalt. Burgemeester
Lindhagen gold voor een aantal jaren nog
voor aartsconservatief doch heeft het nu al
gebracht tot purperrood socialist. En hij
is thans bezig naam te maken ook, want
in zijn ijver heeft hij niets minder onder
nomen dan het koninkrijk Zweden in een
republiek om te zetten, den koning af te
danken en 'n president te benoemen. Daartoe
heeft hij bij de Kamer, waarvan deze
burgervader lid is, een motie ingediend,
zonder dat daartoe nu ook maar eenige
bepaalde aanleiding bestond. De motie was
eigenlijk van drievoudige strekking
algemeen stemrecht voor de Tweede Kamer,
afschaffing van de Eerste Kamer en last
notieast invoering van den republikeinschen
regeeringsvorm. De voorzitter weigerde
echter de drievoudige motie aan de orde
te stellen, waarop de voorsteller er fluks
drie van maakte. Het bezwaar van den
voorzitter dat ook het bezwaar der Kamer
was, kon toen niet meer gelden. Een
voorstel van den voorzitter om de motie
niet in behandeling te nemen, omdat ze
z i. in strijd was met de Grondwet, stuitte
af op het reglement van orde der Kamer.
Behandeling der motie zal derhalve moeten
plaatshebben en de voorsteller zal gelegen
heid bekomen om zijn motie nader toe te
lichten. Eenige kans op aanneming heefc
het echter geenszins. Zelfs de leider der
sociaal-democratische partij Branhug keurde
de motie in de scherpste bewoording af,
omdat deze een ernstige zaak, de vraag
om den besten staatsvorm, tot een voorwerp
van spot maakt, in plaats van de zaak te
dienen, waarvau de voorsteller de tolk wil
zijn. Lindhagen zit echter in den laatsten
tijd allang niet meer met den partijleider
op één stoel en dezer dagen wierp hij
hem nog in de hitte van het debat een
inktpot naar het hoofd. Hij moet trouwens
het type zijn van een zonderling in het
politieke leven, die een klein aantal
anarchistisch gezinde socialistische dwepers
om zich heen heeft verzameld en wiens
gevleugeld woord geworden isEen stap
naar links kan men altoos verantwoorden.
Dit laatste zeker omdat hij. het al van
conservatief tot republikein gebracht heeft.
Een der Zweedsche Kamerleden heeft
intusschen een voorstel tot Grondwets
wijziging aangekondigd, waardoor het in
het vervolg mogelijk wordt dergelijke
voorstellen, die de waardigheid der Kamer
schenden, in beslag te nemen.
—o—o—o—
Het schijnt inderdaad de bedoeling van
Italië te zijn om door een krachtig optreden
in de Egeïsche Zee den Turken zoo groot
mogelijk nadeel toe te brengen, teneinde
deze wal gunstiger voor een vergelijk te
stemmen. Van eenige toenadering toch wil
de Porte nog maar steeds niels weten,
hoofdzakelijk wellicht als een gevolg van
het magere resultaat dat Italië's krijgs
bedrijven in Tripoli tot nog toe opleverden.
De Italiaansche vloot is thans bezig om
de Turksche eilanden in de Egeïsche Zee
te bezetten. Dat kan nogal gemakkelijk,
omdat die eilanden slechts kleine Turksche
bezettingen hebben, en deze ook niet over
zulk zyaar geschut kunnen beschikken
dat de scheepskanonnen evenaart
Zaterdag werd door de Italiaansche vloot
het eiland Rhodus bezet, zonder veel tegen
stand te ontmoeten. De tijding van de
landing der troepen verwekte in het Itali
aansche parlement luide toejuiching. Op
de Turksche pers schijnt ze echter weinig
indruk te hebben gemaakt. Althans de
bladen vertelden dat, al bezette Italië ook
alle Turksche eilanden in de Egeïsche Zee,
Turkije geen voetbreed van zijn voetstuk
zal wijken.
Ofschoon de landing op Rhodus zonder
veel moeite geschiedde, ging het in bezit
nemen van het eiland toch niet zoo voor
spoedig. Het Turksche garnizoen trok zich
in de bergen terug en bestookte van daar
uit den vreemden indringer.
Het eiland Rhodus is het Zuidelijkste en
belangrijkste eiland der Sporaden Het be-
heerscht den toegang tot de Egeïsche Zee
en ligt slechts 17 K.M. verwijderd van de
Aziatische kust. De bevolking telt 27000
zielen, waarvan slechts weinig Turken. De
meerderheid der bevolking bestaat uit
Grieken. De hoofdstad Rhodus telt ongeveer
11U00 inwoners. Het is een vruchtbaar
gezond eiland met een heerlijk klimaat en
veel natuurschoon.
Het optreden van de Italiaansche vloot
in de Egeïsche Zee heeft zooals we reeds
eerder mededeelden— ten doel het verkeer
ter zee tusschen Konstantinopel en Klein-
Azië te verhinderen. Waarschijnlijk zal de
vloot nog veel meer eilanden bezetten.
Ook wordt veronderstelt dat het de bedoeling
van Italië is zich enkele steunpunten te
verzekeren in de Egeïsche Zee, vanwaar
uit een nieuwe aanval op de Dardanellen
voorbereid en uitgevoerd kan worden.
En dan wordt aan Italië ook nog een
andere beweegreden voor zijn optreden toe
geschreven. Het zou n. 1. het oog hebben
op het ontstaan van een groot-Grieksche
beweging onder de bevolking der Turksche
eilanden. Reeds thans weet de Italiaansche
pers te vertellen, dat Samos en andere
eilanden het Turksche bewind afschudden
zullen om aansluiting bij Griekenland te
zoeken en het voorbeeld van Kreta te
volgen. Onmogelijk is zulks niet.
TEXEL, 15 Mei 1912.
Zondagmorgen maakte Ds. Kijne,
predikant bij de Herv. Gemeente te
Burg op Texel, aan zijne gemeente bekend
dat door Z.Eerw. beroep was ontvangen
naar de Herv. Gem. te Ierseke.
Raas uit schapenmelk.
Op veel belangstelling viel niet te bogen,
de vergadering op Zaterdag j.l. in café
„Den Burg," was slecht bezocht.
Toch waren de weinige aanwezigen
vol goeden moed en werd, na langdurige
gedachtenwisseling, zelfs over de wjjze
waarop, en de verpakking waarin, het
product de wereld zal worden ingezonden,
besloten de proef te nemen, indien men
althans over voldoende hoeveelheid melk
zou kunnen beschikken.
Een aanbod, in het belang van de zaak
staande de vergadering door den heer
Vlessing gedaan, om den Kongaarschen
kaasbereider kosteloos logies te ver
schaffen, werd door de vergadering dank
baar aanvaard,
De pogingen, door het bestuur der afd.
„Texel" H. M. van Landbouw Maandag
aangewend, schijnen met goed succes te
zijn bekroond, zoodat in de vergadering,
aan deu avond van dien dag gehouden,
naar wij vernemen tot de proefneming
kon worden besloten.
Naar wij vernemen is op de hoftstede
„Gent" in polder Eierland, deze week
in werking gesteld een nieuw systeem
wied- en schoffelmachine, waarvan iedere
schoffel geheel zelfstandig werkt en
afzonderlijk in en bi.iten werking kan
worden gesteld.
De machine kan met een of twee
paarden gebruikt worden en eischt slechts
twee man voor de bediening, voldoet,
voorloopig althans, in alle opzichten..
Voctclnb.
Voor de oprichting van een club boven
genoemd, scheen veel animo te bes: aan.
Op de vergadering gisteren in hotel
„Texel" gehouden weid echter besloten
tot oprichting vau een sportclub, ter
