N°o 2929
Zondag 7 November 1915,
29,u Jaargang
Nieuws- en
Advertentieblad.
Binnenland»
Gemengd Nieuws.
Dit blad vergchQnt Woensdag- en Zaterdagavond
Abonnementsprijs per 3 maanden.
Voor den Burg 30 Cts. Franco per post door ge
heel Nederland 45 Cts. Naar Amerika en andere
landen met verhooging der porto's.
Advertentiën vóór 9 uur op den da? der uitgave
Pr\js der Adverteniièn.
Van 1 tot 5 regels 30 Cts. Iedere regel meer S Ct.
Groote letters en Vignetten worden naar plaatsruimte
berekend. Bewijsnummers 3 Cts. por nummer.
ABONNEMENTEN en ADVERTENTIEN worden aangenomen bij de TJitg. Firma LANGEVELD <fe DE ROOIJ, Parkstraat, Bürö op Tb x e l
RAADSVERGADERING.
De Burgemeester der Gemeente Texel
Gelet op art. 41 der Gemeentewet
Brengt naar aanleiding daarvan, ter
kennis van de ingezetenen, dat eene ver
gadering van den Gemeenteraad is belegd op
Woensdag den loden November 1915,
_js voormiddags te 10,15 ure in de daarvoor
bestemde zaal ten Raadhuize dezer Ge
meente.
Texel, den 5den November 1915.
De Burgemeester van Texel,
BÜYSING DAMSTÉ.
Onderwerpen ter behandeling:
1. Mededeelingen. Ingekomen stukken
2. Vaststelling gemeentebegroting 1916.
3. Aangaan uan tijdelijke geldleeningen.
4. Financieels regelingen dienst 1915.
5. Benoeming nan een lid uoor de Com
missie nan Toezicht op het Middelbaar
Onderwijs,
6. Benoeming nan een kademeester.
7. Voorziening in de uacature uan weg
werker.
8. Jaarwedderegeling uan het te benoe
men hoofd der school te de Koog.
9. Voorstel betreffende het .aanuragen
uan een prouinciaal subsidie in de kos
ten nan uerbetering uan den weg Burg—
Burgzicht.
10. Ingebruikgeuing uan een gedeelte uan
den weg nabij de Schans.
11. Schoolöouw te de Cocksdorp.
12. Adres uan den onderwijzer M. Kroon
om tegemoetkoming in de huishuur.
13. Toekenning uan een belooning aan
den onderwijzer M. Kroon uoor het
optreden als waarnemend hoofd der
school.
14. Verordeningen op de heffing en de
inuordering uan een Hoofdelijken Om
slag.
- Onderstaand artikeltje wordt ons als
overdruk uit het „Nieuwsblad gewijd aan
de belangen van Hoeksche Waard en
IJselmonde" toegezonden. Het is zeker de
bedoeling in wijder kring bekend te maken
wat daarin wordt verkondigd waarom ook
wij het opnemen.
HET KLEIN GRONDGEBRUIK.
Iets willen, iets hunnen, iets doen.
komt, wat we kunnen samen-
latten onder den naam van het kleingrond-
Nu moeten de mannen der zuiveifabri
cage, der suikercultuur en der grootbouwerij
niet dadelyk hun jassen aantrekken en
gaan loopen, zooals ze dat wel eens ge
daan hebben in ouden tijd, vóór den oorlog.
Zij moeten bedenken, dat zij straks de
betalers zullen zijn van heel de mobilisatie,
den steun, het regeeringsbrood, de rijks-
ui kens en het staatsmeel. Of moet niet
ten slotte alles, ik herzeg alles, komen uit
uit den grond Gaat niet al de arbeid in
de wereld in laatste instantie om den
breipot?
„Zoolang de lepel in den breipot schiet,
Treuren wjj nog niet!*
zingt het volk in zjjne vrije uren, doch wij
hebben het al lang niet meer gehoord, hoe
wel de vrjje uren zeer bedroevend talrijk
zijn en dat bij ons zullen blijven, als we
niet bereid gevonden worden, allen samen
middelen te beramen om ze te doen ver
minderen.
Eén dier middelen is de bevordering van
het kleingroDdgebruik en wel van het
intensieve, waarbij zooveel mogelijk geteeld
wordt onder glas.
Deze exploitatie van den bodem geeft op
twintig hectaren een bestaan aan minstens
zestig gezinoen, terwijl de graan- en aard-
appelcultuur dat slechts doet aan vier en
de weide aan niet meer dan één. Natuurlijk
is hier sprake van gezinnen, die op of bij
hun arbeidsveld leven en werken, niet van
de grondeigenaars, kooplieden, slagers of
bakkers, die elders de voortbrengselen ge-
Dieten, verwerken of verhandelen.
Te dezer zake heb ik mij laten inlichten
door den heer W. Kooiman Sr. te Heinen-
oord, die den loop van den landbouw in
de Hoeksche Waard kent sedert den Krim-
oorlog, de opkomst daarna, den hoogsten
bloei na den Fransch-Duitschen oorlog,
den nedergang later en al de veranderingen
in bewerking van den grond en in voort
brengselen. Hij is langzaam en geleidelijk
vooruitgekomen door eigen kracht, door
beleid en spaarzaamheid.
Zoo is hij in het bezit van ééne hectare
gronds.
Daarop bestaan: zijn gezin, het gezin
van zijn zoon, het gezin van een arbeider
en nog een jonkman.
„Weekloonen
„De arbeider van Januaii tot Maart
f8, van Maart tot November f 11De
zoon in dat tijdperk f 10 en vrije woning,
waard f 1,50 's weeks, de jonkman, die
nog eenigszins leerling is, f8,50."
«Wat doen ze van November tot
Januari
„Zij werken zoolang de campagne
duurt, in of voor de suikerfabriek tegen
goede loonen,"
„Dus U acht industrie ook noodig?"
„Gewis. Ik wil het kleingrondgebruik
niet in het bezit zien van heel den bodem.
Ik acht slechts uitbreiding zeer nuttig in
het algemeen belang, en U begrijpt, dat dit
volstrekt niet mijn eigen belang is."
„Hoe is Uwe hectare verdeeld?"
„Ik heb twee warenhuizen..."
„'t Zijn warmhuizen maar jelui be
oefenen de tuin- en niet de taalkunde."
„Goed, ik heb dan twee warmhuizen
op 140 roe, verder nog 160 roe onder plat
glas en de overige 300 roe bezet met on
geveer 200 fruitboomen en koudegronds-
groenten."
„Wat kost U zoo'n warmhuis?"
„De mijne kosten 5000 gulden".
„Er is dus nogal kapitaal noodig voor
Uwe zaak
„Gewis, maar men behoeft het niet
ineens te hebben, Men komt erlaugzaam
in zes rameD, twaalf, twintig, vijftig..."
„Hoeveel ramen zijn er aan Uwe
warmhuizen
ZeventienhonderdEen raam kost
aan glas en hout f 1,70. Op de heele
hectare zou wel plaats zijn voor 7000 ramen."
„Op hoeveel schat U het arbeidsloon
per raam
„Op vijf en zeventig centen."
„En de kosten van mest?"
„Op veertig centeD."
„Wat breDgt een raam jaarlijks op
„Een daalder a twee gulden. Maar
ik moet ook nog paard en wagen hebben,
wat f300 '8 jaars kost."
„Op hoeveel schat U de huurwaarde
van Uwe hectare grond?"
„Op f200. De huurwaarde wordt
echter grooter naarmate de grond dichter
bij de stad ligt: ik ken huurders in de
nabijheid van Rotterdam, die per hectare
f 600 's jaars pacht betalen."
„Dus eene hectare gronds onder 7000
ramen zou jaarlijks aan werkloon kosten
7000 maal f0,75, dat is f5250. Hoeveel
werkloon is er dan te besteden aan eene
hectare graan- en aardappelland
„Voor twintig hectaren rekent men
f1500, dat is dus per hectare dooreen f 75."
„'t Verschil is eenvoudig verbazend:
't zou meer dan vijf duizend gulden per
hectare, dus voor twintig hectaren een ton
gouds beloopen. Hoe stelt U de mogelijk
heid der uitbreiding van het kleingrondbe-
drvjf voor?"
„Door de hervorming van het spaar
bankwezen. De Rykspostspaarbank trekt
veel geld van het platteland weg en geeft
slechts 2,64 percent. De spaargelden zouden
zeer goed geadministreerd kunnen worden
door de gemeenten, die wel 4 percent
zouden kunnen geven en dan de beschik
bare sommen beleggen niet in effecten,
maar in grond, die een zeer vast en zeer
solied bezit is. De gemeenten zouden dien
grond met aanzienlijke winst in pacht op
langen termijn kunnen geven aan het klein
bedrijf. Het Rijk zou alleen bij te springen
hebben in tijden van nood, als angst zou
drijven tot opvragingen, alhoewel de in
grond belegde spaarpenningen wel het minst
aan risico onderworpen zouden zyn,"
„Maar hagelslag...,"
„O, voor alles is immers assurantie
verzekering tegen hagelslag kost één cent
per raam."
„Eu luiheid, onkunde Er zou toch
wel verlies kunnen wezen."
„U vergeet, dat de tuinder ook lang
zamerhand heel wat kapitaal in zjjnezaak
heeft. De gemeenten zouden rijk gedekt
zijn. En wat onkunde betreft: voor f10
per hectare, die ten laste van de pachters
zouden komen, zouden Scaat en Gemeente
kosteloos knappe toezieners en tevens lee
raren voor het kleingrondgebruik kunnen
krijgen. Zoo'n leeraar, alles overal ziende
zou zijne bevindingen ten nutte van allen
gebruiken en een onderwijs kunnen geven,
dat door kennis der plaatselijke omstandig
heden, gronden en ervaringen heel wat
vruchtbaarder zou zijn dan wat thans
kan verkregen worden. Een landbouw-
leeraar voor vierhonderd hectaren zou eene
jaarwedde van f4000, dus zooveel als een
professor kunnen hebben."
Ik heb den heer Kooijman slechts kun
nen bedanken voor zijne degelijke mede-
deelingen. Oordeelen kan ik echter niet,
uit gebrek aan vakkennis.
Gewis zouden wy allen en de landbou
wende of landbezittende lezer in het bij
zonder er zeer mee gediend zijn, als zij de
meeniog eens mochten vernemen van de
heeren J. Leeuwenburgh te Numansdorp,
J. de Reus Gz. te Oud-Beierland, Van
Koeveringeu, den verdienstelijken land-
bouwleeraar ia de Hoeksche Waard, Van
der Molen, idem te Vlaardingen, Van der
Slikke, dito te Zwijndrecht, Dronsberg van
der Linden, grondbezitter en hartelijk be
vorderaar van alle landbouwbelangen te's-
Gravenhage, en H. J. van der Leeuw, be
oefenaar van handelswetenschap, financie
wezen en staathuishoudkunde te Rotterdam.
Dat we ons in de toekomst van de vader-
landsche grond-exploitatie verdiepen, is ge
wis nuttiger dan dat we er er ons om be
kommeren, wie „den oorlog winnen" zal.
TEXEL, 6 November 1915.
Oosterencl, 5 Nov.
De palingvisscher V. heeft in polder
Waalenburg gevangen een Brandgans
(Branta leucopsis). Deze vogelsoort mag
zich op de Wadden eiken winter in
enkele exemplaren ophouden, geschoten
wordt ze bijna nimmer en dat er een
levend exemplaar in handen valt, behoort
wel tot de groote zeldzaamheden, vooral
nu er geen stoltnetten meer mogen ge
plaatst worden.
Het fraaie dier is naar „Artis" opge
zonden.
Earing naar Duitscliland.
Zaterdag passeerde te Millingen een
schip met 100U ton haring, dus 1 milli-
oen E.G. op weg naar Duitschland.
De schipper vertelde dat hij die week
de twaalfde was, die met een lading
haring van Rotterdam naar Rotterdam
naar Duitschland voer.
Malle dingen.
Onlangs heeft het gemeentebestuur
van Sappemeer een gemeentelijke slach
terij ongericht. Eemge ingezetenen pro
testeerden daartegen, omdat het ge
meentebestuur had verzuimd vergunning
voor het oprichten dezer slachterij inge
volge de hinderwet te vragen.
De Commissaris der Koningin heeft
thans het voormelde gemeentebestuur
gelast alsnog vergunning voor deze in
richting aan te vragenbij genoemd
gemeentebestuur. Pr. Gr. Ct.
Nog veel meer Belastingvoorstellen.
In de Maandag gehouden zitting van
den Gemeenteraad te Amsterdam, deel
de wethouder De Vries mede, bij de
begrootingsdebatten, dat het aantal be
lastingvoorstellen, door Minister Treub
ingediend, nog met een groot aantal zal
worden aangevuld. Men verwacht nog
wel evenveel voorstellen als reeds by
de Tweede Kamer aanhangig zjjn ge
maakt.
Een vrijwillig korps van Fransche
vrouwen.
Zonder op de officieele goedkeuring van
de regeering te wachten, hebben vijf
duizend Fransche vrouwen een vrijwil
ligerskorps gevormd. Haar werk zal voor
namelijk bestaan in het bereiden van
het eten en in het wasscben van de
kleeren der soldaten. Verder zullen zj)
zich belasten met het overbrengen van
dépêches en verplegingsarbeid. Zy zullen
uniformen dragen. (R. N.)
Hoeveel moet ik betalen?
Iemand zonder kinderen, die geen
dienstplicht heeft vervuld en geen ver
mogen heeft, zou, volgens „De Fakkel",
overeenkomstig de nieuwe belasting
plannen van Treub mooten betalen
Inkom- Pen-
In- ston-be- sioen- Weer- Vlootbc-
komen. lasting, belas. geld. lasting. Totaal
f 1000 f 8 f 10 f 1,92 f 19,92
2000 ii 30 ii 20 n 7,20 57,20
3000 n 05 ,i 30 15,00 n 110,00
4000 ii 100 u 40 n 24— u 104,—
5u00 ii 135 ii 50 ii 32,40 n 217,40
0000 175 ,i 00 n 42,— f 15,—,/ 292,—
8000 255 ii 80 61,20 45,—411,20
10000 335 ,i 100 ii 80,40 75,—// 590,40
20000 ii 810 ii 200 194,40 ii 202,50//1460,90
50000 ii 2585 500 „020,40 „1000,—„4705,40
Een Duitsche onderzeeër.
Den Haag. Hedenmorgen werden
vanaf Terschelling lichtseinen uit zee
waargenomen, De stoomreddingboot
vertrok naar zee en keerde terug met
een Duitschen onderzeeër op sleeptouw.
Twee Nederlandsche torpedobooten
brachten de onderzeeboot onder geleide
ten anker.
Door de marine-autoriteiten wordt een
nader onderzoek ingesteld. In afwachting
van de beslissing der Regeering, blijft
de onderzeeboot met bemanning onder
bewaking. Sch. Ct.
Snel vervoer.
Eenige dagen geleden, zegt de Schager
Courant, hebben we een versje in onze
courant opgenomen over het treurige
personenvervoer op de lijn Wogaum.
Nu is er een sprekend voorbeeld van het
goederenvervoer aan ons station
Door den heer D. Kuiper te Groenveld
werden Zaterdag 31 October,'s middags
5 uur, twee ploegen aan het kantoor
aangegeven, bestemming Proefzuivel-
boerderij te Hoorn. Deze ploegen waren
Diüsdag 2 Nov. 's av. 7 uur, nog niet ver
zonden. Het gevolg was, dat de heer
K. niet aan den ploegwedstrijd te Hoorn
kon deelnemen.
Van groote activiteit en accuratesse
geeft deze behandeling aan ons station
dunkt ons geen blijk.
Tal van menschen zjjn gramo-
fonen, van hen zelve is alleen het
bijkomend gbruisch.
Te Meerssen (Lhad een droevig
ongeval plaats. Vrouw O., herbergier
ster, viel door een noodlottig toeval,in
het openstaande kelderluik. Eenige be
zoekers, in de herberg aanwezig, wisten
niet waarom do vrouw zoo lang weg
bleef. Haar man, in de nabijheid van
het buis werkzaam, vond zijn vrouw
bewusteloos in den kelder liggen. Zonder
tot bewustzijn te zijn gekomen is de
vronw overleden zij tiad het nekbeen
gebroken. De vrouw was ODgeveer 30
jaar oud; zij laat vier jeugdige kinderen
achter.
TEXELSCHE COURANT.
86bruik' i
