N°. 2708.
Donderdag 18 September 1913.
278t0 Jaargang
Nieuws- en
Advertentieblad.
Van week toi week
Dit blad verscliijut Woensdag- en Zaterdagavond
Advertentiëu vóór nnr op den dag der uitgave
TEXELSCHE COURANT.
Abonnementsprijs per S maanden.
Voor den Burg 30 Cts. Franco per post door go-
tieel Nederland 45 Cts. Naar Amerika en andore
1 .nden met verliooging der porto's.
Prys der Advcrtcnlièn.
Van 1 tot 5 rogels 30 Cts. Iodoro rogol moer 8 Ct.
Groote lettors en Vignetten worden naar plaatsruimte
berekend. Bewijsnummers 2 Cts. por nummer.
ABONNEMENTEN en ADVERTENTIËN worden aangeuomon bij de üitg. Firma LANGEVELD& DE ROOIJ, Parkstraat, Burg op Tex e l.
MILITIE.
Onderzoek betreffende voorgeoefendheid.
De Furgemeester der gemeente Texel
maakt bekend, dat in de maand Novem
ber a s. zal plaats hebben het onderzoek
tot het verwerven van het bewijs be
treffende het voldoen aan de eischen
van voorgeoefendheid, bedoeld bij art. 70
der Müitiewet.
Het bezit van dat bewijs geeft in
geval van toewijzing aan de Infanterie,
de Vesting-Artillerie of de Genietroepen
aanspi aak op een twee maanden korteren
eerste oefeningstijd.
Bedoelde eischen zijn vastgesteld bij
Koninklijk besluit van 17 Juni 1912,
(Staatsblad No. 188) Inlichtingen om
trent deze eischen zijn te verkrijgen ter
Secretarie dezer gemeente.
Heb onderzoek zal aanvangen op
DINSDAG 11 NOVEMBER en, zoo noodig
de twee volgende dagen worden voort
gezet.
H )t wordt gehouden in de vo'gende
garnizoensplaatsen
L reuwarden, Groningen, Assen, Kam
pen, Deventer, Arnhem, Nijmegen, Does
burg, Harderwijk, Ede, Utrecht, Amers-
foor t, Amsterdam, Haarlem, Hoorn,
Helder, Naarden, 's Gravenhage, Leiden,
Delft, Gouda, Gorincbem, Vlissiogen,
'sBertogenbosch, Breda, Bergen-op-Zoom
en Maastricht.
Aan het onderzoek kunnen deelnemen
de lotelingen die bestemd zijn om voor
de lichting van het volgend jaar bij de
m litie te worden ingelijfd.
De lotelingen die aan het onderzoek
winschen deel te nemen, moeten zich
vnor 10 October a. s. aanmelden bij don
Birgemeester der gemeente voor welke
Z'j hebben geloot.
Zij moeten bij de aanmelding opgeven
in welke gemeente zij aan het onderzoek
wenschen deel te nemen.
Zij, die niet verblijf honden in de
gemeente waar zij aan het onderzoek
wenschen deel te nemen, moeten boven
dien te kennen geven, of zij gedurende
het onderzoek voor Rijksrekening lege
ring en voeding wenschen te genieten.
Aan de lotelingen die zich voor het
onderzoek aanmelden, wordt, voor zoo
veel zij ter inlijving bestemd zijn, latei-
bericht gezonden van de plaats (locali-
teit), waar en van het uur, waarop zij
zich voor deelneming aan het onderzoek
moeten vervoegen.
Texel, den 15 September 1913.
De Burgemeester voornoemd,
J. S. DIJT, L -B.
13 Sept.
In ons Insulinde, dat zich -- zooals
Multatuli zoo schoon zeide om den evenaar
slingert als een gordel van smaragd, is al
sedert eenigen tijd een beweging gaande,
die, hier te lande steeds meer de aaudacht
komt vragen en bij de a. s. behandeling der
begrooting in de Staten-Generaal stellig een
punt van bespreking zal uitmaken. De
Indische bladen staan in den laatsten tijd
vol over deze beweging die zich onder den
naam van „Sarikat Islam" komt aandienen
en die zich richt tot de inlanders.
't Is niet gemakkelijk een juist begrip te
krijgen van wat „Sarikat Islam" eigenlijk
wil, zelfs op de redactiebureaux der Indische
bladen weet rnen dat blijkbaar ook nog niet.
"Waarschijnlijk mott de „Sarikat Islam"
beschouwd worden te zijn een uiting van
den geest van den nieuwen tijd, die de tot
nog toe schier voortdroomende, volgzame
en onderworpen Inlanders uit den langen
slaap komt wakker schudden. Ieder, die de
geschiedenis der Oostersche volken in den
laatsten tijd bijhield, weet hoe ook ouder
dezen overal de evolutie zich meer en
meer baan breekt, hoe het streven om
meer rechten en meer vrijheden steeds
sterker wordt.
Ook. in onze koloniën is dat het geval
on men weet hoe de Nederlandsche regee-
riug daarmee rekening houdt en hoe uit
regeeringsoogpunt- Indië tegenwoordig heel
anders beschouwd wordt dan een kwart
eeuw geleden. Het streven van het moeder
land om den inlander op te heffen uit den
lagen staat waarin deze zich bevindt, een
eiude te maken aan alle knevelarij en de
inlandsche bevolking langzamerhand op te
voeden tot een mondig volk, is er en vindt
steeds meerder steun.
De Sarikat Islam beweging schijnt ook
zooiets te willen. Uit hetgeen de Indische
bladen daaromtrent mededeelden en ook
uit hetgeen op een S. I. meeting te Kali-
woengoe daaromtrent gezegd werd, valt af
te leióeD dat de Sarikat Islam beoogt de
Mohammedaansche bevolking bewust te
maken, de toestanden voor haar te ver
beteren en het goede te zoeken in maat
schappelijk en godsdienstig opzicht voor
den inlander. Of de Indischo regeering
echter de inlander niet rijp acht voor deze
beweging, of dat ze daarin een gevaar ziet
voor het Gezag we weten het niet. Wel
echter, dat de regeering weigerde aan
Sarikat Islam rechtspersoonlijkheid to ver-
leenen, iets wat ze zeker niet zou gedaan
hebben als ze in die nieuwe beweging geen
gevaar zag. Waarschijnlijk een groot gevaar
temeer waar door enkele personen getracht
werd deze in revolutionaire richting te
sturen. De Indische regeering heeft zich
althans genoodzaakt gezien een drie tal
personen, die een verkeerden geest onder
de inlandsche bevolking trachtten aan te
kweeken, onschadelijk te maken. Een twee
tal ontwikkelde inlanders en de Nederlander
Douwes Dekker, werden door de regeering
wegens het uitgeven en verspreiden van
minder gewenschte geschriften, gestraft met
interneering. D. w. z. hun weid een plaats
aaDgewezen die zij niet mochten verlaten.
Zij hebben zich daaraan echter niet onder
worpen en bevinden zich thans op weg
naar Europa. Blijkbaar hebben deze drie
becren zich willen opwerpen als horvormers,
waarvoor ze in de Sarikat Islarn-beweging
een geschikter steun vonden, doch de re
geering is van dergelijke hervormers niet
gediend. Zij redeneert blijkbaar als Huet,
toen deze neerschreef dat geen politieke
vrijheid in zichzelf een zegen is en alles
afhangt van den staat van beschaving of
wanbeschaving van het volk, hetgeen men
met de weldaad wenscht te begiftigen.
De beweging onder de Inlandsche bevol
king heeft intusschen reeds een grooten
omvang gekregen. En dat ze volstrekt niet
als onschuldig kan worden aangemerkt,
bleek nog dezer dagen uit hetgeen aan de
groote bladen geseind werd, n.l. dat uit
eenige plaatsen de Europeanen enCbineezen
gevlucht waren uit vreea-voor de inlandsche
bevolking.
Ofschoon we thans nog niet kunnen oor-
dcelen over den aard en het karakter van
de Sarikat Islam-beweging, staat toch wel
vast, dat ze de regeering zoowel hier als
in Indië zelf, zorg baart. En tevens dat ze
met nadruk wijst op de schoone roeping
die Nederland ten opzichte van Indiê te
vervullen heeft n. J. de opheffing van de
miljoenen donkergekleurde onderdanen
onzer Vorstin van het schoone land dat
zoo rijk is aan do natuurlijke bronnen, die
welvaart en voorspoed kunnen brengen.
Het uitbuitingsysteem behoort gelukkig
reeds lang tot het verleden en niet minder
ook de tijd, waarin veronachtzaamd werd
het streven van een volk, dat het licht van
een nieuwen tijd rijzon zag.
oo o—
In Duitschlaud werden in de afgeloopcn
week do groote legermanoeuvres gehouden,
die door den Keizer en een aantal andere
vorstelijke personen bijgewoond werden.
Onder deze laatsten bevonden zich ook ,de
KoDing en de Kroonprins van Griekenland.
Bij de ontvangst van de Grieksche gasten
heeft de Keizer aan Koning Constanten
met eenige vleiende woorden de maarschalk
staf van het Duitsche leger overhandigd.
De Keizer meende, dat de Koning dezen
staf verdiend had op de slagvelden van den
Balkan. Waarop KoniDg Coostantijn met
een vriendelijk woord dankte cn zich daarbij
de verklaring ontvallen liet, dat do Griek--
sche overwinningen een gevolg waren van
de opleiding die hij als militair in Duitsch-
land gehad heeft. De Duitsche bladen
waren met deze lofspraak zeer ingenomen.
Zij zagen er tevens het bewijs in dat
Griekenland nauwere aansluiting met
Duitschland zocht.
Daarentegen waren de Fransche bladen
niet weinig uit hun humour. Zo keurden
openlijk en sommigen zelfs op ongezouten
wijze de woorden van den Griekschen
koning af en ze meenden dat bij wol een
beetje meer eerbied mocht hebben voor
wat do Fransche militaire commissie van
het Grieksche leger gemaakt heeft. De ver
ontwaardiging in do republiek steeg zóó
hoog, dat de Grieksche minister-president
het zelfs noodig heeft geoordeeld om de
gemoederen te kalmeeren door de verzeke-
iing dat de koning niets kwaads bedoeld
heeft voor de republiek. Mogelijk dat de
kouiDg in 't vervolg wel wat nauwgezetter
zijn woorden zal wegen.
oo o—
De Amerikaansche pers bemoeit zich in
de laatste dagen druk met minister Bryan,
Men weet, dut toen president Wilson bet
Witte Huis te Washington betrok de heer
Bryan de portefeuille van buitenlandsche
zaken kreeg. Men weet ook, dat de heer
Bryand een zeer democratisch man is.
Was hij niet tot eenige malen do candidaat
der democraten voor het Presidentschap
Dat hij echter zijn democratie zoover zou
doordrijven als hij thans doet, noen dat
had men toch niet van hem verwacht.
Wat minister Bryan thans uitvoert, viDdt
men toch wel wat al te bar, zelfs in het
land der onbegrensde mogelijkheden, waar
men iets niet zoo heel gauw te bar vindt.
Dezer dagen verschenen er m de groote
Amerikaansche bladen aankondigingen,
waarin ter koiiDis van het geachte publiek
werd gebracht, dat de heer Bryan in een
twaalftal steden zou optredeü alshet
hoofd van een café-chantantgozelschap.
Op die wijze tracht deze minister be
langstelling te wekken voor een aantal
Jezingen, die hij wenscht te houden over
een serie paedagogische onderwerpen. H(j
heéïïfllen troep kunstemakers geë/j%ageerd
om met deze van stad tot stad
te trekken of, zooals men dat in kunste
naarskringen noemt een tournee te maken.
Eeu zeer afwisselend programma heeft deze
rnerkwaa-dige minister van zijn voor-
stellingen laten pu'oliceeren. Hij zelf treedt
het meest op den voorgrund. Een drietal j
keoren verschijnt hij voor het voetlicht,
begroet met bazuingeschal, om zyn denk
beelden over de opvoodkundo en wat dies
meer zij uiteen to zetten, terwjjl do andero
leden van het gezelschap voor de rest
zorgen. Een vioolvirtuoos tracht door z(ju
ongeëvenaarde kunstprestaties het publiek
in vervoering te brengen, een goochelaar
poogt do monigte te voeron in hot geheim
nisvolle land van droomen on mysteriën,
een vroolijko Tirolertrocp zorgt voor „Sang
und Klatig" en voorts treden er een
aantal jongleurs, acrobaten en clowns op,
terwijl tot de medewerkenden ook behoort
een gracieuze danseres met een paar be
koorlijke beenen. Bryan heeft aanspraak
op eea vergoeding van i'600 per avond, de
danseres ontvangt een zelfdo bedrag dank
zij haar bokoorlijko beenen en de rest is
voor de andero leden van de troep.
De eerste voorstellingen hebben reeds
plaats gehad en Bryan had een reusachtig
succes. Duizenden wareD opgekomen om
dit nieuwe schouwspel gade te slaan, 'tls
dan ook waarlijk do moeite waard, oen
voorstelling b(j te wonen, met een pro
gramma waarop de naam van den minister
van buitenlandschezakeu van de groote Unie
schittert tu3scheu de artistennamen van
acrobaten, goochelaars en meer vaD dat
slag.
Heel wat van de Amerikaansche bladen
die anders lang niet voor eon kleintje ver
vaard zijn, oordcelen dat do heer Bryan
nu toch wel heel een eind ovar de schreef
gaat en dat hij toch moer eerbied behoorde
te hebben voor het hooge gewichtige ambt
dat htj bekleedt. Doch Bryan telt zelfs het
laatste argument Diet en zei Multatuli in
zU n tijd: „Ik wil gelezen worden", de heer
Bryan zegt„Ik wil gehoord worden" en
„hoe meor reclame hoe beter". Ed boven
dien h(j meent ook de opbrengst der lezingen
niet te kunnen missen.
—o—o—o—
De opstand in China is bedwongen. Mol
de overgave van Nanking aan de rogeerings-
troepen gaven de opstandelingen hun laat
ste versterking prijs. Joeansjikai heeft ge-
tri umfeerd. Dit wil echter nog geenszins
zeggen dat er nu een tijd van rust 6n
vooruitgang voor de groote ChiDoescho
republiek aangebroken is. De economische
toestand is er al lang slecht en door den
jongstun opstand nog minder geworden.
Bovendien laat de toekomst van China op
financieel gobied zich alles behalve roos
kleurig aanzien. Een geregeld bestuur met
een gc-regelJo belastingheffing zjju nog
steeds niet ingevoerd kunnen worden. Do
Staatsinkomsten staan nog lang niet in eeu
goede verhouding tot de uitgaven. En
vooral do laatste weken hebben, door de
militaire maatregelen die tegen den opstand
moesten worden genomen, weder groote
offers van de schatkist geviaagd. Het zal
nog geruimen tijd duren eer eon voldoend
geregelde toestand geschapen is, die een
gezonde ontwikkeling van de reusachtige
republiek vooraf moet gaan.
De moeilijkheden zijn echter nog lang
niet ten einde. En op het oogeublik, dat
we dit schrijven kan zelfs worden gezegd,
dat ze grooter zijn dan in den laatsten tyd.
Groot zijn thans de buitenlandsche moeilijk
heden waarin China verkeert.
Naar luid der biVichten hebben zich bij -
de inname van Nanking ergerlijke tooneelen
afgespeeld. De regeeringstroepen zijn aan
bet plunderen geslagen. En dat niet alleen
ze hebben ook een drietal Japanners dood
geschoten, wat in Japan groote ontroering
om niet te spreken van opwinding, heeft
veroorzaakt. In Tokio had con groote volks-