N*. 2682,
Donderdag 19 Juni 1913.
26ste Jaargang
Nieuws- en
Advertentieblad.
Binnenland.
Van week tot week
Dit blad versch^nt Woensdag- en Zaterdagavond
Abonnementsprijs per S maanden.
Voor den Borg 30 Cta. Franco per post door ge
heel Nederland 45 Cts. Near Amerika en andere
l-.nden met verhocging der porto's.
Adverteutiëu vóór 9 uur op den dag der uitgave
Pr\js dor Advertcnlièn.
Van 1 tot 5 rogels 30 Cts. Iedore regol moer 6 Ct.
Groote letters en Vignetten worden naar plaatsruimte
berekend. Bewijsnummers 2 Cts. por nummer.
ABONNEMENTEN en ADVERTENTIËN worden aangenomen bij de TJitg. Firma LANGEVELD& DE ROOIJ, Parkstraat, Burg op Te x e r.
TTitslag stemming Staten-Greneraal,
De stemming van een lid voor de Tweede Kamer der Staten-Generaal
voor het district Helder, gisteren gehouden, had den volgenden uitslag
C. J. VAN DER HEGGE SPIES 1161 stemmen.
Mr. Th. H. DE MEESTER 2778
A. P. STAALMAN 1220
C. THOMASSEN 2174
Herstemming tusschen de Heeren DE MEESTER en THOMASSEN.
In de onderdistricten werden stemmen als volgt uitgebracht
7—14 Juni.
Na de aanneming door de Eerste Kamer
van de Raden-, Ziekte-, Invaliditeits- en
Ouderdomsverzebeiingswet, heeft de regee
ring zoodanige haast met de zaak gemaakt,
dat reeds Zaterdag j. 1. de wetten de Konink
lijke bekrachtiging ontvangen hadden en in
het Staatsblad konden worden opgenomen.
Afgezien van elke beoordeeling over deze
sociale wetten van minister Talma, is dit
een feit, dat van groote beteekenis moet
worden geacht. In de eerste plaats wel voor
de eenige duizenden 70-jarige arbeiders, die
in de termen der verzekering vallen en
met ingang van December a. s. een Staats
pensioen van f104, de „feestgave" zooals
ze genoemd is, zullen ontvangen. Wie er
in September ook achter de regeeringstafel
moge plaats nemen, hetzij een Kabinet van
rechts of een van links, dit Staatspen-
sioentje zal den ouden arbeiders ongetwij
feld worden gelaten. Het zij hun van harte
gegund en als er iets te betreuren valt,
dan is het alleen, dat de kring van oude
pensioengerechtigden niet wat ruimer ge
trokken geworden is. Dat niet alle ouden
van dagen, die het noodig hebben ontvan
gen kunnen wat aan een deel hnnner door
den wetgever toegekend is. Dat het eens
zoover zal moeten komen is zonder twijfel.
Hoe het nu verder met de uitvoering der
verzekeringswetten zal gaan moet afgewacht
worden. Of ze geheel of slechts gedeeltelijk
uitgevoerd zullen worden, zal afhangen
van de uitspraak,- die de stembus straks
zal geven. Komt de linkerzijde aan het
bewind, dan is het niet onwaarschijnlijk
dat er iets anders voor in de plaats zal
komen, al staat het wel vast, dat de vrij
zinnigen de eens toegezegde „feestgave"
niet terug zullen nemen.
Minister Talma kan intusschen voldaan
zijn. De eendrachtige samenwerking der
rechterzijde hem heeft het mogelijk gemaakt
vlotter nog wellicht dan hij had durven
hopen, met zijn Verzekeringsarbeid voor
het uiteengaan der Kamer gereed te komen.
Een succes, dat niet het minst hem zelf
aangenaam zal zijn, na de bittere teleur
stellingen eerder al in de Kamer opgedaan.
Als deze regels onder de oogen der lezers
komen heeft de groote politieke slag reeds
plaats gehad en weet de lezer of deze be
slissend is geweest of nog onbeslist is
gebleven. Er zal ongetwijfeld met vuur
worden gestreden. Daarvan hebben ons de
stemmingen voor de Provinciale Staten, die
in de afgeloopen week over het geheele
land gehouden werden, kunnen overtuigen.
Deze toch stonden schier overal in het
teeken van groote belangstelling. En met
bijzonder groote belangstelling ook werd
van de uitslagen kennis genomen. Inzon
derheid van die der twijfelachtige provin
cies, als Overijsel, Noord- en Zuid-Holland.
Onze ruimte laat niet toe hier in bijzon
derheid af te dalen en we moeten al vol
staan met een korte samenvatting. Over
't geheel genomen hebben de verkiezingen
geen verrassingen gebracht.| Ook niet in de
weifelende provincies. Wel bestaat er voor
de vrijzinnigen in Overijsel nog een vr\j
goede kans een paar zetels te winnen en
de Staten „om" te brengen, maar zekerheid
bestaat daarvoor allerminst. In Zuid- en
Noord-Holland zullen de kerkdijken bij de
herstemming straks wel eenige veeren
moeten laten, doch het laat zich niet aan
zien dat van besliste nederlagen en over
winningen zal kunnen worden gesproken.
Omtrent den uitslag van de Kamer
verkiezingen viel uit de Statenverkiezingen
dan ook al niets te voorspellen.
o o—o—
Van een Eeuwfeest valt een en ander te
gewagen. In dit jaar toch is het 100 jaar
geleden, dat in Nederland de eerste beet-
wortelsuikerlabriek werd opgericht. Dit feit
is Dinsdag herdacht door de Algemeene
Technische Vereeniging van Beetwortel-
suikerfabrikanten en Raffinadeurs, toen deze
vereeniging te Amsterdam haar jaarver
gadering hield.
Bij al de onaangename herinneringen, die
de geschiedenis van ons land bewaart van
Keizer Napoleon is er ook een aangename
n. 1. dat hij het geweest is, die de beet
wortelteelt en de suikerbereiding in ons land
de eerste krachtige stoot gegeven heeft.
De eerste jaren waren geen vette jaren voor
dit nieuwe bedrijf en het werd een reeks
van jaren zoo goed als geheel stop gezet
totdat een halve eeuw geleden de gunstige
omkeer plaats had en sedert dien de beet-
wortelsuikerfabricage een groote vlucht
genomen heeft in ons land. Van welken
omvang dit bedrijf reeds geworden is, bleek
wel uit de cijfers, die aan de vergadering
medegedeeld werden door dr. J. A. van
Loon, die het woord voerde over „De eco
nomische beteekenis der hedendaagsche
beetwortelsuikerindustrie". Zoo bedroeg de
productie der ruw-suikerfabrieken in het
campagnejaar 1912—'13 ODgeveer 310,000
ton, vertegenwoordigende een waarde van
f38,750,000. Er werden ongeveer 206 mil-
lioen bieten verwerkt, ter waarde van rond
30 millioen gulden, terwijl aan scheeps-
vraebten meer dan il/3 millioen uitgegeven
werd. Er werd 268UU0 ton suiker geraffi
neerd en alleen aan arbeidsloon etc. werd
daarvoor ruim 2 millioen uitgegeven. Bijna
11000 werklieden verdienen hun brood in
de beetwortelsuikerlabri6ken. Dan mogen
daarbij gevoegd worden de winsten dio de
bietenteelt voor de landbouwers afwerpt.
De spr. berekende de opbrengst per II. A.
f379, een cijfer met geen andere cultuur
te bereiken. In 1912 werden 69000 H. A.
beetwortelen verbouwd.
Dat deze industrie van groote econo
mische beteekenis is kan uit deze cijfers
blijken. Ook de regeering is daarvan over
tuigd. Dat bleek door het aanwezig zjjn op
de vergadering door den minister van
landbouw, den heer Talma en tevens niet
minder door de koninklijke onderscheidin
gen, die aan een tweetal bestuursleden der
vereeniging toegekend werden.
o—o o
Onze Duitsche buren vieren feest, een
groot nationaal feest. Keizer Wilhelm
herdenkt hoe hij 25 jaren geleden den
stevigen troon van het innig verbonden
Duitschland beklom, hoe htj een kwart
eeuw lang in vrede den schepter heeft
mogen voeren over een volk, dat in energie
en geestkracht vooraan staat onder de
volken van Europa.
Dat het Duitsche volk groote eerbied on
achting koestert voor zjjn keizer, zal
niemand onbekend zijn. Zoo spreekt het
dan ook als vanzelf dat overal in het Rijk
voorbereidingen getroffen werden om het
keizerlijke jubileum op schitterende wijze
te vieren. De bladen wjjden geestdriftige
artikelen aan „unser Kaiser" en zijn regee
ring, feestelijkheden worden overal aange
richt, gelden werden bijeengebracht voor
nationale eereblijken, van alle bondsstaten
maken de vorsten zich op om den Keizer
persoonlijk hun gelukwenschen aan te
bieden en ook het buitenland laat zich niet
onbetuigd. De buitenlandsche hoven
brengen hun gelukwenschen en dikwijls
ook geschenken en ook het hoofd der
Katholieke geloovigon deed van zijn be
langstelling blijken.
o—o o—
Van den Balkan kwamen in de laatste
dagen twee opzienwekkende berichten een
van droevigen, de ander van bljjden aard.
Het eerste was dat betreffende don geweld-
dadigen dood van den Turkschen grootvizier
Mahmoed Sjefket pasja. Terwijl deze, na
in de Porte zijn werkzaamheden te hebben
verricht, zich per auto huiswaarts begaf en
de auto wegens een defect in de straat
even stoppen moest, werd de grootvizier
door een aantal personen aangevallen en
doodgeschoten. De moordenaars wisteu in
een auto te ontkomen. Sjefket pasja overleed
spoedig en ook een officier die met hem in
de -auto gezeten was trof dit lot.
Voor de Porto in het bijzonder en voor
Turkije in bet algemeen is het nu maar
te hopen, dat de moord op Sjefket pasja
niet het voorspel is geweest van een tjjdperk
van revolutionaire woelingen, zooals Turkije
er in de laatste jaren zooveel gehad heeft.
Het tweede bericht van den Balkan was
van aangenamen aard. Het bracht n.l. de
verwachting, dat er eindelijk eens een
einde zal komen aan de zoo gevaarlijke
spanning tusschen Bulgarije en Servië, een
spanning die nog de vorige week zoo
onheilspellend toenomen was. De Czaar
van Rusland heeft met krachtige hand
ingegrepen. Hij heeft aan de regeeringen
te Sofia en Belgrado duidelijk te verstaan
gegeven, dat ze de interventie van Rusland
hebben te aanvaarden en dat ze het zwaard
in de schede moeten laten. Geen broeder-
krijg moet het slot zijn van den strijd op
den Balkan.
In duidelijke bewoordingen liet de Czaar
weten, dat Rusland een oorlog niet lijdelyk
zou aanzien.
Dit krachtige woord, waarvoor de Czaar
den dank van Europa toekomt heeft zijn
uitwerking niet gemist. Bulgarije en
Servie hebben bakzeil gehaald en de be
middeling van Rusland aanvaard. De
vrees voor een nieuwen oorlog is daardoor
zeer verminderd en dat is maar gelukkig ook.
Er zal nu wel spoedig een samenkomst
van vertegenwoordigers van de Balkanstaten
plaats hebben, doch naar luid der berichten
zal Rusland vóór alles eiscben, dat de re
geeringen de legers gaan demobiliseeren.
Servië en Griekenland hebben zich daartoe
reeds bereid verklaard en Bulgarije zal nu
ook wel niet blijven weigeren.
Zoo is de toestand thans' weer veel
verbeterd.
TEXEL, 18 JuDi 1913.
De aanvoer ter markt van jong
wol vee wordt minder, dat bleek Maan
dag j. 1. op de 5de groote lammeren-
markt. De prijzen bljjven evenwel goed.
Aangevoerd werden 1207 lammeren.
Tengevolge bet spelen met lucifers
door een kind, naar men zegt, geraakte
Zondagmiddag een hooischelf staande by
de boerenplaats „de Witte Engel" aan
den Hoornderweg in brand. Zware rook
wolken verkondigden tot op groote af
stand de plaats des onheils. Het belen
dende gebouw was niet vrij van gevaar,
waarom do brandweer met een spuit en
met zeilen, haken, en^. naar den brand
toog. De wind was evenwel voor bet
belendend perceel niet gevaarlijk, zoodat
dit gespaard bleef en de brand zich tot
de hooischelf bepaalde. Het mooie wöer
op dezen Zondag was voor velen een
aanleiding om bij den brand een kijkje te
gaan nemen.
De autotocht in het belang van de
candidatuur van den heer C. Thomassen,
S. D. A. P., had Zondag, naar was aange
kondigd, plaats. Staande in het voertuig
spraken de heeren Verstegen en Tho
massen tot de aanwezigen. De conclusie
van hunne rede was dat zij, die zich niet
tevreden gevoelen met de tegenwoordige
maatschappelyke toestanden, werden
aangespoord om te stemmen op den
candidaat der S. D. A. P., C. Thomassen.
Propagandalectuur werd met kwistige
hand uitgereikt.
Politieke lezing Biersteker.
Zuinig bezocht was de lezing boven
genoemd op Maandag j. 1. in de Vergulde
Kikkert, te 9 uur kon eerst worden
aangevangenin het openingswoord
heette de heer Pisart de aanwezigen,
welkom vooral hen die van verre waren
gekomen.
De heer Biersteker, wiens stemgeluid
van de vele lezingen in deze campagne,
volgens eigen getuigenis, wel wat gele
den had, was daarom blij, dat de opkomst
niet groot was, al deed bet hem anders-
zijds leed, omdat ze niet getuigt van
warmte voor het vrijzinnig beginsel.
In korte trekken, de lezing duurde
juist een uur, toonde spr. aan waarom
men voor de concentratie, en tegen de
coalitie en de S. D. A. P. dient op te
trekken en eindigde met een opwekking
om Dinsdag te steramen op den candidaat
der vrijzinnigen, de heer De Meester.
Van de gelegenheid tot debat werd
geen gebruik gemaakt, wel verklaarde
een der aanwezigen, de heer Joh. Koijser
Dzals anti-militairist te zullen stem
men op de candidaat der S. D. A. P. de
heer Thomassen.
De zienswijze van genoemden heer
werd door den heer Biersteker uitvoerig
bestreden, te ruim half elf werd de ver
gadering door den voorz. gesloten.
Den Hoorn 14 Juni.
Hedenavond bad in het „Loodsmans
welvaren" eene bijeenkomst plaats, waar
als spreker optrad de heer Metten
Koornstra uit Haarlem, om de candida
tuur Thomassen te verdedigenvoor
den Hoorn was de opkomst nogal be
vredigend.
15 Juni. De auto met de candidaat
van de S. D. A. P. arriveerde hier precies
op tijd en bad veel publiek naar bet plein
hoek der Kerstraat heen getrokken na
een opwekkend woord tot de kiezers door
den candidaat, vertrok de auto van hier
naar don Burg.
TEXELSCHE COURANT.
u. d. Hegge
Spies
de Meester
Staalman
Thomassen
DEN BURG
157
225
51
t—11
O
to
OUDESCHILD
28
58
2
64
OOSTEREND
68
66
37
17
EIERLAND
38
35
22
46
DEN HOORN
46
27
32
17
TEXEL, totaal
337
411
144
246
VLIELAND
2
44
2
75
TERSCHELLING
18
183
S8
181
HELDER
568
1255
762
1028
WIERINGEN
28
189
41
120
ANNA PAULOWNA
77
231
65
257
ZIJPE
118
392
112
137
CALLANTSOOG
13
66
4
76
PETTEN
0
7
2
54
TOTAAL
1161
2778
1220
2174