HET GOUD DER SEE
X°. 3845,
Woensdag 10 September 1924;
37sïc Jaargang.
leuws- en
Advertentieblad.
Van week tot week
FEUILLETON.
De pluimveeteelt op tTexel.
COURANT,
ju «1*4 fsrscSQcS Woensdag- ea&aterdiif morgei
AbertnerAenUpriji per S maande*!
Voor den Burg 50 Cts. Franco per post door geher,
Nederland 75 Cts. Naar Amerika en andere landen
met verhooging des porto's. Losse nummers 3 cent.
Advertenttën daags voor de uitgave vóór t uur nam.
PrÜ» dar Adrerienttini
Van 1 tot 5 regels 50 Cts. Iedere regel meer 10 Ct. Q;oote
letters en Vignetten worden naar plaatsruimte berekend,
ITELEFOON INTERCOMMUNAAL No. 11. POSTCHEQUE- en QlRODIENSTJNo. 652.
ABONNEMENTEN ABVÏRTEMTIEN wordea aaageaoaiM bQ Uit#. Fimua LAN9EV1LB* »f R 0 O If, Parkstraat, Bob» o> Thh
30 Aug.—6 Sept.
Er is wel niets wat de hoofden en har
ten van de menschen in onzen tijd meer
bezighoudt, dan het groote vredesprobleem.
Het verschijnsel is zelfs internationaal
te noemen. Niet alleen in ons land neemt
de vredesbeweging onder de groote massa
een breede vlucht, maar men ziet ook in
schier alle andere landen de denkbeelden
van pacificatie en ontwapening ingang
vinden. Ook ons land komt daarin bij
andere landen niet achteraan.
Die denkbeelden hebben in den laatsten
tijd ook de geheele buitenlandsche politiek
beheerscht. Op allerlei conferenties en
bijeenkomsten der mogendheden zijn zij
in het front gesteld en werd getuigenis
afgelegd van deti wil der volken naar
behoud en bevestiging van den vrede. Ook
verschillende internationale bonden laten
zich in dezen niet onbetuigd en nog pas
dezer dagen hebben wij kunnen lezen van
de aanneming van een motie door het
internationale congres van vakverenigin
gen, dat te Londen bijeengekomen is,
waarin wordt verklaard, dat een eventueel
nieuwe dreigende oorlog door een massale
werkstaking in alle betrokken landen moet
worden verijdeld.
—o—o—o
Van nog meer beteekenis kan worden
geacht de samenwerking van .de groote
leiders der naties in dit opzicht. Met welk
een voldoening is in de geheele wereld
niet het resultaat der jongste Londensche
conferentie begroet, een resultaat dat, hoe
verblijdend ook reeds op zichzelf, toch nog
van bescheiden afmetingen moet worden
geacht. De conferentie te Londen heeft
inderdaad eenige ontspanning gebracht en
is niet ten onredhte genoemd een flinke
stap in de goede richting. En het is daarom
ook dat met destemeer belangstelling thans
de blik wordt gericht naar Genève.
De Volkenbondsvergadering die daar
thans plaats vindt staat op dit oogenblik
in het centrum van aller belangstelling.
En temeer waar in deze bijeenkomst allicht
besluiten zullen worden genomen, die voor
het bevestigen van den vrede van buiten
gewoon belang zijn. Het komt hierbij
vooral op den oprechten wil der deelnemers
aan. Alle bonden en overeenkomsten
hebben een sterken wil noodig een wil
om trouw te zijn aan het gegeven woord.
Trouw aan het Volkenbondspact moet
voorop staan. Daarop heeft te Genève
vooral ook onze minister van buitenland
sche zaken, Jhr. Van Karnebeek in zijn
sterk en overtuigend betoog dèn nadruk
gelegd. Een betoog, dat indruk heeft ge
maakt en warme instemming heeft ge
vonden in de conferentiekringen.
Door ERNST KLEIN.
Nadruk verboden.
14
Moedig verhieven zich de rotsen, deze
bonte mengeling van eilanden en schier-
eilandjes, temidden der woedende ele
menten. Tegen de onwrikbare rotswanden
brak de kracht van den orkaan, braken
de grijsgroene watermassa's, die de zee er
tegengaan slingerde. Onophoudelijk rolden
zware zeeën over de lage gedeelten, terwijl
rondom de hooger gelegen punten de
sneeuwstorm raasde en huilde. Steeds
zeldzamer gluurde de zon door de wolken
echt herfstweer in de Noordelijke zeeën.
Daar ligt ook, tot de groep der Romdals-
eilanden behoorende, het kleine eiland
Holterhus, van de geheele keten eilanden
het verst in zee vooruitspringend. En om
als het ware de zee te tarten, strekt zich
een lange, smalle landtong over giooten
afstand uit. Eigenlijk een heel gewoon laag
stuk rots, dat de schippers zelfs bij kalm
weer maar liefst zoo ver mogelijk links
De agenda voor deze Volkenbondsver
gadering is buitengewoon belangrijk omdat
de groote kwestie van ontwapening en
onderlinge garantie daarin cp den voor
grond zijn gesteld en men> meent zelfs,
dat het lot van den Volkenbond gemoeid
zal zijn met de beslissingen die er zullen
worden genomen Beperking van bewape
ning zal ODder de oogen worden gezien en
men weet dat daarover nog lang niet
algemeen gelijk wordt gedacht.
-o-o—o—
Herriot en Macdonald zijn in eigen per
soon naar Genève getogen om hun inzichten
over de groote vragen van den dag uiteen
te zetten, voordat de eigenlijke voorstellen
aan de orde komen. Beide hebben thaDS
het woord gevoerd en de persbureaux
hebben ons de uitvoerige verslagen van
hun redevoeringen gebracht.
Vooral het optreden van Macdonald
bleek een evenement op deze conferentie.
De Britsche premier werd met gejuich en
applaus begroet en zjjn rede oogstte veel
bijval. Onze plaatsruimte is te beperkt om
een uitvoerig relaas te geven van de rede
van Macdonald, maar enkele belangrijke
zaken daaruit wenschen we toch naar
voren te brengen. Macdonald beeft eenige
concrete voorstellen gedaan en deze uit
voerig toegelicht. Zoo wil hij de bepaling
betreffende de verplichte scheidsrechterlijke
uitspraak in verband met het Haagsche
Hof onverwijld door deskundigen laten
onderzoeken. Het moet uitgemaakt wor
den of deze gelden voor oorlogs- of voor
vredestijd. Zijn denkbeelden over arbitrage
vatte de Britsche eerste minister kern
achtig samen Id de formule, dat de kortste
weg om uit te makeD wie de aanvaller is,
het middel van arbitrage is. Wil iemand
geen arbitrage dan moet h\j a priori als
aanvaller worden aangemerkt.
Verder heeft Macdonald de noodzakelijk
heid bepleit van het bijeenroepen van een
internationale conferentie nopens de ver
mindering van bewapening in het volgende
jaar. Alle landen van Europa moeten
daaraan deelnemen.
In de derde plaats achtte Macdonald het
noodig dat Duitschland zoo spoedig moge
lijk in den Volkenbond wordt opgenomen,
nu daai'voor'te Londen de weg is geëffend.
Hij hoopte met eenige zekerheid ook op
de toetreding van Amerika en zag in de
toekomst ook Rusland tot den Volkenbond
naderen.
Niet minder belangrijk was ook de rede
door Herriot. welke den volgenden dag
werd gehouden. Hij begon met de ver
klaring, dat Frankrijk oprecht den vrede
wil. Wat het verdrag van onderlingen bij
stand betreft verzocht hij namens Frankrijk
de moeilijkheden te bestudeeren en het
over het doode punt hoen te helpen. Met
laten liggen. Het vaarwater is daar absoluut
onbetrouwbaar. Om de landtong jaagt een
driftstroom, die uit een zeeéngte komt
opdagen en wie weet waarheen gaat, maar
zoo enorm sterk is, dat zelfs grootere schepen
de grootste moeite hebben, daartegen op te
stoomen. Overal kookt en bruist het, ook
bij kalme zee, van draaikolken en honderden
kleine maalstroompjes. Als de zee rumoerig
is, wat daar gewoonlijk het geval is, raast
zij op dit punt van Holterhus zelfs als 'n
bezetene. Dan dankt iedere schipper, die op
de hoogte van dit eiland komt, jn stilte God,
dat hij daarin niet verzeild is geraakt en
maakt, dat hij zoo gauw mogelijk uit deze
levensgevaarlijke zöne wegkomt.
Holterhus was nooit bewoond geweest,
doch was slechts een broedplaats voor
meeuwen, en andere zeevogels. Het was een
ongastvrije rots, die des zomers op de meer
beschutte plaatsen met een dun grastapijt
en bescheiden 'struikgewas bedekt wordt
Het westelijk gedeelte van het eiland
wordt gevormd door een dier langwerpige
schiereilanden, die in de richting der zee
steeds meer stijgt en in een rois eindigt,
die de vorm van een kaap vertoont. Aan
de oostzijde, die tegen wind en zee meer
vreugd onderschreef hjj het denkbeeld van
Macdonald wat do arbitrage betreft en hij
hoopte dat hij, die arbitrage weigert, als
aanvaller zal worden beschouwd. Ook de
wenscheljjkheid van het houden van een
groote ontwapeningsconferentie onder
schreef Herriot van ganscher harte en hjj
hoopte daarin ook op de medewerking van
Amerika. Omtrent de toelating van Duitsch
land tot den Volkenbond, verklaarde hij
zich een voorstander, al3 Duitschland zijn
verplichtingen nakomt. Het Fransche
standpunt is, dat er noch uitzondering,
noch bevoorrechting moet z\jn,^ maar dat
allen de internationale verplichtingen vol
gens het pact moeten nakomen. Wa$
Rusland betreft, meende hjj dat geen
definitief vredesherstel mogelijk zal zjjn,
zoolang Rusland zijn medewerking weigert.
o—o-b
Owen Young, de door de conferentie to
Londen aangewezen Amerikaansche agent
voor de Duitsche betalingen, is dezer dagen
te Berlijn aangekomen en heeft met eenige
journalisten een bespreking gehad Hij
wees er daarbij op, dat hot de geheele
wereld en inzonderheid ook Duitschland
een gevoel van verlichting moet geven,
dat thans stappen worden ondernomen,
om het verdrag van Londen en het plan-
Dawes te verwezenlijken. Afgezien van
de meening die men over het plan-Dawos
heeft, meende hij dat de belangrijkste
vraag thans is, of alle betrokken landen
bereid zijn het tot wezenlijke uitvoering
te brengen. Als dat het geval is, zal het
plan volledig succes hebben.
Welke hoenders moet men op Texel
houden
Vervolg.
Dit laatste nu heeft een bizondere beteeke
nis en is feitelijk een gevolg van de kennis,
die de valnestencontröle ons heeft bijgebracht.
Het bleek namelijk al spoedig, dat de hennen
die het eerst aan den leg gingen, de beste
bleven, dat wil dus zeggen, dat wanneer van
b.v. 60 jonge hennen van gelijke leeftijd, in
April of begin Mei geboren, er 40 begonnen te
leggen vóói 15 December, dan bleken die 40
aan het eind van het legjaar steeds meer
eieren te hebben gelegd dan de 20 andere, die
later begonnen, waaruit dus de conclusie werd
getrokken dat de vroegrijpe dieren in het alge
meen de beste zijn. Daardoor werd dan ook
de bewering van een massa pluimveehouders
geheel omvergeworpen, dat kippen die later
dan de andere aan den leg gaan, dit toch
inhalen door slrafferen leg in het voorjaar en
zomer. Dit is beslist onjuist. De laatrijpe
hoenders halen dit nooit in, ze leggen ook in
voorjaar en zomer minder en gaan zelfs eerder
in de rui dan de vroegrijpe en houden dus zelfs
eerder op met leggen.
Natuurlijk zijn op deze regels wel eens uit
zonderingen, maar die zijn betrekkelijk gering
beschut ligt biedt de zee, die hier door de
tallooze gaten tusschen een warreling van
eilandjes heenstroomt, een vreedzamer
aanblik en maakt het zelfs bij eb mogelijk
op vlakkere punten aan de kust te landen.
Alles wel beschouwd, nu bepaald geen
paradjjs op aarde.
In de lente van het jaar 1912 was een
groote stoomer aan de westkaap van het
eiland verschenen en was voorzichtig de
smalle zeeëngte binnengestoomd, die Holter
hus van het Zuidelijker gelegen eiland
scheidt. Een week lang had hij arbeiders
aan land gezet en allerlei materialen uitge
laden, in het bijzonder bestemd voor den
bouw van huizen en werkplaatsen. Nog
vele malen in den loop van dat jaar kwam
het schip terug en telkens werden er enorme
voorraden ijzeren platen, ijzeren draagbalken
-zakken cement en houten balken gelost.
Ook meubelen, huisraad en machines zoowel
als machir.e.-onderdeelen werden uitgeladen
en in de in allerijl opgerichte loodsen van
gegolfd plaatijzer ondergebracht. Het bericht
vaD dezfe merkwaardige gebeurtenis ver
spreidde zich als een loopend vuurtje langs
de geheele kust en van alle kanten kwa
men de visscherseheepjes opdagen om dit
en heel wat fokkers die niet liet heele jaar
kunnen controlecren, veikoopen in Februari hun
jonge hennen die op 1 Februari b.v. geen 25
eieren hebben gelegd. Een volledige contróle
verdient natuurlijk de voorkeur, onidat men
aan het eind van het jaar over veel meer ge
gevens beschikt. Zonder volledige contróle
zou men b.v. ook niet tot de wetenschap zijn
gekomen, dat vroegrijpe hoenders ook in het
najaar het langst door blijven leggen, enz.
Ook is met absolute zekerheid vastgesteld, dat
de tweede en iedere volgende leg van hoenders
minder is dan de eerste legpgriode, al zijn die
verschillen niet altijd even groot. Vast staat
echter, dat na de tweede leg de meeste hoen
ders niet veel winst meer afwerpen en dat een
pluimveehouder over het algemeen verstandig
doet ieder jaar zooveel mogelijk jonge dieren
te nemen.
Tenslotte wil ik aangaande de resultaten der
valnestcontróle nog opmerken, dat men ook
heeft kunnen nagaan, welke invloed de haan
op het nageslacht had. Daarbij is n.l. gebleken,
dat die invloed in menig opzicht overwegend
is, zoodat iedere fokker en iedere pluimvee
houder die fokken wil, aan het mannelijke deel
van zijn hoendcrstapel de uiterste aandacht
moet besteden.
Om een sterk voorbeeld te noemen wie een
laatrijpe haan d.i. bijv. een haan, die eeist laat
een kam en lellen krijgt, bij zijn hoenders houdt
en daarmede fokt, brengt de eigenschap „laat-
rijplieid" in alle nakomelingen van dien haan
over, alle kuikens die men er van fokt, krijgen
dus van vaderszijde een verkeerde eigenschap
mede en ieder zal dus verstandig doen als fok-
liaan aan te houden, een haan, die vroeg kraaide
en vroeg een roode kam en lellen kreeg en toch
flink uitgroeide; dat zijn de hanen, die de eigen
schap „vroegrijpheid" bezitten en dus ook in
hun nakomelingen overbrengen.
Zoo is er meer en al deze zaken heeft het
vainest ons geleerd, want door de jongen van
bepaalde dieren te controleeren, leert men de
eigenschap der ouderdieren kennen in den bij
bel staat Immers terecht„aan de vruchten zal
men den boom kennen."
ik hoop dat men thans de waarde van de
valnestcontróle voor de pluimveeteelt zal begrij-
pen en dat het thans ieder duidelijk zal zijn,
dat de pluimveeteelt als bedrijf daarmede een
heel anderen en een veel beteren grondslag
heeft gekregen. Mooie veeren, mooie vormen
of andere raskenmerken hebben slechts voor
enkelen waarde, zijn zelfs aan mode onderhevig.
Kippen waarin men eigenschappen heeft aange
kweekt, die een goede leg waarborgen, hebben
een waarde, die werkelijk is en ook betaald zal
worden en die in goede handen ook nooit te
loor gaat.
Nu heb ik reeds gezegd, dat, hoe eenvoudig
het werk ook is, het toch niqt gemakkelijk valt
om fokkers te vinden, die in staat en tevens in
de gelegenheid zijn valnestencontröle toe te
passen en daarmede de gewenschte eigenschap
pen in hun fokdieren aan te kweeken Voor een
afgelegen eiland als Texel is zoo'n fokker
absoluut noodig, want het is te bezwaarlijk
steeds weer van het vasteland te importeeren.
Ik hoop echter zoo'n fokker gevonden te hebben
en zal ik iu een volgend opstel aangeven, hoe
we de kwaliteit der hoenders op Texel kunnen
verbeteren.
's Gravenhage, Augustus 1924
B. VAN ASPEREN VERVENNE.
wonderlijk gebeuren te aanschouwen.
Aan den westkant, vlak achter de kaap,
werden groote fabriekswerken aangelegd,
waaraan den geheelen zomer werd gearbeid.
Aan de beschutte oostzijde zag men een
eenvoudig, doch ruim woonhuis verrijzen.
Daarvoor werd een kleine landingsplaats
in zee gebouwd met een havendam en een
overdekt bootenhuis. Achter het woonhuis
bpvond zich een stal, waarvan de bewoners
bij de laatste aankomst van de boot werden
uitgeladen een koe, verscheidene geiten
en een flink aantal kippen.
Na afloop van het eerste jaar waren alle
werken voltooidde stoomer verscheed
opnieuw, nam de arbeiders, die huis en
fabriekswerken en loodsen gebouwd hadden
aan boord en vertrok in zuidelijke richting.
Op het'eiland bleven alleen achterprofes
sor Christian Vollmar met zijn dochter
Renate, zijn assistent Dr Arnold Sanger,
een bejaarde huishoudster, die de rol van
kok en kamenier vervulde en ongeveer een
dozijn ingewijde mannen, wien de bëdioDing
van de geheimzinnige machines der werken
aan de westzijde was toevertrouwd Iedere
week, zoolang het stormachtige weer met
zijn sneeuwstormen zijn intrede uog niet
had gedaan, ging de groote motorboot een
maal naar Molde, dat op een naburige land
tong lag en haalde van daar voorraden
voor de be woners vud het eenzame eiland.
Wordt vervolgd i