Texelsche Courant van Zaterdag 23 Maart 1929,
dat beteekent: goedkoopzuinig en op de juiste manier wasschen!
Filmavond
TWEEDE BLAD
{zonder toevoeging
BE ZUIDERZEE FILM,
Ouwe Sunderklaas op Texel
Slechts ééa avond
Woensdag 3 April.
Waarschuwing.
slechts één avond
Texelsche Berichten
9@ Zuiderzeefilm.
gaft#SU»*
georganiseerd door de „Texelsche
Courant."
geêuUAen\
Eenig Importeur E. Ostermann Co's Handel Mij., Amsterdam
-Fabrikonte: Henkei Cie. A. G., Düsseldorf
waarin opgenomen de viering van
„Een ontroerend meesterwerk van
groote en weelderige schoonheid,
speciaal ook voor Texel van diepe
beteekenis".
en wel in Hotel „TEXEL" op
De film wordt toegelicht door den heer
D. J. v. d. VEN, folklorist te Oosterbeek,
en geprojecteerd door de heer W. SCHEFER
operateur van de Orion-filmfabriek te den
Haag.
Zie verder de redactioneele kolommen.
Zaalopening half 8. Aanvang te 8 uur precies
Kaarten vanaf Woensdagavond 7 uur
uitsluitend verkrijgbaar in BOEKHANDEL
PARKSTRAAT a f 1,— per stuk. (NIET
aan de zaal).
De totale opbrengst der Zuiderzeefilm
vertooning komt, na aftrek der gemaakte
kosten, geheel ten goede van de afd.
TEXEL van „WITTE KRUIS" en „WIJK
VERPLEGING", wier groote beteekenis
vooral in de laatste weken wel sterk op
den voorgrond is getreden.
We willen er met nadruk op wijzen, dat
de film i
wordt vertoond. Wie niet wil worden te
leurgesteld, wachte dus geen dag langer
met het koopen van een toegangsbewijs.
Er worden geen kaarten gereserveerd
en geen plaatsen besproken.
De vertooning van de Zuiderzeefilm
belooft een groot succes te zullen wor
den. De kaarten gaan grif van de hand
en werden reeds de eerste avond van de
verkoop tot een aantal ver boven onze
verwachting geplaatst.
We durfden het ons ook nauwelijks
anders denken; immers moesten we wel
op een groote toeloop rekenen om een
filmavond te kunnen voorbereiden, zoo
als tot nog toe slechts in de groote plaat
sen van ons land geboden werd. Zoo er
gens, dan moest deze rolprent toch op
i exel een goede ontvangst wachten, om
dat hier toch een belangrijk deel van de
film opgenomen werd en honderden be
kende personen op het doek zullen ver
schijnen, hetgeen juist voor de bezoekers
een der grootste attracties uitmaakt.
Zekerheid omtrent die groote toeloop
hadden we niet; vandaar dat we de toe
gangsprijs voor een ieder op een gulden
moesten stellen, teneinde de kosten ge
heel of anders toch grootendeels te doen
dekken. Mocht die prijs te hoog getaxeerd
blijken te zijn en dientengevolge de avond
een batig saldo opleveren, gaarne zullen
we het afstaan aan Wijkverpleging en
Witte Kruis (zie hierover ook het vorige
nummer.).
De Zuiderzeefilm Wist de lezer, dat
het negatief van deze film als een kost
baar historisch-folkloristisch document
wordt bewaard in 's Rijks-filmarchief te
den Haag Wist gij, dat op deze film
vastgelegd is al hetgeen door de Zuiderzee-
drooglegging dreigt verloren te gaan, op
de eilanden en langs de Zuiderzee En
dat de film meermalen een ontroerend
en schoon beeld geeft van de folklore en
volkscultuur der Zuiderzeebevolking?
De film bestaat uit zes deelen en be-
bepaalt allereerst onze gedachten bij de
drooglegging der Zuiderzee. Vervolgens
gaan we aan boord van een inspectievaar
tuig de Zuiderzee op op een mooie
Maartsche ochtend ter haringvangst, j
In tal van prachtige, levendige tafereelen
heeft de film heel die bedrijvigheid van
ten doode gedoemde visscherij vastgelegd
We brengen bezoek aan Marken na een
verrassend mooie tocht over de Gouwzee
en leeren daar de kunst van het volk en
de vreugde der kinderen kennen. We rei
zen naar Spakenburg in wintertooi en
zien daar de haven door ijs geblokkeerd
Verder trekken we met spieringvisschers
de bevroren Zuiderzee op, terwijl winter
nevelen zwaar hangen over de grijze,
wijde ijsvelden. „De oogst van de Zuider
zee" is op meesterlijke wijze vereeuwigd,
evenals de verdwijnende bedrijven en
huisindustrieën rond die zilte plas.
We doen hier slechts een greep uit
het zeer uitvoerig tekstboekje, dat wel
32 blz. druks bevat en in de Boekhandel
verkrijgbaar is. Opmerking verdient dat
de film niet muzikaal wordt geïllustreerd
het tekstboekje spreekt hiervan wèl. Om
de enorme kosten moesten we hiervan
op advies van de heer v.d.Ven trouwens
afzien.
We willen besluiten met een fragment
uit dat boekje.
Wie mocht denken, dat ten N. van het
IJ de meest nuchtere bevolking van Ne
derland woont, zal niet weten hoe hij
het heeft, wanneer hij op Ouwe Sunder
klaas op Texel mocht komen.
Want het is daar gaat het verder
vooral in de avonduren tusschen 8 en
11 een echt carnaval. Zonder verklaring
zou men de gefilmde tafereelen zeker
ontleenen aan Brabantsche of Limburg-
sche vastenavondvieringen en zeker zal
men ze het laatst zoeken op dat rustige
schapeneiland in het hooge noorden. Toch
is het waarheidsgetrouwe filmbeeld een
slechts flauwe weergave van al hetgeen
er zich op Ouwe Sunderklaasavond 1927
heeft afgespeeld in dat vriendelijke en
leutige dorpje den Burg.
Met volle medewerking van Texel's
vriendelijke burgemeester en met de ge
waardeerde hulp van het ministerie van
oorlog en van de commandant van het
corps genietroepen, die een tweetal Pac
kard automobielen met zware lichtinstal
laties ter beschikking stelde, is het de
heer v.d.Ven mogen gelukken deze Ouwe
Sunderklaasviering als een pendant van
de Volendamsche te vereeuwigen.
Des middags trok een bonte schaar
kleine Sunderklaasjes het dorp door. En
kele kinderen waren volgens de oude tra
ditie gestoken in vader's jas of moeder's
rok en herinnerden zoo uitgedost aan de
oude mannetjes en wijfjes, die op Onnoo-
zele Kinderendag in Zuid-Nederlandsche
steden als Tilburg en Venlo rondloopen,
maar de meeste waren toch gekleed als
Pierrots en Pierrettes, clowns en harle
kijns. Met hooge faussetstemmetjes praat
ten er de meikes achter hun vitrage-mas
kers en al maar toeterend op hun trom
petten een enkele had nog de oude
koehoorn als blaasinstrument trachtten
er de jongens onherkenbaar te blijven.
Ook het ezeltje-rijden was die middag
een echt pretje en zoo gaan er gauw
een paar uren voorbij, waarin heel het
dorp meeleeft met de pret der kleinen.
Doch wanneer het donker gaat worden,
dan komen zeer angstwekkende figuren
te voorschijn, die, gehuld in gonjezakken,
zware kettingen rinkelend over de stra
ten slepen en met de bezems de kleine
Sunderklaasjes achterna zitten. Deze
vluchten dan snel naar alle kanten onder
het angstig geroep van: „De streetvegers"
Deze „streetvegers" zijn uiterst interes
sante, folkloristische midwinterverschij
ningen, die we op Ameland als „baan
vegers", in de Engelsche Christmas- en
Tiroler Nikolo-spelen terugvinden. Het
feit, dat onder de Texelsche Sunderkla-
ook vroeger altijd een „dokter" rondliep
en wel als „keezentrekker", met een ge
weldige nijptang gewapend, wijst weer
op overeenkomst met buitenlandsche mid-
wintersche volksspelen, die een overgang
dramatiseeren van het oude naar het nieu
we jaar in de periode van de joeltijd.
Maar naast deze telkens terugkeerende
figuren zijn er ieder jaar tal van
deze voorstellingen verband houdend
met wat in de gemeenteraad behandeld is
Satierieke straat-revue-scènes vervangen
thans de vroeger vermaarde Texelsche
burenruzie. Zoo is er in die rumoerige
jolige Ouwe Sunderklaasavondviering een
uitlaat der eilandbevolking te signaleeren
en daar goede burgerzin excessen voor
komt hebben wij in dit Ouwe Sunder-
klaasfestijn een der mooiste en zuiverste
dorpsfeesten te conserveeren.
Ofschoon de zoeklichten der genie eerst
niet wilden functionee'rcn, kwam daarin
onder leiding van luitenant Mulder al
spoedig verbetering, terwijl geen moment
de feeststemming verbroken werd.
Verder verschijnt op de film „de beer",
die ook in de midwinterommegangen
langs de Oostzee optreedt. Verder de
„barbier", die iedereen inzeept, de schar
reljoden, die doode krabben en zeesterren
als „zeebanket" venten, de zeer omvang
rijke „bakers" met hun „buitjes", de koop
lieden met hun traditioneele „weerboom-
pjes, kortom, al de folkloristische typen,
die over heel Europa een rol spelen in
midwinter-ommegangen werden in het fel
le schijnsel der electrische schijnwerpers
voor de lens gebracht. Maar ook waren er
historische verschijningen als de meikes
in de mooie oud-Texelsche dracht met
de kaperhoed en de fijne kanten flodder
muts, terwijl een vrouwtje zedigjes stil
het spinnewiel onder haar arm van huis
tot huis droeg, om daar onder tractatie
van een kopje chocolade (sukkelaat) het
wieltje lustig te laten snorren..
Immers, volgens oud gewoonterecht, is
iedere Sunderklaas vrij overal in- en uit
te loopen. En van die gelegenheid wordt
een zeer ruim gebruik gemaakt. Dat be
wijzen de koddige opnamen van „de eeu
wigdurende visite", welke ds. Vis en zijn;
vriendelijke echtgenoote op Ouwe Sun
derklaasavond 1927 te ontvangen hadden
tot ver over twaalven. Telkens zien wij
dat typen, die wij zoo juist op de don
kere straat ontmoetten, hun opwachting
maken bij dominee en dcmineesche, die
iedereen een waarlijk zeer heusche ont
vangst bereidden, ook zelfs aan hen, die
vanachter hun masker dominee leelijke
strikvragen stelden en hem af en toe wel,
eens een steek onder water trachtten te
geven. Maar daarvoor was het nu een
maal Ouwe Sunderklaas op den Burg.
Na twee teemige oude vrouwtjes, ver
scheen er een jolig groepje met branden
de lampions aan hun versierde para-
pluies, daarna namen wij de gelegenheid
waar de spinster in haar dagelijksche
avondwerk (de hier gefilmde vrouw spint
nog geregeld) te vereeuwigen en toen
trad een zeer zwijgzame figuur dominee's
salon binnen, een sneeuwpop. Dominee
en mevr. Vis waren met dat bezoek wel
wat verlegen, want alle pogingen om met
de pop een praatje te maken, faalden.
Daarom waren zij wat in hun schik, toen
de pop met zichtbare haast wegging bij
de komst van eén zeer correcte politie
agent, die als een biezonder waardige,
onbezoldigde dienaar der H. Hermandad
salueerend binnentrad en onder een fijn
sigaartje over allerlei Texelsche toestan
den zijn meening als de eenige juiste ten
beste gaf.
Maar dat in de sneeuwpop, zijn eigen
ste vrouw verborgen zat, heeft de brave
gemeentebode (want hij vervulde die
avond de zelfbewuste rol van veldwach
ter) eerst de volgende dag vernomen.
Zoo ging het maar door bij ds. Vis, die
gedenkwaardige avond, tot de streetfegers
met hun vitrage-gezichten en hun ver
fomfaaide hooge hoeden kettingrainme-
lend dominee's salon betraden, om onder
veel misbaar met een groote bezem hun
taak van „schoonvegen" te vervullen, hier
zoo goed als op de straat.
Toen kwam eindelijk de rust in de pas
torie terug, zooals er ook de rust kwam
in de al leeger en leeger wordende straat.
Met eenige stemmingsvolle opnamen over
de glinsterende ijsvlakten, waaruit als 'n
waarschuwend memento mori hier en daar
een wrak van een verzonken schip op
steekt, sluit dan deze afdeeling, die een
beeld heeft gegeven van het wintersche
leven langs onze Zuiderzeekusten en op
de eilanden.
Narcissen-onderzoek.
Het bestuur van de vereeniging „De
Narcis" deelt mede, dat de bollenstreek
voor de keuringsdienst in verschillende
rayons is verdeeld. Aanvragen voor keu-
r'ng of onderzoek van partijen van Texel
kunnen gericht worden aan de controleur
J.v.Leeuwen, 3e Poellaan, Lissc.
Een bloeiende afdeeling van 't H.B.G.
Het gaat de afd. Texel van het Holl.
Bloem'o. Genootschap zeer naar den vlee-
sche. Wederom trad een zevental nieuwe
leden toe, waarmee de afd. zeker haar
plaatsje als grootste gemakkelijk weer
handhaven zal.
Ons Texelsch dialect.
IV.
Vinkcdroelen, vinken vangen met een
lantaarn; speeën, spuwen; grazig, ge
zegd van een kind, dat alles eet; niet
kieskeurig is; Jantjes-van-gaayen, soort
broodjes, die alleen met sunderklaas ge
bakken werden; groos, trotsch; hossel-
doek, deel van een hemd Onder de arm;
harseslap, soort kleine kaper; afgrobbe-
len, onvoldoende afwassciien van han
den of gezicht; deuvekatcr, soort krente-
brood, (wij hoorden dit woord ook in de
Beemster, zoodat de Texelsche oorsprong
aan twijfel onderhevig is).
Gorlegooi, zoo schrijft een geacht le
zer, is geen prulleboel maar werd meer
gebruikt voor slappe koffie of thee.
Bariel gaat hij verder, moet „barrel"
zijn.
Het woord „hossie", schrijft hij ten
slotte, heb ik op Texel nooit gehoord;
liet wordt in N.-Holland wel gebruikt.
Wij hebben eens nader geïnformeerd en
meenen dat liet woord hier toch meerma
len gebruikt wordt in de beteekenis van
portaal of boetje (aan een zijde geheel
open).
Een ander schrijver meent aan het
woord „hossie" ook de beteekenis van
„schoot" te moeten toekennen en
hoorde het in die zin wel eens gebruiken
door een moeder, die hurkte en haar
kindje, die pas loopen kon toeriep: „Kom
in m'n hossie".
(Wordt vervolgd.)
o—
Een hartelijk woord van dank past hier
weer aan allen, die ons opnieuw tal van
woordenlijsten deden toekomen. Wanneer
allen zoo meehelpen, zal het ons wellicht
mogelijk zijn de aldus verzamelde stof te
bewerken tot een klein boekje over "Ons
Texelsch dialect", maar dan moeten we
ook over betrouwbaar materiaal beschik
ken. Vriendelijk willen we daarom nog
eens vragen ons welwillende critiek op
al deze publicaties niet te willen onthou
den.
Sportnieuws.
Men schrijft ons:
Zondag a.s. krijgt Texel 1 DTSI op
bezoek, welke vereeniging candidaat-kam-
pioen is. Naar wij vernemen wordt DTS
door ongeveer zestig supporters verge
zeld, zoodat het de bezoekers aan aan
moediging niet zal ontbreken. Nu is het
aan onze donateurs en verdere belang
stellenden om te toonen, dat het ook SV.
T. niet aan belangstelling zal ontbreken.
Moedigt dus onze jongens flink aan. Het
is voor hen prettig en aansporend, wan
neer er veel publiek aanwezig is.
Toont dus door uw groote opkomst
uw belangstelling en uw medeleven met
onze vereeniging. Laat het zijn: „Tot
morgen, op het sportterrein".
Uitslag verkooping.
door notaris Mulder, gehouden Dinsdag
j-i-
1. Woonhuis met erf en tuin in de Wes
ten voor f 1300 aan P.Zijm Sz.
2. en 3. „Voorste en Achterste Boet-
jesland" aldaar voor f4600 aan G. P.
Koorn Jbz.
4. een perceel bosch aldaar voor f 870
aan G.Buis q.q.
5. een perceel weiland aldaar voor
f 2350 aan Jn. Boon Jz.
6. een perceel bouwland aldaar voor
f330 aan R. Eelman Jbz.
Belangrijke verkooping.
Donderdag 4 April zal door notaris
Mulder op verzoek van de Nat. Bank-
vereen. te Utrecht worden verkocht het
gebouw in de Binnenburg, waarin voor
heen het kantoor Texel van gemelde ver
een. gevestigd was. (zie adv.)
Landarbeiderswet.
Bij beschikking van de minister van fi
nanciën van 15 Maart, is aan de gemeente
Texel een voorschot verleend tot een
maximum van f 2650, ter uitbetaling van
het door de landarbeider W. de Smit be-
noodigd bedrag voor de verkrijging van
een plaatsje.
Als het leven ontluikt
Naar onze correspondent te de Waal
meldt komt er al aardig bedrijvigheid in
de Waalenburger vogelwereld. Niet alleen
de kieviten wier- komst we in het vo
rig nummer reeds vermeldden maar
ook grutto, kluut en tureluur hebben er
hun „tenten" weer opgeslagen. Er komt
dus weer leven in de brouwerij, zooals we