Texelsche Courant van Zatenlair '24 aart. 1928.
TWEEDE BLAD
Texelsche Berichten
Het BemaliDgsvraagstok der
Dertig Gemeeosch. Polders.
Uit de Geschiedenis van de Narcis. II
Vaststelling Kiezerslijst.
Burgemeester en Wethouders van Texel
maken bekend, dat de op heden door hen vast
gestelde kiezerslijst voer het jaar 1928-1929
vanaf heden tot en met 21 April 1928 ter secre
tarie dezer gemeente voor ieder ter inzage wordt
nedergelegd en tegen betaling der kosten in
afschrift en stemdistrictsgewijze in uittreksel
verkrijgbaar wordt gesteld.
Tot en met 15 April a.s. is een ieder bevoegd
bij het gemeentebestuur verbetering van de vast
gestelde kiezerslijst te vragen op grond, dat hij
zelf of een ander in strijd met de wet daarop
voorkomt, niet voorkomt of niet behoorlijk
voorkomt.
Het verzoekschrift kan op ongezegeld papier
worden gesteld.
Texel, 22 Maart 1928.
Burgemeester en Wethouders voornoemd.
W. B. OORT.
De Secretaris,
JONKER.
Ons vorig blad bood u een overzichtelijke
samenvatting van hetgeen ons bij door
lezing van het volledig rapport der Prov.
Waterstaat inzake bovengemelde bemalings
plannen het belangrijkst voorkwam. De
conclusies zij u thans bekend, de kardi
nale punten werden alle, zij het vluchtig,
aangestipt.
Thans willen we iets uitvoeriger zijn en
eenige onderdeelen nader toelichten, maar
ook hierbij moeten wij ons beperken. Niet
alleen omdat ons kleine blaadje voor de
opname van een rapport, dat 29 pag. breed-
folio druks omvat, niet berekend is, maar
ook omdat we niet gaarne de kans loopen
door ons vele geschrijf te bewerken, dat
de massa er geen kennis van neemt. We
willen dus trachten een bondig overzicht
t6 schrijven, duidelijk en voldoende inte
ressant om door ieder Texelaar te worden
gelezen.
o—
Bemaling noodzakelijk.
Het gebied, waarom het by de bemaling
gaat - aldus het rapport - omvat plm.
4700 HA. en is bijna geheel op natuurlijke
loozing op zee aangewezen. (Hoewel tot
de 30 Polders behoorende, blijven 'tNoor
den, Koog, Everstekoog en Gerritsland
buiten beschouwing, daar in de uitwate
ring hiervan reeds is of binnenkort wordt
voorzien.)
De loozing geschiedt door Oostersluis,
O. en N. Waaldersluis, Schanssluis, Gr. en
KL Zuidhaffelersluis en Havensluis
De hoogteligging der terreinen is
zeer verschillend, op vele plaatsen bedraagt
het peil 70 cM beneden V.Z.
Uit grafieken blijkt nu, dat bij groot
waterbezwaar en hooge zeestanden groote
stukken land van water veel last onder
vinden en zelfs geheel blank staan (zee
standen van 120 cM. V.Z. blijven vaak
uit, terwijl een polderpeil van 100 cM
V.Z. noodig wordt geacht.) Een afdoende
verbetering kan slechts worden bereikt
door kunstmatige ontwatering.
Door de verscheiden hoogtsligging en de
onregelmatige „begraving" van het te ont
wateren gebied wijkt het bemalingsvraag-
stuk in veel gevallen af van hetgeen voor
meer „normale" polders geldt.
Een ongunstige omstandigheid is de lig
ging van lage terreinen naast hooge, waar
door de lage gronden kans loopen te zwaar
met bovenwater te worden belast, een
gunstige, dat de waterloozing van de
hooge gronden langzaam zal plaatsvinden
door de zeer weinig intensievp „begraving"
daarvan.
Onderzoekingen toonden aan, dat van in
deze gebieden gevallen regen, behoudens
verdamping, V3 dezelfde dag, V3 de volgende
en V3 de daarop volgende dag in de slooten
terecht komt.
Welk polderpeil?-
Het peil moet niet gebaseerd zjjn op de
laagst gelegen gronden (50 tot 7u cM.
VZ.) Het zou de bemaling te duur maken
en voor de rest van de polder te laag zijn.
Aanbeveling verdient als normaal peil 100
cM. VZ. aan te nemen, doch voor een
ev. lager peil de mogelijkheid te scheppen.
Twee gemalen wenschelijk.
Het te bemalen gebied bestaat uit twee
deelen, door de lijn haven Oudeschild—
den Burg gescheiden. Wordt nu één ge
maal gesticht, dan is een belangrijk grond
verzet noodig, ook al doordat dan tusschen
beide deelen een goede watergemeenschap
tot stand moet komen. Eenvoudiger en
goedkooper is het 'tN. en Z. deel afzonderlijk
ie bemalen en op eenvoudige, weinig kost
bare wijze achter de haven van O. Schild
om de dijkslooten te verbinden, om zoo bij
een defect aan een der gemalen voor water
loozing uit beide deelen te kunnen zorg
dragen.
De W aaide rsluizon behou
den, de Schanssluis ver
valt.
Aanbeveling verdient het gemaal voor
het N. deel te plaatsen achier de Nieuwe
Waaldersluis, waarbij de laagstgelegen
landen liggen en ook een ruime water-
berging aanwezig is. Het N. gemaal zal
loozen door de nieuwe Waaldersluis, welke
evenals de oude sluis, ook voor natuurlijke
loozing intact blijft, en wordt in de breede
dijksloot uitgebouwd In de nabijheid zal
de woning van de machinist worden op
getrokken.
Voor het Z. deel zal het gemaal achter
de Schanssluis verrijzen. In de sluisope-
ning worden de persleidingen der pompen
opgesteld. Deze sluis zal als natuurlijk
afwateringsmiddel vervallen ze wordt aan
beide zijden dichtgemetseld. Een machi
nistwoning is hier niet noodig.
Er i s nog gedacht aan een gemaal by
Gr. Z. Haffelersluis, maar - de kaden lange
de voorboezem, keerende tegen de P.H.Pol
der, zouden dan geheel moeten worden
verhoogd. Stichting van een gemaal bij
de PH.polder-sluis stuit op het bezwaar,
dat het water dan een veel langere weg
moet kiezen. Bovendien zullen een kost
bare tijdelijke afdamming en een verdie
ping van de voorboezem noodig zijn.
De P.H. polder heeft tot Ged. Staten
't verzoek gericht te willen onderzoeken of
bemaling van het Z.deel der 30 Polders en
de P.H. polder door één gemaal by de P.H.
sluizen mogelijk is.
Evenwel zijn hieraan uit waterstaat
kundig oogpunt bezwaren verbonden. Beide
gebieden hebben een zoo verscheiden ka
rakter, dat het totstand brengen eener
watergemeenschap uitgesloten moet heeten.
Is het samenbrengen van verscheiden pol
ders onder eën gemaal wel eens econo
misch, toch levert het feit, dat twee ad
ministratief zelfstandige polders zeggings-
schao krijgen over één gemaal, moeilijk
heden en oneenigheid op. Trouwens de
aangewezen plaats voor het Z.deel der 30
Polders is de Schanssluis.
Over de capaciteit dei-
gemalen.
Gelet op de uitgestrektheid van het be-
malingsgebied kar ter bepaling der capa
citeit volstaan worden met als grondslag
te nemen een neerslag per etmaal van 8
mM., verdeeld over 't. heele gebied. De
werkingsduur van door olie- of electro
motor gedreven gemalen stelle men op 21
uur per etmaal (speruren, nazien van mo
toren). Het N gemaal zal dan een cap.
van 160 M3 per minuut, (2570 HA.), het
Z een cap. van 135 M3 per minuut moeten
hebben, (2140 HA.) bij de berekening waar
van alleen rekening is gehouden met het te
bemalen gebied en de hoeveelheid water,
waarmee de polder kan worden belast.
Echter zijn ook de bodemgesteldheid en
de waterstaatkundige inrichting van de
polder op het peil van invloed, Daarom
is over eenige langdurige perioden van
groote regenval en hooge zeestanden een
onderzoek ingesteld.
Over de opvoerhoogte.
Om de opstelling van ingewikkelde ge
malen te vermijden wordt als gem. opvoer
hoogte 85 cM., als max. buitenwaterstand
50 cM. -j- VZ. aangenomen. (Hec onder
zoek naar de max. te verwachten peil
stijgingen strekt zich uit over de le helft
Oct. 1917, een tijd van zware regenval, en
over 2e helft Jan. 1921, toen groot water-
bezwaar met hooge zeestanden gepaard
ging.
Het waterbergend oppervlak in TN. deel
is op 60, in het Z.deel op 50 HA. gesteld.
Van belang is te weten, dat groote regen
val over het algemeen niet met zeer hooge
zeestanden samenvalt, zoodat voor 't N.
gemaal bij 85 cM. opvoerhoogte een cap.
van 160 M3 noodig is, bij de max. hoogte
van 150 cM. 120 M3. Aldus kunnen nor
male pompen worden aangeschaft, waarvan
bij opvoerhoogte van 50 cM. en minder
een waterverzet van 180 H3 verwacht mag
worden. Wenschelijk is de totale cap. over
twee pompen te verdeelen. Men zit dan
niet in zak en asch wanneer één machine
defect raakt en kan verder bij gewone
regenval met geringer cap. malen. Voor
't N neme men 2 pompen van elk 90, 75
en 60 M3 cap. bij resp. 50, 85 en 150 cM.
opvoerhoogte, (motorcap. voor elke pomp
50 a 60 pk.) Voor 't Z. zou men met een
cap. van 135 H3 bij gemidd. opvoerh. kun
nen volstaan en kieze men 'overigens ge
heel gelijke machines. Dat is economisch
(minder reservedeelen noodig, verwisseling
van onderdeelen mogelijk).
Windmotorbemaling
uitgesloten.
Wegens economische en technische be
zwaren er zouden in 't N. deel 8, in 't
Z. deel 10 windmotoren moeten worden
opgesteld acht de Hoofding. de stichting
eener bemaling met deze installaties uitgeslo
ten. Uitvoerig vindt u zijn motieven in ons
voiig nummer vermeld.
Olie of Electriciteit?
Rekening houdende mee de afschrijvings
termijnen, in N. Holl. voor gemalen gesteld
zullen de kosten van een oliemotor- en
We vervolgen hier de geschiedenis van
de narcis en bepalen ons nu voornamelijk
tot ons eigen land
In het begin dezer eeuw werden hier
vele nieuwigheden gekweekt, welke voor
groote sommen aan Engelschen verkocht
werden. Eerst toen do Alg. Ver. voor
Bloembollencultuur te Haarlem wekelyk-
sche bloemenkeuring iesteldo, waar alle
nieuwigheden konden worden beschouwd,
bleek eerst goed met hoeveel succes ook
hier de hybridatie (het kweeken van bast
aarden) ter hand genomeD was. Vooral
in bovengemelde jaren kwamen nieuwe
narcissen als het ware als paddenstoelen
uit d- grond. De reeds de vorige maal
genoemde Mad. de Graaff en Glory of LeHen
zijn beide Nederlandsche aanwinsten, dooi
de Gebrs. Graaff te Leiden gewonnen. Zij
hebben voor onze narcissencultuur in den
vreemde veel naam gemaakt. Veel Engelsche
bezochten in het voorjaar de velden b(j
Leiden en kochten er vaak heel mooie
zaailingen, welke pas in Engeland gedoopt
werden.
Ook andere firma's kwamen met goede
nieuwigheden voor de dag, het boekje van
Dix over „Narcissen voor kamer en tuin,"
voor 75 cent in de boekhandel te bekomen,
licht u uitvoerig in.
De trompetnarcissen der firma Krelage
en Zoon (Haarlem) munten uit door een
buitengewone stand en stelden op Engelsche
tentoonstellingen de Engelsche trompet
narcissen geheel in de schaduw.
Zeer belangrijk is ook de Narcissus poetaz
(van de fa. R. v.d. Schoot en Zonen te
Hillegom het resultaat van een kruising
tusschen de oude-tros-narcissen en ae
narcissus poeticus-soorten, welke om de
zeer goede eigenschappen thans veelvuldig
gekweekt worden. Wie een opgaaf wonscht
van andere firma's in Nederland, die op
het gebied van Narcissen-cultuur min of
meer haar sporen hebben verdiend, zoeke
weer in het boekje van Dix.
Zeer goed werk is verricht door de hee-
ren Wüstenhoff en Beerhorst, die in 1908
een zeer practised boek, „de Narcis" uit
gaven.
De Alg. Ver. v. Bloembollencultuur h6eft
zooals we reeds memoreerden, door het
instellen van wekeiyksche keuringen zeer
veel gedaan om het winnen van nieuwig
heden in goedo banen le leiden. Immers:
doordat het mogeiyk is elke week opnieuw
do nieuwe soorten te zien en met elkaar
te vergeiyken, krygt men een inzicht om
trent de weg, welke gevolgd moet worden
om het beste resultaat te bereiken. Op
eigen tuin denkt men zoo dikwyis het aller
beste te bezitten, maar komt men er moe
op de keuring, dan biykt meermalen, dat
het voortkweeken van de eigen aanwinst
uit een handelsoogpunt niet geraden is.
Voldoet de zaailing op do keuring wel, dan
kan zy het eerste jaar niet meer dan een
Getuigschrift van Verdienste verwerven,
eerst later en als minstens twaalf bloemen
worden tentoongesteld, is het mogeiyk de
hoogste onderscheiding, n 1. het Getuig
schrift -eerste klasse machtig te worden.
Aan het Bloeigetuigschrift der Alg. Ver.
en de Narcissen-Vereen, zal het derde
epistel zyn gewyd, Metde vermelding van
eenige bizonderheden omtrent do eischen,
welke de narcissenkweeker aan zyn'cultuur
grond moet stellen, willen we het besluiten
electromotor-bemaling nagenoeggelpk zijr: j
Als stroomprys wordt aangenomen 4 cent
voor de nacht, 6 c. voor de daguren (zooah
door de T.E.M. aan Waalenburg is geboden)
De 30 polders komen dan op 5 c per K.W.U.
Bij het kiezen van olie of electriciteit
moeten technische overwegingen dus
de doorslag geven.
Voordeelen van electrische
aandrijving,
le Meerdere bedrpfzekerheid.
De sterkstroominstallaties worden tot in
alle bizonderheden beveiligd, schade door
foutieve bediening eu overbelasting wordt
automatisch voorkomen. 2e Voor bediening
is weinig vakkennis vereischt, terwijl bp
oliemotoreti een man met degelijke vakken
nis en veel ervaring noodig is.
Van veel gewicht is te weten of door
aansluiting aan het net van de TEM de
centrale moet worden uitgebreid. Of het
algemeen belang van Texel door deze aan
sluiting gediend wordt haogt met de bedrpfs
voering van de TEM ten nauwste samen.
Het staat immers niet vast, of de vergroo-
tingskosten door groot-afnemers als de ge
malen der 30 polders zullen kunnen worden
gedekt. Het kan echter ook zijn dat door
aansluiting de bedryfseconomie der TEM
niet onbelangrpk wordt verbeterd, hetgeen
aan alle ingezetenen ten goede kan komen.
(Zie verder het vorig nummer.)
Grondwerken, enz.
By de berekening van het grondverzet
noodig voor een goede aanvoer naar de
gemalen is vastgesteld, dat de gem.
stroomsnelheid in de hoofiiwateTeidingeH
max 25 cM. per sec. zal zyn en verder
berekend, dat in t N. zoowel ale in 't Z.
deel 30000 M3 grond moet worden ver
werkt.
Met verruiming, ev. vernieuwing van
duikers zal voor 't N. deel plm. f 4000,
voor 't Z. deel plm f 3000 gemoeid zpn.
Achter de Oudeschilder haven moet ln duiker
met schuif worden gebouwd (zie boven),
kosten plm. f 4000.
Stichtingskosten.
Reeds in ons vorig nummer trof u een
volledig overzicht aan van de stiebtings-
kosteD, door de Hoofding. geraamd en in
zpu rapport neergelegd.
Exploitatierekening,
De vaststelling der afscbry viogstermy nen
is by de bepaling der bemalingskosten een
belangrijk puDt. De kosten van transfor
mator, H.S. kabel en grondwerken kunnen
in 50 jaar, die der kunstwerken in 40 jaar
worden afgeschreven. Da afschrijvings
termijnen voor helelectr en ruwolie-bema-
lingsgebouw zjjn resp. 45 en 30 jaar, voor
elect en ruwolie machiDe-installatie resp.
15 en 11 jaar, voor de woning 45 jaar. Do
expl. kosten zijn op twee wijzen berekend,
n.l le. in de veronderstelling, dat het tegen
5 pet. geleende geld in geljjke annuïieiten
wordt afgelost en 2e. dooi aan te nemeD
dat jaariyts de aflossing géiyk is en de
rente minder wordt. Voor het laatste ge
val zijn de k03ten over het le jaar be
rekend.
Zonder natuuriyke loozing zal het aantal
maaluren voor't N. deel plm. 950, voor 'c
Z. 850 bedragen, gebaseerd op gegevens
van waterschappen, welke met de 30 Pol
ders eenige- overeenkomst vertoonee. Per
jaar zal op 300 uur natuurlijke loozing
1 gerekend worden in verband waarmee
bovengemelde getallen tot resp. 900 en 800
kunnen worden teruggebracht. B(j verdere
berekeningen is uitgegaan van een ge
midd. opvoerhoogte van 85 cM.
Welke sommen de bemalingskosten per
HA b6loopen geeft het 'oig nummer
duideiyk weer (electr. f 3,21 h. f3,70, ruw
olie f 3,17 5 f 3,70) evenals een samen
vatting vau de conclusies, waartoe bet be
toog van de Hoofding. leidt.
Hiermee hebben we, naar we hopen voor
een ieder overzichteiyk, de beschouwingen
en berekeningen in bet rapport van de
Hoofding. v. d, Prov. Waterstaat vervat,
in een bondige vorm weergegven. We
vertrouwen zoo een kykje te hebben ge
geven op het zoo belangrijk b6malings-
vraagstuk der Dertig Gem. Polders, dat in
deze dagen zooveel hoofden ernstig bezig
houdt.
Als de voorteekenen niet bedriegen,
zal men zich op verrassingen hebben
voor te bereiden en heeft men geenszins
te verwachten, dat nog dit jaar met
stichting van een of meer bemalings
inrichtingen een aanvang wordt gemaakt.
To *ynor iyd zullen we niet nalaten u
met cadere bizooderbeden, dit probleem
betreffende, in kennis t6 stellen.
Lotenverkoop.
Naar men ons meedeelt worden aan
ingezetenen tegen de prijs van f 15,— per
stuk loten op afbetaling aangeboden.
Naar we van betrouwbare zijde vernemen
verdient het aanbeveling onze lezers er op
attent te maken, dat de handelswaarde
dezer loten thans drie gulden bedraagt, zoo
dat de bedongen prijs ons wat hoog toe
schijnt.
HET IS WEL IEDER TEXELAAR BE-
KEND, dat de „Texelsche Courant ln vele
honderdtallen exemplaren in ALLE krin
gen wordt verspreid. Dat blijkt ook uit
haar advertentiekolommen telkenmale op
welsprekende wijze.
De Wolveehandel van 15—21 Maart.
De wolveenandel wordt van minder be-
teekenis. De aanvoer neemt af, doch ook
de kwaliteit woidt minder. De handel wordt
niet vlugger De schapen blijven echter duur
al worden de pryzen door kwaliteitsver
mindering niet hooger.
De uitvoer van schapen marcheert; in
Febr. 1.1. ruim 17000. Weliswaar gingen er
bijna 8000 minder weg dan in Jan. 1.1. doch
met Febr. '27 scheelt dit slechts 900 stuks.
Sport.
Treurige ieidingP
Volgens de Corr. van de Schager Crt,
zou de wedstryd van Zondag 1.1. door
Texel I en Sparta I hier gespeeld, door
treurige leiding bedorven zyD. De eindstand
was 4—5 voor Sparta I, maar aldus de
Scb. Crt. het is nog lang niet zeker, of
deze uitslag gehandhaafd zal worden, daar
op verscheiden gronden door S I is gepro
testeerd.
Het merkwaardige is echter, dat b(j het
bestuur van S V. Texel van geen enkel
protes, iets bek-nd is.
Tuxel I speelt nnrgen te Helder tegen
SV8 I, Texel II tegen Heller IV.
Texel I zal meedingen in de wedstry-
den om de beker van de NVB.
—0 -
0
0-
