V
Mijnhardt's
Tabletten
No 3968 Woensdag 18 November 1925 39ste Jaargang
Van week tot week
Saamhoorigheid.
Texelsche Berichten
ABONNEMENTEN:
UITGAVE;N.V.v/h LANGEVELD&DE ROOIJ DEN BURG OP TEXEL
ADVERTENTIËN:
TELEFOON: N°.11 POSTGIRO: N°. 652 POSTBUS: N°. 11
Als dat wiel ooit breekt, wat zullen
de brokken dan vliegen
zyn.
YaMe&eik»
voor rookei's
TEXELSCHE COURANT
DEN BURG: 50 ct. per drie Maanden.
Franco p. post door geheel Nederland 75 ct p. 3 maanden.
Losse nummers: 3 ct
DE TEXELSCHE COURANT VERSCHIJNT
WOENSDAG- EN ZATERDAGMORGEN
Van 1-5 regels: 50 ct. lodoro recol moor: 10 ct.
Dozolfdo advortontle 4 maal geplaatst wordt 3 maal borokond.
BIJ abonnement lagere rogelprljs.
ADVERTENTIËN
MOETEN DAAGS VOOR 'T VERSCHIJNEN
4 UUR NAM. IN ONS BEZIT ZIJN
Er is deze maand in Vlaardingen een zeer
bizonder ongeluk gebeurd, dat de aandacht
heeft gevestigd op de groote, verwoestende
uitwerking van een natuurkracht, wier bestaan
ons overigens vrijwel onbekend is. In een
transformatorhuis draaide een groot, zwaar
vliegwiel. Dit nu is niets bizondersop Texel
draaien deze ook dagelijks in de maalderijen,
de electrische centrale en bij de watergemalen.
Zoo'n draaiend vliegwiel heeft niets angst
wekkends en voor het oog is het eenig waar
neembare verschil dat men bij een stilstaand
vliegwiel de spaken kan zien, bij een draaiend
niet.
Door een nog niet opgehelderde oorzaak
brak dat draaiende vliegwiel en een stuk van
bijkans een ton zwaarte werd, door het dak
van het transformatorhuis, de lucht in geslin
gerd, beschreef een wijde boog van 'n kleine
kilometer, brak door het dak van een Vlaar-
dingsche fabriek, sloeg een gat in de muur en
wroette zich toen, als een kanonskogel, diep
in de grond. Een tweede stuk vloog bijkans
loodrecht omhoog, viel op een naast het
transformatorhuis liggende lichter en bracht
deze tot zinken, uat bij dit ongeluk geen
menschenlevens vielen te betreuren, was louter
toeval.
Het gebeurde met dit vliegwiel bevat een
leerzame les, wanneer wij deze in figuurlijke
zin op het maatschappelijk leven toepassen.
Zooals de ijzerdeeltjes van het vliegwiel bij
een gehouden worden door de samenhang die
er tusschen hen bestaat, zoo wordt ook ons
maatschappelijk leven binnen zijn banen gehou
den door ons menschelijk gevoel van saamhoo
righeid. Het spreekt vanzelf dat alle vergelij
kingen maar tot op zekere hoogte opgaan, en
zoo is de saamhoorigheid in ons maatschappe
lijk leven ook niet de starre cohaesie der ijzer
deeltjes dat heeft ons de pas ontstane parle
mentaire crisis kunnen leeren. Maar toch voelen
wij menschen ons, zij het dan misschien ten
deele onbewust, allen leden van een groote
menschengemeenschap. Geen Nederlander, hij
moge heivormd of katholiek, Texelaar of Lim
burger zijn, zal er in alle ernst aan denken zijn
staatsburgerplichten en zijn algemeen mensche-
lijke plichten te verwaarloozen, al zal daarnaast
het politieke en godsdienstige meeningsverschil
zijn plaa's blijven opeischen.
Maar in dat vliegwiel was één plekje waar
de samenhang verbroken was. Een klein giet-
blaasje, een nauwelijks zichtbaar scheurtje was
de oorzaak dat, bij toenemende omtreksnelheid
de middelpuntvliedende kracht grooter werd
dan de samenhang der ijzerdeeltjes. Een schrik
kelijke vernieling was er het gevolg van.
Het maatschappelijk gebeuren voltrekt zich in
eindelooze wentelingen. Nu eens draait her wiel
sneller, dan weer vertraagt het zijn gang. En
het is zelfs zeer wel denkbaar, dat machine en
vliegwiel eens uitgeloopen zullen zijn, en door
anderen moeten worden vervangen. Dan laat
men het wiel rustig uitloopen tot het stilstaat
en zijn taak door een anderen misschien beter
drijfwerk wordt overgenomen. Dit alles is
geenszins ondenkbaar.
Maar wanneer bij toenemende snelheid van
het maatschappelijk gebeuren er zwakke plekken
aan het licht komen, waardoor het ons allen
verbindende gevoel van saamhoorigheid door
minder-waardige gevoelens gebroken wordt,
dan is de ellende niet te overzien.
Een marinespreekwoord zegt: Als dat eitje
breekt, wat zal het stinken 1 Wij zouden willen
zeggenmocht dat wentelende wiel breken,
wat zullen de brokken vliegen 1 't Is niet te
hopen, dat het ooit gebeurt.
7-14 Nov.
De politieke crisis. Dat is wel bet
groot6 onderworp van de dag. Het onder
werp, dat in de laatste dagen reeds zooveel
penDen in beweg'ng heelt gebracht en in de
politieke kringen zoo bui'eegowoon veel
beroeriDg beeft gewekt ZeldeD is er in ons
land dan ook een zoo ingewikkelde en tevens
een zoo zonderlinge politieke crisis geweest
als deze. Zij beeft allerlei interessante
vragen naar voren gebracht en tot de meest
uiteènloopende veronderstellingen aanlei
ding gegeven. Hebben de katholieke mi
nisters enkel maar in een booze bui ge
bandeid Wisten de christ. bistoriscben
niet wat do gevolgen zouden zyn van hun
stemmen voor de motie-Kersten? Was er
aan een blijkbaar voor v katholieken zoo
buit60K6Woou belangryke en tevens voor
de coalitie zoo uiterst gevaarlijke kwestie,
geea voldoende aandacht geschonken bjj de
Kabinetsvorming Is dat wel gebeurd,
Zenuw 75 Hoofdpijn 60 Maag 75 ct. Laxeer 60 ct.
Staal- 90 ct. Rheumatiek- 75 "ct. Keelpijn- 60 ct.
Hoest 60 Kiespijn 60 ct. Griep Influenza 75 ct
Nier«fc Blaas 1 gld. Galsteen 1.50 Wormtabl. 80 ct.
Bloedzuiverende 75 ct. Eetlustopwekkende 75 ct.
Koorts 60 Verkoudheids 60 ct. Pijnstillende 75 ct.
Elke verpakking voorzien van naam Mijnhardt
Verkrijgbaar bij Apoth. en Drogisten
doch is mm, (oen geen bindende afspraak
mogelijk was, toch maar met elkaar in zee
gegaan op boop vaD zeger. Waarom beeft
de minister van buiteulandacbe zakeD, wie
de zaak in de alleieerste plaats aaDging als
behoorende tot zyn begrooting, niet de por
tefeuillekwestie gesteld
Het feit blijft bestaan, dat de coalitie in
"Cherven gevallen en bet Kabinet uiteen-
gescheurd is. En de belangrijkste vraag
van allo blijft thans wel, wat er nu verder
zal gebeurgo. Die vraag is van verschil
lende kanten gesteld in de laatste dagen en
op bet antwoord wordt in spanning ge
wacht. Men beeft allerlei veronderstellin
gen kunnen opvangen, allerlei mogelijkhe
den hooren verkondigen, maar de zaak is
zoo ingewikkeld en verward, dat er op dit
oogenbiik Dog niets met eem'ge zekerheid
valt te veronderstellen.
De crisis kan inmiddels weer een beele
stagnatie beteekenen voor de geregelde par
lementaire werkraambedon. Bijna al bet
begroo'.ingswerk moet nog gedaan worden
en bet dreigt al weer net te gaan als dik
wijls in de laatste jaren het geval was, Dl.
dat de Kamers met baar werk b|j lange na
oiet op tijd gereed komen.
Voorshands 6Cbter is nog van meer betec-
kenis, hoe de crisis zich verder zal ortwik-
keleu en welke gevolgen zij voor de poli
tieke cons'ellatie in ons land zal hebben.
0-0-0—
In DuitschlaDd gaat men een be
langrijke week tegemoet. Ds Duitscbe
regeerir g heeft dezer dagen de joDgste nota
vau de gezantenraad beantwooid en Main-
dagzulleD de ambassadeurssameckomen om
bet antwoord op deze Duitscbe nota vaat
te stellen. Te Berlijn, waar men nogal op-
timistiscb gestemd is, verwacht men, dat
dit antwoord bevredigend zal zijD. Het zal
de dtfiuitieve toezeggiDg van de ontruiming
der Keulsehe zöie bevatten met de datum
der ontruiming en tevens za'l het vergezeld
gaan van een nota der westelijke mogood-
hrden, betreffende een verzachting van het
egime in bet Rijnland en het Saargebied
De berichten uit Londen en Parils gev6D
grond voor deze verwachting, 't HaDgt er
nu maar van af, boe hooggespannen de
wenscben en verwachtiDg.'n der Düitscbers
■•ijn. Eükele FranBcbe bladen manen ben
reeds tot voorzichtigheid aaD. Voor de ver
wachting b v., dat de militaire bezetting
van bet Duitscbe gebied sterk verminderd
r.l worden, bestaai geen goede grond. Ea
evenmin moet men er te Berlijn op rekenen
dat een toezegging zal worden gedaaD tot
verkorting van de termijnen voor de ont
ruiming van het bezette gebied.
Intusschen schijnt er kans te zijn, dat de
R jksdag nog in de gelegenheid gesteld
wordt omtrent het verdrag van Locarno
een beslissing te nemen. De Rijksdag toch
is tegen 20 dezer bijeengeroepen. Allereerst
zal dan aan de orde komen bet tusschen
Dt'.it cbland en I'al gesloteu baDdtlsver
drag en vervolgens bet verirag van Locarno
Verwacht wordt, dat de behandeling daar-
v n Maandag 23 dezer een aanvatg zal
Gcmen. Of bet dan zal worden afgebaDdeld
>t naar een commissie verwezen, zal wel
afiangen van de politieke situatie van het
oogenbiik.
VaD de zijde der Duitsch nationalm, valt
to'DOgtoe zoo goed als geen toenadering te
Oi merken. Zij blijven dreigen met tegen te
zulleD stemmen en bewaren tevens, dat
70 ir de aanneming van bet verdrag van
L carno een 2/s meerderheid vereiscbt
wordt. Dit laansio wordt, echter door de
re eeringspers bestredeD.
IttU '-cben is het beel i ocd denkbaar dat
de na.iunaien tenslotte no0 zuden bijdragen
Zij weten beel goed, dat de openbare mec-
niog steeds scherper iu verzet komt tegen
bun politipk e'n bet feit, dat ni mand minder
dan Hindenburg hun politiek op scherpe
wQze veroordeeld heeit en Dog wel in een
openbare redevoering, waarbij by de Duitsch
nationalen vergelijkt bij een olifant in de
porceleinkast, heeft zeker ook wel iets te
oeteekenen.
Als de toezeggingen van de westelijke
mogendheden nu maar een beetje mogen
meevallen wie weet
0 0—0
In Frankryk waren in de afgeloopen
week nog steeds de flaancieele plaDnen
van Paiolevé aan de orde. Men weet, dat
ze io de commissie voor financieels aange
legenheden zeer slecht ontvangen z.yn. Het
gevolg is geweest, dat er tusschen de
commissie en PaiDlevë eenige dagen lang
onderhandeld is om een compromis te
vindeD, dat alle partyen van het cartel en
ook de socialisten bevredigen kon. Ten
slotte is men bet onderliDg eD ook mei
Painlevé eens geworden en naar luid der
berichten is de minister tbans van een
voldoencte meerdetheid in de Kamer ver
zekerd.
Intusschen, ook al neemt de Kamer de
voorstellen aan, dan is ook de Senaat er
nog. En do rechtsche pers voorspelt, dat
Painlevé daar voor zijn voorstellen geen
meerderheid zal vinden. Dal moet nog
worden afgewacht.
—o—o—o—
Te Londen maakt men uitgebreide
toebereidselen om de oDderteekening van
bet verdrag van Locarno op 1 December
tot een luisterryke gebeurtenis te makon.
De Koning zal de onderte6kenaars een
schitterend baDket aanbieden, een zooals
men er Dog zelden te Londen gehad heeft
en waarbij o.a. het gou-ien eetservies op
tafel zal verschijnen Alle booge personages
uit de betrokken landen zuilen van de
partij zyn, behalve... Mussolini. TJ it Rome
toch wordt gemeld, dat Mussolini er van
beeft afgezien om zelf naar Londen te gaan
om het verdrag te onderteekenen. Scialoy i
zal in zijn plaats gaaD, teekenen en van de
goudeD schalen eten. De reden, dat de dic
tator niet zelf gaat, houdt verband met
de binnenlaDdscbe toestand en misschien
ook wel hiermee, dat Musiolini zich
nergens beter veilig acht, dan in zyn paleis
te Rome, onder de bescherming van zyn
garde.
Omtrent de toestand in Italië valt weinig
met zekerheid te zeggeD, omdat er een
strenge censuur op de pers wordt toege
past. Wel hebben er Da bet mislukte
complot tegen bet leven van Mussolini tal
van arrestaties plaats gebad eD sprekeu
de beriebten van een uitgebreide samen
zwering. met het doel de fascistische re
geering omver te werpen.
—o—o—o—
In Spanje is iets dergelijks aan de
band ais iD Italië. Men beeft, te Madrid
een complot ontdekt, dat ten doel had Primo
de Rivera uit de weg te ruimen en het
directorium omver te werpen. Er hebben
op uitgebreide EjCbaal arrestaties plaats
gehad van oud-parlementsieden en ook van
generaals en andere actieve en gepensio
neerde officieren, alsmede onderofficieren.
De bedoeling was, zich met wapengeweld
van de regeerirg meester te maken en de
republiek uit te roepen, doch het plan weid
door eenige soldaten verraden.
o—o—o—
Ernstige berichten komen er weer uit
China. Do binoenlardscbe oorlog ecbynt
weer van voren af aan te zullen begiuceD.
De hoofdpersoon scbynt thans wel generaal
Fench te z^d, die men verdenkt een staats
greep in de zin te hebben met hulp van
de bolsjewiki. De beriebten zyn echter als
altyd zeer verward eD bet valt dan ook
niet met zekerheid te zeggen, of Fencb
dan wel Tsjangtsolin te Peking baas is
Dat men voor ernstige gebeurtenissen staat,
blijkt wei uit bet beslu t vac de JipaDscbe
regeering om een vloot van snelle kruisers
naar de Chineesche wateren te zenden.
Beriohten uit Tientsin maken melding
van de ellendige toestanden, di6 in het
binnenland vaD China heerscben tengevolge
van dat optreden der militairen. Overal
in Cbica gaat de bevo;kiDg gebukt onder
de lyranue der miütauisten, die bet land
afloopen om de jonge mannen by het leger
in te ïyven. De beter gegoeden vluchten
naar de kust om veiligheid te zoeken in
de verdragsbaveDs. De toestand is van
die aard, dat men voorspelt, dat China
voor een sociale revolutie staat, waarby
alles wat op dit gebied in Europa en
Rusland is vertoond, slechts kinderspel zal
Over Mulo en Handenarbeid.
Het was ongetwijfeld een gelukkige gedachte
van ons Gemeentebestuur door het organisceren
cener lezing meer bekendheid te geven aan het
doel en wezen onzer school voor meer uitge
breid Lager Onderwijs, en aan de groote bc-
teekenis, welke het vak handenarbeid voor de
volksontwikkeling heeft.
Vrijdagavond 1.1. werd met dit doel in hotel
Texel een vergadering belegd, waarin de Wel-
cdelgcstr. heer Dun, Inspecteur van het L.O. het
woord voerde over de school voor M.U.L.O. in
het algemeen en over die op Texel in het bij
zonder, en de heer van Goethein, hoofd eener
school voor L,0. te Amsterdam, over „Handen
arbeid op de school en in 't gezin."
Een geheel gevulde zaal wachtte beide sprekers
zoodat in dit opzicht althans de moeite
welke de overheid zich voor deze avond gaf,
wel beloond werd.
Onder de talrijke aanwezigen merkten wc,
behalve het Dagelijksch Bestuur onzer ge-,,
meente en de heeren Dun en van Goethem,
eenige raadsleden op. terwijl het onderwijzend
personeel, op Texel werkzaam, flink vertegen
woordigd was. De heer Stevenson, leider van
de cursus voor handenarbeid te Helder, was
mede aanwezig teneinde belanghebbenden ge
legenheid te geven met de resultaten van onder
richt in handenarbeid, zooals hij die in Helder
mocht bereiken, nader bekend te maken. Verder
noemen wc de leden van Den Burg's Gemengd
Koor, dat, onder leiding van de heer Groenowold,
ter afwisseling eenige nummertjes ten beste
zou geven.
Tegen acht uur opent de voorzitter, de heer
Burgemeester W. B. Oort, de vergadering met
deze woorden
Geachte Dames en Heeren
Mag ik u allen welkom hccten. U zijt heden
de gast van het Gemeentebestuur. Ikmeen.dat
dit de eerste keer is, dat fiet Gemeentebestuur
zoo iets doet, althans in de laatste jaren.
We hebben daarom gemeend, onze gastvrij
heid niet tot den Burg te mogen beperken, maar
ook de andere dorpen daarvan te moeten laten
genieten. Toch zou men daar weinig aan heb
ben, als wij niet iets bijzonders konden bieden.
De heeren Dun en van Goethem hebben we
bereid gevonden als spreker op te treden, terwijl
we ons eveneens van de medewerking van
Gemengd Koor hebben mogen verzekeren.
Spreker besluit met in korte trekken uiteen
te zetten, wat het program voor deze avond
bevat en verzoekt daarna de heer Gjoenewold
een paar nummers ten beste te willen geven.
Het koor, dat zich op het tooneel opstelt,
vangt dan aan met het bekende „Herders Zon
dagslied" van C. Kreutzer, waarmee het reeds
eerder zooveel succes oogstte en dat ook nu
weer een luid applaus verwerft. Nadat nog
Franz Abt's „Avondlied" op verdienstelijke wijze
ten gehoore is gebracht, vangt de heer Inspec
teur zijn rede aan.
We willen trachten haar beknopt weer te
geven, zonder aan de duidelijkheid te kort te
doen
Mijnheer de Voorzitter, geachte vergadering.
't Is mij een behoefte een woord van bij
zondere waardeering te wijden aan het Gemeen
tebestuur van Texel, waarmee het mij steeds
een genoegen is te mogen samenwerken. Vooral
nu ook de nieuwe burgemeester blijk heeft
gegeven, dat de onderwijsbelangen waarbij
wij allen betrokken zijn ook hem ter harte
gaan. Deze avond is daar het bewijs van. Ik
hoop, dat u een goede avond moogt hebben.
Al klinkt mijn stem dan niet zoo melodieus als
die van de zangers (en zangeressen), al zal ik
geen minneklacht uiten als zij zooeven in hun
lied, toch hoop ik u iets belangrijks mee te
deelen.
We zijn vanavond bijeen om groote belangen
te bespreken en daarom verheugt het mij zoo,
dat behalve vele onderwijzers(-essen) ook tal
van ouders zich geroepen voelden deze ver
gadering bij te wonen. Trouwens, de onder
vinding heeft geleerd, dat 't onderwijs altijd op
belangstelling mag rekenen, wat ons niet vreemd
voorkomt. Hocvelen zijn niet direct of indirect