N° 2830
Donderdag 19 November 1914.
28st# Jaargang
Nieuws- en
Advertentieblad.
Bib nen.
Van week tof week
Oit blad verschijnt Woensdag;- en Zaterdagavond
Advertentiöu vóór 9 uur op den dag der uitgave
ABONNEMENTEN en ADVERTENTIEN worden aangenomen bij de üitg. Firma LANGEVELD& DE ROOI.T, Parkstraat, Burg op Tex el.
7—14 i\ov.
De kwestie „Oorlogsleening of vermogens-
afstand begint meer en meer de gemoe
deren ten onzent bezig te houden en in de
laatste dagen werd er dan ook menig
artikel in bladen en tijdschriften aan gewijd.
De zaak is van niet gering belang, waar
het gaat om een zeer belangrijk bedrag dat
de regeering met het oog op den abnor-
malen toestand noodig heeft, zoodat het.
geen verwondering behoeft te wekken dat
de kwestie' niet alleen bestaat voor de
heeren politici en politieeerende redacteuren
van dagbladen, maar meer en meer ook
de aandacht van „het publiek" begint bezig
te houden. Het eigenaardige is intusschen
dat het wetsontwerp waardoor zooveel
pennen in beweging worden gebracht, nog
niet eens bij de Staten-Generaal is ingediend.
Wel is het echter bjj den Raad van State
aanhangig gemaakt en men mag derhalve
verwachten dat de inhoud binnenkort zal
worden gepubliceerd, waarbij dao zal
kunnen blijken of minister Treub al of niet
eenige rekening heeft gehouden met de
bezwaren van de tegenstanders van
een oorlogsleening. Met belang
stelling mag het ontwerp worden tegemoet
gezien.
Intusschen is het voor de regeering te
hopen, dat d6 ontvangst wat gunstiger zal
zyn dan die het uitvoer-ontwerp dezer
dagen in de afdeelingen der Tweede Kamer
te beurt schijnt te zijn gevallen. Volgens
een bericht was de ontvangst ongunstig
en wacht de regeering waarschijnlijk daar
over nog al eenigen strijd in het parlement.
Of zulks onder de gegeven moeilijke om
standigheden gewenscht is, is een andere
vraag.
o-o—o—
Wij merkten reeds meer dan eens op
hoezeer de economische toestand in ons
land gedrukt wordt door de benarde tijds
omstandigheden. Vooral de handel klaagt
en met reden, want de belemmeringen die
de oorlogvoerende staten onze handels
beweging in den weg legden zijn niet
gering, Verschillende takken van het
zakenleven zijn zoo goed als lam geslagen.
Voor andere Deutiale landen geldt dit
evenzeer, maar Nederland wordt zeker wel
het zwaarst van alle getroffen. De buiten
handel van Nederland was tot voor den
oorlog van groote beteekenis, doch waar
deze voor een groot deel berustte op de
bezorging van het goederenverkeer met de
oorlogvoerende staten, niet het minst met
Engeland en Duitschland, daar is daarin
bedenkelijke daling gekomen. Bovendien
is de zee door de dreigende mijnen zeer
onveilig geworden waardoor de handel die
over zee plaats heeft zeer bemoeilijkt wordt
en de viachten abnormaal hoog zijn ge
stegen, terwijl ook de vischvangst zooveel
gevaren medebrengt dat deze belang
rijke tak van ons volksbestaan ernstig be
moeilijkt wordt.
In de Skandinavische rijken ondervindt
men al hetzelfde eri~de ontstemming over
den uiterst schadelijken toestand heeft er
zelfs van ofiicieele zijde uitdrukking ge
kregen. De regeeringen van Zweden,
Noorwegen en Denemarken hebben een
gezamelijke protestnota tot de betrokken
staten gericht, waarin geprotesteerd wordt
tegen oen aantal door dezen genomen
maatregelen ter zee waardoor de uit- en
invoer in die landen al te zeer bemoeilijkt
wordt. Wat de reden is geweest, dit men
ons land niet tot aansluiting aan dit protest
heeft gevraagd, valt niet -èe zeggen. Voor
Nederland gelden de bezwaren vooral niet
minder dan daar. Of is onze regeering
misschien w e 1 gevraagd en heeft ze
geweigerd aan de actiQ der Skandinavische
neutralen deel te nemen Mogelijk dat we
er ter zijner tijd wel meer van hooren.
—o o—o
De veronderstelling is niet te gewaagd,
dat de oorlogvoerende Staten zich voorloopig
wel niet veel aan protest-nota's van kleine
neutralen zullen storen, waar de toestand
op de oorlogsterreinen al hun aandacht
vraagt en de zware kamp schier al hun
krachten vordert Want met den dag
wordt het duidelijker hoe zwaar de strijd is
voor alle partijen en hoe het einde nog ver,
schier eindeloos ver verwijderd is.
Reeds 37° maand beeft de volkerenstrijd
nu in groote felheid gewoed en nog steeds
is het als bij den aanvang: Wie als over-
wionaar uit de worstelkamp te voorschijn
zal treden weet niemand. Millioenenlegers
worstelen met elkander en nooit was er
een strijd waarin met zoo groote verbittering
gestreden werd.
Men gewent aan den toestand, men praat
soms over den oorlog als over een dood
gewone zaak zelfs begint nu en dan onze
aandacht voor het groote ontzagwekkend
gebeuren te verflauwen totdat een of
ander belangrijk feit op het oorlogstooneel
de spanning helleven doet.
Dit laatste was ook weer in de laatste
dagen het geval. De krijgsbedrijven in
West-Vlaanderen schenen een wending te
nemen en in spanning ging de blik weer
naar de boorden van den User, waar de
Duitsche legerscharen zich met doodsver
achting wierpen op de stellingen der ge
allieerden. De kreet „Naar Calaisleefde
op aller lippen, maar ze werd
duizendvoudig gesmoord in bloed.
Aanvankelijk scheen een beslissing Dabij.
De gedachte vatte post, dat de krachtige
aanvallen der Duitschers den tegenstand
der geallieerden zou breken. Yperen en
Dixmuiden vielen, op enkele plaatsen
moesten de verbondenen over den
User terugwijken, de Duitschers maakten
merkbaar vorderingen. Zoo geweldig en
omstuimig waren hun aanvallen, dat
sommige vooruitgeschoven afdeelingen der
geallieerden, die den schok niet konden
doorstaan den tijd misten om zich
achter nieuwe dekkingen terug te trekken.
Zoo maakten de Duitschers nu eens zooveel
honderd dan weer zooveel honderd krijgs
gevangenen. De meening begon post
te vatten, dat dit het begin was van een
beslissende doorbraak.
En toch is deze tot héden uitgebleven,
een beslissende wendipg heeft de strijd nog
niet genomen, hoe bitter en hevig hij ook
moge zijn geweest. En in onverminderde
kracht blijft het zoo nog doorgaan; Aan
beide zijden heeft men versche troepen in
het vuur gebracht en deze geweldige wor
steling in West-Vlaanderen heeft nog steeds
geen einde genomen en evenmin een be
slissing gebracht.
En ook naar het Oosten ging de blik in
de laatste dagen en de gebeurtenissen die
daar plaats grepeD, deden meer dan eens
de vraag rijzen, wat de komeDde dagen
zullen brengen. De Russen drongen in de
laatste dagen nog steeds vooruit, maar thans
schijnt er, voorloopig althans, een einde te
zijn gekomen aan hun opmarsch, behalve
dan in Galicië waar de Oostenrijkscbe
troepen nog steeds moeten terugtrekken en
de Russen reeds meer en meer Krakau
naderen. In Polen en Oostpruisen hebben
de Duitschers echter hun terugtocht gestaakt
en blijkbaar wachten ze thans in vooraf
gereedgemaakte stellingen den nieuwen
aanval der Russen af. Volgens berichten
uit Petersburg hebben do Duitschers in
Oostpruisen blokhuizen voorzien van kanon
nen ter verdediging opgericht en hebben ze
zells zwaar vestinggeschut uit Konings
bergen laten aanrukkeu om den opmarsch
der Russen te stuiten. Ook aan de grens
in Polen hebben de Duitsche troepen zich
sterk verschanst.
Hevige veldslagen staan in het Oosten
thans weer voor de deuren het is duidelijk
genoeg, dat de Russeu nog een heel zwaar
werk zullen hebben te verrichten voor het
hun gelukt den weg naar Berljjn te vinden,
als ze daarin ooit mochten slagen.
Overigens valt er beden weinig nieuws
te kronieken. We zouden melding, kunnen
maken van de gevechten tusschen de Russen
en Turken, maar veel hebben deze nog niet
te beteekenen. En van die in Servië, over
de resultaten waarvan de Oostenrijksche
comminiqué's zoo hoog opgeven, misschien
wel om de aandacht van den dreigenden
opmarsch der Russen wat af te leiden, valt
ook al niet veel bijzonders te zeggen.
De Sultan van Turkije heeft den heiligen
oorlog geproclameerd, maar of de groene
profetenvaan ovoral ontrold zal worden,
valt nog geenszins te voorspellen. De En-
gelsche bladen stellen hun lezers zooveel
mogelijk gerust.
Wat er eigenlijk in Zuid-Afrika geschiedt,
men niet al te juist, nu men afmoet
gaan enkel op berichten uit Engelsche bron,
die den toestand wel Diet al te donker ge
kleurd zullen voorstellen. De Engelsche
berichtgever acht het blijkbaar niet van
belang ontbloot, zelfs melding te maken
van de onbeduidendste schermutselingen
als daarbij een paar Boeren worden gevan
gen genomen.
--0—o o
Op zee hadden de Duitschers een kwade
week. Want het is niet meer
Und die Emden eilt durch das Indische
Meer
Und die blaueu Jungens freuen sich
sehr
Het liedje waaraan deze beide regels
ontleend zijn, dat we dezer dagen in een
Dnitsch blad aantroffen, heeft met de vele
anderen die de vermetele „Emden" werden
gewijd, zijD beteekenis thans verloren.'t Is
uit met de streken vun de cEmden" die
thans ver van het Duitsche vaderland al3
een waardeloos wrak op de rotsen ligt. De
kleino moderne kruiser is eervol in den
strijd gebleven en als er in deze dagen een
juichkreet in de Engelsche handelskringen
is opgegaan bij het hooren van de tijding,
dat de Australische kruiser „Sidney" er in
geslaagd was de gevaarlijke „Emden" on
schadelijk te maken, dan lag daarin teveDS
een hulde zij het ook nog zoo onge
meend aan de krygsverdiensten van den
Duitschen kapitein Von Müller die met
weergalooze stoutmoedigheid jacht maakte
op de schepen vau Duitschlands vijanden
en die met zijn voortreffelijke „Emden"
den Engelschen handel voor meer dan 50
miljoen schade beeft weten te berokkenen
in weinige weken tijds.
In Londen was men zeer verheugd toen
de tijding kwam, dat de „Emden" onscba
delijk was gemaakt. En geen wonder.
Weken aaneen is ze de nachtmerrie geweest
van alle Engelsche zeevarenden, die zich in
de Indische wateren moesten ophouden.
En zoo erg werd het ten slotte, dat de
Engelsche admiraliteit een eskader moest
uitzenden om den vluggen en stoutmoedi-
gen tegenstander op te sporen en onscha
delijk te maken. Het hoeft heel wat moeite
gekost het „wild" op te sporen, maar ten
slotte is het Australische oorlogssship
„Sidney" er in geslaagd met het bekende
gevolg.
Men mogo over den oorlog donken als
men wil, de daden van den commandant
van de „Emden" getuigden van groote
koelbloedigheid en durf, waarvoor zelfs de
Engelsche pers hem lof toezwaait. On wille,
keurig roepen zpn daden de herinnering op
aan bekende helden uit Neerlauds geschie
denis en dö naam van kapitein ter zee
Von Müller zal in het geschiedboek van
dezen wereldoorlog met eere worden ver
meld. Nog vóór hij zijn schip den vlam-
mendood moest w\jden schonk de Keizer
hem het IJzeren Kruis le en 2e klasse, en
zelfs al zouden wo met een Ten Kate in
den laatsten tyd meer dan eens hebben
gezegd
W\j eeren niet den roem door 't moordend
staal verkregen,
toch gevoelen we wel eenigen eerbied voor
mannen als deze, die trouw aan Keizer en
Rijk, eigen leven niet achtend, de oude
deugden van moed, beleid en trouw in
kloeke dad6n eereD.
Behalve de „Emden* is ook de Duitsche
kruiser „Königsberg" in handen zjjner ver
volgers gevallen. Ongetwijfeld een belang
rijk succes voor de tegenstanders van
Duitschland en 'tis te begrijpen dat men
er te Londen zeer mee ingenomen is. Er
zwerven nu nog enkele Duitsche oorlogs
schepen hier en daar op de groote wateren
maar de jacht wordt voortgezet en zelfs
Japansche oorlogsschepen hebben zee ge
kozen om de Duitschers op te sporen.
Reeds werden de „Japs" in de Chileensche
wateieD opgemerkt.
'tls alleszins te begrjjpeD, dat de onder
gang van de „Emden" en van de „Königs
berg" in Duitschland met groot leedwezen
is vernomen.
TEXEL, 18 November 1914.
Het Nut.
Goed en goedkoop voedsel past ieder
die met beperkte middelen een gezin
moet voeden, en de huidige omstandig
heden zijn zeker bevorderlijk geweest
voor de belangstelling in het onderwerp.
Klokke zeven was de groote zaal van
de Vergulde Kikkert Maandag voor een
goed de9l met bezoeksters (gevuld, het
tooneel herschapen in een kookinrich
ting, die na een inleidend woord van
den voorzitter van het NutsdepartemeDt
de heer Kuperus, in werking werd ge
steld.
De spreekster van den avond, Mej.
Hillebrand, leerares in koken en voe
dingsleer, deelde mede, dat dezen avond
geen wijsgeerige beschouwingen over
het voedingsvraagstuk zouden worden
gehouden, doch slechts een huiselijk
praatje, toegelicht met kookproeven,
waarvoor hare assistente Mej. Vos haar
terzijde stond'.
Het ging recht huiselijk toe, m9j. Hil
lebrand bleek de gave van het woord
te hebben en na een woordje te hebban
gewijd aan de mobilisatie en de aan
kleve van die, begon zij met op bevatte
lijke wijze het gebruik van de hooikist
te dsraonstreeren, die èn om het g-unak
èn om de besparing van brandstof in
geen gezin zou mogen outbroken.
Voor hen die het gebruik van dit oude
keukeninstrument nog niet kennen,
Abonnementsprijs per S maanden.
Voor den Borg 30 Cts. Franco pes- post door ge
heel Nederland 45 Cts. Naar Amerika en andere
landen met verhooging der porto's.
Prijs de>- Advcrtentièn.
Van 1 tot 5 rogels 30 Cts. Iedere rogel moer 6 Ct.
Grooto letters en Vignetten worden naar plaatsruimte
berekend. Bewijsnummers 2 Cts. per nummer.