tf°. 3843
Woensdag 3 September 1924.
37at' Jaargang.
- en
Advertentieblad.
LICHT EN KRACHT OP TEXEL
Van week tof week
Texelsche Berichten.
Adverteutiëu daags voor do altgavo vëór 4 nar aan.
Prü» dor Adnerlenttini
iBONNSMENTEN »n A »VK STENTIEN wordes aaagoaonoa do Uiig. Tl** 'UNQIEVKLI B ROOII, Parkstraat, Boa» or T i z a
COURANT.
-Mi ïUs verschijnt fcoensdsjj- ea ^kterdagniorgr*
Abenncntenttprv» per 3 maandeni
Voor den Burg 50 Cts. Franco per post door geheel
Nederland 75 Cts. Naar Amerika en andere landen
met verhooging dei porto's. Losse nummers 3 cent.
Van 1 tot 5 regels 50 Cts. Iedere regel meer 10 Ct. Qroote
letters en Vignetten worden naar plaatsruimte berekena.
TELEFOON INTERCOMMUNAAL No. 11. V V POSTCHEQUE- en OIROOIENSTJNo. 652.
VERLEDEN, HEDEN EN TOEKOMST.
IV.
Wij schreven reeds in ons vorig artikel,
dat de aanleg vaD elektriciteit over lange
afstanden ekonomisch pas mogelijk wordt,
wanneer aan het andere einde van de draad
voldoende stroom wordt afgenomen. Hoe
langer de kabel, hoe duurder de aanleg,
dus van hoe meer stroomafnamej men
verzekerd moet zijn.
Werpen we nu weer een blik op 't kaartje,
Oo Oosterend W WaalOu Oude-
schild; H: den Hoorn; K: de Koog; B:
Badhotel; C: de Cocksdorp; V; Vuur
toren; jês omvormer;-)-: watergemaal;
transportstroomkabel. De cijfers
bij de kabels geven de afstanden in K.M.
aan.
dan zal het zonder meer begrijpelijk zijn,
dat in het oorspronkelijke plan slechts de
elektrifikatie van de dorpen den Burg,
Oudeschild,den Hoorn, de Waal en Ooster
end was opgerfomen. De afstanden op 't
kaartje spreker daartoe een duidelijke taal.
De elektrische centrale, gedreven door
zuiggasmotoren, wilde men dan te Oude-
schild bouwen, om de transportkosten van
de steenkool te besparen. Dit oorspronke
lijk ontworpen bedrijf zou stroom leveren
van des morgens een uur of zes tot des
nachts Vs 12 é^12 uur-
Tegen dit plan rezen verschillende be
zwaren. Zoo werd het bv. beter geacht de
centrale in den Burg te bouwen Aan de
hand van het kaartje kan men dan ook
zien dat in de latere plannen de centrale
in den Burg gedacht is„ terwijl van daaruit
de transportkabels loopen naar de verschil
lende dorpen en de vuurtoren. Op al de
aangegeven punten worden dan transfor
matoren of omvormers geplaatst, die de
transportstroom in verbruikstroom omzet
ten, waarna deze langs ondergrondsche
kabels of bovengrondsche paalnetten aan
de verbruikers wordt afgeleverd.
Inde latere plannen komt de onderbreking
van de stroomlevering gedurende de uren
tusscben middernacht en 's morgens zes
uur ook niet meer voor. Terecht werd dit.
als een der ernstigste grieven tegen het
tegenwoordige noodbedrijf beschouwd.
Wij wezen reeds eerder op het streven
naar personeelsbezuiniging by't Ryk. Onder
anderen in verband hiermede wordt met
voortvarendheid gewerkt aan de elektrifi
katie van de Nederlandsche Noordzeekust
vuurtorens Van Schiermonnikoog tot Hoek
van Holland zijn, nu wij dit schrijven, allo
vuurtorens van elektrisch licht voorzien,
op één na: de Eierlandsche Vuurtoren.
Naar ons van betrouwbare zijde werd
medegedeeld zal dit op den duur zoo niet
kunnen blyven. Wanneer de Eierlandsche
Vuurtoren niet binnen afzienbare tijd de
elektriciteit van de Gemeente Texel zal
kunnen betrekken, dan is het niet uitge
sloten te achten dat de toren een eigen
lichtinstallatie, met motor, dynamo, etc.
krijgt. Waardoor de lilliputbedrijfjes weer
met een vermeerderd zouden zijn.
Zcu daarentegen een mogelyk Texelsch
Elektriciteitsbedrijf de Vuurtoren als „vaste
klant* kunnen boeken, dan zou daarop,
om1 vele redenen, hooge prijs te stellen zyn.
In de eerste plaats toch wordt de renta
biliteit van een elektriciteitsbedrijf door
een groote en vaste afnemer zeer gunstig
beïnvloed (om welke reden men dan ook,
behalve de vuurtoren, gaarne de bemalings
inrichtingen der verschillende polders onder
de vaste afnemers zou willen mogen reke
nen) en in de tweede plaats zou het,
indien de Eierlandsche vuurtoren zijn elek
triciteit van de gemeente betrok, zoogoed
als zeker zyn dat dan ook de Cocksdorp
aangesloten kon worden.
Werd de leiding Vuurtoren-Cocksdorp dan
langs de Koogerweg gelegd, dan zou boven
dien de afstand naar de Koog zoodanig
verminderd worden, dat ook dit aangesloten
zou kunnen worden. En, zoo men de Koog
als badplaats vooruit wil brengen, zou het
dan op de badgasten niet een hoogst merk
waardige indruk maken, zoo men het heele
eiland elektrificeerde, doch de badplaats
voorbijging
Volgens de berekeningen van een der
deskundigen zullen de bewoners van den
Burg niet méér voor hun elektrische stroom
behoeven te betalen als de andere dorpen
ook aangesloten worden.
Evenwelmen onderzoekt op het oogen-
blik ook de mogelijkheid van een nieuw en
beter bedrijf voor den Burg alleen, wanneer
er tegen de elektrificatie van heel Texel
overwegende bezwaren mochten bestaan
De hieraan verbonden voordeelen zijn
betrekkelijk weinig kosten, minder perso
neel en toch ook een kontinubedrijf, door
middel van een akkumulatorenbatterij.
Wanneer men met een semi-permament
bedrijf voor den Burg voorloopig genoegen
zou kunnen nemen, dan moet er toch
en wordt er in de plannen ook rekening
gehouden worden met een in de toekomst
komende uitbreiding tot de andere dorpen.
Het is dan alleen de vraag maarwanneer?
Een antwoord hierop is moeilyk te geven.
Een van de moeilijke vraagstukken welke
men tenslotte ook nog zal hebben op te
lossen, of, zoo al niet van oplossen ge
sproken moge worden, waarbij men dan
tenslotte de knoop zal hebben door te hak
ken, is wel de vraag: moet er gelijk- dan
wel draaistroom komen? Als zijnde van te
technische aard hebben wij deze vraag
niet aangeroerd, ja, onze lezers zelfs van
het bestaan dezer soorten stroom onkundig
gelaten.
En hoever zijn we nu Wel, de zaak
verkeert thans in het rekenstadium. De
mogelijkheid wat rendabel zal zijn en wat
niet, wordt nu aan een ernstig onderzoek
onderworpen.
De beginselkwestie, de groote lijnen van
het plan, gaan iedere Texelaar natuurlijk
ter harte. En het aangewezen lichaam om
over die kwestie te beslissen is natuurlijk
de vertegenwoordiging van heel Texelde
Gemeenteraad
Maar wat de ekonomische en bovenal
de technische zijde van het geval betreft
hier dient men, naast het eigen gezond ver
stand, bovenal vertrouwen te stellen inde
kennis, de eerlijkheid en de goede wil van
raadslieden; anders is het gladweg onmo
gelijk ooi tot een redelijke oplossing te
geraken.
Dit staat evenwel vast, en wordt ook
tot richtsnoer genomen bij de berekeningen
en plannen: het bedrijf moet zichzelf kun
nen bedruipefi. Wie geen elektriciteit
gebruikt, mag er ook niet, in de een
of andere vorm van gemeentebelasting voor
betalen.
Wjj zyn hiermede aan het einde van
onze beschouwingen gekomen, en eindigen
met nogmaals de hoop uit te spreken dat
wij een steentje hebben bijgedragen tot de
waardeering van een oplossing, die ter
zyner'tyd tochgevonden zal moeten worden.
23—30 Aug.
Ala deze regels oDder de oogen der
lezers komen zal te Geneve de vergadering
van den Volkenbond zyn geopend. Hieraan
wordt door tal van hooggeplaatate regee-
ringapersonen deelgenomen en ook Mac-
donald en Herriot, de minister presidenten
van Engeland en Frankryk, zullen van de
party zijn.
Nederland en België zijn o.m. vertegen
woordigd door hun ministers van buiten-
landsche zaken en in verband daarmee is
het, dat in de laatste dagen weer eens in
onze pers de z.g. „Belgische kwestie" naar
voren is gebracht. Er mag dus worden
verwacht dat te Genève buiten de confe
rentiezaal thans weer eens eeu poging zal
worden ondernomen om de breuk tusscben
België en ons land te herstellen.
o oo
De buitenlandsche politiek werd in de
laatste dagen geheel beheeracht door de
vraag wat er in Duitschland zou geschieden
met de Londensche overeenkomst. De be
handeling in den Ryksdag, de stormachtige
tooneelen die daarby voorvielen en waarbij
de edelgrootachtbare heeren elkander
blauwe oogen en bloedneuzen sloegen en
niet minder ook het gemarchandeer tusscben
regeeringsagenten en de leiders der Duitsch
nationalen, in de Duitsche pers zeer kern
achtig als „Koehandel" gekenschetst,
hielden niet alleen in Duitschland zelf
maar ook in de andere landen aller aan
dacht gespannen.
Het is ondoenlijk in een kort bestek als
dit ook maar 'n eonigsziosvolledig overzicht
te geven van de besprekingen voor het
voetlicht en achter de coulissen en alles
wat er verder noodig geweest is, om de
Duitsch nationale stemmen te krygon, die
er voor de anneming meteen s/3 meerder
heid van de Londensche verdragswetten
noodig waren.
Op het allerlaatste oogenblik pas heeft
eeu deel der Duitsch nationalen bet roer
ömgegooid en zyn deze met de regeerings-
voorslellen meegogaao. De onderhandelingen
achter de coulissen hebben tot Vrijdagmid
dag voortgeduurd en niemand wist toen
nog hoe de stemming zou uitvallen. Dat
ten slotte de 3/s meerderheid voor de
spioiwegwet verzregen werd, zal moeten
worden toegeschreven aan de vrees van
een deel der Duitsch nationalen voor ont
binding van den Ryksdag en mede aan
concessies die door de regeering gedaan
zijn. Welke die concessies zyn, valt op
het oogenblik dat wy dit schrijven, nog
niet met zekerheid te zeggen.
Eén der concessies is al dadelijk aan het
licht getreden en dat is de proclamatie van
de regeering inzake de kwestie van de
schuld aan den oorlog In die proclamatie
wordt getegd, dat de door het verdrag van
Versailles afgeperste verklaring,dat Duitsch
land den oorlog heeft ontketend in stryd
is met de feiten der geschiedenis De
rijkeregeericg verklaart, dat zij deze vast
stelling niet erkent, en dat het een recht
vaardige eisch van het Duitsche volk is,
van den last van een valsche aanklacht
te worden beviyd. Zoolang dit niet ge
schied is en zoolang een lid van de
volkengemeonscbap tot misdadiger tegen
over de menschheid wordt bestempeld, kan
een ware overeenstemming en verzoening
der volken niet voltooid worden.
Deze verklaring zal tér keDnis van de
buitenlandsche regeeiingen worden ge
bracht
o-o—o -
Uit London kwamen in deu laatsten tyd
weer eens beriobten over op handen zynde
nieuwe verkieztugen.
Er is toch in den laatsten tijd in Engeland
veel gebeurd, waardoor de oppositie tegen
bet Labourkablnet geprikkeld is geworden.
Binnen eakele weken zal Macdooald in bet
Hooger- zoowel als in het Lagerhuis voor
haete vuren komen te staan. Allereerst is
daar het resultaat der Londeoscbe confe
rentie, dat laDg geen algemeens instemming
te Londen beeft gevonden. De liberalen en
zelfs ook een deel der Labourparty neemt
het Macdonald kwalijk, dat hy er in heeft
toegestemd om de algemeen in Engeland
afgekeurde Roerbezetting nog ,een jaar te
laten voortduren. Dat is tegen de principes
van de liberale zoowel als ,van de arboi-
dersparty in. Ook is men er nog niet
zeker van dat de ontruimiDg van bet
Keulsche gebied door de Britscbe troepen
op 10 Januari 1925 zal geschieden. Mac
donald zal daarover in het parlement klare
wyn moeten schenken.
Verde is er de Russische kwestie die
Macdonald in het parlement heel wat
moeilijkheden zal berokkenen. Het is uit
z.g. onthullingen van Morel gebleken dat
de regeering gezwicht ie voor den aandrang
van zekere socialistische kopstukken om
met de Russen een overeenkomst te sluiten,
die in bijna alle kringen scherpe afkeuring
heeft uitgelokt.
Vootts is er in de kringen der industri-
eelen een scherp protest gehoord over het
ontbreken van een behoorjyke bescherming
tegen een groote concurrentie van Duitsche
producten op de Briteche markt, welke het
gevolg zal worden van de uitvoering van
het Dawesrapport.
En dan is er nog dé lerscbe kwestie die
Macdonald in Lager- en Hoogerbuis kwade
oogenblikken zai kunnen bezorgen. Het
aan Engeland trouw gebleven Ulster staat
niet voor niets in de gunst by de conser
vatieven en een groot deel der liberalen.
Zoo pakken zich aan den mlnisterieelen
hemel in Engeland de wolken onheilspel
lend samei en het is dus geen wonder,
dat men alweer hoort gewagen van het
op komst zyn van nieuwe verkiezingen.
o—o o—
Uit Moskou kwameD in de laatste dagen
behalve berichten over eem op handen
zijnde Dieu we hongersnood, waardoor weer
heele streken van Rusland worden bedreigd,
ook berichten over een militaire actie
welke tegen Roemenië heet gericht te zyn.
De Opperste Krygsraad (beeft een proef-
mobilisatie gelast van bet geheele Russische
leger. Een kostbare maatregel, die waar-
schyniyk niet zonder brnstige reden ge
nomen werd.
Het Texelsche schaap.
Reeds eenige tijd geleden kondigden wij een
tweetal brochures aan, uitgegeven door de
Vereeniging tot Verbetering van de Schapen
fokkerij in Noordholland, geschreven resp. in
de Fransche en,Duitsche taal: „Le mouton de
Texel" en „Das Texel-Schaf."
Wij ontleenen nu daaraan het volgende.
Het Texelsche schapenras ontstond op het
eiland Texel. De aanvankelijk schaarse en
weinig voedzame plantengroei zoowel als het
niet-bij voeren waren de oorzaken dat deze
schapen er minnetjes uitzagenklein, laat
volwassen en meestal slechts één lam werpende.
Weliswaar was de wol goed, maar de hoe
veelheid was gering melk gaven ze ook weinig
en het vleesch, schoon goed eetbaar, was mager.
Wanneer een schaap eens twee lammeren
wierp, dm werd een er van gedood. Op deze
wijze hoopte men het hoofddoel van de
schapenteelt: wol te verkrijgen, het beste te
bevorderen.
Toch was het Texelsche schaap reeds lang
een gewild handelsartikel. Dit kwam doordat
het, op betere weiden gebracht, b.v. in de om
geving van Leiden, zich ook veel beter ont
wikkelde.
Sinds de tweede helft van de vorige eeuw
begon men met de ontwatering van Texel,
waardoor de toestand van de grond veel ver
beterde. Tegelijkertijd werd begonnen met de
kruising van het inheemsche schapenras met
verschillende Engelsche schapen rass en.
Betrouwbare historische gegevens o.cr deze
kruisingen bezit men niet. De overlevering
wil dat kruisi"g met rammen van de volgende
rassen heeft plaats gevonden Bordei-Leicester,
Leicester, Lincoln, Southdowns, Hampshire-
