N°. 2605.
Donderdag 19 September 1912.
26ste Jaargang
Nieuws- en
Advertentieblad.
Binnenland.
Van week tof week
Dit blad verschijnt Woensdag- en Zaterdagavond
Abonnementsprijs per 3 maanden.
Voor den Borg 30 Cts. Franco per post door ge-
he Nederland 45 Cts. Naar Amerika en andere
landen met verliooging der porto's.
Advertentiën vóór 9 nar op den dag der uitgave
Prijs der Advertentièn.
Van 1 tot 5 regels 30 Cts. Iedere regel meer S Ct.
Groote letters en Vignetten worden naar plaatsruimte
berekend. Bewijsnummers 2 Cts. per nummer.
ABONNEMENTEN en ADVERTENTIËN worden aangenomen bij de Oitg. Firma LANÖEVELD DE R O O IJ, ParkstraatBurg op Tex el.
MILITIE.
Onderzoek betreffende voorgeoefendheid.
De Burgemeester der gemeente Texel
maakt bekend, dat in de maand Novem
ber a.s. zal plaats hebben het onderzoek
tot het verwerven van het bewijs be
treffende het voldoen aan de eischen
van voorgeoefendheid, bedoeld bij art. 70
der Militiewet.
Het bezit van dat bewijs geeft in
geval van toewijzing aan de Infanterie,
de Vesting-Artillerie of de Genietroepen
aanspraak op een twee maanden korteren
eerste-oefeningstjjd.
Bedoelde eischen zijn vastgesteld bij
Koninklijk besluit van 17 Juni 1912,
(Staatsblad No. 188.) Inlichtingen om
trent deze eischen zijn te verkrijgen ter
Secretarie dezer Gemeente.
Het onderzoek zal aanvangen op
DISSDAG 12 NOVEMBER en, zoo noodig
de twee volgende dagen worden voort
gezet.
Het wordt gehouden in de volgende
garnizoensplaatsen
Leeuwarden, Groningen, Assen, Kam
pen, Deventer, Arnhem, Nijmegen, Does
burg, Harderwijk, Ede, Utrecht, Amers
foort, Amsterdam, Haarlem, Hoorn,
Helder, Naarden, 's Gravenhage, Leiden,
Delft, Gouda, Gorinchem, Vlissingerr,
's Hertogenboch, Breda, Bergen-op-Zoom
en Maastricht.
Aan het onderzoek kunnen deelnemen
de lotelingen die bestemd zijn om voor
de lichting van het volgend jaar bij de
militie te worden ingelijfd.
De lotelingen die aan het onderzoek
wenschen deel te nemen, moeten zich
voor 10 October a.s. aanmelden bij den
Burgemeester der gemeente voor welke
zij hebben geloot.
Zij moeten bij de aanmelding opgeven
in welke gemeente zij aan het onderzoek
wenschen deel te nemen.
Zij, die niet verblijf houden in de
gemeente waar zij aan het onderzoek
■wenschen deel te nemen, moeten boven
dien te kennen geven, of zij gedurende
het onderzoek voor Rijksrekening lege
ring en voeding wenschen te genieten.
Aan de lotelingen die zich voor het
onderzoek aanmelden, wordt, voor zoo
veel zij ter inlijving bestemd zijn, later
bericht gezonden van de plaats (locali-
teit), waar en van het uur, waarop zij
zich voor deelneming aan het onderzoek
moeten vervoegen.
Texel, den 14 September 1912.
De Burgemeester voornoemd,
GAARLANDT.
7—14 Sept.
Vrjjwel geh6el onverwacht kwam dezer
dageD het anti-rev. hoofdorgaan het bericht
brengen dat dr. Kuyper het lidmaatschap
voor de Tweede Kamer neergelegd heeft,
daartoe gedwongen door een ziekte aan
zijii gehoor waardoor hij met het eene ooi-
geheel en met het andere oor half doof
geworden is. In een uitvoerig schrijven
aan zijn kiezers in het district Ommen heeft
Dr. Kuyper zyn besluit medegedeeld en
gemotiveerd en daarbjj afschriften overge
legd van beide buitonlandsche geneesheeren
op wier advies hij zich thans uit het
parlementaire strijdperk terugtrekt. Had
hij aanvankelijk, op grond van ingetreden
beterschap, gehoopt nog zitting te kunnen
blijven nemen, met het oog op de Grond-
wetsherziening, de slechte toestand keerde
terug en noodzaakt hem den post te verlaten
jlien hij niet naar behooren meer kan
waarnemen.
Ongetwijfeld zullen de geestverwanten
vgn dezen Staatsman, die met zulke groote
gaven toegerust is, zijn aftreden met
groot leedwezen vernomen hebben. Aan
de anti-revolutionaire Kamerclub is een
leider van groote kracht ontvallen. Voor
deze allen is het echter een groote troost
dat dr. Kuyper redacteur van de Standaard
blijft.
—o—o—o—
Het politieke leven ten onzent is thans
uit zijn zomersluimering ontwaakt, zoodat
in de laatste dagen weder enkele politieke
aangelegenheden onze aandacht vragen.
Zoo was de jaarvergadering van de Chr.
Historische Unie, waarin het Kamerlid Dr.
de Visser een redevoering hield over de
bestaande politieke verhoudingen en waarin
tevens een nogal belangrijke uitspraak ge
daan werd over een onderdeel van de door
de Grondwetscommissie voorgestelde wijzi
gingen. Het betrof de kwestie van scheiding
van kerk en staat. Naar aanleiding van
Dr. Kromsigt's redevoering over dit onder
werp werd een motie aangenomen waarin
de Unie als haar gevoelen uitsprak, dat de
door de Staatscommissie voorgestelde
wijziging van art. 171 der Grondwet het
revolutionaire beginsel inzake de Kerk
bestendigt en bevestigt en de in de bestaande
Grondwet bevestigde rechten der Ned. Herv.
Kerk miskent. Deze uitspraak der Unie
is ongetwijfeld het voorteeken van de
moeielijkheden die zioh ook voor de ver
bonden rechterzijde bij de behandeling der
Grond wetswijzingen zullen voordoen.
Behalve deze kwestie vroeg ook weer
eens de vraag wat 1913 ons zal brengende
aandacht. De partijen beginnen aan de
straks noodig zijnde verkiezingsprogramma's
te denken. Zoo publiceerde ook de bekende
Utrechtsche predikant dr. A. W. Bronsveld,
die tegen de bestaande coalitie steeds party
getrokken heeft, in zjjn blad zijn denk
beelden over de komende verkiezingen,
omdat hij „niet als hootd van een politieke
partij, maar als een evangelisch geloovig
Christen" zich uit wenschte te spreken
wat hij voor land en kerk het gewenschte
acht. De schrijver ontwikkelt dan een
uitvoerig program van een samenwerking
tusschen liberalen en diegenen der rechter
zijde die niet van de coalitie gediend zijn.
Als candiaten optreden, die hetprotestantsch
karakter van Nederland willen handhaven
en die zich voorts verzetten tegen het
algemeen kiesrecht, dat der vronwen daar
onder begrepen, al zou men geleidelijk tot
uitbreiding van het kiezerspersoneel willen
overgaan, dan zouden, naar de meening
velen die in 1909 „rechts" stemden, dit in
1913 niet doen. Voorts zou verlangd
worden de aanmoediging van het particu
lier initiatief ook op sociaal gebied, en de
beperking der staatsbemoeiing. Verder,
dat de openbare school als voorwerp van
staatszorg eerlijk gehandhaafd blijft en een
erkenning van de Herv. Kerk, het historisch
bolwerk van bet protestestantisme—als een
waarborg van orde, vrijheid, goede zeden,
liefde voor ons Vorstenhuis en eerbied voor
de Overheid. Als een echt liberaal zou de can-
didaat tegen het protectionisme zijn, bereid
wezen do weerbaarheid tebevorderenen alles
wat in zijn vermogen is doen om den strijd
tusschen arbeid en kapitaal het karakter
van bitterheid te ontnemen.
Nog enkele andere wenschen legde
de schrijver neer in zijn artikel, waaruit
we slechts een enkele greep kunnen doen.
Van geheel anderen inhoud was het
verkiezingsprogramma dat in de afgeloopen
week ontwikkeld werd door het orgaan
der Unie-Liberalen, de „Vaderlander". Het
blad betoogt de noodzakelijkheid van een
samengaan der vrijzinnige partijen en
möent dat deze zich daarvoor enkele
opofferingen moeten getroosten. Op een
tweetal punten moet vooral overeenstem
ming gevonden worden, indien er na de
stembus by een overwinning der linkerzijde,
zekerheid zal zijn, dat de vrijzinnigen de
taak die ze dan niet zal mogen afwijzen,
ook zullen kunnen vervullen. Die twee
zijn het kiesrechtvraagstuk en de ouder
domsvoorziening. De vrijzinnige candidaten
zullen zieh moeten kunnen vereenigen met
Grondwetsherziening om te kunnen komen
tot algemeen kiesrecht voor mannen zonder
correctief dat daarvan de beteekenis ver
zwakt en de mogelijkheid van invoering
van vrouwenkiesrecht, waarbij de toeken
ning niet afhankelijk mag zijn van de
welstand. Daarnaast zal men moeten
hebben eene voorziening van den ouden
dag, die, welken naam ze ook drage, aan
deze eischen allereerst zal moeten voldoen
dat zij niet alleen de arbeiders omvat,
maar allen die daarvoor in de termen vallen;
en dat de kosten gedragen worden door
den Staat.
Het blad meende, dat voor dit programma
alle partijen te vinden zouden moeten zijn.
De vrijz. democraten zouden niets van
hun kiesrechteischen behoeven te laten
vallen, terwijl niemand, zelfs de sociaal
democraten niet, zou kuDnen beweren dat
algemeen kiesrecht voor de vrouw nu reeds
te verwezenlijken zou zijn. En de vrij
liberalen zouden in dezen ook niet een
onoverkomelijken stap behoeven te doen,
nu hun verzet tegen algemeen kiesrecht
opgeheven is. Ook de ouderdomsvoor
ziening zou geen groote moeilijkheden op
leveren. Het overgroote deel der vrijz.
democraten staat Staatspensioneering voor
en de vrlj-liberalen zullen na de door hen
ingestelde enquette eerder voor Staats
pensioen dan voor verplichte verzekering
kiezen.
Zooals te verwachten was heeft dit ver
kiezingsprogramma van de -„Vaderlander"
waarvan we alleen het voornaamste mede
deelden, een bespreking in verschillende
bladen tengevolge gehad. Van belang daar
bij is het oordeel van de vrij-liberale pers.
Onverdeeld gunstig is dat oordeel geens
zins. Zoo concludeerde de „Nieuwe Courant"
o. a. dat de eenigen van wie offers gevraagd
worden de vrij-liberalen zijn. Laat niemand
zich dat ontveinzen zegt het blad. Niet dat
het een accoord tusschen de vrijzinnige
groepen op de twee aangegeven punten bij
voorbaat uitgesloten zou achten, maar het
is zaak wel te doen uitkomen, dat de ge
wenschte offers hier uitsluitend van één
der groepen, de meest gematigde, worden
gevraagd.
Ook een ander vrij-liberaal blad, het
„Handelsblad" heeft enkele bedenkingen.
Het juicht toe het streven om met een plan
dat nitvoerbaar is voor de kiezers te ver
schijnen, maar verheelt niet, dat algemeen
kiesrecht en staatspensioneeriDg het weinig
kunnen bekoren. Toch heeft het ten slotte
geen overwegende bezwaren en ziet
nadere plannen met belangstelling tegemoet.
Uit het artikel van de „Vaderlander" kan
opgemaakt worden, dat er thans onder
handelingen gevoerd worden tusschen de
leiders der vrijzinnige partijen. Mogelijk
dat we er spoedig wel meer van hooren.
—o—o—o—
Lyantey, de bevelhebber der Fransche
troepen in Marokko heeft ten slotte toch
krachtig doorgetast om de te Marakesj ge
vangen gehouden Franschen te bevrijden
en den stoutmoedigen kroonpretendent wat
ontzag in te boezemen. De naaste aanleiding
tot dit krachtig optreden is waarschijnlijk
geweest een brief van een der gevangenen,
waarin deze meldde dat hen groote gevaren
dreigden als ze niet spoedig ontzet werden.
Een colonne onder kolonel Mangin die
een post bezet hield op 30 K.M. afstand
van Marakesj rukte dadelijk op en wist na
een hevig gevecht de mehallah van El
Heiba te verslaan en op d6 vlucht te jageD.
De kolonel rukte dadelijk op Marakesj aan
en bezette de stad. De negen Franschen,
die er stellig wel angstige dagen door
gebracht hadden werden in goeden welstand
aangetroffen en in vrijheid gesteld.
Na dit succes is Lyantey begonnen de
omstreken van Fez te zuiveren van de op
standelingen. Met krachtigen hand is hij
thans bezig het Fransche gezag er te be
vestigen en tot nog toe is hij daarbij niet
op ernstig verzet gestuit,
—o—o—o—
Als deze regels onder de oogen der lezers
komen heeft het Hongaarsche Huis van
Afgevaardigden den arbeid weder hervat.
Niet zonder belangstelling wordt het weder
bijeenkomen van de Hongaarsche volks
vertegenwoordigers tegemoetgozieD. Men
weet onder welke omstandigheden de heeren
gescheiden zijn. Omstandigheden nu juist
niet van zoo heel aangenamen aard. Door
wat toe tü geven aan do eischen der beide
groote parlomentaiie partijen wist de regee
ring zich een meerderheid in het parlement
te verzekeren en toen de oppositie niet
bereid was het hoofd in de schoot te leggen
werd eenvoudig geweld gebruikt. De ob
structie werd gekeerd met afdoende dwang
maatregelen. De leden der oppositie partijen
die zich niet naar de wenschen van de
regeering wilden schikken, weiden van de
zittingen uitgesloten en uit de vergaderzaal
verwijderd. Elke poging om de obstructie
weer op te vatten werd met geweld gekeerd
en op die wijze wist de regeering de Leger-
wetten, waarbij nog al eenige haast was,
tot stand te brengen. Toen was het oogen-
blik van de vacantie voor het parlement
aangebroken.
Nu dit thans weder bijeenkomt is de
belangrijkste vraag wel welke houding de
oppositie tegen de regeering zal aannemen
en omgekeerd, op welke wijze de regeering
de verstoorde vrede weder zal trachten te
herstellen.
De leden der oppositiepartijen hebben
den vacantietijd niet onbenut laten voor
bijgaan. Ze hebben voor hun kiezers hun
standpunt uiteen kunnen zetten en daarbij
hunne aanvallen tegen de regeering buiten
het parlement kunnen voortzetten. Daarbij
hebben ze natuurlijk niet nagelaten overal
te verkondigen dat de parlements meerder
heid het volk om den tuiu wil leiden.
De regeerings meerderheid is echter tot
nog toe staande gebleven en met geduld
wachten d6 verschillende partijen af de
ontwerpen die de regeering aan zal bieden.
Ze blijken het met de regeering eens te
zijn, dat het niet aangaat op de eisch der
oppositie dat de minister-president zal af
treden, in te gaan. Over het aftreden van
den voorzitter, graaf Tisza, die zoo krachtig
tegen de oppositie optrad wordt weinig
geschreven daar deze reeds uit eigen be
weging verklaard heeft heen te zullen gaan
als de vrede hersteld is.
Een ongunstig teeken voor, de oppositie
was aanvankelijk dat ze volstrekt niet
eensgezind was. De eischen der drie groepen
liepen nogal uiteen. De een wilde krasser
of minder krasse maatregelen dan de
andere. De groep van Kussoth zou bevredigd
zijn als slechts waarborgen werden gegeven,
dat niet weer zoo streng tegen de oppositie
zou worden opgetreden, terwijl Justh en
zijn groep de aftreding van het Kabinet
eischten. Van parlements-ontbinding, die
weer door een anderen leider geeischt werd
wilde hij niets weten. Hij had dan ook zijn
volgelingen reeds bij voorbaat den raad
gegeven, niet aan verkiezingen deel te
nemen als die door het Kabinet uitge
schreven mochten worden. Andrassy
wenschte vóór alles het aftreden van den
minister-president en een herziening van
het reglement van orde.
TEXEL, 18 September 1912.
Meeting S. D. A. P.
In 't water gevallen, als waarschijnlijk
ettelijke van de 20 meetings op Zondag
j.l. door bovengenoemde partij uitge
schreven.
Nijdige noordenwinds-buien volgde
elkaDder Zondagmiddag met heele korte
tusschenpoozen op.
Tot bijna drie uur, het aanvangsuur
was op twee uur bepaald, hielden spre
kers en publiek zich in de nabijheid van
het terrein op, waar men zich in de
luwte der woningen een schuilplaats had
gezocht. Onderwijl werden door het be
stuur vergeeische pogingen aangewend
om beschikking over een zaal te krijgen,
zoodat tenslotte moest worden besloten
dan maar een vergadering te houden te
Oudeschild, waar wel een lokaal te ver
krijgen zou zijn.
Voetbalwedstryd.
Niettegenstaande het min gunstige weêr
ging Zondag j. 1. de voetbalwedstrijd tus
schen „Quick" van Helder en „Texel II"
wel door.
„Texel II" bleek lang ni9t tegen „Quick"
opgewassen en moest het loodje leggen
de einduitslag was 9 3.
TEXELSCHE COURANT.
