Texelsche Courant van Zaterdag 8 Maart 1930,
TWEEDE BLAD
EEN KANONSCHOT I
J
HEERENBAAI)
Texelsche Berichten
Huwelijksrisico.
Mijn vriend, die reeds in 't schuitje zit
En dus wel varen moet,
Sprak onlangs: „Karei, trouw toch nooit,
't ls 't stomste wat je doet".
o—
Ik keek eens naar zijn flinke kop,
Eéns dwingend om gezag,
Doch waarop nu het tegendeel
Een trek van deemoed lag.
o—
Toch uitte ik mijn verwondering,
En gat als mijn idee:
,,'t Mag aardig zijn alleen, maar toch,
't ls beter met z'n tweej".
o
Toen kwam als een orakelspreuk
Wel ernstig overdacht,
De wijsheid, door het huwelijk hem
ln korte tijd gebracht.
o—
„De echt maakt één van man en vrouw,
Zeer prijzenswaard, gewis,
Maar daarna wordt nog uitgemaakt,
Wie nu die ééne is."
SPROKKELAAR.
UIT TEXELS VERLEDEN.
Door S. M. V. d. GAL1EN.
Illllllll
I. HONDERDEN JAREN TERUG.
We hebben ons voorgesteld in
een reeks artikelen de geschiedenis
eens na te gaan van Texel, Neer-
lands mooiste eiland en nu leek het
ons de zekerste weg om bij de oudst
bekende tijden te beginnen en zoo
langzamerhand tot de meer algemee-
ne onderwerpen te komen, de ge
schiedenis van elke Texelsche plaats
atzonderlijk, van verschillende perso
den, toestanden, gebeurtenissen, enz.
Texel en Vlieland één.
Bij de aanvang onzer tijdrekening be
stond Texel nog niet, evenmin als de an
dere eilanden. Het tegenwoordige Ne
derland was toen een aaneengesloten stuk
land, met een lange kust zonder inham
men. Slechts waren er hier en daar enkele
openingen in de kustlijn om het water
van Rijn, IJsei en Vlie door te laten, de
drie voornaamste rivieren van het voor-
ons belanghebbende deel van Nederland.
De Zuiderzee bestond toen nog niet; heel
die uitgestrektheid was één uitgestrekt
woud, terwijl in het midden daarvan het
meer Flevo lag. Aan de noordkant van
dit meer stroomde de IJsel zeewaarts,
welke zich juist daar, waar nu het Mars
diep is, in de Noordzee stortte. De Ovier-
ijselsche Vecht stroomde, na verschillen
de zijrivieren, als b.v. de tegenwoordige,
Linde, Kuinder, Ee en Rijn (alle in Fries
land) opgenomen te hebben, meer noor
delijk in zee, waar tegenwoordig het Vlie
is. Aangezien nu tusschen de IJsel- en
Vechtmond geen andere opening naar zee
was, is het duidelijk, dat bij de aanvang
onzer jaartelling het tegenwoordige Texel
één was met Vlieland; natuurlijk was er
van die namen toen nog geen sprake.
De oudste bewoners.
Het volk, dat hier woonde, vormde een
onderdeel van de groote stam der Frie
zen waarvan ook de Texelaars afstam
men. Dit blijkt vooral nog uit de taal,
die zelts nu nog veel overeenkomst me-C
het Friesch bezit; maar ook de bouw
van de Texelaar wijst daarop en het is
nog niet eens zoo lang geleden, dat-
de Friesche kap en het oorijzer op TexeL
werden gedragen. De Friesche volksstam
was in tweeën verdeeld, de Groote Frie
zen, die ten oosten, en de Klteine Frie
zen, die ten westen van het Vlie woonden.
Voor ons hebben alleen de laatsten he-
lano-, en we zullen ons danook voorname
lijk met hen bezighouden. Het is te eenen-
male onbekend waar zij vandaan en wan
neer zij in deze landen zijn gekomen. In
allen gevalle ver vóór Christus geboorte,,
want toen de Romeinen hier kwamen,
vormden de Friezen al een tamelijk groot
volk. In hun dichte wouden, temidden van
poelen en plassen leefden ze, voorname
lijk van jacht en visscherij. Hun huizen
waren leemen hutten, door takken en
plaggen vaak gesteund, welke echter
meestal enkel voor slaap- of schuilplaats
dienden. Het volk voelde zich niet gerust;
binnen zulke enge wanden beklemd te
zitten en voelde veel meier voor de vnje
natuur Duiten. Tegen weer en wind waren
zij danook terdege gehard en het geheele
volkskarakter is na die tijd geweest van
dat stoere, tranke en vrije karakter, dat
ook nu nog de Texelaar kenmerkt.
Terpen.
Ons land was toen veel breeder dan
thans; het strand strekte zich, met de
duinen, veel verder zeewaarts uit, wat
niet moeilijk te begrijpen is, omdat in on
ze tijd ook nog gedurig de zee aan onze
kust knaagt. De duinen waren vrijwel ge
heel kaal, zoodat ze, los en licht, opety
lagen voor wind en water, die soms op
een plaats een hoog duin opwierpen en-
een andermaal het geheel wegvaagden.
Het land was erg laag en bij wintertijd
stroomde het vaak geheel onder, zoodat
de menschen op z.g. terpen, dat waren
hooge, opgeworpen vluchtheuvels, een
onderkomen moesten zoeken.
De Sommeltjesberg.
ln Friesland bestaan er nog veel,
doch op Texei heb ik tevergeefs ge
poogd ze te ontdekken, zelfs geen overblijf
sels daarvan, uitgezonderd misschien de
Sommeltjesberg bij Oosterend, die onge-
twijteld uit die tijd dateert. Maar het is
wel zeker, dat dit een vluchtheuvel is ge
weest. Ik voel er meer voor om er eeirt
oude begraafplaats in te zien; hier werden
in 1777 enkele Romeinsche oudheden op
gegraven, die bij velen het vermoeden
hebben doen opkomen, dat er hier en
daar nog wel meer te vinden zal zijn,.
Echter waren vluchtheuvels hier 'eigenlijk
ook overbodig, omdat de hooge duinen
zelt daar uitermate geschikt voor waren.
(Wordt vervolgd.)
Vraagt Uur Winkelier 'n pakje D*E
Lezing met Lichtbeelden voor de afd.
Texel vJi. Holl. Bloembollenkweekers
Genootschap.
Men schrijft ons:
Van de 150 leden van bovengenoemde
atd. waren er minstens 120 aanwezig in
de bijeenkomst, die Donderdagavond in
„De Oranjeboom" werd gehouden. Als
spreker zou optreden de heer Dix, redact
teur van het Kweekersblad. De voorz., de
heer W. Schumaker, deelde in zijn ope
ningswoord mede, dat zou worden ge
sproken over „Bollencultuur en over
nieuwe soorten Narcissen". Nadat de heer
Schumaker de aanwezigen en de spr. wel
kom had geheeten, en de lieer Klimp had
bedankt voor zijn bereidwilligheid om bij
het vertoonen der projectieplaatjes be
hulpzaam te zijn, verkreeg de heer Dix
het woord.
De heer Dix begon zijn lezing met mee
te deelen, dat het hem zeer veel genoegen
deed hier op dit mooie eiland eens tot de
bloembollenkweekers te kunnen spreken.
Van uw ijverige secretaris, vervolgde spr.,
ontving ik de convocatie dezer verg. en;
las daarop, dat ik ook over „Bollencul
tuur" zou spreken. Bedoeld zal wel zijn
over de cultuur in het algemeen. i
Vooruitgang.
Ik zal u dus in de eerste plaats een
overzicht geven over de vooruitgang van
de bollencultuur in ons land.
ln 1860 werd uit ons land voor plm. 1
miljoen aan bollen uitgevoerd. In 1900
reeds voor ongeveer 8.5 miljoen; in 1910
ruim 17 miljoen, in 1913 reeds voor 24
miljoen.
In 1860 was de met bollen beteelde
oppervlakte 300 H.A.; in 1900 1000 H.A.,;
in 1913 5000 H.A.
Toen kwam de oorlog.
De oorlogstijd bracht voor de bollen-
kweekers zeer groote moeilijkheden, doch
langzamerhand heeft het bedrijf zich we
der hersteld en na een export Van 17 mil
joen in 1919 is een stijging gekomen tot
42 miljoen in 1928. Een daling tot 40 mil
joen kwam vorig jaar voor door de
strenge winter.
Het is te voorzien, dat de uitvoer nog,
zal toenemen, wanneer de economische
toestand, die in de ons omringende lan
den tengevolge van de wereldoorlog nog
zeer slecht is, zich verbetert. De liefde
voor bloemen neemt merkbaar toe, deels
tengevolge ook van de overredingskracht
van de agenten der bollenkweekers, die
in het buitenland vertoeven.
Concurrentie»
Er ontstaat zeer zeker ernstige concur
rentie in het buitenland, doch door de
geschiktheid van onze gronden voor de
bollencultuur en door de groote ijver,
waarmee men zich er op toelegt, altijd 't
beste aan de markt te brengen, zijn wij
daarvoor niet 't meest bevreesd. Erger;
is 't sluiten der grenzen, b.v. maatregele
als Amerika nu neemt en Finland en Let-i
land. 't Is practisch onmogelijk in laatst»
genoemde landen nog bollen te plaatsen.
Er komt minstens 10 ct. invoerrechten op
één bol.
Overproductie.
Spr. heeft voor eenige tijd eens een ge
sprek afgeluisterd tusschen een der hoog
ste autoriteiten en een bollenkweeker. De
eerste gaf zijn verwondering te kennen
over 't teit, dat nu 't met de landbouw!
overal mis is, er uit de bollenstreek geen
klachten kwamen. De bollenkweeker zei:
„Hier gaat 't best."
Waarvan komt dat? werd gevraagd.
Door uitbreiding van de teelt, ant
woordde de kweeker. Over een paar jaar
ecliter zullen we vermoedelijk wel over
productie krijgen.
Voor Texel geen direct gevaar.
De heer Dix was echter van meening,
dat de grootste stroppen dan zouden val
len bij de nieuwelingen in het vak, m
Friesl., Groningen, Brabant. Voor Texel
zag spr. dat gevaar niet direct, omdat de
bodem hier voor één soort van bollen
vrijwel het allerbeste geschikt is. Men
zal zich er hier echter ook op moeten toe
leggen om de mooiste soorten narcissen
voort te brengen en ook proeven moeten
nemen met andere soorten bollen.
Nieuwe soorten.
Spr. deelde nog mee, dat het kruisen
van bollen zeer gemakkelijk gaat: men
brengt daartoe het stuifmeel over op dq
stamper op de tijd, dat deze het ontvan
gen wil. Doch 't veredelen is nog niet
zoo gemakkelijk.
Een Grieksche geleerde, die zeer goed
thuis was in de theorie van de erfelijk^
heid, doch afzichtelijk leelijk van uiter
lijk, trouwde een beeldschoone, doch dom
me vrouw. Toen men hem vroeg, waar
om hij zulk een dom schepsel had ge
trouwd, zei hij: „Mijn kinderen zullen
de geleerdheid van hun vader en de
schoonheid van hun moeder hebben", 't
Pakte echter verkeerd uit: de kinderen
vereenigden de verkeerde eigenschappen
in zich, n.l. de leelijkheid van vader en
de domheid der moeder.
Zoo kan het wel eens uitpakken met uw
kruising ook.
Proeftuin.
Nadat spr. nog verschillende nieuwig
heden op het gebied der narcissen had be
handeld, gat hij de leden de raad om een
proeftuin aan te leggen en deze onder het
beheer te stellen van een persoon, die met
kweeken op de hoogte is. Spr. meende,
dat die hier wel te vinden zou zijn. i
Ook bloemententoonstellingen beval
spr. aan, zooals die in de bollenstreken
plaats hebben.
Diversen.
Spr. wekt ook op tot het vormen var;
een zeer hechte organisatie, omdat deze
voor de bollencultuur zoo hoog noodig
is. Het „H.B.G." is de organisatie voor u,
zegt spr.
Nog noemde spr. de meest op de voor
grond komende narcissen. Minstens een
honderdtal werden genoemd, wij noteer
den echter alleen de volgende: Golden.
Harvest, Lord Wellington, Olivier Crom-
wel, gele Majestic, Croesus, Fortune, He
lios, Medusa, Winter Prista, Mignon1,
Early Surprise, Lady More, Christmas
Glory, Fairytale.
Hierna werd een buitengewoon aantal
projectieplaatjes vertoond, welke blijkens
de groote aandacht, waarmede men ook
de verklaringen van de heer Dix volgde,
de aanwezigen zeer boeiden. i
De heer Schumaker sloot te ongeveer
elt uur de bijeenkomst. De voorz. wekte
in zijn sluitingswoord de aanwezigen
vooral op om zich ook op teelt van an
dere bollen toe te leggen, omdat Narcis
teelt alleen, veel te eenzijdig is.
Sportnieuws.
Texel I—Adelborsten. 6-4,
Men schrijft ons:
Begunstigd door schitterend voetbal-
weer en bijgewoond door veel publiek,
vond de wedstrijd Texel I—Adelborsten
Zondag plaats.
De beide partijen waren om beurten
in de aanval, maar de keepers en de
backs van beide partijen hielden de voor
hoeden zoo goed mogelijk in bedwang.
Van een meerderheid van één der ploe
gen kon, gezien het puntenaantal, niet
gesproken worden. De wedstrijd was het
aanzien waard en het publick heeft dan
ook wel genoten. Beide ploegen hebben
hun best gedaan om de overwinning te
behalen, het is Texel gelukt om met 2
punten verschil de overwinning te boeken.
De Adelborsten waren, net als altijd,
een sportieve ploeg en wij zien die gaarne
hier nog eens terug.
Voor de wedstrijd werden door de
voorz. tot de captain, de heer N.Ran, die
Texel 1 verlaten gaat, eenige woorden van
dank gesproken, wegens de moeite, welke
hij zich in het sportleven van onze ver-
eeniging getroost heeft.
Morgen speelt Texel II hier. (zie adv.)
Overzicht eiermarkten.
Roermond. In de afgeloopen week was
de handel in eieren zeer flauw. Dienten-»
gevolge kregen we voor-oorlogsprijzen.
Er werden eieren verkocht tegen prijzen
van t4 5.50 al naar gelang grootte en
kleur.
De verkoop van versche eieren wordt
in het buitenland gedrukt door de nog
voorradige koelhuiseieren. Nu men reeds
begonnen is voor de kalkerij te koopen,
gelooven wij, dat het laagste prijsniveau
bereikt is. De aanvoeren nemen zeer ge
leidelijk toe; deze bedroeg in de afge-
J.GnUNO'5
echte friesche
BAAI-TABAK
loopen week bij de Coöp. Roermondscho
Eiermijn 4.900.000 stuks.
Men betaalde aldaar voor: kleine eieren
14—4.70; groote eieren f4.80—5.80; een-,
deneieren 15—5.70, alles per 100 stuks.
„De juiste Zuiderzeefilm."
Iets voor Texel?
We deelden mee, dat in een vergadering
te Harlingen besloten was tot het
doen vervaardigen van een nieuwe Zui-t
derzeefilm. Thans kwamen we in het be
zit van een uitvoerige circulaire, waaruilj]
blijkt, dat in het voorloopig comité, dat
zich de voorbereiding van bovengemelde
onderneming ten doel stelt, zitting hebben
genomen de heeren E. den Herder, be
kend door zijn brochures „Stomme gol
ven", „Het Zuiderzeedrama", enz. waar-
ui hij ageert tegen droogmaking der Zui
derzee, voorz.; J. Volgers, secr.; G.Visdh,
penningm. Uiteengezet wordt, hoe men
zich voorstelt een „juiste" Zuiderzeefilm!
te verkrijgen iii tegenstelling met de
folkloristische „Zuiderzeefilm", vervaar
digd onder toezicht van de heer D. J.
van der Ven, welke naar het oordeel van
bovengenoemd comité een misleidend, of
in ieder geval een verkeerd beeld geeft!
van visscherij en nevenbedrijven, wclkei
bij droogmaking van de Zuiderzee ten
doode opgeschreven zullen zijn. De film,
zal vermoedelijk een lengte hebben van*
twee tot drieduizend meter en wordt be
groot op vijf tot zes duizend gulden. Door
middel van lijsten worden bedragen inge
zameld, terwijl de penningmeester ook
ieder rechtstreeks gezonden bedrag gaarne
accepteert. 4
ln een de circulaire begeleidend schrij
ven, bericht de secretaris ons, dat de be-'
langstelling en medewerking van Texel
door het comité op hooge prijs wojrdt
gesteld.
Ot Texel in deze affaire belang stelt
ien bereid is tot medewerken hangt voor
een groot deel at van de vraag, of men!
instemt met het doel, dat men mpt „D(q
juiste Zuiderzeefilm" beoogt. Het comité
stelt zich immers op het standpunt, datj
alles moet worden aangewend om te be
werken, dat zoo spoedig mogelijk een
eind wordt gemaakt aan de werkzaamhe
den tot drooglegging van de Zuiderzee.
Het comité zegt er van overtuigd te zjjn,
dat deze miljoenenarbcid een financieelq
en technische mislukking zal worden, en
wil nu de film dienstbaar maken aan bo
venomschreven doel. Het wil in practijk
zien gebracht het „tot hiertoe en niet*
verder." Mocht zijn actie niet aan het
doel beantwoorden, dan wil men o.m.
trachten bij de drooglegging de gedu
peerden een zoo groot mogelijke uitkee-
ring te verzekeren.
Wie er meer van wil weten, kan bij de
secretaris, de heer J. Volgers te Harder
wijk zeker het best terecht.
OUDESCHILD.
De „Eugenia" weer in haar element
Het Grieksche s.s. „Eugenia", dat in
Nov. 192S na een hevige storm op de Hel-
dersche Zeedijk strandde en met heel
heel veei moeite na plm. een jaar wcetf
vlot is gebracht, heeft Donderdag weer 't
ruime sop gekozen. Het schip werd door
de Amst. Droogdok-Mij. aan een alge-
heele reparatie onderworpen en vaart
thans weer onder Grieksche vlag, maar
onder de naam „Mariëtta."
Zeevervoer.
Gedurende de laatste week zijn van
Texel verzonden: 20 koeien, 20 kalveren,
14 schapen, 15 varkens, 1 paard.
ZUID-EIERLAND.
Ouderavond.
Tot zijn groote vreugde kon de voor
zitter bij de opening aan een groot aantal
aanwezigen het welkom toeroepen. Na
eenige beschouwingen over het schoolle
ven gedurende het afgeloopen, jaar, ging
de voorzitter over tot het houden vaji
causerie, waarin het nut, doel en de in
richting der ouderavonden werden be
handeld. Na er op gewezen te hebben
dat de hoofdzaak van de ouderavonden
is: het Kind, en het tot stajid brengen1
«J*
ECHTE FRIESCHE
20 - 50 ct. per ons
90
O
tont roieicri!
DAAI -lAOAn
JOQÜNO
Een kanonschot
hoort hy niet.
ny slaapt maar door.
Maar zeg je heel zacht
aan z'n oory
Dan is de rakker;
DadelyK wakker!
•0-12-15 10CT3. PER Mi ONS
