BONA
Cacao
Ne 2742,
Donderdag 15 Januari 1914,
273t' Jaargang
Nieuws- en
Advertentieblad.
itS
EEN LEPEL
VAN HOUTEN S
iS
Van week tot week
W-tf IS GENOEG OM EEN KOP
HEERLIJKE CHOCOLADE
TE BEREIDEN
t
Dit blad verschijnt Woensdag- en Zaterdagavond
Advertentiëu vóór 9 uur op don dag der uitgavo
ABONNEMENTEN en ADYERTENTIËN worden aangenomen bij de Uitg. Firma LANGEVELD& DE R O O IJ, Parkstraat, Burg op Tax e i.
RAADSVERGADERING.
ïez
m
:elig
erm
an?
ger
iet
zijl
itel
i ti
■stei
we<
a ri
bei
mal
ant
ch
eel,
i u
e u
in
tot
3T U
kai
e 0(
P(
erzi
da
licl
voi
3tig
ide.
z b
TEXELSCHE COURANT.
Abonnementsprijs per S maanden.
Voor den Borg 30 Cts. Franco per post door ge
heel Nederland 45 Cts. Naar Amerika en andere
l'.nden met verhooging der porto's.
Prijs der Advertentièn.
Van 1 tot 5 regels 30 Cts. Iedere regel meer S Ct.
Gröote letters on Vignetten worden naar plaatsruimte
berekend. Bewijsnummers 2 Cts. per nummer.
'oo;
uit
tk'
ïieie
>n
ééi
do<
Eoi
Pi
os,
is
an
De Burgemeester der Gemeente Texel
Gelet op art. 41 der Gemeentewet
Brengt naar aanleiding daarvan, ter
ennis van de ingezetenen, dat eene ver-
adering van den Gemeenteraad is belegd op
Donderdag den 15 Januari 1914,
es voormiddags te HR/s uur in de daarvoor
lesteinde zaal ten Raadhuize dezer Ge
meente.'
Texel, den 10 Jan. 1914.
De Burgemeester vau Texel,
GAARLANDT.
Onderwerpen ter behandeling:
Onderzoek geloofsbrieven.
Ingekomen stukken.
Vaststelling suppletoir-kohier honden
belasting dienst 1913.
Vaststelling kohieren uan schoolgeld.
Financiëele regelingen, dienst 1913.
Verordeningen op de heffing en inuor-
dering uan kaaigeld.
Vaststelling suppletoir-kohier hoofde-
lijken omslag, dienst 1913.
3—10 Jan.
De beide belangrijkste gebeurtenissen der
spfgeloopen week waren al, de, installatie
Ivan de onderwijscommissie en het afhande
lden der Indische begrooting. door de Eerste
iKamer.
Minister Cort van der Linden heeft de
Staatscommissie voor het onderwijsvraag
stuk zijn zegen gegeven en daarbij nog
ens helder en klaar de richting aangeduid
tv.sarin de beraadslaging z.i. behooren te
jaa n. De minister wilde, dat de leden der
'omnlissie het openbaar en het bijzonder
onderlijs zullen zien als historisch ont
wikkelde gegevens en dat zij maatregelen
zullen zoeken om beide tot bloei te brengen
en beider vrijheid te waarborgen, eener-
izijds door vaststelling van de taak, die de
overheid tegenover beide takken van het
volksonderwijs toekomt, anderzijds door de
^"eerbiediging van ieders levensbeschouwing
_jtot leidend beginsel te maken der te ont
werpen regeling. Op die wijze, meende
el de minister, zcal ons volksonderwijs waarlijk
nationaal kunnen worden,
lt De minister beeft zijn zegen gegeven
:o en de commissie is thans onder leiding van
haar bekwamen voorzitter aan den arbeid
getoogen. De goede wenscben van velen
vergezellen haar en als deze vervuld moch
ten worden, dan zal du arbeid dezer Staats
commissie de groote beteekenis erlangen,
dat daardoor onze nationale eenheid be
vorderd en bevestigd wordt.
We mogen vertrouwen dat dit schoone
denkbeeld ook de bekwame mannen bezielen
zal, die deel uitmaken van deze belangrijke
g, Staatscommissie en dat er met groote ernst
zal worden gezocht naar een oplossing van
het moeilijke vraagstuk, dat al zooveel
.pennen in beweging en harten in beroering
1bracht.
Wat het tweede door ons gememoreerde
j onderwerp betreft, valt op te merken, dat
Ij minister Pleyte zonder veel moeite zijn
egrooting in veilige haven gekregen beeft.
D zo <*als trouwens na de besprekingen in de
i Stodu Kamer gevoerd, te verwachten was.
■Het toegrootingsdebat leverde in de afge-
rl i00De, r week dan ook niet veel nieuws op
Itenzij 'a,-en dan' dat Dr- Kuyper den minister
vrieudêi tegem°et trad, zij het ook onder
eenige rt. >s®rve.' a's zoodanig wil aanmerken.
Dr. Kuyot 'r''s reserve betrof mede de kwestie
invakp HPn gouverneur-generaal en daarbij
dron» hij t 'r bÜ den minister op aan om
1 dp tnssfhpn beer Idenburg en den
minister gewi ^lde telegrammen openbaar
to maken
f Minister Pley, ve heeft. Varaan evenwel
niet voldaan, wc arov1 niet verder bij hem
aangedrongen we. wd-
Wat er dus tu ssehen den gouver.neur-
generaal en den ni -wen minister bebau-
deld is zal dus onbekend blij ven. Althans
officieel zal daaromtrent niets medegedeeld
worden. Wat echter niet wegneemt, dat
de Tel. dezer dagen met vrij groote stellig
heid, bet een en ander over den tekst der
gewisselde telegrammen wist mede te
deelen. Die tekst zou, naar het blad be
weerde, op tot nog toe onverklaarbare wijze
in handen geraakt zijn van verschillende
linkscbe en rechtscbe politieke personen.
Daaruit zou dan blijken dat de heer Iden
burg gevraagd had of het ministerie zich
op het consentratie-standpunt stelde in
welk geval hij de mogelijkheid van samen
werking in nadere overweging zou moeten
nemen. Waarop gevolgd zou zijn een
telegram van den minister namens de
regeering dat het aanblijven van den beer
Idenburg zon worden op prijs gesteld,
ondanks verschil in de algemeene politiek,
met welke verklaring de G.G. genoegen nam.
De Tel. concludeerde uit een en ander,
dat niet de minister doch de gouverneur-
generaal de voorwaarden beeft gesteld en
dat in een en ander opgesloten ligt, dat
de heer Idenburg volgens de recbtsche
beginselen zal blijven regeeren.
De Indische begrooting is zonder hoofde
lijke stemming aangenomen en minister
Pleyte kan dus gerust zijn, ook al zal er
over de kwestie inzake den gouverneur
generaal nog wel eens bet een en ander
gezegd en geschreven worden.
o o—o
De aandacht onzer Oostelijke buren werd
in de afgeloopen week weder eens zoo goed
als geheel in beslag genomen door de
Zabern-geschiedenis. In Zabcrn zelt moge
het na de uittocht van het 99e regiment
zoo rustig mogelijk zijn, de Zabernkwestie
behoort nog niet tot hut verleden en in de
afgeloopen week trad ze zelfs zeer op den
voorgrond. Allereerst had inen er het proces
te Straatsburg en verder de onthulling
omtrent de rol, die de Duitsche Kroonprins
in de Zabernkwestie gespeeld blijkt te
hebben.
Kolonel von Reutter en de luitenant
Schadt hadden zich voor den krijgsraad
wegens hun optreden te Zabern te verant
woorden en ze zijn er genadig afgekomen,
wat na de wonderlijke tegenstrijdigheid
tusschen de verklaringen der militairen en
die der burgers en na het milde requisitoir,
wel verwacht was.
Trok dit proces groute belangstelling, niet
minder was dat het geval met hetgeen er
over den Kroonprins geschreven werd.
Aanvankelijk vond het bericht dat de
Kroonprins telegrammen van instemming
gezonden zou hebben aan kolonel Von
Reutter weinig geloof, mede omdat het door
een Franscb blad gelanceerd werd. Maar
toen de tegenspraak achterwege bleef en
de Nordd. AUg. Zt.g. het officieuse regee-
ringsorgaan, niet eens op de zaak inging
begon de meening post te vatten, dat er
toch wel iets van aan geweest was. En dit
blijkt inderdaad ook meer en meer het ge
val te zijn, In een tweetal bladen verscheen
Vrijdag een schrijven, dat blijkbaar van
den Kroonprins a'komstig was, waaruit
blijkt dat deze wel degelijk getelegrafeerd
beeft en waarin getracht wordt dit te ver
ontschuldigen. Het heet daarin, dat de
Kroonprins niet begrijpen kon hoe men uit
zijn optreden kau afleiden, dat hij Elzas-
Lotharingen vijandig gezind is Hij wensebte
niets liever dan de Elzsssers als goede
Duitscbers te beschouwen, maar bij wensebte
ook, dat de ecrekleedij, die de officier
draagt onvoorwaardelijk tegen spot be
schermd wordt. En ook vond de Kroonprins
het onverklaarbaar, hoe meo hem door bet
verminken van zuiver particuliere uitingen
een ingrijpen in het hangende proces had
kunnen aanwrijven.
Of de Kroonprins er thans in geslaagd is
zich te rehabiliteeren, is wel zeer de vraag.
In den Rijksdag zal er wel nader over ge
sproken worden. De rijkskanselier zit er
maar mee en zal wel weer voor den a. s.
keizer de kastaüjes uit het vuur moeten
baleD. Hoe „Papa" over de kwestie denkt
is wel gebleken uit de overplaatsing van
den Kroonprins.
—o—o—o—
Ernstige berichten kwamen er in de
laatste dagen uit Zuid-Afrika. Er brak een
spoorwegstaking uit, die op bet oogenblik,
dat we dit schrijven reeds grooten omvang
aB3é®a:52Bür'r,
genomen heeft en zich ernstig laat aanzien.
Onverwacht kwam deze staking niet.
Reeds langen tijd^broeide er iets ODder bet
spoorwegpersoneel en werd met een alge
meene werkstaking gedreigd. De oorzaak
daarvan was gelegen in de maatregelen tot
bezuiniging door de spoorwegdirectie ge
nomen, waardoor tal van beumbten in
verschillende plaatsen ontslagen werden.
Het spoorwegbestuur aebt het personeel te
uitgebreid voor den dienst. Door de regeering
werd dit reeds in October j.l. in een
offlcieel6 verklaring uiteengezet en werd
medegedeeld, dat in verschillende afdee-
lingen van den spoorwegdienst een aantal
beambten zouden moeten worden ontslagen
waarvoor men evenwel een anderen werk
kring zou zoeken. Dit laatste nu is niet
geheel geschied, voor alle ontslagenen kon
de regeering elders geen plaats vinden.
Het personeel beweert, dat het ontslaan
van beambten niet noodig was omdat hun
aantal volstrekt niet te talrijk moest wor
den geacht. En voorts, dat bet spoorweg-
bestuur er alleen maar op uit is om goed-
koopur werkkrachten te verkrijgeo. Men
maakte dat op uit bet feit, dat een be
ambte te Bloemfontein, die ontslagen was,
opnieuw een aanstelling werd aangeboden
tegen een lager salaris. En van dergelijke
bezuinigingen moet het personeel niets
nebben.
Eun deputatie uit het spoorwegpersoneel
had over de kwestie een onderhoud met
minister Burton, doch dit liep op niets uit.
De regeering bleef bij haar bezuinigings
maatregelen.
Zoo brak de staking uit. Aanvankelijk
liet bet zich aanzien, dat deze geen ernstige
moeilijkheden zon veroorzaken, daar de
beide eerste dagen slechts hier en daar
gestaakt werd. Vrijdag nam de staking
echter een ernstige wending. In alle voor
name plaatsen legde het spoorwegpersoneel
den arbeid neer en het verkeer werd schier
overal stop gezet, Ook nam het persooeel
hier en daar een dreigende houding aan en
werd zelfs reeds getracht enkele treinen
die nog redeD, met dynamiet in de lucht
te doen vliegen. In geheel Zuid-Afrika is
nu de "burgerwacht opgeroepen omdat men
ongeregeldheden vreest.
—o—o—o—
Turkije heeft een nieuwen minister vaD
oorlog gekregen. Essed-pasja achtte den
tijd gekomen om heen te gaan en de Sultan
benoemde Enver-bey tot zijn opvolger. Een
jonger en voortvarender minister heeft het
oude Turkscbe rijk stellig nog niet gehad.
Enver-bey die tbaus in 't vervolg Enver-
pa^ja heet, is pas 33 jaren oud en zyn
voortvarendheid is in de laatste paar jaren
wel gebleken. Nauwelijks brak de oorlug
tusschen Italië en Turkije uit ot Enver-bey,
die toen militair attaché Ie Berlijn was,
spoedde zich naar Tripoli, organiseerde
daar het verzet der Arabieren en bezorgde
de Italianen heel wat angstige oogenblik ken.
Toen in Afrika de strijd tegen deltaliaan-
scbe overmacht verloren en op den Balkan
de oorlog 1 sgebroken was, spoedde Enver-
I bey zich met een afdeeling Aziatische
troepen daarheen. Men herinnert zich hoe
hij heldhaftige pogingen deed de rechter
vleugel der Bulgaren uit de Tchataljalinie
terug te dringen en hoe hij later aan het
hoofd van een groepje officieren een staats
greep ondernam en Kiamil-pasja ten val
bracht, waarbij de minister van oorlog
Nazim-pasja vermoord werd. Met groote
kracht werd door hem cn Mahmoed-pasja
gewerkt om nog te redden wat er te redden
viel en door het versterken van het leger
vredesvoorwaarden te bedingen, die niet al
te vernederend waren. Toch had de Staats
greep Turkye niet kunnen redden, Adrianopel
en Kirkillisse moesten afgestaan worden
aan de Bulgaren en de stemming in Turkjje
was Enverbey stellig niet zeer gunstig.
Doch daar brak de oorlog uit tusschen de
Balkan bondgenooten on Enver-bey was de
man, die dadelijk daarvan partij trok ön
zonder zich te storen aan het voorloopig
vredes verdrag, de Bulgaren aanviel, terug
dreef en Adrianopel hernam. Daardoor had
hij zijn positie en die vau het Jong-Turksche
Kabinet aanmerkelijk versterkt. En do
Sultan, die de schoonvader is van dezen
jeugdigen officier, zorgde voor behoorlijke
belooning. Enverbey werd tot kolonel be
vorderd en thans, nu hy geroepen wërd
om de portefeuille van oorlog te aanvaar
den, volgde zijn bevordering tot generaal
en is Enver-bey Enver pasja geworden.
Zijn benoeming tot minister van oorlog
beteekeut een algebeele reorganisatie van
het Turksche leger, zonder twijfel een ver
jongingskuur. Ecver-pasja zal er geen gras
over laten groeien, daar staat zijn voort
varendheid wel borg voor.
Terwijl Enver pasja een opschooning hield
onder de Turksche officieren en eenige
honderden van de lioogstgeplaatste en oudste
sabeldragers, zonder vorm van proces, uit
den dienst ontsloeg, had in Albanië een
opzienbarende gebeurtenis plaats. Te Valona
kwamen 209 Turksche soldaten aan, onder
aanvoering van zes officieren, die door de
Albaneesche gendarmerie onder aanvoering
der Hollandsche officieren gevangen waren
genomen. Ze waren in de buurt van Valona
geland en het bleek, dat zij met geen
ander doel gekomen wareD, dan om een
staatsgreep te ondernemen, op touw gezet
door Essed pasja, den verdediger van
Skoetari en eenige aanhangers. Deze
Staatsgreep zou ten doel hebben te voor
komen, dat de prins Von Wied koning van
Albanië wordt. De aanleggers van het
complot willen een Mohamedaanschen vorst
en in alle stilte hadden zij daartoe hun
maatregelen getroffen. Hun doel was Izzet-
pasja, den afgetreden Turksche minister
vau oorlog tot vorst uit te roepen en deze
zou daarin toegestemd hebben.
De voorloopige regeering te Valona
kwam er echter achter en nam haar maat
regelen, waarin ze bijgestaan en voorge
licht werd door onze landlieden, kolonel
Ter Veer en majoor Thomson. De toeleg
van Essod pasja mislukte daardoor geheel
en al.
Wat Izzed-pasja betreft, deze ontkent iets
met het complot uitstaande te hebben, maar
