N° 3041
Woensdag 6 December 1916,
30ste Jaargang.
'Tieuw8- en
Advertentieblad.
Binnenland.
Van week tof wee/;.
;e
11.
Wed,
iaat.
COÜRA
Git blad verschflat Woensdag- en Zaterdagmorgen
Abonnementsprijs per 3 maanden.
Voor den Bübg 30 Cts. Franco per post door ge
heel Nederland 45 Cts. Niuir Amerika en Andere
l'inden met verhooging der porto's.
Advertentiëu vóór acht uur op den dag der uitgave
Prys der Adverlentièn.
Ven 1 tot 5 regels 30 Cts. Iedere regel meer 6 Ct
Groote letters en Vignetten worden neer plsAtsruimte
berekend. Bewijsnummers 2 Cts. per nummor.
ABONNEMENTEN en ADVERTENTIEN worden aangenomen bij de Uiig. Firma LANGEVELD& DE R O O IJ, Parkstraat, BurgopTexbi.
I-
TNVORDERING
'a Rijks Directe belastingen.
De Burgemeester der Gemeente Texel
maakt bekend, dat de kohieren no. 5
en 6 der Personeele belasting over het
belastingjaar 1916, invorderbaar zijn
verklaard en aan den ontvanger ter
invordering zijn ter hand gesteld en ieder
daarop voorkomende belastingschuldige
verplicht is zijnen aanslag, op den bij
de wet bepaalden voet te voldoen.
Texel, den 5 Dec. 1916.
De Burgemeester,
BUYSING DAMSTE.
VERLICHTING.
Burgemeester en Wethouders der gemeente
Texel;
Overwegende, dat ten gevolge van onvol-
|doenden aanvoer van grondstoffen op de gas
verlichting te den Burg noodzakelijk bespaard
[2, Imoet worden;
Doen een ernstig beroep op de medewerking
der inwoners van den Burg om met betrekking
DfR tot het gebruik van aërogeengas de uiterste
den zuinigheid te betrachten, en noodigen
016 de burgerij met aandrang uit zich stipt over-
aid- eenkomstig de aanwijzingen van de Directie
3 teder gasfabriek te gedragen,
tot) Texel, 30 November 1916.
Burgemeester en Wethouders voorn.,
uur
de
tot
BUYSING DAMSTE.
De Secretaris, JONKER.
er 1
25 Nov.—2 Dec.
De afgeloopen week was er een, die in
vnd
irwi
'l^Jinze parlementaire geschiedenis met een
,rj iizonder teeken zal worden gemerkt. Om
ektelwee"erlei reden w. o. een van ernstigen
igeD.lard. De afgeloopen week bracht ons n. 1.
Uge-keer eens een ministerieels crisis. Een der
'flnongste, tevens een der bekwaamste leden
an het Kabinet werd door de Eerste Kamer
n val gebracht. De heer Yan Gijü, minis-
r 7an financiën stelde zijn portefeuille
x beschikking van H. M. de KoningiD,
|mdat de Eerste Kamer met 22 tegen 18
lemmen het wetsontwerp tot wijziging der
ccessiewet verwierp. De Minister had de
rtefeuillekwestie gesteld. Er moet geld,
ter veel geld wezen om de door de buiten-
wono omstandigheden steeds toenemende
ftgaven te dekken. En door wijziging van
n de Successiewet wilde de minister
baruit jaarlijks 8 millioen meer halen,
k wanneer er niet die buitengewone
standigheden waren zou dat geld noodig
,n, zooals de Minister aantoonde. Deuit-
N Lilering van de wet-Talma vraagt per jaar
ehaUsp1 Paar millioen en de nieuwe onderwjjs-
elihg zal straks zware offers van de
atkist vragen. De rechterzijde had echter
waren tegen de wijziging der Successie-
it. De ver'hooging in rechte lijn en voor
enkingen konden haar niet bekoren. In
Tweede^ Kamer had het ontwerp dan
reeds heel wat bestrijding gevonden
was het met e6n betrekkelijk kleine
ierderheid van stemmen aangenomen,
de Eerste Kamer verwierp het, zooals
Nen gezegdde geheele rechterzijde stem-
tegen.
)e wijze waarop dit vonnis door de
iaat geveld werd heeft in een deel der
8 groote ontstemming gewekt. En niet
teel ten onrechte. Er werd slechts door
der tegenstanders een redevoering ge
lden tegen het ontwerp en die rede
riDg was nog zeer gematigd ook. Vier
rstanders verdedigden krachtig" het
C werp en de Minister niet minder. Zon-
dat repliek gevoerd was, volgde de
fming en berooide de Eerste Kamer
boekje
l.
het Kabinet van een zijner beste krachten.
Minister-president Cort van der Linden
is met zijn ministers van financiën niet
gelukkig. Minister Bertling moest heengaan
omdat de taak te zwaar werd voor zijn
schouders, minister Treub die den heer
Bertling opvolgde, werd in Februari door
de Tweede Kamer weggezonden en thans
zendt de Eerste Kamer minister Van Gijn
naar huia.
Is onder normale omstandigheden het
wegzenden van een minister reeds een feit
van beteekenis, hoeveel te meer in dezen
abnormalen tijd, nu er zoo ontzaggelijk veel
van de bewindslieden gevraagd wordt.
Maar het leven, [ook het parlementaire
leven, gaat ten onzent nu eenmaal al weer
geheel zijn ouden gang. Buiten de grenzen
van ons land mogen de kanonnen dreunen
en de volkeren met elkaar zijn in baDge
worsteling op leven en dood, bij ons gaat
alles zijn gang alsof er niets bizonders ge
beurt.
Er worden nog pogingen aangewend om
minister van Gijn voor het land te behou
den, maar de ontslagaanvrage werd reeds
ingediend.
Getuigde de daad der Eerste Kamer van
een strengheid en onverzoenlijkheid als
zelden, de Tweede Kamer gaf daarentegen
een voorbeeld van toegevendheid en eens
gezindheid als haast niet vei wacht was.
Het tweede belangrijke deel van de Grond
wetsherziening de onderwijskwestie
kreeg zjjn beslag. En wat bijna niemand
had durven verwachten, art. 192 werd met
op 1 nd algemeene stemmen aangenomen,,
nadat daarin door den Minister eenige wij
ziging was gebracht., wat de redactie be
treft. Wel was de oppositie nog niet geheel
en al bevredigd, maar men erkende toch,,
dat aan hun wenschen eenigermate was
tegemoet gekomen en toen het op stemmen
aankwam gingen allen met het artikel
mee, nadat vooraf alle amendementen in-
getrokkea waren. Volgens het aangenomen
artikel zal als regel gelden, dat in elke
gemeente voldoend openbaar lager school
onderwijs moet worden gegeven. Door de
wet zal nader worden uitgemaakt, in hoe
ver en in welken vorm van dien regel kan
worden afgeweken. Verder zal dé bijzondere
school, gelijk-op met de openbare, de volle
honderd procent van al haar kosten uit de
openbare kassen vergoed krijgen. Daarvoor
zal ze moeten voldoen aan eischen van
deugdelijkheid die de wet even afdoende
moet waarborgen voor haar als voor de
openbare school, zonder dat men aan haar
richting mag raken en ook zoo, dat ze in
de keuze van haar leerkrachten en de leer
middelen vrij zal zijn.
Zoo zagen we in de afgeloopen week aan
de eenezijde van het Binnenhof alles pais
en vrede en aan den anderen kant een
scherp conflict.
—o—o—o—
Van de krijgsoperaties der laatste dagen
bi6ven die in Roemenië wel van het meeste
belang. De legers der Centralen onder leidiDg
van von Falkenhayn en Mackepzen, zetten
nauw aaneengesloten hun opmarsch met
kracht voort en op het oogenblik dat we
deze regels schrijven, staan de vijandelijke
legers voor de poorten van Boekarest. De
krachtige tegenstand van het RoemeeDscbe
leger is gebroken, het Roemeenscbe front
werd doorbroken en als deze regels onder
de oogen der lezers komen is bet lot vaD
Boekarest zeer zeker reeds beslist.
Uit alles blykt, dat Roemenie zijn nood.
lot met rasscbe schreden tegemoet,gaat.
Is er nog ontkenning aan
Gemeld wordt dat sterke Russische
afdeelingen een krachtig offensief hebben
geopend in de Karpaten en in de Dobroedzja.
Dat offensief heeft ten doel Roemenië van
den ondergang te redden. Gelukt het de
Russen aldus op de beide vleugels vooruit
te driDgen dan moet dat van invloed zijn
op de krijgsbedrijven in Roemenie. Van
daar wellicht ook, dat de Centralen in
Roemenie zoo veel haast maken. Met
verdubbelde kracht vielen ze in de laatste
dagen de Roemeensche stellingen aan en
steeds met groot succes. Eeu groot aan
tal gevangenen werden gemaakt en tal
van kanonnen veroverd. Men kan zeggen
dat vrijwel geheel Wallachüe thans reeds
in handen van den vjjand is. Naar luid
van de berichten nam Roemenie reeds maat
regelen om de ontzaggeiyke voorraden
graan en olie, die niet meer Daar Rusland
konden worden in veiligheid gebracht te
vernietigen.
Ook daarin ligt misschien een reden
waarom de Centralen zoo snel mogelijk
hun opmarsch trachten voort te zetten. Het
was misschien niet geheel en al ten onrechte
dat de correspondent van de „Times" te
Boekarest schreef aan zijn blad, dat onder
de overwegingen, waarom Duitschland
Roemenie tracht te verpletteren, vermoe
delijk de economische een eerste plaats
innemen. De groote rijkdom van graan
in Roemenie is er op berekend om Duitsch
land ten minste gedurende vier maanden
van het jaar van voedsel te voorzien en
de onuitputtelijke petroleum-voorraden, die
voor militaire doeleinden zoo noodig zijn,
zouden Duitschland in staat stellen den
oorlog met een aanmerkelyken tjjd te ver
lengen. Men mag daarom aannemen
aldus genoemde correspondent dat zulk
een prijs Duitschland zal bewegen te vol
harden in zijn pogiDgen en dat bet daar
voor zelfs het gevaar van ernstige neder
lagen aan de Fransche en Russische fronten
zal trotseeren, om zijn doel te bereiken.
Duitschland heeft een opmerkelijke energie
en organisme getoond in de ontwikkeling
v^n minerale en andere hulpbronnen van
de bezette landen.' Koper waaraan vroeger
gebrek heerschte, krijgt het thans over
vloedig uit Servie en ook uit Klein-Azie
terwijl het uit Thracie overvloedig ijzererts
bekomt. Als Roemenie nu straks zorgt
voor graan en petroleum, dan is de kracht
van de Centralen weer aanmerkelijk ver
hoogd.
Doch de Russen komen de Roemeniers
ter hulp, Gemeld werd dezer dagen dat
Grootvorst Nicolaas uit de Kaukasus ver
trok om in Europa een nieuw commando
te aanvaarden. Waarschijnlijk is hem de
taak opgedragen om vhn het bedreigde
Roemenie nog te redden wat te redden is.
Vallen de Russen aan in de Dobroedzja
in de Karpathen, generaal Sarrail blijtt zijn
aanvallen in het zuiden voortzetten. Tot
nog toe echter kon noch het'eeD noch het
ander wijziging breDgen in den toestand en
in het lot van Roemenie. fc
Zoo wordt er om het bezit van roeme
nie thans verbitterder dan ooit gestreden,
—oo—o—
De toestand in Griekenland trekt in niet
mindere mate de aandacht. Deze is thans
zoo verward en zoo ernstig, dat er allerlei
gebeurtenissen uit kunnen voortvloeien.
De Grieksche regeering heeft geweigerd
aan den door admiraal Fournet gestelden
eisch te voldoen om uitlevering van kanon
nen, geweren en muDitie. Na de aanvan
kelijke weigering had de admra-il een
ultimatum gezonden en daarin I Dec, als
uiterste termijn gesteld. Ook dat ultimatum
heeft de Koning van Griekenland met een
weigering beantwoord.
Wat er daarop is geschied valt uit de be
richten op het oogenblik, dat we deze
regels schrijven nog niet precies uit te
maken.Blijkbaar ïb het tot ernstige botsingen
gekomen tusschen Grieksche troepen en
Fransche bezettingstroepen en hoeft admi
raal Fournet bij wijze van schrikaanjaging
zijn marinekanonnen laten spelen, Athene
werd beschoten en er ontstond In de stad
een geweldige paniek. Blijkbaar spelen zich
daar thans zeer ernstige gebeurtonissen af.
Gebeurtenissen die ook wel eens van gioot
gewicht kunnen zijn voor de verdere ont
wikkeling van den militairen toestand in
het Oosten. Het ziet er daar voorde En
tente niet zoo schitterend uit en als
Roemenie straks eens door de Centralen
mocht worden veroverd, wie weet of gene
raal Sarrail dan wel niet een harde beurt
kr\jgt. Het leger van Sarrail strijd thans
met de verbitterde Grieken in den rug en
dat zou wel eens ernstige gevolgen kunoen
hebben.
—o—o—o—
Er is een wijziging gekomen in de Engel-
sche admiraliteit. Jellicoo, de vlootvoogd,
is als zoodanig afgetreden en zal de mini
ster van marine ter zijde staan. Admiraal
Beatty zal het bevel krijgen over de vloot
Het officieels EDgelsche bericht, dat deze
benoemingen bracht, vermeldde dat de be
sluiten daartoe reeds eenigen tijd geleden
genomen, doch deze om militaire redenen
geheim werden gehouden. Deze toevoe
ging diende waarschjjDlijk om te laten
uitkomen dat de veranderingen geen ver
band hielden met de critiek die in den
laatsten tijd op de bevelvoering van de
vloot werd uitgeoefend. Eeu deel der pers
was allesbehalve tevreden over den gang
van zaken en begreep niet waarom de
vloot eigenlijk niets van zich laat hooren.
Zelfs de waakzaamheid der vloot liet,te
wenschen over, zoodat Duitsche torpedo
booten ongestraft tot in de monding van
-de Theems koDden doordringen en Rams-
gate bombardeeren.
't Is dan ook zeer wel mogelijk, dat de
wijziging in de Admiraliteit met een en
ander wel verband houdt.
TEXEL, 2 December 1916.
U, d. I.
De opkomst van donateurs en hunne
dames was Zondagavond schitterend te
noemen de groote zaal van hotel Texel
was bijna geheel gevuld.
Zeker zullen de opgekomenen, zich
den gang daarheen niet beklaagd hebben,
„Het Huis Hense en Zoon" is een too-
neelspel van meer dan gewone betee
kenis en U. d. I. heeft Zondag weer
blijk gegeven, dat zij over uitstekende
krachten beschikt.
De uitvoering viel hoogelijk te roemen
vooral het laatste bedrijf werd uitnemend
vertolkt.
Een prettig bal hield, naar wij verne
men, een deel dir aanwezigjn nog ge-
ruimen tijd bijeen.
Afscheid Dr. Norel.
Onder groote belangstelling van collega's
en gemeenteleden hield Zondagavond
Dr. Norel in het kerkgebouw der Ned.
Hervormde Gemeente alhier zijne af-
scbeidrede naar aanleiding van den
Zendbrief yan Judas, vers 20 en 21.
Aan het einde der godsdienstoefening
bracht spr. dank aan zijne collega's, aan
kerk- en armbestuur en gemeentelo iou
zoomede aan de burgerlijke autoriteiten
voor da vriendschap, de medewerking