No 3933
38ste Jaargang
Zaterdag 18 Juli 1925
Aesthetisch bouwen.
Anqa
Fietsen
Texelsche Berichten
ABONNEMENTEN:
UITGAVE:N.V.v/h LANGEVELD&DE ROOIJ DEN BURG OP TEXEL
ADVERTENTIËN:
TELEFOON: N°.11 POSTGIRO: N°.652 POSTBUS: N°. 11
Wat iedere maand te deen geeft.
smstik! a/s room.
TEXELSCHE COURANT
DEN BURG: 50 ct. per drie Maanden.
Franco p. post door geheel Nederland 75 ct p. 3 maanden.
Losse nummers: 3 ct
DE TEXELSCHE COURANT VERSCHIJNT
WOENSDAG- EN ZATERDAGMORGEN
1
V
Van 1-5 regels: 50 ct ledore regel meer: 10 ct.
Dezolfde advertentie 4 maal geplaatst wordt 3 maal berokond.
Bij abonnement lagere regelprijs.
ADVERTENTIËN
MOETEN DAAGS VOOR 'T VERSCHIJNEN
4 UUR NAM. IN ONS BEZIT ZIJN
Teneinde by iedereen vrijen toegang
te verkrijgen, zal onze Courant zich houden
buiten alle partijschappen en zich bepalen
tot het mededeelen van hetgeen in onze
ingeving voorvalt en der vermelding waar
dig isOns blaadje vinde in iedere
woning ccnc plaats en worde bij allen een
welkome vriend; het worde een middel
van gemeenschap tusschen verschillende
personen, en voor allen een bron ombekend
fe worden met hetgeen op ons eiland plaats
vindt, in één woord, het worde de vraag
baak voor allen, die niet onverschillig zijn,
voor hetgeen op Texels bodem voorvalt
Tcxelsche Courant, no. 1, 15 September
.1» 1887.
Onlangs gaf het gemeentebestuur van
Laren een aardig, frisch boekje in het licht
ter herdenking van het twaalf en een half
jarig bestaan van de eerste welstandsbe-
paling in ons land. In prettige geest ge
schreven en bovendien smaakvol met foto's,
deels naar schilderij, ets of teekening, ver
lucht, laat het zich uitstekend lezen. Het
werd geschreven door de heer H. Polak en
verscheen met een voorwoord van de heer
A. Roëll.
Laren gaf 't goede voorbeeld. Daar werd
voor 't eerst in ons land de strijd tegen
het „bouwkundig" gepruts van de laatste
tijd aangebonden en met succes ook.
Sedert volgden meer dan 50 gemeenten in
ons land Laren's spoor en prykte ook in
haar bouwverordeningen weldra de wel
standsbepaling, tot groot ongemak van
zulke architecten, die het tot nogtoe met
d6 wetten der aesthetica niet zoo nauw
namen. Onder die gemeenten behoort
gelukkig ook Texel.
Daar onze lezers door voorgaande arti
keltjes reeds voldoende met doel en wezen
van bedoelde clausule op de hoogte zijn
gebracht, meenen we hun ook deze bijzon
derheden niet te mogen onthouden.
Er was reden met vreugd de dag te
herdenken, waarop de welstands-, beter
genoemd misschien de schoonheidsbepaling
aan de Larensche bouwverordening werd
toegevoegd. Achter in het bookje toch vin
den we een reeks voorbeelden van villa-s
en winkelhuizen, waarmee in het tijdperk
voor de inwerkingtreding der welstaudsbe-
paling het dorp werd „verfraaid". En heusch
u behoeft geen studie van de schoonheids
leer te hebben gemaakt, om op het eerste
gezicht reeds op te merken, dat dergelijke
„vogelekooitjes" en „kubuswoningen" aller
minst geschikt zyn om het dorpsschoon te
verhoogen. Dat heeft ook onze gemeenteraad
goed begrepen.
De tweede helft der negentiende eeuw
zoo schreef de heer Polak, was een tijdperk
van diep verval geweest op het gebied van
de architectuur en het kunst-ambacht. Het
was een periode van vandalisme.
Talloos zijn de monumenten van oude
bouwkunst, torens, poort- en waaggebou
wen, landhuizen die destijds de slopers
hamer ten offer vieleD. Nieuwe schoon
heid kwam er niet voor in de plaats Jn
de steden verrezen de bekende nieuwe wij
ken doodsche rijen van nare étagehuizen
die akelige, banale buurten vormden, bak
steen woestenijen, hopeloos en troosteloos
even leelijk en suf. als de oude wijken
schoon en levendig waren. Op het platteland
was het even erg - ook Texel ging de beker
Diet voorbij. Schoonheidsgevoel van vroegere
geslachten vud landliedeo - leven we niet
rn het land van Rembrandt? - scheen
geheel verloren te zijn gegaan De hoeven
in dat tijdperk gebouwd, waren even onbe
teekend 'als de nieuwe stadshuizen de
burger- en arbeiderswoningen, in de dor
pen gezet, waren li-t evenzeer, neen, waren
het, met hun rare, gebroken daklijnen, hun
te groote en slecht geplaatste vensters, bun
ordinaire deuren en sjofel uiteilijk, in nog
veel grooleré mate.
Met het landhuis was het niet anders
gesteld. Het woord was zelfs verdwenen
en vervangen door liet geïmporteerde nuf
fige „villa". Er had geen logische ontwik
keling plaats met het mooie, deftige 18e-
ocuwsciie Ho'landsche landhuis tot grond
slag. Een enkele maal werd dit gemuteerd
(zooals dat tiouwens nóg wel geschiedt) en
vertier verrezen allerwege nabcotsels van
bonbons
renaissance huizen, van het Fransche
chateau, in zakformaat natuurlijk, belache
lijk met zijn torentjes en balconnetjes en
perronnetjes en windvaantjes en andere
tirelantijnen en van de Italiaansche villa,
allermalst doende in het Hollandsche land
schap. De kleinere villa's misten elk karakter
elke leidende gedachte. Het waren meestal
bouwsels van slechte verhoudingen, groteske
samenlapsels van architectonische brokstuk
ken, met aangeplakte glazen hokjes, die
men „serre's" noemde, vervelende, onbe
duidende, alle samenhang met de omgeving
ontberende misbaksels. Op Texel heeft het
met dat fraaie bouwen zoo'n vaart niet
geioopen. Mag de welstandsbepaling in
onze gemeentelijke bouwverordening tot
nog toe weinig te hulp zijn geroepen, zoo
veel is zeker: noch het Tcxelsche land
schap, noch onze dorpen zullen door lee-
lijke, opziclitelijke bouwsels meer ontsierd
zullen worden. -
(2e helft Juli.)
Nadruk verboden.
Juli heet Hooimaand, wat niet zeggen wil,
dat in die maand bepaaldelijk de hooiïng ge
schiedt of moet geschieden. Men hooit of maait
wanneer in het te maaien gras de grootste massa
verteerbare voedingsstof aanwezig is. Is liet
gras „hard" geworden, dan zit er te veel ruw-
vezel in, en is de verteerbaarheid minder ge
worden. Tijdig maaien is dus reeds hierom
gewenscht, maar heeft nog andere voordeden.
De zode loopt beter uit, wordt dichter en fijner
bij vroegtijdig afmaaien er ontwikkelen zich
meer zij-scheuten en uitloopers, waardoor men
later een beter sluitende zode verkrijgt. Men
blijft ook beter de onkruid-planten baas. Wordt
telken jare laat gemaaid dan gaat de zode ach
teruit. Bij tijdig maaien is de volgende snede
vroeger, en geeft doorgaans ook meer massa.
Een vorige keer hadden we het over de
ongewenschte boterbloemen in de wei, dit jaar
zoo buitengewoon talrijk. Daartegen wordt nu
in het „Alg. Ned. Lbld" aangeraden het afzich
ten niet afmaaien, want dan vernietigt men
het gras van de boveneinden der doorge-
geschoten stengels, waaraan de bloemen zitten.
Als men dit doet voor het rijp worden van 't
zaad dan heeft die kamp het volgende jaar
minder planten. Het zichten kost weinig tijd en
valt juist op een moment dat er niet veel te
doen is. Evenweleen grondiger bestrij
dingsmiddel blijft het wieden, dat men steeds
kan toepassen, als de drukte niet groot is. Het
zij herinnerd, dat de boterbloem vergiftig is;
het vee versmaadt het, maar 's winters op stal
is het wel gedwongen er van te eten, tot schade
van melkgift en groei. Bovendien komen dan
de zoden met de mest op de vaalt, en zoo weer
op het land terecht? Onlangs maakten we
melding van een bietenschoffel, een practische
vinding van de heer J. Doornbos Ez. te Schild-
wolde, waarvan we nu kunnen zeggen, dat ze
zeer goed voldoet. Een nieuwe vinding is intus-
scHen in dezelfde provincie gedaan. Door de
smid Osinga te Gassefternijveenschemond is een
nieuwe aanaarder gebouwd. Bij een gehouden
demonstratie voldeed het werk aan de aanwe
zigen geheel aan de eischen, hoewel het werk
tuig de schoffel niet in alle opzichten kan ver
vangen. De Commissie ter beoordeeling achtte
het vooral voor bezitters van groote bedrijven
die meer schoffelwerktuigen bezitten, die aan
schaffing van belang.
In de tuin. Van het zaaien hangt veel af.
Dit bleek me dezer dagen opnieuw, toen een
goede kennis, een beginneling, klaagde over het
niet- of slecht opkomen van vele zijner zaden.
Zie hier eenige algemeene regelenIn de regel
zaait men te vroeg. Daar zijn er, die reeds in
April, wanneer het weer bizonder mooi is, het
zaad van fijne bloemen in de grond brengen.
In de vrije grond zaaie men evenwel niet
eerder dan einde Mei, in de tijd, dat de ergste
nachtvorsten voorbij zijn. Men make dan de
grond zeer fijn en effen, en zaaie bij voorkeur
bij regenachtig weer, liefst in de vroege morgen
zeer gelijkmatig over het geheele perk. Zeer
■fijne zaden vermenge men vooraf met wat zand
werke die niet onder, doch drukke ze alleen zeer
zacht aan met een plankje. Grovere zaden werke
men over 't algemeen slechts zoover onder, als
de eigen dikte bedraagt. Korrels en pitten wor
den g.poot. Na de zaaiïng zorge men te groote
uitdiog.ng van de grond tegen te gaan. Deze
ïr.oe: vochtig blijven, wat men het tst bereikt,
door met matten ol ie's dergelijks te bedekken
en ii cn toe matig te begieten. Het is een dwa-
ling te meenen, dat bezaaide perken niet begoten
mogen worden omdat dan het zaad zou ver
stoffen bij droog weer is gieten noodig. Men
waclite zich echter te gieten, zooals wij dikwijls
zagen het water met volle handen uitgutsend
uit de emmer. Bij zulk „gieten" is het geen
wonder, dat het zaad niet of slecht opkomt,
daar het dan goeddeels is uit- cn weggespoeld.
Zijn de plantjes opgegaan, dan zorge men, alle
onkruid bijtijds uit te roeien, opdat niet later
door de groote wortelvertakkingcn ook de
bloemplantjes mede worden uitgehaald. Ook te
dikke stand dezer plantjes moet vermeden wor
den daar ze zich bij gebrek aan ruimte niet
goed kunnen ontwikkelen. Wij herhalen de twee
voorname eischcn voor het opkomen van bloem
zaden zijnniet te vroeg en niet te diepe
zaaiïng. Onderzoek uw aardappelvelden 1 Laat
zoonoodig u onderrichten omtrent de kenteeke-
nen van verschillende aardappelziekten, als
bladrol, topbont, zwartbecnigheid c.a. Verwijder
de zieke planten, om verdere besmetting, ook
van het pootgoed voor 't volgende jaar te voor
komen. Het tijdig rooien geeft geen verlies,
de andere brengen des te meer op. Het land
vrij komende van de vroege erwten, kan nu
met andijvie beplant wordeneerst de grond
goed los makenneem de sterkste planten uit
liet zaaibed en dun tevens uit. Bescherm nu
bessen door een net tegen de vogels ze houden
vooral ook van de zwarte bessen deze vrucht
is tot gelei bereid, een uitnemend middel tegen
verkoudheid. Door linnen gaas langs de hoo
rnen te hangen, kunt ge uw perziken tegen de
wespen beschermen. Voel niet met de vingers
of de perzik al zacht wordt; de minste aanra
king geeft later vlekken en rotting.
Tentoonstelling-Vakschool.
„Onbekend maakt onbemind". Dit spreek
woord drong zich b(j ons op, toen we
Woensdagmiddag in de Mulo sohool de ten
toonstelling eens opnamen, die daar door
de „Vakschool voor Meisjes voor Helder en
omstreken" was georganiseerd. Laten we
daar eens een verklaring van geven.
Het komt - wie zal dat niet weten
„wel eens" voor, dat een kind, dat wande
leerplichtwet heeft voldaan, meteen zucht
van verlichting de school verlaat, in de
s'ellige overtuiging, dat het nu knap genoeg
en van allerhaude schoolplagen bevrijd
is. Begiijpelijkerwys behooren zulke leer
lingen als regel niet tot de vluggerds en
zou juist hun wat meer kennis en vaardig
heid uitstekend ie pas komen. Hoe het zy
aan verder schoolgaan hebben ze een
broertje dood. Wat helpt het wanneer de
ouders het kind naar school sturen, wan
neer hij de leerling de leerlust ontbreekt
We kenneu ouders, die niets met een
Vakschool voor Meisjes op hebben. „Ach',
redeneeren zij, „wy zijn er ook zónder zoo'n
opleiding gekompn. Wij houden niet van
die buitensporigheden. Onze dochters loe
ren thuis immers van alles?'
Ook voor hen was een bezoek aan de
tentoonstelling zoo nuttig. Zeker werd toen
de meest sceptisch gestemde huismoeder
wel tot andere gedachten gebracht. Hoewel
maar over weinig j uimte te beschikken viel
is het de directrice, me;. Niemeijer, mogen
gelukken een tamelijk volledig overzicht te
geven van wat de school de ke lingen
biedt. Op smaakvolle wijze was het ten
toonstellingsmateriaal voor ieder vak af-
zo.-deriyk gerangschikt, terwijl door het
aanbrengen van eenvoudige bloemenver
siering een fleurig gchcei werd verkregen:
de Vakschool-teutoonstelling van Helder
in zakformaat.
Een werkeiyk goed idee is het, ook op
Texel aan het Vakschool-onderwijs meer
bekendheid te geven. Te vaak nog weet men
er hier geen jota van. Theorie en praktyk
zijii aan deze school schering en inslag.
Wie meenen mocht, dat bet onderricht te
weinig practisch is en zich Piet vol ioende
bij het dageiijksch leven aansluit, denkt ei
na de tentoonstelling te Lebben bezu inigd
wel juister over.
We troffen allerhande int mars-, sLq-
Bij JWiel- en Motorrijden heeft men
vaak veel last van schrijnen en door
zitten der huid. Om dit dadelijk te
verzachten en spoedig te genezen
gebruike men algemeen
30-60-90 ct. PUROL
en verstelwerk aan naast velerlei kleeding-
stukken, door de scholieren zelf vervaar
digd. Ook japonnen, kant en klaar, met
garneering naar door de leerlingen zelf ver
zonnen ontwerp. Verder een ruime collectie
keurige teekenir.gen, meer of minder
samengesteld, en toepassing v.m deze o.a.
op batik schablone-, borduur- en applica-
tiewerk. De school geeft onderricht in
wasscben, striken en verven van allerlei
stoffen. Het kookondcrwys r.eemt er
natuurlyk een voorname plaats in, ovenals
het onderricht in 't conserveorun vau allerlei
groenten. Ook hiervan kregen we eenige
proeven van bekwaamheid te zien. Een
goed huisvrouw dient met de beste reini-
gingsinethoden van diverse gereedschappen
op de hoogte te zijn. Daaraan wordt ook
alle aandacht besteed. Do tentoonstelling
leerde ons hoe gemukkelyk men onoogiyko
messenheften door aanwending van een
sterke oplossing van overmangaauzure kali
in water, gevolgd door drogen on wassen
weer huu nieuwe glans kan teruggeven
hoe do teerste zilveren voorworpen opge
knapt kunnen worden, enz, enz.
Voor leerlingen buiten Helder is de
gelegenheid opeugestuld tegen dopi jjsvan
f500 per jaar in het schoolgebouw kost en
inwoning te verkrygen. Die meisjes krygen
op het internaat de beschikking over een
allergezelligst kamertje en volop gelegen
heid zich aan haar studie te wydon. Het
lesgeld is progressief, zoodat dit voor
velen niet het voornaamste punt van over
weging zal uitmaken. Meisjes, die de 17-
jarige leeftijd hebben bereikt en die mid
delbaar of Mulo-ond rwjjs genoten, kuunen
voor huishoudkundige worden opgeleid.
Om nog eens op de tentoonstelling terug
te komen ze werd betrekkelijk druk
bezocht. We merkten o.a. een paar onder
wijzeressen en onderwyzers op, die met
haar (hun) leerlingen een kykje kwamen
nemen. Mochten er onder onze lezers
(-essen) zyn, die meer inlichtingen wen-
schen, dan we hier door gebrek aan
plaatsruimte gedwongen - kunnen ver
strekken, wendt u met een gerust hart tot
de directrice der school, die u gaarne van
dienst zal zijn.
Wanneer het ons is mogcD gelukken
door dit verslagje meer belangstelling vour
een zoo nuttige instelling op te wekken,
hebben we ons doel bereikt.
Kleiner klassen.
Woensdagmiddag vergaderde in „ca'é den
Burg" (ondet voorzitterschap van de hoer
J. Zoete (Oudeschild;] do afd. Texel van de
Ncderlandsche Bond van Onderwyzers.
Besl .ten werd de gemeenteraad te ver
zoeken het aantal leerlingen per ouder» ijzer
op 36 te willen brengen zooals dat b.v.
sinds lang te Amsterdam is geschied.
Het adres gaat vaneen uitvoerige memorie
van toelichting vergezeld. In het belang
van het onderwy3 r pre ken we de wensch
uit, dat zich geen ernstige bezwaren mogen
voordoen, die inwilliging van dit verzoek
in de weg slaan.
Uitslag aanbesteding
Uilslag aanbesteding voor liet bouwen
van een luols op de liefstede Concordia m
Spang Ti'Xi. 1 voor het R.K. Armbestuur te
den Burg.
To. Witte den Berg f 695.—
M. Zoetelief f 660.
Gobi. Timmer Oosterend f 595.—
Nico Graaf den Burg f 595.—
Th, Buisman f 475.
■lac Bakkot f 465.
Het werk is aan de laagste inschrijver
gegund.
Prof. Keesom.
Onze vroegere plaatsgenoot, de hoogge
leerde luer Keesom, professor aan dé Leid-
sche universiteit, heeft op ri.' m B iirstl
gehouden vergadering oer „Lhionrii Pny-
sique" ons land vertegenwoordigd.
