398te Jaargang
iar'Mo 3988
Woensdag 3 Februari 1926
Rechtsvragen.
Van week tot week
Texelsche Berichten
ABONNEMENTEN:
UITGAVE:N.V.v/h LANGEVELD&DE ROOIJ DEN BURG OP TEXEL
ADVERTENTIÈN:
TELEFOON: N°.11 POSTGIRO: N°.652 POSTBUS: N°. 11
Adviseurs Mr. M. V. POLAK, advocaat
en Mr. A. K. VINK, advocaat
en procureur.
Kanaalweg 7 HELDER.
9 Rechtskundige vragen, door een abonné
onderteekend en onder 't motto „Recht"
aan ons bureau (Parkstraat) ingezonden,
worden kosteloos beantwoord.
Leverbotziekte bij schaap en rund.
Algerr.eene vergadering V.I.O.D.
-2.
30
tl. 3
30
oten
TEXELSCHE COURANT
DEN BURG: 50 ct por drie Maanden.
Franco p. post door geheel Nederland 75 ct p. 3 maanden.
Losse nummers: 3 ct
DE TEXELSCHE COURANT VERSCHIJNT
WOENSDAG- EN ZATERDAGMORGEN
Van 1-5 regels: 50 ct Iedere rogel meor: 10 ct.
Dezelfdo advertentie 4 maal geplaatst wordt 3 maal berekend.
Bij abonnement lagere regolprljs.
ADVERTENTIÈN
MOETEN DAAGS VOOR'T VERSCHIJNEN
4 UUR NAM. IN ONS BEZIT ZIJN
Iemand is in het bezit van een schuldbrief
aflosbaar pari bij uitloting, welke echter op
den daarvoor vastgestelden datum niet heeft
;plaats gevonden.
De vergadering van aandeelhouders zal vol
gens de statuten wel het recht hebben daarin
wijziging te brengen. Wacht dus nog eens
kalm af totdat daaromtrent iets naders is bepaald
wat in de bij de statuten voor bekendmakingen
genoemde dagbladen zal worden afgekondigd.
Het komt meermalen voor dat de datum van
uitloting om de gen of andere reden wordt uit
gesteld zonder dat daarin eenige aanleiding
voor ongerustheid behoeft te bestaan. Tol
zoolang kunnen de schuldbrieven natuurlijk niet
voor de volle waarde worden ingewisseld. Wij
hebben van de door U genoemde instelling tot
dusverre nooit iets ongunstigs gehoord.
Mr. V.
23—30 Jan.
De Kabinetscrisis.
De Kabinetscrisis duurt op het oogeoblik
dat w(j dit schrijven, nog alt(jd voort. Het
standpunt van Mr Merchant is, dat eeD
ex'ra-parlementair Kabinet op het oogeo
blik niet op zijn plaats, doch dat de
katholieken gedwongen moeten worden
tot de „uiterste noodzaak", d.w.z. een
samengaan met sociaal- en vrijzinnig-
democraten om te komen tot een demo
cratisch Kabinet.
De felle toon in het optreden van de
vrjjz. dem. leider tegen de Kabinetsfor
mateur heeft tal van piotesten uitgelokt
harde en zachte protesten en ook is dat
optreden zelf op meer of minder scherpe
wijze door tal van bladen veroordeeld.
In elk geval heeft de beer Merchant er
niet mee bereikt, dat Mr. L'mburg zijn
taak heeft neergelegd. Naar luid der be
richten werkt bij rustig voort aan de ver
wezenlijking van het plan tot vorming van
een extra-parlementair Kabinet. En de ver
wachting is, dat hij zal slagen
Duitschland: 't Kabinet—Luther.
De eerste ontmoeting tusscUtn httnieuwe
Duitsche Rijkskabinet en de Rijksdag
beeft tot een overwinning van de regeering
geleid. Een schitterende overwinning
echter geenszins. De motie van vertrouwen,
die Dr Luther bad gtëiecht, werd slechts
met een meerderheid van 10 stemmen aan
genomen. De Duitsch nationa'en, Völki-
scben en communisten stemden tegen,
teiwjjl de sociaaldemocraten en eepige
leden der economische partij zich van
stemming onthielden. Door de aaoneming
van de vertrouwensmotie warende moties
van wantrouwen meieen van de baan.
Vermoedelijk beeft op de uitslag van de
summing nog eenige invloed uitgeoefend
de nieuwe nota der geallieerden, die nog
net op tjjd te Berlijn aankwam om door
Stresemann in de Rijksdag te kunnen wor
den voorgelezen. In die nota weid aan de
Duitsche regeering medegedeeld, dat de
geallieerden bereid waren hun te Locarno
gedane toezegging inzake inkrimping van
de bezettingstroepen aan de Rijn gestand
te doen.
De uitslag leert intusschen, dat de Duitecb
nationalen met vlag en wimpel de zijde
gekozen hebben hebben van de oppositie
tegen het nieuwe Kabinet en dat dit
vrijwel overgegeven is aan de genade of
de ongenade van de sociaal-democraten.
Vandaar dat geconstateerd moet worden
dat de positie van Luthers Kabinet zeer
onvast en wankel is. Algemeen voorspelt
men bet daD ook een niet lang leven.
De Engelsche bezetting heeft
Keulen verlaten.
In Keulen heeft men de vlaggen voor
de dag gehaald en hebben de klokken ge
luid ter eere van de ontiuiming door de
bezettingstroepen. De laatste Engelsche
soldaten z|jn afgemarcheerd, de Briteche
vlag ie neergehaald en de bevolking heeft
deze feiten gevierd met geestdriftig feeste
lijk vertoon. Al gevoelde men in Keulen
ook in de laatste tijd niet erg meer de
druk der bezetting, toch is bet te begrijpen
dat de bevolking uitermate verheugd is
dat de „vreemde dwingland^)" thans tot
het verleden behoort.
Frankrijk en Engeland confereeren.
Chamberlain, Engelands Minister van
Buitenlandscbe Zaken, heeft in de afgc-
loopen week een bezoek aan Parijs gebracht,
om een bespreking te hebben met Biiand
over de urgente internationale vraagstuk-'
ken. De weosch werd wederz|jdsch geuit
om door nauwe en innige samenwerking
te komen tot oplossing van verschillende
vraagstukken. Briand verklaa-de dat zich
geen enkele onoverkomelijke hinderpaal
voordeed en voorts, dat reeds zeer spoedig
beslissingen zullen vallen, De bezetting
van het Rijnland zal geregeld worden in
de geest vaa Locarno, door de lasten die
door de Duitsche bevolking godragen wor
den tot een minimum terug te brergeo.
terwijl toch de veiligheid der bezettings
troepen verzekerd zal zijn. Duitscblands
overige eischen zullen gemakkelijk geregeld
kunnen worden en de ontwapeningsk wee-
tie zal eerlang tot een oplossing worden
gebraebt
Volgens bet communiqué staat bet vast
dat als aan Duitschland straks in de Vol-
kesbondsraad een vaste zetel wordt toe
gekend, ook door Polen om een vaste
zetel zal worden aangeklopt. Briand is
daar natuurlek voor, maar 'Chamberlain
schijnt nog niet heelemaal voor het denk
beeld te zijn gewonnen.
Op initiatief van de afd. Eierland van de Holl.
Mij van Landbouw noodigde de afd. Texel de
weled. zeergel. heer prof. Remmelts uit om
de leden en verdere belangstellenden de betee-
kenis en de bestrijding der leverbotziekte uiteen
te zetten. Zij belegde daartoe op Vrijdag 1.1.
in Hotel Texel een vergadering, welke druk
bezocht mag heeten.
Na een kort woord van de heer H. W. Keesom
voorzitter van de afd. Texel, verkrijgt Prof.
Remmelts, hoogleeraar aan de Veterinaire Hoo-
geschool te Utrecht, het woord en spreekt on
geveer als volgt
Wanneer ik met u spreek over leverbotziekte
ongans, galziekte of galligheid weet u wat ik
daarmee bedoel. Op Texel toch worden veel
schapen gehouden en is die ziekte algemeen
bekend. Een zonderlinge ziekte is't, die in alle
provincies van ons land, ja met uitzondering
van IJsland door de heele wereld in meer of
mindere mate voorkomt.
Daar, waar lage landen zijn met veel plassen
en meertjes, hebben we groote kans deze ziekte
aan te treffen. Volgens de stukken van 't Ge
neeskundig Staatstoezicht zou de ziekte sinds
1870 in ons land zijn waargenomen. Mogelijk
vraagt uWaarom neemt de regeering de be
strijding der leverbotziekte, die vaak zoo zware
offers van de veehouder vraagt, niet ter hand
U zult echter spoedig begrijpen, dat die bestrij
ding door de eigenaar zelf moet geschieden.
Hoe dat gebeuren moet zal ik u aan de hand
van de film duidelijk maken. Gelooven op
gezag doen onze boeren al minder. De film zal
hun van de noodige werkzaamheden een duidelijk
beeld geven.
Vervolgens zette spreker de ontwikkeling
van de leverbot uiteen. We stippen daarvan aan:
't Diertje, dat de ziekte veroorzaakt, behoort
tot de platwormen en wel tot de zuigwormen
(trematoden) en is 2—21/. cM. lang en 1cM
breed. Ze zijn ovaal en hebben een bruine
kleur (overeenkomst met een bot, vandaar de
naam). Die worm wordt door 't schaap met
het voedsel opgenomen en nestelt zich in zijn
lever, waar de leverbot zich verder ontwikkelt.
Soms boren zij zich door de lever heen, maar
loopen dan gevaar om te komen. Ze zijn twee
slachtig (hermaphrodieten) d.w.z. ze hebben
zoowel mannelijke als vrouwelijke geslachts
organen, die zeer samengesteld zijn. Na vier
weken is de leverbot volwassen en legt zij
microscopisch kleine eieren die met de gal in
de darm en tenslotte door de mond naar buiten
komen. Komen die eitjes op droge plaatsen
dan gaan ze dood. Het aantal is echter zoo
geweldig groot, dat zeker vele zich verder zul
len ontwikkelen. Op vochtige plaatsen ontwik
kelt zich n.l. uit zoo'n eitje een larve meteen
trilharenkleed (miracidium). Die larfjes dringen
zich in waterslakjes, die meestal niet grooter
dan 1 cM. zijn. Zijn die slakjes niet aanwezig
dan zijn de miracidiaten doode opgeteekend
en is geen leverbotziekte te vreezen. Het is
alweer de léver van het slakje, waar de toe
komstige leverbot allerlei veranderingen onder
gaat. 't Wimperkleed wordt afgeworpen en de
larve groeit uit tot een bolvormig diertje (spo-
rocyste), waarin de eieren ontstaan, die zich
zonder bevruchting (parthenogenetiseh) ontwik
kelen. Binnen de sporocyste ontwikkelen zij
zich tot jonge dieren, die weldra de wand van
het moederdier doorbreken en dan als rediën
omzwerven in de slak, terwijl ze haar lever
verteren. Uit die rediën kan zich een tweede
generatie ontwikkelen (dochter-rcdiön), maar
ook direct de cercarie, de staartlarve. Deze
zeggen de slak vaarwel, scharrelen in 't water
rond, om zich eindelijk aan een waterplant te
hechten. De staartlarven scheiden dan een slijm
af, dat tot een omhulsel verhardt. In deze toe
stand worden ze door schaap of rund gecon
sumeerd. is dat gebeurd, dan lost het omhulsel
in 't maagsap op, waarna de indringer spoedig
tot een leverbot uitgroeit, die zich nestelt in de
lever om daar ten koste van het dier in zijn
onderhoud te voorzien.
leder weet, welke gevolgen dat voor schaap
of rund heeft. De dieren worden traag, vreten
minder, drinken meer, de slijmvliezen zijn bleek,
inplaats van rood, de dieren vermageren, ver
volgens kan waterzucht optreden, gepaard met
sterke zwelling van de buik. Vijf, tien, twintig
leverbotten zullen het dier niet schaden, zoodra
echter meer van die parasieten in zijn lever
hun tenten hebben opgeslagen loopt de gezond
heid van 't dier ernstig gevaar. Zij kruipen met be
hulp van hun zuignappen (2) door de galgangen,
die ze prikkelen door hun met schubjes bedekte
huid en door 't vocht, dat ze afscheiden. De
lever wordt hard, de galgangen worden wijder.
Voedingsstoffen worden aan't bloed onttrokken
terwijl het aan water al rijker wordt. De voeding
van het dier lijdt daaronder en eindelijk treedt
diarrhee op. Door onvoldoende voeding van
de huid laat bij 't schaap soms de vacht los.
Soms verzeilen leverbotten in de bloedbaan,
waar zij dan stolsels vormen en plotselinge
dood van schaap of rund kunnen veroorzaken.
Het rund is grooter en sterker, dus beter tegen
de operaties van de leverbot bestand, hoewel
in natte, z.g. leverbot- jaren ook dit niet steeds
aan het parasitaire gedoe van de leverbot ont
komt. Zooals gezegd, galligheid komt met uit
zondering van IJsland overal in de wereld voor
maar speciaal Engeland, Pommeren, Hongarije
en Slavonië werden zwaar bezocht, terwijl de
geschiedenis ook gewag maakt van moeilijke
jaren die de veehouders in ons land door de
gevreesde ziekte moesten doormaken.
Vervolgens wordt een aanvang gemaakt met
de vertooning van een hoogst interessante film,
in Duitschland onder leiding van twee doctoren
vervaardigd: Prof. Remmelts heeft voor de ver
tooning in Nederland voor Nederlandsche tekst
gezorgd.
Om niet in herhaling te vervallen zullen
we ten aanzien van hetgeen die film bracht
niet in bijzonderheden treden. Enkele wetens
waardigheden willen we u echter nietonthouden.
in 1873 ging 33 73 pet. van de schapen in
Elsas-Lotharingen door leverbotziekte ten gron
de. In 1873 in Slavonië 40 pet. van de rund
veestapel, in 1891 in Polen 50—90 pet. van de
schapen, in de jaren 1879—1880 in Eng. 3 mil-
lioen schapen, in 1910 in Midden-Frankrijk 50
pet. van de schapen, in 1872 stierf te Apeldoorn
80 pet. van één kudde schapen aan galligheid.
De jaren 1879-80, 1881, 1882 en 1916—1920
waren voor de veehouders in ons land niet
best, Vooral IJselmonde, Heenvliet en Pernis
werden zwaar bezocht. In 1882 gingen in Z.
Holl. de schapen ten gronde öf ze werden door
de boeren wegens leverbotziekte opgeruimd.
Ook koeien bleven niet gespaard. Spreker
noemt een geval, waarbij in Overijsel 3 koe
beesten het loodje legden.
Over voortplanting en levenswijze van de
leverbot behoeven we niet uit te weiden (zie
boven). Alleen dit nogHet dier, het wormpje
heeft aan de buikzij twee zuignappen met op de
bodem v.d. voorste de mondopening. Het darm
kanaal van de leverbot is in twee symmetrische
helften verdeeldelk der takken verdeelt zich
opnieuw. Een aarsopening ontbreekt. Een li
chaamsholte is evenmin aanwezig. De ruimte
tusschen de diverse organen is met celweefsel
(parenchym) opgevuld, 't Bloedvaatstelsel ont
breektexcretieorgaan echter zeer ontwikkeld,
waardoor dus schadelijke stoffen uit 't lichaam
verwijderd worden. Het bestaat uit een fijn ver
takt kanaalstelsel, dat aan het eene eind telkens
blind eindigt met een groote cel, die een bun
del wimperharen draagt: de wimpervlam. De
andere kanalen monden aan de oppervlakte uit
in de pauze krijgt de heer Huisman, lid van
het hoofdbestuur der H. M. v. L., gelegenheid
in korte trekken de beteekening van deze boe-
renorganisatie uiteen te zetten. De groote voor
deden van een vakvereeniging toch zijn niet
voldoende bekend. Door een krachtige organi
satie vermag men invloed uit te oefenen, kan
men met succes voor zijn belangen opkomen.
Dank zij bemoeiingen van 't Hoofdbestuur
heeft thans ook een vertegenwoordiger van de
boerenstand zitting mogen nemen in de Com
missie van Bijstand voor Handelverdragen. Met
eenige voorbeelden toont spreker aan, waarom
dat zoo noodig is. Voortdurend staat de Holl.
Mij. op de bres, wanneer de belangen der boeren
op 't spel staan. Spreker noemt eenige geval
len. Zij strijdt voor goed landbouwonderwijs en
geen moeite is haar te veel om dat op zoo hoog
mogelijk peil te brengen. Met hand en tand
verzet zij zich tegen plannen van de regcering
die opheffing van de Dienst voor Grondonder
zoek te Wageningen beoogen. Die nuttige in
stelling toch is voor de landbouwer vooral
op zure zandgrond van onschatbare waarde
Verder organiseert de Maatschappij lezingen
om onder de leden nuttige kennis te versprei
den op 't gebied van landbouw en veeteelt.
Spreker besluit met de opwekking zich als lid
van een der Texelsche afd. te doen inschrijven.
Na de pauze zet prof. Remmelts aan de hand van
de film op zeer aanschouwelijke wijze uiteen
hoe de leverbotziekte doelmatig kan worden
bestreden. Waar geen slakjes zijn, kan geen
ongans uitbreken. Wanneer wc aan galligheid
lijdende schapen op IJsland zouden brengen,
zou dat voor de veestapel aldaar geen gevaar
meebrengen om de eenvoudige reden, dat op
IJsland de „tusschenhospes" ontbreekt.
Otn de voortplanting van de leverbot onmo
gelijk te maken kunnen wc poelen en plassen
„kieinvrij" maken door er kalk of kopersulfaat
in rond te strooien (kopersulfaat is volgens
Chandler reeds doodend in verdunning van 1
op millioen) Verder kan men trachten te voor
komen, dat schapen of runderen zich ophouden
nabij poelen en plassen, waar slakjes zijn waar
genomen. Een uitstekend middel bestaat hierin
dat men zorgt de dieren een zuivere drinkplaats
te geven, in sommige gevallen kan een stuk
land drooggelegd en daardoor tegen ongans
beveiligd worden. Spreker raadt met kracht
en volharding tegen de leverbot te velde te
trekken, goedresultaat zal dan niet uitblijven.
Veel schade zal daarmee worden geweerd.
Van de gelegenheid, daarna geboden, nadere
inlichtingen in te winnen, wordt door niemand
gebruik gemaakt, waarop de vergadering met
oprechten dank aan de deskundige spreker, prof.
Remmelts door de voorzitter wordt gesloten.
De heer C. Keijser Hz., brengt nog dank aan
de heer Huisman voor zijn duidelijke uiteen
zetting van 't nut der boerenorganisatie en
wenscht hem alle succes toe.
De Texelsche afd. van de H.M. v. Landbouw
hebben met deze bijeenkomst menigeen een
leerzame avond bezorgd, die zeker zijn doel
niet zal missen. Met aandacht werd Prof. Rem
melts rede van begin tot eind gevolgd, terwijl
de film zeker niet minder bij ieder in de smaak
viel. Met onuitputtelijk geduld en verrassend
talent werd deze vervaardigd en zoo ontstond
ook uit kinomatografisch oogpunt beschouwd
een kunstwerk, waarmee prof. Remmelts
naar we hopen nog menigeen in den lande een
interessante avond zal bereiden.
De algemeene vergadering door de vereeni
ging tot uitkeering bij overlijden „Vooruitgang
is ons Doel" op Zaterdag 70 Januari 1.1. werd
door 29 personen bijgewoond
Te ruim acht uur opent de voorzitter, de heer
D Keijser Sz., de besprekingen met een harte
lijk welkom, 't Spijt hem, dat in weerwil van
de belangrijke punten die de agenda vermeldt,
zoo weinigen door hun tegenwoordigheid van
belangstelling voor de vereeniging blijk geven
Volgt lezing van de notulen der vorige ver
gadering, die onveranderd en onder dankzegging
aan de secretaris, de heer P. Lieuwen, worden
goedgekeurd.
Ter voorziening in de vacature, ontstaan door
periodieke aftreding van de heer Adr. Bakker,
commissaris, is slechts één candidatenlijst in
gekomen, vermeldende de naam van de heer
Bakker, die op een desbetreffende vraag van de
voorzitter antwoordt gaa'ne zijn benoeming
weder te willen aanvaarden. Benoemde is sinds
1897 met korte tusschenpoozen als commissaris
aan de vereeniging verbonden en dankt de leden
voor 't in hem gestelde vertrouwen.
Uit 't 32e jaarverslag, naar ons blijkt met zorg
door de secretaris saamgesteld, stippen we het
volgende aan.
't Jaar 1925 mag gunstig heeten. Bedroeg
op i Jan. '25 't ledcn'al 2632, in de loop van
't jaar traden 73 leden toe, bedankten 15 en
overleden 18 leden, zoodat 31 Dec.'25't aantal
leden 2672 bedroeg.
Verder maakt het verslag gewag van de
herbenoeming tot voorzitter van de heer
Keijser, die niettegenstaande zijn hooge jaren
bereid was zijn functie te blijven vervullen.
De secretaris uit de wenscli, dat het de voor
zitter nog jaren gegeven moge zijn met vaste
hand het schip ie besturen. Ten opzichte van
de heer A, Bakker, zoolang reeds de ver
trouwensman der leden, spreekt hij als zijn
wensch uit, dat de heer Bakker nog lang de
vereeniging zal mogen steunen.
Het verslag eindigt m:t de beste wenscht n
voor vereeniging en leden.
De heer Lieuwen licht een en ander nader
toe en merkt op, dat de financieele toestand
van V 1.0.D. geregeld door piot. Keesom aan
een wiskundig onderzoek wordt onderworpen.
