AMANDELTJES
Qjng7Pn/yv»<?,
No 4111
Zaterdag 9 April 1927
40s,e Jaargang
Voor de Zondag.
Sproeten komen vroeg in het
Na de Statenverkiezing.
Texelsche Berichten
ABONNEMENTEN:
UITGAVE: N.V.v/h LANGEVELD&DE ROOIJ DEN BURG OP TEXEL
ADVERTENTIËN:
P. Voogd over Pestalozzi.
TELEFOON: N°.11 POSTGIRO: N°. 652 POSTBUS: N°. 11
voorjaar koop tijdig een pot
Sprutol» Bij alle Drogisten.
De uitslag in district Helder.
TEXELSCHE COURANT
DEN BURG: 50 ct per drie Maanden.
Franco p. pest door geheel Nederland 75 ct p. 3 maanden.
Losse nummers: 3 ct
DE TEXELSCHE COURANT VERSCHIJNT
WOENSDAG- EN ZATERDAGMORGEN
Als iemand spreekt gelijk een wijze, dan is
dit nog geen waarborg, dat hij niet zal hande
len gelijk een dwaas.
Wie alles koopt wat hem gerief is,
Die moet verkoopen, wat hem lief is.
Jacob Cats.
Levenslust is 't ware leven,
Is het liefelijkste goed,
Dat de lachende aard kan geven
Van haar weelde en overvloed.
't Is geen trek der dwaze zinnen
't Jonge leven te beminnen
Levenslust is levenskracht
Levenslust is vroolijk strijden,
Hopend en geduldig lijden
Is een kinderlijk verblijden.
Dat den Hemel tegenlacht.
De Génestet.
Het voornaamste bestanddeel der conversatie
is waarheid, het beste op één na is gezond
verstand, het derde is goed humeur,het vierde
geestigheid.
Verschillende menschen stellen hun hoogste
eerzucht in verschillende zaken paarden, hon
den, geld, eer, enz. Ik voor mij zou liever een
goed vriend hebben, dan al die zaken tezamen.
Socrates.
Vleierij is valsche munt, die slechts gangbaar
is door onze ijdelheid.
Wat zouden wij op deze wereld weinig om
handen hebben, indien er niet wat te strijden,
te leeren, te verbeteren viel.
In de ernstige oogenblikken van ons leven
komt niet de vraag tot ons: Wat hebt gij ge
dacht? maar wel: Wat hebt gij gedaan?
Alleen onze handelingen bepalen onze waarde.
Zonneschijn doet gezondheid schijnen.
Gewoonlijk zijn het de [luie menschen, die
klagen, dat zij geen tijd hebben om te doen,
wat zij zich verbeelden te willen doen. Waarlijk,
men kan gewoonlijk wel tijd vinden voor wat
men wenscht te doen, want het is niet de tijd,
maar de wil die hun ontbreekt.
We moeten de mensch zoo opvoeden, dat hij
leert inziert, waarin zijn ware kracht gelegen is.
Om menschen te leiden, moet men niet te
ver boven hen staan. De held, die wordt aan
genomen door de massa, heeft altijd aan zijn
laarzen een weinig slijk van de wegsommige
zwakheden, sommige alledaagsche eigenschap
pen doen meer voor zijn roem en het vertrou
wen, dat hij geniet, dan de hoogste opvattingen
van zijn geest, want de menigte wil zichzelf
terugvinden in hem, en als zij toejuicht, en als
zij zichzelf er niet in terugvindt, dan verloochent
zij hem.
Van 1-5 regols: 50 ct. ledore regel meer: 10 ct.
Dezolfde advertentie 4 maal geplaatst wordt 3 maal berekend.
Bi] abonnement lagere regelprijs.
ADVERTENTIËN
MOETEN DAAGS VOOR T VERSCHIJNEN
4 UUR NAM. IN ONS BEZIT ZIJN
Op uitnoodiging van de afd. Texel van Volks
onderwijs sprak Dinsdagavond 1.1. de heer P.
Voogd in hotel Texel over „De Levensdag van
een menschenvriend",overPestalozzi. Omstreeks
100 personen woonden deze lezing bij en moeten
wel een goede indruk hebben .meegenomen van
deze interessante en leerzame avond. De heer
Voogd is een goed spreker en vermocht de
meesten wel te boeien.
De heer C. A. Keijser sprak een welkomst»
woord en richtte zich daarbij speciaal tot de
heer Voogd, en tot de heer M. D. Dijt, die
muzikale medewerking zou verleenen. Nadat
nog was gewezen op de welgeslaagde lezing van
prof. Casimir en op de cursus voor Engelsch en
Handenarbeid, welke „Volksonderwijs" populair
maakten, verkreeg de heer Voogd het woord,
van wiens goed verzorgde lezing we hier een
resumé laten volgen.
Hoezeer Pestalozzi verdient gelezen, geprezen
en gekend te worden veelal weet men van
zijn leven en werken bitter weinig. „Hij legde
de nadruk op het aanschouwelijk onderwijs"
dat is alles, wat men in de regel van hem
kan vertellen.
Gelukkig zien we na de wereldoorlog alom
in den lande toename van geestelijke belang
stelling. Het Paedagogisch Congres werd een
doorslaand succes, Ligthart wordt meer ge
lezen, legio zijn de proefnemingen en geschrif
ten op het gebied van-de arbeids- en de een-
heidsschool. En telkens zien we, hoe Pesta-
lozzi's ideeën in de moderne paedagogie en
paedalogie in practijk worden gebracht. Mag
het ons dan verwonderen dat men de man,
die op de ontwikkeling van ons volksonderwijs
zoo'n vérstrekkende invloed uitoefende, dezer
,VonrdgcU9slLlafdprwpr^
Opfokt'
heffeest'
dagen ter gelegenheid van de herdenking van de
dag waarop hij voor 100 jaar ontsliep, op zoo
treffende wijze werd gehuldigd
Pestalozzi's levensbeschrijving vindt ge in
het boek van Wilh. Schater, waarvan ook een
Nederlandsche vertaling is verschenen, die
ieder ter lezing wordt aanbevolen.
Johann Heinrich Pestalozzi werd 12 fan. 1746
te Zurich geboren en was de zoon van een
geneesheer, die maar een schraal stuk brood
verdiende. Zijn leven valt in een veelbewogen
tijd, welke op hem niet zonder invloed is ge
bleven. Hij verloor zijn vader, toen hij 6 jaar
oud was en werd toen door zijn moeder, bijge
staan door het dienstmeisje, in uiterste een
voud en groote zuinigheid opgevoed. Zijn
grootvader oefende door zijn groote menschcn-
liefde groote invloed op hem uit. De platte
landsbevolking was in die dagen aan armoede
en gruwelijke willekeur ten prooi, met stelen
en bedelen moesten velen in hun onderhoud
voorzien, de huisindustrie kreeg al meer bur
gerrecht en kluisterde honderden jonge menschen
aan de weefstoel. Die misstanden maakten op
de jonge P. een diepe indruk.
Reeds vroeg ontwaakte bij hem de neiging
om goddienstleeraar te worden. Weldra liet
hij zijn theologische studiën echter varen om
in de rechten te gaan studeeren. Hij maakte
kennis met de werken van Jean Jacques Rous
seau (La Nouvelle Heloise, Contrat Social,
Emile ou 1' éducation), welke hij met groote
aandacht bestudeerde en waarin hij vele zijner
ideeën zag bevestigd.
Pestalozzi trad toe tot het „Helvetisches
Gesellschaft der Gerbe", waarin hij meermalen
gelegenheid vond zijn denkbeelden te verkon
den, doch welke club later door de regeering
als minder gewenscht werd opgeheven.
Toen hij met de boerenbevolking uit zijn
omgeving kennismaakte, werd hij door 't buiten
leven dermate bekoord, dat hij zich op de mee
krapcultuur toelegde, 100 morgen woeste grond
kocht bij Birr, en daar een boerenbedrijf inrichtte.
Hij huwt in 1869 met Agnes Schulthesz, een
rijke koopmansdochter en betrekt met haar zijn
landhuis, de „Neuhof" De meekrapcultuur
mislukt evenwel: misgewas en onkunde spelen
hem parten. Ook Marki, de sluwe dorpsher
bergier, is aan die tegenslag debet.
Intusschen vindt hij gelegenheid zijn paeda-
gogische theorieën bij de opvoeding van zijn
zoon Hans Jacob in practijk te brengen. Hoewel
hij daarin niet geheel slaagt, meent hij zich
speciaal aan het opvoedingswerk te moeten
wijden. De Neuhof wordt omgebouwd en zal
een onderwijsinrichting zijn voor arme kinderen
die door eigen arbeid de kosten van het onder
wijs zullen dekken. Aanvankelijk schijnt hij
kans van slagen te hebben, met buitengewone
inspanning wijde hij zich aan zijn taak. Ten
slotte ziet hij zich evenwel voor onoverkomelijke
moeilijkheden geplaatst, zijn vijftig pupillen
vereischen te veel van zijn lichaam en van zijn
geest, financieele moeilijkheden blijven met uit
en beslissen over het lot van zijn opvoedings
instituut. „De arme dwaas van de Neuhof"
moet zijn school opheffen, een diepe droefheid
overvalt Pestalozzi die met zooveel liefde en
ijver zich aan de opvoeding dier kleinen had
toegewijd.
Dit is echter het punt, waar de neergang in
zijn leven tot staan komt, het tijdstip, waarna
de lijn opwaarts gaat.
Nu breekt een tijdperk van literaire arbeid
aan. Hij voelt zich geroepen zijn levenser
varing te boek te stellen en schrijft dan „Het
avonduur van een kluizenaar, over de bestem
ming van de mensch en de wetten zijner ont
wikkeling", een boek waarin hij in aforismen
de grondbeginselen zijner paedagogische theo
rieën neerlegt. De invloed van Rousseau is
hier duidelijk te onderkennen. Het boek dat
hem beroemd maakt, is echter „Lienhardt und
Gertrud", later „'t A-B-C der menschheid" ge
titeld, „Christoph und Else", het vervolg daarop.
Later verschijnen tal van geschriften van zijn
hand, o.a. „Gesetzgebung und Kindermord",
waarin hij felle critiek uitoefent op het ver
geldingsprincipe, waarop de toenmalige recht
spraak was gebaseerd. Hij spreekt daarin van
„galg- en radjustitie", wordt algemeen gelezen
en komt in kennis met groote tijdgenooten,
ook met Fichte, wiens invloed duidelijk in
zijn werk te bespeuren valt. „In 't moeras der
ellende kan geen mensch waarlijk mensch
worden", schrijft hij in die dagen om daarnaast
de weg ter verbetering aan te wijzengoed
en rechtvaardig bestuur, ontwikkeling van de
volkskracht, keuze van de juiste, leidende per
sonen. Pestalozzi toont zich een groot voor-
PUDDINGFACRIEK
POLAK GaOMlrtGÜM
MET CPATJS^iRENADlNESAUS
En dan ontkomen we niet aan de gedachte,
dat voor ons „menschen der verlichte eeuw"
uit de schrifturen van die groote Zwitser nog
schatten gouds kunnen worden opgediept. Doch
we moeten ons de moeite geven de goudader
te ontdekken 1
Spreker, die de mecsten met aandacht volg
den, gewerd een welverdiend applaus.
In de pauze we gaven sprekers rede zonder
onderbreking weer werden we door de heer
M. D. Dijt op pianomuziek vergast, Op waarlijk
geniale wijze werd de Sonate van Beethoven
alsmede een drietal werken van Chopin ten ge-
hoore gebracht. Wc hebben, in de hoogste zin
van het woord, genoten en brengen onze vir
tuoos gaarne openlijk dank voor zijn buitenge
woon verdienstelijke prestaties. We kenden de
heer Dijt sinds lang als een goed musicus en
zagen die goede naam ook thans weer bevestigd.
Aan het slot bracht de heer C. A. Keijser de
heeren Voogd en Dijt hartelijk dank voor de
wijze waarop zij zich van hun niet gemakkelijke
taak kweten en verliet het meerendeel der aan
wezigen ruim voldaan de zaal.
V r ij h. B. en S. D. A. P. winnen
V r ij z. D e m. verliezen
R. K a t h. constant
De weersgesteldheid liet Woensdag, de dag
van de Statenverkiezing, nogal wat te wenschen
over. Regenbuitjes kwamen rijkelijk opzetten
en herschiepen het deel van ons dorp, waar
graafwerk wordt verricht (u weet: voor de
kabelaanleg,) in een modderpoel, tot groot
plezier van de huismoeders etc. die juist de
schoonmaak te boven waren. Doch dat zijn
van die kleine tegenvallertjes, die weinig kans
hebben iemands goed humeur te bederven. En
dal de opkomst van kiesplichtigen er weinig
onder geleden heeft mag uit de uitslag der
stemming blijken. Trouwens, na de middag
klaarde de lucht op.
Als uw verslaggever waren we er „gelijk de
kippetjes" bij om de uitslag te bemachtigen en
en vervolgens aan publicatiebord en vla druk
pers aan onze bulletins toe te vertrouwen.
Achtereenvolgens kwamen we in het bezit
van de uitslag van Burg I, Burg II, Oudeschild
den Hoorn, Oosterend, de Cocksdorp en de
Waal.
Toen we de volgende dag ook de uitslag van
de stemming in de overige gemeenten van
district Helder mochten opteekenen, waren we
in staat de balans op te maken, Ziehier dus
het resultaat van de verkiezing in district Helder:
Vergeleken bij de Statenverkiezing van 1923
vallen bij Vrijz. Dem., Vrijheidsbond en S.D.A.P,
groote verschillen op te merken. De overige
partijen geven weinig reden tot extra vermel
ding, ook de R. K. Staatspartij bleef vrijwel
constant maar een paar honderd stemmen
werden gewonnen.
De Vrijz. Democraten komen er over het ge
heel niet best af. Over de heele linie blijkt een
daling te zijn ingetreden, in het bijzonder te
Helder, waar 1001 stemmen werden ingeboet,
te Zijpe 287, te Schagen 233, enz. Op Texel
daarentegen maken de Vrijz. Dem. een reuze-
sprong vooruit. Hier komt men van 217 op
719, waarvan 455 op Weth. R. P. Keijser en 92
op de heer Jb. Daalder Dz. Persoonlijke invloed
zal aan deze uitslag niet vreemd zijn Winkel
bracht 214 stemmen winst, wat de V.D. zeker
aan de burgemeester dier gemeente mogen toe
schrijven.
De Vrijheidsbond lacht in zijn vuistje. De
uitslag is voor partijgangers ook wel zeer be
vredigend, zij het ook dal Texel een schade-
postje van plm. 100 stemmen oplevert. Op dok
ter Boswijk werden 534 van de 705 stemmen
uitgebracht. Helder komt met 853 stemmen
meer uit de stembus, Zijpe met 380, Anna Pau-
lowna met 150. In totaal konden plm. 1400
stemmen aan de creditzijde worden geboekt.
We brengen hierbij in herinnering, dat de plat
telandspartij, die in 1923 wel 1162 stemmen op
zich vereenigde, thans geen lijst indiende, wat
de Vrijheidsbond slechts voordeel kon brengen.
De S.D.A.P. mag ook tevreden zijn. Over
het geheel valt een sterke vooruitgang te con-
stateeren, ook op Texel, waar een winst van
ruim 100 stemmen werd geboekt.
We komen nog tot deze vergelijking, waarbij
met de aantallen geldige stemmen, in 1923 en
1927 uitgebracht rekening is gehouden:
Percentage 1923 1927
Vrijz Dem. ruim 30 pet. ruim 25 pet
S.D A.P. ruim 2G pet. ruim 25 pet
Vrijh. Bond plm. 8 pet. ruim 10pet
Wanneer we de voornaamste overige pariijen
beschouwen en speciaal de uitsla.* op Texel
valt een sterk verlies op van de Chr. Dem.
101 (331). De Chr Hist, winnen ruim 100
stemmen, ook de A. Rev.-winnen, hoewel minder.
stander van de zelfwerkzaamheid en leert, dat
de beroepsvorming aan de ethische en moreele
opvoeding ondergeschikt moet zijn.
In de derde periode zien we Pestalozzi als
redacteur-propagandist van het „Helvetisch
Volksblad". We zijn dan in de tijd van de
Fransche revolutie. Hij wordt benoemd tot
eereburger der Fransche republiek en krijgt,
nadat Unterwalden door de Franschen is ver
woest, te Stanz het opzicht over omstreeks 80
verwaarloosde kinderen van 4 tot 10 jaar aan
wier opvoeding hij zich wijdt met alle liefde
en energie, die in hem zijn. Wanneer de krijg
een wending neemt, moet hij zijn zegenrijke
arbeid echter staken. Droevig, want de tijd,
daar doorgebracht, vormt het glansperk van*
zijn leven.
Met rijkssubsidie wordt hij in 1800 op het
slot te Burgdorf weer in staat gesteld zijn
taak op te vatten en zijn onderwijs over 180
kinderen uitte breiden. Zijn naam wordt alom
gehoord, buitenlandsche geleerden zoeken hem
op in zijn school. Zijn pogingen om de groote
Napoleon voor zijn onderwijshervormende plan
nen te interesseeren-mislukken.
Napoleon De man, die de kaart van Europa
wijzigde. Pestalozzi, „de arme dwaas van
Neuhof", die zijn leven gaf aan de opvoeding
der menschheid. Beiden gestorven in hetzelfde
jaar, 1827, doch 1927 bracht slechts hulde aan
de nagedachtenis van de laatste.„De
zachte krachten zullen zeker winnen in 't eind."
Het slot te Burgdorf wordt hem [ontnomen,
doch in het klooster te Münchenbuchsee zet
hij zijn werk voort. Zijn roem stijgt maar
zijn geluk vermindert. Hij krijgt oneenigheid
met zijn personeel en vervalt tot zijn oude
kwalen, die hem te eenenmale .voor school
meester ongeschikt makenhet ontbreekt hem
aan orde en tact en bekwaamheid, zoo noodig
om de drukke huishouding behoorlijk te be
sturen. De inrichting lijdt een kwijnend be
staan er. gaat ten gronde.
Eindelijk vinden we hem in 1825 weer terug
op de Neuhof, waar hij zijn „Schwanengesang"
en z'n „Lebensschicksale" schrijft. Met aan
doenlijke openhartigheid belijdt hij daarin zijn
fouten en tekortkomingen, waarin de oorzaak
van zijn gedurig falen is gelegen. Hij be
schouwt zicli daarin als een mislukkeling.
Op zijn sterfbed nog wordt hij gedurig aan
zijn moeitevol leven herinnerd en met een hart
vol bitterheid gaat hij de eeuwigheid in.
Pestalozzi heeft een buitengewoon groote
invloed gehad op het schoolwezen in ons land
en daarbuiten. Hij heeft het evangelie van de
ontwikkeling der persoonlijkheid meer onder
het volk gebracht en veel tot der menschen
veredeling bijgedragen. Hij ontdekte de ele
menten der zedelijke er. physieke opvoeding
en betoogde, dat alle leeren niet ontvangen is,
maar vormen uit innerlijke kracht. Zijn
theorieën op het gebied der ethische opvoe
ding zijn niet aan Kant ontleend, al komen ze
met de zijne veel overeen. Ook met Fichte
komt Pestalozzi in dezen veel overeen.
Ik kan mij geen misdaad voor God, mensch
en land voorstellen, die vergeleken kan worden
met het opzettelijk verstikken van de mensche-
lijke natuur, vooral bij de armen." Ziehier een
belangrijke uitspraak van P., waarop zijn
methode van onderwijs was gegrondvest. Het
feit, dat in de moderne paedagogiek met zijn aan
wijzingen nog steeds rekening wordt gehouden
mag wel een duidelijk bewijs voor de deugde
lijkheid van Pestalozzi's denkbeelden zijn. We
herinneren slechts aan de „Arbeitsschule" van
Kerschensteiner, die een volgeling van de groote
meester is.
De heer Voogd besloot met een fragment uit
Schafer's boek, waarin de auteur de gedachten
weergeeft van Pestalozzi, wanneer die thans een
bezoek zou brengen aan een volksschool of
aan een volksvergadering.
